Błażej Guzy

Absolwent geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim i pedagogiki na Uniwersytecie Pedagogicznym. Interesuje się historią geografii i geografią religii. Jako obszar badań i zainteresowań szczególnie upodobał sobie Śląsk Cieszyński. Miłośnik podróży i górskich wycieczek, zagorzały czytelnik literatury fantasy, fan zespołu Pink Floyd.

1 2

Ciekawostki i rocznice

Kornel Makuszyński – ojciec Koziołka Matołka

Kornel Makuszyński, autor najpoczytniejszych książek dla młodych czytelników, po drugiej wojnie światowej żył w zapomnieniu. Nie było dla niego miejsca w peerelowskiej przestrzeni publicznej. Wcześniej jednak stworzył wiele dzieł, które przyniosły mu miejsce w historii polskiej kultury.

Ciekawostki i rocznice

Zamek Czocha Galeria

W gminie Leśna na Dolnym Śląsku stoi obronny zamek z XIII wieku. Choć bardzo znany i chętnie odwiedzany przez turystów, wciąż skrywa wiele tajemnic. W okresie wakacyjnym zamek Czocha przyjmuje nazwę Kagurum i w ramach serii tematycznych imprez staje się stolicą Marchii Skalistych Wzgórz, w jednym z Czterech Światów Hugona Yorcka – Quatromondis.

Ciekawostki i rocznice

Pałac w Mosznej Galeria

Pałac w Mosznej jest jednym z najbardziej znanych zabytków w województwie opolskim. Słynący z 99 wież i 365 pomieszczeń obiekt w okresie wakacyjnym przyjmuje nazwę Lamma Ar i w ramach serii tematycznych imprez staje się stolicą Księstwa Samotnej Góry, w jednym z Czterech Światów Hugona Yorcka – Quatromondis.

Ciekawostki i rocznice

Zamek w Krasiczynie Galeria

Niemal pod samą granicą polsko-ukraińską, w Krasiczynie obok Przemyśla, znajduje się jeden z najpiękniejszych pomników polskiego renesansu. W okresie wakacyjnym krasiczyński zamek przyjmuje nazwę Bas-Bar i w ramach serii tematycznych imprez staje się stolicą Marchii Czterech Baszt, w jednym z Czterech Światów Hugona Yorcka – Quatromondis.

Artykuły

Wincenty Pol – ojciec polskiej geografii

Wincenty Pol kojarzony jest głównie z twórczością poetycką i literacką. Tymczasem zawdzięczamy mu również pierwszą katedrę geografii na ziemiach polskich i rozbudzenie zainteresowania tymi terenami. Jest jednym z twórców polskiego krajoznawstwa i ojcem nowożytnej geografii polskiej.

Recenzje

Mariusz Urbanek – „Makuszyński. O jednym takim, któremu ukradziono słońce” – recenzja i ocena

Nazywano go pisarzem ze słońcem w herbie. Kornel Makuszyński pisał historie radosne, dowcipne, w których dobro zawsze tryumfuje. Czy z czasem stał się pisarzem, któremu ukradziono słońce?

Artykuły

Ewangelicy w Polsce: Śląsk Cieszyński

Kościół Ewangelicko-Augsburski na Śląsku Cieszyńskim jest bardzo silnie zakorzeniony, przez co region ten jest uznawany za ogólnopolskie centrum tego wyznania. Nie bez powodu utrwaliło się tu powiedzenie „twardy jak luterska wiara koło Cieszyna”.

Recenzje

Anna Lisiecka - „Loda Halama. Pierwsze Nogi Drugiej Rzeczpospolitej” - recenzja i ocena

„Tancerka klasyczna? Tancerka współczesna? Loda Halama mieści się w obu tych kategoriach naraz, a zarazem jest jeszcze czymś innym. Dla niej taniec to coś więcej niż jedynie zawód, kroki i pozy wytańczone w serii następujących po sobie ruchów. Taniec to przede wszystkim ekspresja jej niezwykłej żywiołowości i silnych emocji.”

Recenzje

Ed Vulliamy – „Wojna umarła, niech żyje wojna” – recenzja i ocena

To opowieść o czymś więcej niż o wojnie i jej następstwach w pewnym kraju na południowym wschodzie Europy: to historia o traumie, pamięci i przetrwaniu, o rzeczach, które nie mają żadnego ostatecznego rozwiązania, nie wspominając już o „zamknięciu”, wygodnym terminie używanym w polityce, psychoterapii i wiadomościach.

Recenzje

Antoni Kroh - „Za tamtą górą. Wspomnienia łemkowskie” - recenzja i ocena

Oto przed nami opowieść o Łemkach, od wieków żyjących w Beskidzie Sądeckim i Niskim, a w latach 1945 – 1946 przesiedlonych w trybie „dobrowolno-przymusowym” na Ukrainę, zaś w 1947 roku, podczas akcji „Wisła”, deportowanych i rozproszonych na Ziemiach Zachodnich.

Recenzje

Wanda Rutkiewicz – „Na jednej linie” – recenzja i ocena

„Być przygotowanym na wszystko” to motto ojca Wandy Rutkiewicz, które bardzo mocno utkwiło jej w pamięci. Ale czy na pewno towarzyszyło jej przez całe życie? Czy była przygotowana na wszystko? Odpowiedzi możemy szukać w książce „Na jednej linie”.

Ciekawostki i rocznice

8 historycznych miejsc na Śląsku Cieszyńskim, które warto zobaczyć

Śląsk Cieszyński to historyczna kraina, mieszcząca się w granicach dawnego księstwa cieszyńskiego, obejmująca południowo-wschodnią część Śląska. Od 1920 roku region ten, przedzielony rzeką Olzą, znalazł się w granicach Polski i Czech. To historia dość dobrze znana i wielokrotnie poruszana na łamach Histmaga. Dlatego tym razem skupimy się na najciekawszych miejscach polskiej części tego regionu.

Ciekawostki i rocznice

Joachim Lelewel - ojciec polskiej historiografii

Joachim Lelewel był człowiekiem wszechstronnie uzdolnionym. Pasję historyczną łączył z działalnością niepodległościową. Dziś każdy zna jego słowa: „Za wolność naszą i waszą”

Ciekawostki i rocznice

Wydawnictwa sprzed lat...

Niemal w każdym numerze „Gwiazdki Cieszyńskiej” pojawia się rubryka „Wiadomości piśmiennicze”. Jej lektura jest ciekawa nie tylko ze względu na to, że dowiadujemy się o bieżących, wydawanych czasopismach i książkach, ale także z powodu całej gamy informacji o ówczesnych wydawnictwach, autorach, bibliotekach czy stowarzyszeniach. Poniżej prezentujemy kilka przykładów gwiazdkowych wiadomości piśmienniczych i oczywiście zapraszamy do samodzielnych poszukiwań podobnych informacji.

Ciekawostki i rocznice

Mikołaj Zebrzydowski – rokoszanin, który stworzył najbardziej znaną polską kalwarię

Mikołaj Zebrzydowski herbu Radwan: marszałek wielki koronny i założyciel pierwszej w Polsce kalwarii, która stała się wzorem dla innych miejsc tego typu. Papieże Klemens VIII i Paweł V uważali go za pierwszego wśród świeckich obrońcę Kościoła katolickiego w Polsce.

Ciekawostki i rocznice

Zamach na Abrahama Lincolna

Prezydent Stanów Zjednoczonych Abraham Lincoln został zastrzelony w Wielki Piątek, 14 kwietnia 1865 roku, podczas spektaklu w Teatrze Forda. Był pierwszym amerykańskim prezydentem, który został zamordowany. Jak zamach na Abrahama Lincolna opisywała „Gwiazdka Cieszyńska”?

Ciekawostki i rocznice

Alexander von Humboldt i jego podróże

Alexander von Humboldt był geografem, przyrodnikiem i podróżnikiem oraz jednym z twórców nowoczesnej geografii. W swoim największym dziele, zatytułowanym „Kosmos”, zawarł całość ówczesnej wiedzy przyrodniczej.

Ciekawostki i rocznice

Auguste Mariette – egiptolog brawurowy

Auguste Mariette był francuskim uczonym, archeologiem i egiptologiem, a także założycielem egipskiego Departamentu Starożytności (później Najwyższej Rady Starożytności) – instytucji odpowiedzialnej za konserwację i ochronę zabytków i wykopalisk w Egipcie. Prawdziwy Indiana Jones XIX wieku.

Ciekawostki i rocznice

Polka – wesoły taniec niepochodzący z Polski

Polka – szybki, żywy, skoczny i radosny taniec, rozpowszechniony na całym świecie. Wbrew nazwie powstał u naszych południowych sąsiadów, a nie nad Wisłą.

Ciekawostki i rocznice

Zakłady Lilpop, Rau i Loewenstein – przemysłowa potęga dawnej Polski

Lilpop, Rau i Loewenstein – największe zakłady przemysłowe międzywojennej Warszawy, zajmujące czołową pozycję w produkcji maszyn. Najbardziej znanymi ich produktami były m.in. lokomotywy, szyny, wagony kolejowe, ale także samochody. To z fabryk Lilipopa wyjechał jedyny do dziś zachowany oryginalny samochód pancerny produkcji polskiej.

Ciekawostki i rocznice

„Gwiazdka Cieszyńska” i poetyckie strofy

Kolejny już raz odwołujemy się do tytułowej zabawy w „Gwiazdce Cieszyńskiej”. Bardzo często na łamach pisma publikowane były wiersze, piosenki i różnego rodzaju rymowanki. Z pewnością już dawno zapomniano nazwiska autorów wielu z nich. Zresztą również same wiersze pozostałyby dla nas nieznane, gdyby nie „Gwiazdka Cieszyńska”.

Ciekawostki i rocznice

Wezuwiusz – wulkan, który przeraża i fascynuje

Wezuwiusz to chyba najsławniejszy i jednocześnie jedyny na kontynentalnej części Europy czynny wulkan. Na jego zboczach znajduje się również najstarsze na świecie obserwatorium wulkanologiczne.

Ciekawostki i rocznice

Stefan I Święty – król Węgier

Stefan I Święty za swojego panowania zjednoczył podzielone węgierskie księstwa, zaprowadził w swoim państwie chrześcijaństwo, a także wprowadził je w szeregi najsilniejszych królestw średniowiecznej Europy.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska – Biblioteka Jagiellońska

Biblioteka Jagiellońska, popularnie zwana Jagiellonką, to druga co do wielkości książnica polska. Jest jednocześnie najstarszą biblioteką naukową i najcenniejszą z polskich bibliotek.

Ciekawostki i rocznice

Święty Jacek Odrowąż, Bazylika Świętej Trójcy i początki polskich dominikanów

Jacek Odrowąż – polski święty, jeden z najważniejszych europejskich misjonarzy i pierwszy polski dominikanin. Patron Śląska, zwany Światłem ze Śląska. Był również założycielem najstarszej placówki dominikańskiej w naszej części Europy.

Ciekawostki i rocznice

Józef Lompa – krzewiciel Śląska

Józef Lompa – śląski działacz, poeta i publicysta, autor pierwszego podręcznika o historii Śląska, a także miłośnik śląskich legend i baśni. Prekursor procesu odrodzenia narodowego na Górnym Śląsku.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska – Historia Madagaskaru

Madagaskar to czwarta co do wielkości wyspa na świecie, położona u południowo-wschodnich wybrzeży Afryki. Obecnie zajmuje je niepodległe państwo o tej samej nazwie. Jaka jest historia historia Madagaskaru? Burzliwa, niezwykle ciekawa i oczywiście silnie powiązana z europejskimi mocarstwami.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska – Rozmaitości

W każdym numerze Gwiazdki Cieszyńskiej pojawia się dział zatytułowany „Rozmaitości”. Znajdują się tam najróżniejsze wieści z całego świata. Często są to ciekawostki z epoki, anegdoty lub informacje na temat niezwykłych, bieżących wydarzeń, a czasem historie wręcz nie z tej ziemi, do których nie sposób napisać żadnego komentarza. Jednak bardzo często są to informacje na tyle ciekawe, że warto byłoby je przytoczyć, co niniejszym czynimy.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska – Cyrk Astleya

Początków cyrku można doszukiwać się już w czasach rzymskich. Częściej jednak uważa się, że to rozrywkowe widowisko ukształtowane zostało w Anglii w XVIII wieku za sprawą Philipa Astley’a, który uznawany jest za ojca współczesnej sztuki cyrkowej.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska – Jerzy I Grecki

Jerzy I był założycielem dynastii Glücksburgów i greckim królem w latach 1863–1913, stając się tym samym najdłużej panującym władcą w nowożytnej Grecji. Miał znaczny wpływ na formowanie się greckiej demokracji przez nadanie jej konstytucji.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska – Kościół Jezusowy w Cieszynie

Kościół Jezusowy w Cieszynie to największa i najważniejsza świątynia ewangelicka w Polsce. Ze względu na swoje znaczenie nazywany był „matką kościołów”.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska – dzieci cesarza Franciszka Józefa i cesarzowej Sisi

Franciszek Józef i cesarzowa Sisi mieli czwórkę dzieci. Ich narodziny wzbudzały powszechną radość w całych Austro-Węgrzech. O urodzeniu następcy tronu i jego siostrach wspominała również „Gwiazdka Cieszyńska”.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska – Samuel Dambrowski

Samuel Dambrowski to polski duchowny ewangelicki i pisarz religijny. Jego najważniejsze dzieło odegrało istotną rolę w kształtowaniu się życia duchowego polskich luteran. Zgodnie z legendami było ono silne nie tylko słowem: podobno jego egzemplarze nie dały się spalić w jednym z klasztorów.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska – Żelazna Korona i pierścień Napoleona

Żelazna Korona i pierścień Napoleona – dziś historia dwóch klejnotów: jednego z najstarszych królewskich insygniów chrześcijaństwa oraz pierścionka zaręczynowego, będącego dowodem miłości. Oba skarby powiązane były z Napoleonem.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Melchior von Diepenbrock

JE. Kardynał i książę biskup Wrocławski, baron Melchior von Diepenbrock. Dostojny ten mąż, pełen mądrości i miłości chrześcijańskiej, mający apostolską powagę w kraju, jako głowa katolickiego kościoła w monarchii pruskiej, był słuchany z równem poszanowaniem u tronu, jak przyjmowany z pokorą i czcią przez duchowieństwo i lud.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Madera

Madera – to niezależne politycznie terytorium portugalskie słynie na całym świecie z produkowanego tutaj najbardziej trwałego i długowiecznego wina (do dziś w użyciu pozostają roczniki z czasów napoleońskich). Na wyspie w XIX wieku zimę spędzała cesarzowa Austrii, Sissi.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Melchior Grodziecki

Melchior Grodziecki – jezuita, męczennik i święty Kościoła katolickiego. Choć jest Polakiem, w kraju jest mało znany. Jego wspomnienie przypada 7 września.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Historia monet

Jaka była historia monet, skąd pochodzi nazwa dolara i co łączyło Marię Skłodowską Curie z talarem?

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - wynalazki

Druga połowa XIX wieku to czas gwałtownego rozwoju nauki i techniki. Wybuch tak zwanej drugiej rewolucji przemysłowej rozpoczyna wiek pary i elektryczności. To właśnie w tym okresie powstaje dynamit, telefon, żarówka, lampa naftowa, czy silnik diesla. Na pewno wiele z tych niezwykłych konstrukcji i maszyn nie wytrzymało próby czasu, nie sprawdziły się lub zostały zapomniane. O części z nich przypomina dawna prasa, w tym Gwiazdka Cieszyńska.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - planeta Wulkan

W mitologii rzymskiej Wulkan był bogiem ognia i kowalstwa. Jego święto, _Vulcanalia_, obchodzono 23 sierpnia. Od jego imienia pochodzi nazwa miejsca na Ziemi, z którego wydobywa się lawa. W XIX wieku jego imieniem nazwano również planetę, która miała... krążyć bliżej Słońca niż Merkury.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Friedrich Schiller

Friedrich Schiller niemiecki poeta, filozof, historyk i dramaturg, nazywany „niemieckim Szekspirem”. Dziś chyba najbardziej znany ze słów „Ody do radości”, które razem z instrumentalna wersją Ludwiga van Beethovena zostały przyjęte za hymn Unii Europejskiej.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Sándor Rózsa

Sándor Rózsa to najbardziej znany rozbójnik węgierski i ludowy bohater. Jak to zwykle bywa, zabierał bogatym i dawał biednym. Historia jego życia inspirowała wielu pisarzy i filmowców.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Historia boksu

Boxowanie czyli bójka na kułaki (pięści) należy do właściwych zwyczajów narodu angielskiego. Dziś pełnoprawna dyscyplina sportowa, której walki o mistrzostwo skupiają rzesze fanów na całym świecie, a sami zawodnicy zyskują ogromną sławę i pieniądze. Jaka była historia boksu?

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Great Eastern

W XIX wieku był największym na świecie parowcem, a jednocześnie jednym z najbardziej pechowych statków w historii. Informacje o jego budowie, wodowaniu, przygodach i potknięciach komentowane były przez prasę na całym świecie, również przez Gwiazdkę Cieszyńską.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Reklama dźwignią handlu

Reklama dźwignią handlu! Wiedzieli już o tym starożytni Grecy, stosując reklamę np. w postaci napisów na ścianach budynków. Rewolucji w reklamie dokonało wynalezienie druku i pojawienie się prasy. Z czasem reklamy zaczęły pojawiać się również w Gwiazdce Cieszyńskiej. Poniżej prezentujemy tylko kilka przykładów z różnych okresów czasowych.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Ciekawostki geograficzne

Jakie są najwyższe góry świata? W jaki sposób studnie artezyjskie pomagają Francuzom w podboju Afryki? Gdzie zatrzymała się Arka Noego? Jak wytłumaczyć powstawanie zorzy polarnej? O tym wszystkim opowiada Gwiazdka Cieszyńska.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska – Evangelos Zappas i jego igrzyska

W dzisiejszych czasach Igrzyska Olimpijskie cieszą się niesamowitą popularnością i stanowią wielkie przedsięwzięcie, za którym stoją ogromne pieniądze. W połowie XIX wieku wskrzesić ich ideę próbował jeden człowiek, grecki filantrop i przedsiębiorca – Ewangelos Zappas.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Diamenty są wieczne

Diament – wspaniały minerał i najtwardsza naturalna substancja na świecie; piękna i droga odmiana węgla. Jak dużo znaczy dla człowieka? Według Marilyn Monroe diamenty to jedyni przyjaciele kobiety. Oto kilka faktów i ciekawostek związanych z tym niezwykłym minerałem.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - koronacja cara Aleksandra II

Choć z buntownikami rozprawiał się okrutnie, car Aleksander II uważany jest za jednego z największych reformatorów carskiej Rosji. Jego przeciwnicy, już podczas koronacji Romanowa, doszukiwali się znaków nadchodzącego złego panowania.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Kanał Sueski

Jest jednym z największych i najważniejszych kanałów na świecie. Znacznie skracał morska drogę do Indii i do dziś ma duże znaczenie gospodarcze. Choć jego historia sięga już czasów starożytnego Egiptu, to ukończono go dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Przed państwem Kanał Sueski.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - feldmarszałek Joseph Radetzky

Joseph Radetzky nie skończył żadnej szkoły wojskowej, a był jednym z najwybitniejszych dowódców austriackich i skutecznie przyczynił się do klęski Napoleona. Żołnierze mówili o nim... „Tatuś Radecki”.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - truciciel z Rugeley

Doktor William Palmer był nie tylko angielskim lekarzem. Został również skazany za morderstwo w jednej z najgłośniejszych spraw kryminalnych XIX wieku. Znany był jako truciciel z Rugeley...

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Wyspy Alandzkie

Wyspy Alandzkie to szwedzkojęzyczne terytorium autonomicznym Finlandii. W trakcie wojny krymskiej miała tu miejsce bitwa o twierdzę Bomarsund. Po jej zdobyciu archipelag stał się neutralnym i zdemilitaryzowanym regionem.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Złota Róża

Złota Róża Papieska to statuetka w kształcie róży przyznawana ludziom, kościołom lub instytucjom zasłużonym dla papiestwa i Kościoła, a także jako wyraz szacunku i uznania. Pierwsze wzmianki o tym zwyczaju sięgają XI wieku.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Leopold Jan Szersznik

Leopold Jan Szersznik – jedna z najwybitniejszych postaci Cieszyna, największy przedstawiciel cieszyńskiego oświecenia. Założyciel jednego z najstarszych w Europie Środkowej i najstarszego w Polsce publicznego muzeum.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Julia Pastrana

Julia Pastrana – „najbrzydsza kobieta świata”, uważana za dziecko człowieka i małpy lub niedźwiedzia. W XIX wieku pokazywano ją w wielu miastach Ameryki i Europy (w tym także w Warszawie).

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Ustroń

Ustroń to popularny ośrodek uzdrowiskowy i wypoczynkowy, w którym „natura sama piękna i romantyczna a osobliwie dla posilenie zdrowia tyle dogodna”. Jego historia łączy się również ze zmierzającym pod Wiedeń królem Janem III Sobieskim.

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - historia wódki

Wódka to niemal narodowy trunek naszego kraju. Jesteśmy jej pierwszym producentem w UE i czwartym na świecie. Jaka była historia wódki? I co ma z nią wspólnego „zły król Nawarry”?

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Na dzień Świętego Walentego

Z przyczyn zaszłych, osobiście redaktora dotyczących, nie mogła wyjść Gwiazdka w tym tygodniu w pełnym wymiarze. Liczymy na wyrozumiałość czytelników i zapewniamy, że w kolejnych tygodniach artykuły powszechnym dogodzą wymaganiom...

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - Iwan Paskiewicz

Iwan Paskiewicz – hrabia erywański, feldmarszałek rosyjski i namiestnik Królestwa Polskiego. Jeden z wybitniejszych i okrutniejszych dowódców rosyjskich. Okres jego rządów w Polsce, okres terroru i prześladowań, nazywamy „nocą Paskiewiczowską”.

1 2

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Kontakt

Tematy

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Współpraca