Gwiazdka Cieszyńska – Samuel Dambrowski

„Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla nauki, przemysłu i zabawy”, No. 44. Cieszyn dnia 2. Listopada 1861 roku

Ks. Samuel Dambrowski (1577-1625)

Samuel Dambrowski urodził się w 1577 roku w miejscowości Pogorzela. Pochodził z typowo protestanckiej rodziny – jego ojciec, Piotr, był pastorem husyckim, nawróconym na luteranizm. To właśnie od ojca młody Samuel otrzymywał pierwsze nauki, a później kształcił się w protestanckim gimnazjum akademickim w Toruniu. Wykształcenie filozoficzne i teologiczne uzyskał na uniwersytetach w Królewcu i Wittenberdze. Po studiach, w 1600 roku został pastorem zboru w Poznaniu. Dambrowski był pobożnym i sprawnym mówcą, cieszył się więc dużym szacunkiem i był chętnie słuchany. Dzięki temu 12 lipca 1607 roku na synodzie w Miłosławiu wybrano go superintendentem (odpowiednik biskupa diecezjalnego w Kościele rzymskokatolickim) zborów wielkopolskich.

W okresie kontrreformacji w Poznaniu miały miejsce liczne ataki na protestantów. W 1604 i 1614 roku doszło nawet do napadów tłumów na zbór ewangelicki. Ostatecznie doprowadziło to do zniszczenia świątyni luterańskiej i wydania zakazu odprawiania mszy. Dambrowski przeniósł się wówczas do Wilna, gdzie został proboszczem parafii polskiej oraz superintendentem Litwy i Żmudzi. Dzięki jego działalności znacząco wzmocniła się pozycja luteran w Wielkim Księstwie Litewskim.

Samuel Dambrowski – zobacz też:

• Reformacja w Skandynawii
• Tumult toruński – krwawy incydent religijny z XVIII-wiecznej Rzeczpospolitej

Strony tytułowa Kazań albo wykładów porządnych... (postylli) Samuela Dambrowskiego.

Samuel Dambrowski nie ograniczał się jedynie do pracy kaznodziejskiej – był również bardzo płodnym pisarzem religijnym. W 1611 roku wydał pierwsze swoje dzieło – modlitewnik dla chorych pt. „Lekarstwo duszne człowieka chrześcijańskiego w chorobie.” Kolejnymi dziełami były zbiory pieśni, modlitewniki, tłumaczenie katechizmu Marcina Lutra czy kazania pogrzebowe. Najważniejszym dziełem Dambrowskiego była „Postylla chrześcijańska”, zwana również „Dambrówką”. Wydanie postylli (czyli zbioru kazań komentujących fragmenty Pisma Świętego) sfinansował starosta orański Piotr Nonhard pod patronatem królewny Anny Wazówny. „Dambrówka” podzielona była na pięć części: w pierwszej i drugiej znajdowały się kazania na ewangelie niemieckie na cały rok, w trzeciej kazania na pamiątkę wybitnych i zasłużonych świętych, w czwartej kazania pogrzebowe, a piąta poruszała temat plag Bożych.

Postylla Dambrowskiego, dzięki swojemu prostemu językowi i jasnemu przekazowi z licznymi anegdotami, odniosła ogromny sukces, stając się najpopularniejszą księgą religijną polskich ewangelików. Szczególnie dużą rolę odegrała w utrzymaniu się ewangelików na Śląsku Cieszyńskim, a także w zachowaniu języka polskiego. W okresie kontrreformacji wszelkie nabożeństwa odprawiano potajemnie w górach i lasach, a także jako nabożeństwa prywatne w domach. Szczególnie w tych ostatnich używano m.in. postylli ks. Dambrowskiego.

Samuel Dambrowski zmarł 15 lipca 1625 podczas epidemii dżumy w Wilnie. Pochowany został na starym cmentarzu ewangelickim w Wilnie.

Redakcja: Tomasz Leszkowicz

Kupuj świetne e-booki historyczne i wspieraj ulubiony portal!

Regularnie do sklepu Histmaga trafiają nowe, ciekawe e-booki. Dochód z ich sprzedaży wspiera działalność pierwszego polskiego portalu historycznego. Po to, by zawsze był ktoś, kto mówi, jak było!

Sprawdź dostępne tytuły pod adresem: https://sklep.histmag.org/