Gwiazdka Cieszyńska – Biblioteka Jagiellońska
Biblioteka Jagiellońska – zobacz też: Biblioteka Polska w Paryżu. Żywy pomnik polskiej kultury i emigracji
Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla nauki, przemysłu i zabawy.
No. 44. Cieszyn dnia 1. Listopada 1862 roku
W 1364 roku Kazimierz Wielki założył w Krakowie pierwszy uniwersytet na ziemiach polskich i jednocześnie jeden z najstarszych na świecie. Prowadził wykłady na trzech wydziałach: sztuk wyzwolonych, prawa i medycyny. Wraz z rozwojem uczelni, na jej poszczególnych wydziałach zaczęła powstawać biblioteka. Początkowo zbiory były rozproszone po kolegiach i bursach, a księgozbiór raczej przypadkowy. Poza tym gromadzone były podręczniki i naukowe księgi z zakresu filozofii, prawa, teologii i medycyny. Większość książek pochodziła z darów czy spuścizn, dlatego też Biblioteka uboga była w nowości.
Po wielu wzlotach i upadkach zarówno Uniwersytet, jak i Biblioteka przeżywały swój rozkwit na przełomie XV i XVI wieku. Dzięki fundacji Tomasza Obiedzińskiego Biblioteka uzyskała odrębną salę w Collegium Maius. W 1536 r. utworzono pierwsze płatne stanowisko kustosza, a w 1559 r. za sprawą Benedykta Koźmiana powstał fundusz na zakup książek. Warto również wspomnieć o anatemie, którą rzucił w 1672 r. papież Klemens X na tych, którzy dopuścili się kradzieży bibliotecznych zbiorów.
Kolejny etap historii Biblioteki wiąże się z działalnością Komisji Edukacji Narodowej. Jako centralny organ władzy oświatowej, KEN podjął się istotnych działań: scalił rozproszone księgozbiory poszczególnych wydziałów, włączył do nich kilka innych bibliotek, skatalogował zbiory oraz założył specjalny fundusz. Dzięki temu Jagiellonka stała się ogólnouniwersytecką biblioteką o charakterze publicznym. Niestety, niedługo potem nadszedł czas rozbiorów, skutecznie hamując rozwój Biblioteki. Udawało się jednak rozbudowywać pomieszczenia, a także porządkować i katalogować zbiory. Na przełomie XIX i XX wieku Biblioteka Jagiellońska uzyskała status Książnicy Narodowej, a od 1932 r. uzyskała prawo do egzemplarza wszystkich druków wydawanych w Polsce.
W czasie dwudziestolecia międzywojennego Wacław Krzyżanowski zaprojektował nowy gmach Biblioteki, który wybudowano w latach 1931 – 1939 przy al. Mickiewicza. Zbiory przenoszono do nowego budynku w czasie II wojny światowej. Jagiellonka nosiła wówczas nazwę Staatsbibliothek Krakau i oficjalnie była dostępna wyłącznie dla Niemców. W latach powojennych zbiory powiększały się na tyle szybko, że w latach 1961 – 1963 konieczna była rozbudowa budynku, a w latach 1995 – 2001 wybudowano nowe skrzydło. Od 1994 r. Biblioteka udostępnia i gromadzi swoje zbiory również cyfrowo.
Biblioteka Jagiellońska to najstarszą biblioteka naukową i jednocześnie najcenniejsza z polskich bibliotek. W jej zbiorach znajdują się m.in. rękopis dzieła Mikołaja Kopernika De revolutionibus orbium coelestium, słynny kodeks Baltazara Behema, rękopisy dzieł Jana Długosza, Joachima Lelewela, Józefa Ignacego Kraszewskiego, metryki, czyli spisy studentów prowadzone w Uniwersytecie od XV wieku, czy pochodzący z początku XV wieku rękopis Bogurodzicy. Biblioteka posiada Liber geographiae Klaudiusza Ptolemeusza (jedyny zachowany w Polsce atlas z wykorzystaniem druku czarno-czerwnego), Theatrum orbis terrarum Abrahama Orteliusza, Kalendarz na rok 1474 (najstarszy polski druk) czy Ekslibris arcybiskupa Macieja Drzewieckiego (najstarszy polski ekslibris). Poza tym w Bibliotece znajdziemy dokumenty życia społecznego (afisze, ulotki, biuletyny, broszury, informatory, rozkłady jazdy PKP i PKS, przewodniki, regulaminy, pocztówki, itp.), czasopisma, muzykalia, dokumenty audiowizualne, grafiki, zbiory kartograficzne i wiele, wiele innych. Ogólna liczba zbiorów bibliotecznych UJ na dzień 31 grudnia 2014 r. wynosiła 7 473 943 woluminów i jednostek, a roczny przyrost zbiorów: 144 762.
