Wezuwiusz – wulkan, który przeraża i fascynuje
Wezuwiusz – wulkan, który przeraża i fascynuje – artykuł inspirowany czasopismem „Gwiazdka Cieszyńska, pismo naukowe i zabawne”
„Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu”Ner. 21. – Cieszyn d. 26. Maja. – R. 1855. 
„Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu”Ner. 24. – Cieszyn d. 16. Czerwca. – R. 1855. 
„Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu”Ner. 4. – Cieszyn d. 26. Stycznia. – R. 1856. 
„Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu”Ner. 16. – Cieszyn d. 19. Kwietnia. – R. 1856. 
„Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu”Ner. 33. – Cieszyn d. 15. Sierpnia. – R. 1857. 
„Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu”Ner. 41. – Cieszyn d. 10. Października. – R. 1857. 
„Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu”Ner. 25. – Cieszyn d. 19. Czerwca. – R. 1858. 
„Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu”Ner. 27. – Cieszyn d. 3. Lipca. – R. 1858. Wezuwiusz położony jest na terenie Włoch, niedaleko Neapolu. Ma wysokość 1281 m n.p.m., głębokość krateru 230 m i średnicę 550–650 m. Jego historia liczy około 200 tysięcy lat. Należy do wulkanów mieszanych – podczas erupcji wyrzuca lawę, a także inne produkty stałe i gazowe (bomby wulkaniczne, popioły, lapille).
Nazwa wulkanu pochodzi najprawdopodobniej z języka greckiego z łacińskimi zniekształceniami. Wezuwiusz może zatem oznaczać „Nieugaszalny”, „Nieugaszony” lub „Ciskający przemocą”. Z kolei jeżeli sięgnęlibyśmy do języków indoeuropejskich, jego nazwę moglibyśmy tłumaczyć jako „Ten który zapala”.
Wybuch Wezuwiusza (aut. Joseph Wright of Derby, lata 70. XVIII w., domena publiczna). Oczywiście najbardziej znaną erupcją Wezuwiusza jest ta z 79 roku n.e., podczas której zniszczone zostały miasta: Pompeje, Herkulanum i Stabie. Od tego czasu wulkan dawał o sobie znać około 200 razy. Dla nas jednak najciekawsze są wybuchy z połowy XIX wieku, ponieważ były szeroko opisywane przez „Gwiazdkę Cieszyńską”. W połowie stulecia na Wezuwiuszu zaczęło powstawać również Obserwatorium Vesuviano, czyli najstarsze na świecie obserwatorium zajmujące się obserwowaniem życia wulkanów. Zostało ono ufundowane w 1841 roku przez króla Obojga Sycylii Ferdynanda II Burbona.
Luigi Palmieri (domena publiczna). W 1848 roku pracę w Obserwatorium rozpoczął Luigi Palmieri, włoski fizyk, meteorolog i astronom. Sześć lat później awansował na dyrektora całej instytucji. To właśnie Palmieri szczegółowo opisał wybuchy Wezuwiusza z lat 1855–1872. Ponadto przyczynił się do rozwoju Obserwatorium, wynalazł sejsmograf elektromagnetyczny, a także jako pierwszy wykrył obecność helu na Ziemi (w lawie z Wezuwiusza). Jego poświęcenie dla badań doskonale przedstawia sytuacja z 1872 roku, kiedy to pozostał na swoim stanowisku nawet wtedy, gdy Obserwatorium zaczęło być otaczane przez lawę.
Obserwatorium Vesuviano do dziś prowadzi całodobowy monitoring, dostarcza dane dotyczące działalności wulkanicznej i sejsmologicznej, odgrywa ważną rolę edukacyjną, a także zajmuje ważny punkt w systemach obrony ludności.
Ostatni raz Wezuwiusz przypomniał o swoim istnieniu 13 marca 1944 roku i od tego czasu nie przejawia aktywności.
Redakcja: Tomasz Leszkowicz
Kupuj świetne e-booki historyczne i wspieraj ulubiony portal!
Regularnie do sklepu Histmaga trafiają nowe, ciekawe e-booki. Dochód z ich sprzedaży wspiera działalność pierwszego polskiego portalu historycznego. Po to, by zawsze był ktoś, kto mówi, jak było!
Sprawdź dostępne tytuły pod adresem: https://sklep.histmag.org/
