Gwiazdka Cieszyńska - Wyspy Alandzkie
Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.
Ner. 34. – Cieszyn d. 16. Września. – R. 1854.
Wyspy Alandzkie to archipelag liczący 6757 wysp położonych w środkowej części Morza Bałtyckiego między wybrzeżem Szwecji i Finlandii u wejścia do Zatoki Botnickiej. Dzięki swojemu położeniu stanowią bardzo ważny punkt strategiczny Bałtyku – kontrolują wszelki ruch w kierunku północnym, a w przeszłości były doskonałą bazą wypadową w czasie różnych konfliktów. Łączna powierzchnia archipelagu wynosi 1 552,56 km2, a zamieszkuje go około 28 tysięcy mieszkańców. Największa wyspa – Fasta Åland – jest trzecią co do wielkości wyspą Finlandii i zamieszkuje ją 90% ludności Alandów. Na wyspie znajduje się również stolica prowincji – Maarianhamina, która jest jedynym miastem archipelagu.
Wyspy Alandzkie są republiką parlamentarną będącą terytorium autonomicznym Finlandii. Posiadają własny parlament (Lagting), posła w Eduskuncie (parlamencie Finlandii) i delegata w Radzie Nordyckiej, a także swoją flagę i hymn („Pieśń o Alandczykach”). Stanowią całkowicie neutralny i zdemilitaryzowany region. Obywatele Wysp są nawet zwolnieni z obowiązku służby wojskowej w fińskiej armii. Językiem urzędowym jest język szwedzki.
Historię Wysp Alandzkich można podzielić na trzy etapy: panowania szwedzkiego (od 1157 do 1809 roku), zwierzchnictwa rosyjskiego (od 1809 do 1917 roku) i kontroli fińskiej (od 1917 roku). Jednym z ważniejszych wydarzeń w historii Wysp była bitwa o twierdzę Bomarsund, w czasie wojny krymskiej. Bomarsund była rosyjską twierdzą, której budowa rozpoczęła się w 1832 roku. Nie została jednak ukończona (z planowanych dwunastu wież zbudowano jedynie dwie). Pierwsze, nierozstrzygnięte starcie miało miejsce 21 czerwca 1854 roku, gdy trzy brytyjskie okręty rozpoczęły ostrzał twierdzy. Podczas bitwy szczególnie zasłużył się Charles Davis Lucas, służący na okręcie HMS Hecla. W trakcie ostrzału na pokład statku spadł pocisk artyleryjski, który Lucas wyrzucił za burtę i tym samym uratował swój statek. Za swoją odwagę i poświęcenie, jako pierwszy człowiek w historii, został odznaczony Krzyżem Wiktorii – najwyższym odznaczeniem wojennym Imperium Brytyjskiego.
Pod koniec lipca 1854 roku brytyjska flota (licząca 25 okrętów) otoczyła twierdzę i czekała na francuskie wojska lądowe. Kolejny atak na Bomarsund rozpoczął się 13 sierpnia, a jego celem była wieża Brännklint. Obrońcy widząc swą beznadziejną pozycję wycofali większość swoich sił do głównej twierdzy, pozostawiając jedynie niewielki oddział do rozbiórki wieży. Wojskom francuskim udało się zdobyć wieżę, zanim została zburzona. W związku z tym rosyjska artyleria otworzyła ogień i 15 sierpnia 1854 roku trafiła w magazyn prochu wysadzając wieżę. Drugą wieżę – Notvik – zdobyto tego samego dnia. Brytyjczycy wciągnęli na pobliskie wzgórze ciężkie działa i po ośmiu godzinach bombardowania stworzyli wyłom w murach. Jeszcze późnym wieczorem rozpoczęto bombardowanie głównej twierdzy. Rosjanie poddali się 16 sierpnia 1854 roku. Po kapitulacji Francuzi i Brytyjczycy zburzyli twierdzę.
30 marca 1856 roku zawarto konwencję o Wyspach Alandzkich. Jej stronami były Wielka Brytania, Francja i Rosja. Konwencja zabraniała prowadzenia jakichkolwiek działań wojennych, fortyfikowania oraz lokowania jakichkolwiek baz wojskowych na terenie archipelagu.
