Józef Lompa – krzewiciel Śląska
„Gwiazdka Cieszyńska, pismo poświęcone wiadomościom politycznym, nauce, przemysłowi i zabawie”, nr 15, Cieszyn dnia 11. Kwietnia 1863 roku. Józef Lompa urodził się 29 czerwca 1797 roku w Oleśnie. Jego ojciec, Michał Lompa, zajmował się handlem śledziami i tabaką, a następnie prowadził sklep korzenny. Z kolei matka, Józefa Stróżyk, była córką kowala. Drobnomieszczańskie pochodzenie Józefa sprawiło, że pomimo wielu zdolności i talentów nie było go stać na edukację. Jako młody chłopiec uczęszczał do Katolickiej Szkoły Ludowej, a od 1811 roku do gimnazjum w Opolu. Ze względu na brak środków uzyskał możliwość uczęszczania do szkoły ojców Pijarów w Wieluniu, pod warunkiem, że przywdzieje habit. Opuścił jednak klasztor i odtąd musiał utrzymywać się samodzielnie. Pracował jako kancelista sądowy, nauczyciel domowy, protokolant, tłumacz, organista, a także przygrywał na skrzypcach w karczmie. W 1815 roku zapisał się do seminarium nauczycielskiego we Wrocławiu, w którym po dwóch latach zdał egzamin i został nauczycielem.
Józef Lompa (portret z „Tygodnika Ilustrowanego” z 1860 r.). W 1818 roku ożenił się z Marią Bensiówną, z którą miał dziewięcioro dzieci. Rok później przeniósł się do Lubszy, gdzie spędził kolejne 30 lat swojego życia. Pracował tam jako gminny pisarz i organista, a także jako nauczyciel w założonej przez siebie szkole. Pisał wiersze i opowiadania, gromadził materiały z dziedziny historii Śląska i śląskiego piśmiennictwa, spisał dzieje wielu śląskich miast, zbierał ludowe pieśni, baśnie i legendy, tłumaczył poezję i prozę, a także pisał artykuły do wielu czasopism, m.in. do „Gwiazdki Cieszyńskiej”. To tutaj wydał pierwszy podręcznik o historii Śląska czy pierwsze zbiory pieśni kościelnych na Śląsku. Jego szeroką twórczość historyczną i etnograficzną uzupełniają prace z dziedziny rolnictwa, ogrodnictwa oraz hodowli zwierząt i ptactwa. W Lubszy przyczynił się również do remontu kościoła, do którego kupił zegar na wieżę. Ciekawą inicjatywą był założony przez Józefa ogród botaniczny – po uporządkowaniu szkolnego ogrodu, zasadził i zgromadził w nim ponad 500 gatunków roślin (każda z nich posiadała tabliczkę ze swoją nazwą w języku łacińskim, polskim i niemieckim).
Józef Lompa – zobacz też:
- Lech M. Nijakowski: Większość Ślązaków uważa się za Polaków
- Uczyć się Śląska! - rozmowa z Kazimierzem Kutzem
- „Ojczystą ziemię rozdzierają”. 90. rocznica przyłączenia części Górnego Śląska do Polski
W 1837 roku zmarła pierwsza żona Józefa. Rok później ożenił się z Weroniką Grzegorz, z którą miał kolejne dziewięcioro dzieci. Jego propolska działalność i głoszone hasła o łączności Śląska z Polską przysporzyły mu wielu wrogów i przeciwników. W 1850 roku postawiono mu wiele niesłusznych zarzutów, m.in. o: pijaństwo, buntowanie chłopów, zaniedbywanie obowiązków urzędowych czy nieobyczajność. Wszystko to doprowadziło do jego zwolnienia z pracy bez prawa do emerytury. Osiem lat później wyprowadził się z Lubszy do Woźnik. Niedługo potem jego stan zdrowia znacząco się pogorszył. Zmarł 29 marca 1863 roku.
Redakcja: Tomasz Leszkowicz
