Tadeusz Kościuszko. Pomocnik Historyczny „Polityki” – recenzja i ocena

Żeby dobrze przedstawić postać samego Kościuszki, ważne jest opisanie epoki, w której żył. Nie wystarczą same daty, z którymi możemy się zapoznać już na wstępie w „Podręcznym kalendarium”. Czasy naczelnika insurekcji to okres wielkich przemian cywilizacji, o których czytamy w pierwszym dziale „Epoka i Postać”. W kolejnych tekstach poznajemy środowisko w jakim dorastał, jego cechy i temperament oraz pochylamy się nad kwestią wiary. Artykułom towarzyszą wstawki w postaci ciekawostek i dużej liczby grafik. Dzięki temu możemy się dowiedzieć, jak wyglądał zwykły dzień naczelnika gdy mieszkał w Solurze, jak inni postrzegali jego wygląd zewnętrzny, czy jak układały się jego relacje z kobietami.

Kolejne teksty chronologicznie przedstawiają różne etapy życia Kościuszki. Poznajemy go jako ucznia Szkoły Rycerskiej, okres walk prowadzonych w Ameryce i wreszcie moment kluczowy, gdy porwał polski naród do powstania w 1794 roku. W barwny sposób ukazane zostało jego podejście do życia: relacje z innymi, wielkimi postaciami, a także to, jak on sam był postrzegany przez ludzi ze swojego otoczenia. Następne poznajemy dalsze dzieje naczelnika: rosyjską niewolę i jego działalność w czasach napoleońskich. Dlaczego Kościuszko nie zgadzał się z cesarzem Francuzów? Jak wyglądały jego doświadczenia... kulinarne? Co się działo z jego towarzyszami broni? To tylko przykłady licznych, niebanalnych pytań, na które znajdziemy w tych tekstach odpowiedzi.

Po śmierci Tadeusza Kościuszki, jego legenda nie tylko cały czas była powszechnie znana, ale wręcz potężniała w narodowej pamięci. Przez wiele lat na różne sposoby wykorzystywano mit naczelnika, jaki stworzono w XIX wieku. Czytamy o tym, jaką rolę odegrał charyzmatyczny lider w II Rzeczpospolitej, jak wykorzystali jego postać komuniści i wreszcie o tym, jak dziś powinno się go postrzegać. „Pomocnik Historyczny” nie przedstawia tylko historii – tego, o czym można już tylko przeczytać. Zachęca do dalszego poznawania naczelnika, oferując konkretne sposoby i pomysły. Wśród nich warto wymienić obszernie przedstawione dzieje Kopca Kościuszki i Panoramy Racławickiej, propozycje wędrówki szlakiem miejsc związanych z bohaterem, czy opis jego dawnej obecności w różnorodnych rodzajach sztuki, w których dziś już właściwie nie istnieje.

Dodatek zamykają dokumenty i cytaty z naczelnika. Przytoczono m.in. oryginalne fragmenty korespondencji Kościuszki z ukochanymi kobietami, siostrą, Thomasem Jeffersonem, oraz teksty jego autorstwa, jak na przykład uniwersał połaniecki, odezwa do kobiet polskich czy testament amerykański.

Na ponad 150 stronach znajdziemy teksty napisane przystępnym, ładnym językiem. Urozmaicają je liczne ciekawostki, źródła i grafiki, które ubarwiają postać Kościuszki oraz czasy, w których żył. Wiele mitów zostało obalonych, a niejasne kwestie przedstawiono rzetelnie i szczegółowo. Prócz obszernego zaprezentowania naczelnika, teksty spełniają jeszcze jedną rolę: zachęcają do dalszego działania.

Tadeusz Kościuszko nie jest już tylko pustym wyrażeniem, z którym nie mamy żadnych skojarzeń. To człowiek z krwi i kości - o wielu talentach, pasjach i zainteresowaniach, posiadający mocne i słabe strony, trzymający się swoich zasad i poglądów. Odarty z, pełnej patosu, etykiety narodowego bohatera, staje się barwną i nowoczesną postacią, którą chce się poznać bliżej.