Recenzje

Adam Tooze - „U progu Wielkiego Kryzysu. Wielka Wojna i Przebudowa światowego porządku 1916-1931” – recenzja i ocena

Nietrwałość ładu światowego, ustanowionego po I wojnie światowej wydaje się być już dobrze zbadana. Jednak książka Adama Tooze, napisana z zupełnie nowej perspektywy, poważnie zmusi nas do myślenia. A może i do rewizji ugruntowanych ocen.

Konrad Ruzik

„Studia nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku”, tom 1 – red. Wojciech Skóra i Paweł Skubisz – recenzja i ocena

Wywiad i kontrwywiad to dwa tematy, które budzą zaciekawienie bez względu na czas. Goszczą w kulturze popularnej, w badaniach naukowych, w analizach strategicznych i nigdy nie wiemy o nich wszystkiego. Dzięki publikacjom IPN wiemy jednak coraz więcej.

Przemysław Mrówka

Rafał Kowalski – „Raz jeszcze. Żydzi – Płock – Polska” – recenzja i ocena

Historia żydowskich społeczności zamieszkujących miasta i miasteczka przedwojennej Polski jest często zapomniana, nieobecna w zbiorowej pamięci obecnych mieszkańców. Ta publikacja walczy z tym trendem, przypominając nam o historii żydowskiej społeczności Płocka.

Kinga Czechowska

Jerzy Platajs - „Zbrodnia Katyńska. Zeznania świadków przed polskimi sądami wojskowymi (1943-1946)” - recenzja i ocena

W polskiej historii zbrodnia katyńska zajmuje szczególne miejsce. Bestialski mord nad tysiącami polskich oficerów zmusza do refleksji. Rozważaniom tym szczególnie może sprzyjać publikacja Jerzego Platajsa.

Dominika Bara – „Afy” – recenzja i ocena

Początek bieżącego roku upłynął pod znakiem kolejnej awantury o „polskie obozy koncentracyjne”. Niejako w cieniu tej dyskusji pojawia się pierwsza powieść o obozie w Świętochłowicach-Zgodzie.

Frank Fabian – „Największe kłamstwa w historii” – recenzja i ocena

Książka Franka Fabiana to - w założeniu - nowy sposób spojrzenia na niektóre, dobrze skądinąd znane postacie historyczne. Jak udało się w praktyce zrealizować to założenie?

Dorota Kwaśniewicz

Ziauddin Sardar – „Mekka. Święte miasto” – recenzja i ocena

Mekka fascynuje i zachwyca. Święte miasto, do którego wstęp mają tylko muzułmanie, każdego roku przyciąga miliony pielgrzymów. Ziauddin Sardar zabiera czytelnika do wyjątkowego miejsca, gdzie większość z nas nigdy nie miałaby szansy trafić.

Karolina Wanda Olszowska

John Dougill - „300 lat milczenia. W poszukiwaniu ukrytych japońskich chrześcijan” - recenzja i ocena

Na ekrany kin wszedł film Martina Scorsese „Milczenie”. W związku z tym Wydawnictwo Agora postanowiło zapoznać polskiego czytelnika z książką poświęconą tematyce japońskiego chrześcijaństwa, kluczowej dla wspomnianego obrazu filmowego – _300 lat milczenia. W poszukiwaniu ukrytych japońskich chrześcijan_ Johna Dougilla.

Michał Gadziński

Bernard Cornwell - „Waterloo. Historia czterech dni, trzech armii i trzech bitew” - recenzja i ocena

Bernard Cornwell to znakomity powieściopisarz. Jego twórczość osadzona w XIX wieku kojarzy się z przygodami Richarda Sharpe’a, brytyjskiego żołnierza doby wojen napoleońskich. Tym razem jednak stworzył dzieło popularnonaukowe. Z jakim efektem?

Michał Staniszewski

Martin Bauer – „Templariusze. Mity i rzeczywistość” – recenzja i ocena

Czy templariusze odkryli Amerykę? A może byli odpowiedzialni za rewolucję francuską? Ubodzy Rycerze, jak żaden inny zakon, obrośli ponurą sławą. Czy słusznie?

Antoni Olbrychski

„Przesilenie. Nowa kultura polityczna” - red. Jacek Kołtan - recenzja i ocena

Baumanowska płynna nowoczesność dostrzegalna jest nie tylko w teorii, ale również w politycznej praktyce. Te problemy poruszają wybitni autorzy, których do współpracy zaprosił Jacek Kołtan z Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku.

Juliusz Iwanicki

„Zerwany kłos” – reż. Witold Ludwig – recenzja i ocena filmu

Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu i TV Trwam stworzyły film o bł. Karolinie Kózkównie, która zmarła męczeńską śmiercią w obronie swojej czystości i wiary. Czy twórcy podołali wyzwaniu opowiedzenia jej historii?

Jarosław Wróblewski - „Gryf” - recenzja i ocena

Wydanie tej książki tragicznie zbiegło się z odejściem jej głównego bohatera. W styczniu tego roku odszedł od nas bowiem gen. Janusz Brochwicz-Lewiński, żołnierz „Parasola”, powstaniec warszawski, kawaler orderu Virtuti Militari. Czy warto sięgnąć po jego biografię?

Grzegorz Rutkowski

Tomasz Stańczyk, Witold Pasek - „Polskie Termopile. Walczyli do końca” - recenzja i ocena

Dwójka autorów pisze o sprawach, które nie są ani oczywiste, ani proste. W książce _Polskie Termopile. Walczyli do końca_ zawarli opis bitew, które nie miały okazji na szeroki opis w szkolnych podręcznikach do historii. A przecież są wyjątkowe ze względu na męstwo walczących Polaków.

Iwona Łoza

Akiko Mikamo - „Odrodzić się z popiołów” - recenzja i ocena

Wspomnienia Shinji Mikamo zmuszają czytelnika do zastanowienia się nad sensem przebaczenia, które choć nie raz przychodzi z olbrzymim trudem, pozwala na nowo odkryć sens cierpienia, które nas spotkało.

Tomasz Owoc – „Jeńcy wojenni w okupowanym Krakowie 1939-1945” – recenzja i ocena

Dużo powiedziano już o więźniach obozów koncentracyjnych i łagrów. Jednak w powszechnej świadomości mało miejsca zajmuje pamięć o jeńcach wojennych, którzy przez cały okres II wojny światowej znajdowali się w oflagach i stalagach. Tę lukę starano się wypełnić w Krakowie.

Urszula Świderska-Włodarczyk - „Homo nobilis. Wzorzec szlachcica w Rzeczypospolitej XVI i XVII wieku” - recenzja i ocena

Książkę Urszuli Świderskiej-Włodarczyk powinni przeczytać nie tylko badacze dziejów nowożytnych. Jest to bowiem pozycja obowiązkowa dla wszystkich, którzy poważnie traktują rolę tradycji staropolskiej w naszej kulturze.

Kwartalnik „Karta” – numer 90 – recenzja i ocena

Najnowszy numer kwartalnika „Karta” poświęcony został uczestnikom wydarzeń skazanych w dzisiejszej historiografii na zapomnienie. A szkoda, bo osiem dekad temu Polacy udowodnili, że hasło „Za wolność naszą i waszą” traktują nad wyraz poważnie.

Michał Staniszewski

Andrew Nagorski – „Łowcy nazistów. Na tropie zbrodniarzy wojennych” – recenzja i ocena

Dziś, gdy mijają 72 lata od wyzwolenia ostatnich niemieckich obozów koncentracyjnych, staje się coraz bardziej jasne, że łowcy nazistów nie mają już na kogo polować. W ostatnich procesach przed sądem stają 90-latkowie, co spotyka się z ostrą krytyką.

„1831 For our freedom and yours. Battle of Grochow” - recenzja i ocena gry planszowej

25 lutego 1831 roku miała miejsce bitwa pod Olszynką Grochowską. Nawet jeśli dziś uchodzi za bitwę nierozstrzygniętą, pozwoliła trwać Powstaniu Listopadowemu jeszcze kilka miesięcy. Sto osiemdziesiąt sześć lat później grochowskie stracie polskich powstańców z oddziałami Dybicza wraca… na planszę!

Przemysław Chudzik

Dariusz Jarosz, Grzegorz Miernik, „«Zhańbiona» wieś Okół: opowieść o buncie” - recenzja i ocena

Czy polska historiografia doczekała się swojej wioski Montaillou? Wydarzenia w Okole rozegrały się kilkaset lat po śledztwie i procesie prowadzonym przez Inkwizycję na francuskiej prowincji. Nie zmienia to jednak faktu, że podobieństw pomiędzy między świętokrzyską a pirenejską wsią jest przynajmniej kilka.

Jarosław Dulewicz

Simon Schama – „Historia Żydów: od 1000 r. p.n.e. do 1492 r. n.e.” – recenzja i ocena

Dwa i pół tysiąca lat historii Żydów w jednej książce? To zadanie w równym stopniu godne podziwu, co wprost niemożliwe do wykonania. Jak temu wyzwaniu sprostał Simon Schama?

Kinga Czechowska

Leon Degrelle – „Wiek Hitlera. Hitler demokrata” – recenzja i ocena

Publikacja pierwszego tomu „Wieku Hitlera” wywołała skandal. Książkę wycofywano z księgarń, a wydawcę oskarżono wręcz o propagowanie nazizmu. Tymczasem była to jedynie synteza historii I wojny światowej. Z jakimi zatem reakcjami spotka się tom drugi pod szokującym tytułem... „Hitler demokrata”?

Michał Gadziński

Jarosław Sokół – „Awiatorzy. Zdobywcy nieba” – recenzja i ocena

Podniebni rycerze, piękni chłopcy, pionierzy wojskowej awiacji. Lotnicy z pierwszych lat dwudziestego wieku to wzniosła legenda. Jak wielkie wyrzeczenia musieli ponosić Ci, którzy latanie kochali ponad wszystko?

Tomasz Piotr Michalik

Ian Kershaw - „Do piekła i z powrotem. Europa 1914–1949” - recenzja i ocena

Gwałtowny koniec _belle epoque_, przemiany społeczne i kulturowe, koszmar II wojny światowej oraz nastanie nowego, dualistycznego porządku politycznego. Wszystko to zmusza kolejnych historyków do podjęcia próby rozliczenia się z europejską historią pierwszej połowy XX wieku.

Przemysław Chudzik

Marcin Furdyna, Marek Rodzik – „Czytaliśmy Piłsudskiego. Rozmowy z Leszkiem Moczulskim” – recenzja i ocena

Książka składa się z rozmów, które w latach 2013-2015 przeprowadzili z Leszkiem Moczulskim dwaj młodzi historycy: Marcin Furdyna i Marek Rodzik. Sens całego projektu jest wyjaśniony w tytule oraz w słowie wstępnym autorów. Jest to spojrzenie na ostatnie 100 lat historii Polski i Europy oczami piłsudczyka.

Mirosław Lewandowski

Zbigniew Mikołejko - „Żywoty świętych poprawione ponownie” - recenzja i ocena

W czasie likwidacji zakonów w szesnastowiecznej Anglii do biura Thomasa Cromwella spływały różnego rodzaju skarby klasztorne. Nie chodzi tu nawet o złote naczynia mszalne czy inne precjoza, ale np o krew Chrystusa, czy brodę św. Cuthberta. I jak tu potraktować te kłopotliwe skarby?

Michał Staniszewski

Krzysztof Kubiak – „Rajd na St. Nazaire. Między strategią a taktyką” – recenzja i ocena

Operacja Chariot (Rydwan) nazywana jest największym z rajdów morskich, a nawet największym rajdem wszechczasów. Nie było jednak dotychczas w polskiej literaturze opracowania, które przeanalizowałoby go na każdym poziomie: wojskowym, propagandowym i politycznym. Oto jednak nadchodzi książka Krzysztofa Kubiaka!

„Spragnieni Piękna” – recenzja i ocena wystawy

Dwudziestolecie międzywojenne było epoką przemian i zbiorowego entuzjazmu. Tamta radość wraca do nas dzięki Muzeum Narodowemu w Warszawie, które swoją wystawą „Spragnieni Piękna” przypomina o sztuce i stylu życia tamtych czasów w całej ich różnorodności, a przy okazji czci stulecie stowarzyszenia Przyjaciele MNW.

Liza Nema

Jacek Bartyzel – „Stanisław i Józef Mackiewiczowie – litewscy szlachcice i polscy pisarze” – recenzja i ocena

Dwaj bracia, bez których polska literatura XX wieku byłaby bezmiernie uboższa. A jeśli ponadto za kreślenie ich sylwetek weźmie się tej miary intelektualista co Jacek Bartyzel, po taką książkę wprost trzeba sięgnąć. Czy rzeczywiście warto ją przeczytać?

Krzysztof Niewiadomski

Przemysław Benken – „Hamburger Hill 1969” – recenzja i ocena

Wojna w Wietnamie zrobiła już ogromną karierę w literaturze i filmie. Przykładami mogą być musical _Hair_ czy film Johna Irvina _Hamburger Hill_? Cóż z tego, że ten ostatni jest bardzo niesprawiedliwy i krzywdzący dla amerykańskich żołnierzy?

„Jackie” – reż. Pablo Larraín – recenzja i ocena filmu

Kiedy w 1963 roku świat wstrzymał oddech, ona znalazła się w centrum wydarzeń. Jackie Kennedy musiała zmierzyć się z olbrzymią traumą – tragiczną śmiercią męża, zamordowanego u jej boku. Pablo Larraín w swoim najnowszym filmie „Jackie” rysuje portret pierwszej damy w tym krytycznym momencie jej życia.

Sławomir Leśniewski – „Potop. Czas hańby i sławy 1655-1660” – recenzja i ocena

Henryk Sienkiewicz pisał literaturę piękną „ku pokrzepieniu serc”, ale przez to dał dość jednostronny obraz siedemnastowiecznej Rzeczpospolitej. U Sławomira Leśniewskiego przeczytamy o tym wszystkim, o czym Sienkiewicz nie chciał lub zapomniał napisać.

Milczenie – reż. Martin Scorsese – recenzja i ocena filmu

Komercyjny film, który skłania do refleksji o kwestiach wiary, może budzić obawy przed tanim symbolizmem. Co jednak, gdy przedstawienia takiego tematu podejmuje się Scorsese?

Przemysław Mrówka

Piotr Łopuszański - „PRL w stylu pop” - recenzja i ocena

W narracji historiograficznej o PRL walczą ze sobą dwa nurty. Pierwszy skupia się na aparacie represji i dziejach opozycji, podczas gdy drugi koncentruje się na życiu codziennym wyabstrahowanym od realiów politycznych. Na tym tle pozycja opisująca peerelowską popkulturę jest prawdziwie nowatorska.

Michał Gadziński

Paweł Makowiec – „Powstanie Warszawskie 1944. Taktyka walki w mieście” – recenzja i ocena

O Powstaniu Warszawskim napisano już wszystko? Paweł Makowiec skutecznie przekonuje, że nie. Oto przed nami nowatorskie i pełne pasji studium. Rzecz, jakiej o 1944 roku nikt jeszcze nie napisał.

Rafał Brodacki

F. A. Thesby de Belcour - „Dziennik francuskiego oficera w służbie konfederacji barskiej i syberyjskiego zesłańca” - recenzja i ocena

Oto przed nami unikalne źródło, które pozwala zweryfikować wiele popularnych sądów na temat osiemnastowiecznej Polski. Jak na ostatnie lata Rzeczpospolitej patrzył francuski oficer?

Chris McNab – „Elita Hitlera. SS w latach 1939-1945” – recenzja i ocena

Na polskim rynku wydawniczym nie brakuje książek na temat zbrodniczej działalności Waffen-SS. Czy „Elita Hitlera” jest pozycją wartą lektury?

„Nowa Historia Meksyku” – red. Erik Velasquez Garcia – recenzja i ocena

„Meksyk jest krajem nierówności. Nigdzie indziej nie istnieje straszliwsza nierówność w podziale bogactwa i poziomie cywilizacyjnym”. To stwierdzenie XIX wiecznego niemieckiego podróżnika Aleksandra von Humboldta ukazuje główny problem Meksyku. Zmagania z nim trwają przynajmniej od uzyskania niepodległości w 1821 roku.

Konrad Ruzik

Sztuka kochania – reż. Maria Sadowska – recenzja i ocena filmu

„Sztuka kochania” sprzedała się w Polsce – tylko w oficjalnym obiegu – w ponad 7 milionach egzemplarzy. Jej autorka stała się twarzą polskiej rewolucji obyczajowej. Historię wzbudzającej kontrowersje lekarki na wielki ekran przeniosła Maria Sadowska. Czy udało jej się sprostać temu wyzwaniu?

Włodzimierz Spasowicz - „Śmierć w rzece Kura i inne zagadki kryminalne” - recenzja i ocena

Czy wszystko co ma związek ze sprawami kryminalnymi jest z definicji fascynujące? Jak się okazuje – niestety nie.

Nikolaus Wachsmann – „KL. Historia nazistowskich obozów koncentracyjnych” – recenzja i ocena

Niemieckie nazistowskie obozy koncentracyjne to nie tylko powszechnie znane KL Auschwitz czy KL Dachau. To przede wszystkim doskonale zorganizowany i upaństwowiony system izolacji, a z czasem także eksterminacji, osób uważanych przez III Rzeszę za gorszych bądź zagrażających społeczeństwu.

„Non omnis moriar. Abp Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach” – oprac. M. Krzysztofiński – recenzja i ocena

Arcybiskup Ignacy Tokarczuk należał bez wątpienia do grona wybitnych hierarchów polskiego Kościoła doby PRL. Wyjątkowość tomu opracowanego przez Mariusza Krzysztofińskiego polega na tym, ze widzimy ordynariusza przemyskiego w relacjach świadków: biskupów, księży, opozycjonistów, którzy co warto podkreślić, nie zawsze się z abp Tokarczukiem zgadzali.

Rafał Łatka

Joanna Łenyk-Barszcz, Przemysław Barszcz – „Poza horyzont. Polscy podróżnicy” – recenzja i ocena

Rosnące zainteresowanie dziejami podróżników polskich owocuje w ostatnich latach większą ilością publikacji na ich temat. Co ciekawe, nie są to tylko opracowania i źródła z nimi związane, ale także pozycje beletrystyczne. Czy warto po nie sięgnąć?

Mateusz Będkowski

Jerzy Eisler - „Co nam zostało z tamtych lat. Dziedzictwo PRL” - recenzja i ocena.

Mimo blisko 30 lat od symbolicznego końca Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, wciąż możemy odnaleźć wiele nadspodziewanie „żywych” problemów związanych z minionym systemem. To skłania do zadania kilku istotnych pytań. Przede wszystkim o istotę PRL-u, a także o to ile z „człowieka sowieckiego” (homo sovieticus) zostało we współczesnym polskim społeczeństwie?

Jarosław Dulewicz

„Trzeba z żywymi naprzód iść… Pamiątki po Adamie Asnyku w Zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie” – recenzja i ocena wystawy

Muzeum Narodowe w Krakowie przygotowało nie lada atrakcję dla wielbicieli literatury. Wystawa „Trzeba z żywymi naprzód iść… Pamiątki po Adamie Asnyku w Zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie” przybliża zwiedzającym sylwetkę Adama Asnyka, wybitnego polskiego poety. Czego można się spodziewać po ekspozycji?

Anna Szczykutowicz

Françoise Thom – „Beria. Oprawca bez skazy” – recenzja i ocena

Ławrientij Pawłowicz Beria – szef NKWD, którego potęgi oraz wpływów bał się sam Józef Stalin. Kim był ten kaukaski Rastignac, który po śmierci dyktatora Związku Radzieckiego chciał diametralnie zmienić ustrój państwa, który przez lata sam współtworzył?

Ed Vulliamy – „Wojna umarła, niech żyje wojna” – recenzja i ocena

To opowieść o czymś więcej niż o wojnie i jej następstwach w pewnym kraju na południowym wschodzie Europy: to historia o traumie, pamięci i przetrwaniu, o rzeczach, które nie mają żadnego ostatecznego rozwiązania, nie wspominając już o „zamknięciu”, wygodnym terminie używanym w polityce, psychoterapii i wiadomościach.

Błażej Guzy

Norman Ohler - „Trzecia Rzesza na haju” - recenzja i ocena

Z pozoru wszyscy wiemy kto rządził Trzecią Rzeszą. Hitler – to poprawna odpowiedź. Prawdziwą zagadką jest jednak to, co rządziło Hitlerem. Norman Ohler odsłania ten aspekt hitlerowskiego totalitaryzmu, o którym raczej nie usłyszymy w szkole.

Anna Czulak

Krzysztof Koehler – „Palus sarmatica” – recenzja i ocena

Bywają takie dni, kiedy wymagający czytelnik ma ochotę przeczytać pozycję jednocześnie lekką a zarazem dającą dużo satysfakcji. Taką właśnie pozycją jest _Palus sarmatica_ Krzysztofa Koehlera.

Patrycja Bukalska – „Krwawa Luna” – recenzja i ocena

Julia Brystygierowa w polskiej świadomości historycznej funkcjonuje jako uosobienie brutalnych metod stosowanych przez stalinowski aparat represji. Temu zawdzięcza powszechnie przyjęte określenie: Krwawa Luna. W swojej najnowszej książce Patrycja Bukalska udowadnia jednak, iż ten straszny obraz Luny jest nieprawdziwy.

Tomasz Siewierski

Maria Paszyńska – „Cień Sułtana” – recenzja i ocena

Tam gdzie kończy się „Wspaniałe Stulecie” zaczyna się powieść Marii Paszyńskiej. Losy różnych postaci splatają się tworząc misterną sieć intryg, polityki, walki o władzę, z miłością i przeszłością w tle. Czy to przepis na interesującą powieść?

Karolina Wanda Olszowska

Tadeusz A. Kisielewski – „Churchill. Najlepszy sojusznik Polski?” – recenzja i ocena

Dyskusje „Churchill, a sprawa polska” umilkną zapewne dopiero wraz ze śmiercią ostatniego Polaka na ziemi. Brytyjski premier zazwyczaj występuje w nich jako postać negatywna. Pomimo to, albo może właśnie z tego powodu, Tadeusz A. Kisielewski postanowił spojrzeć na ten wieloletni spór z nietypowej dla Polski i Polaków perspektywy.

Łukasz Męczykowski

Carl Schmitt – „Dyktatura” – recenzja i ocena

To słowo w jednych budzi grozę, w innych - nadzieję. Czym tak naprawdę jest dyktatura?

Juliusz Iwanicki

Anna Malinowska – „Brunatna kołysanka. Historie uprowadzonych dzieci” – recenzja i ocena

Wszyscy wiemy o sierotach wojennych, o dzieciach z gett i obozów. A co z tymi, które w okresie II wojny światowej zostały zrabowane i wywiezione do Niemiec w celu germanizacji? Ich dokładna liczba nie jest wszak znana do dziś...

M. Borowiak, T. Kasperski – „Uwaga: Zatopić U-Boota!” – recenzja i ocena

Walka z U-Bootami to jeden z najbardziej zajmujących aspektów zmagań morskich II wojny światowej. Przez kilka lat na morzach i oceanach szalała bezkompromisowa walka pomiędzy „Szarymi Wilkami” a alianckimi okrętami, w której stawką było przetrwanie Wielkiej Brytanii. Jak wyglądał polski udział w tych zmaganiach?

Łukasz Męczykowski

„Powidoki” – Andrzej Wajda – recenzja i ocena filmu

Andrzej Wajda w swoim ostatnim filmie „Powidoki” stworzył sylwetkę niezłomnego artysty walczącego o autonomię swojej sztuki. Władysław Strzemiński jawi się w nim jako bezkompromisowy bohater, poświęcający wszystko dla twórczości – nawet dobro bliskich. Czy reżyserowi udało się uchwycić złożoność jego historii?

Andrzej Andrusiewicz – „Złoty sen. Rosja w XIX i XX wieku. Sprawy i ludzie” – recenzja i ocena

Rosja to nie tylko „stan umysłu”, ale też fascynujący kraj, niezwykła historia i jedyna w swoim rodzaju kultura. Może warto na Rosję spojrzeć nieco inaczej? Do tego gorąco zachęca nas Andrzej Andrusiewicz.

Paweł Sztama