Gwiazdka Cieszyńska - Złota Róża

Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.

Ner. 14. – Cieszyn d. 4. Kwietnia. – R. 1856.

Początków Złotej Róży można szukać w wierzeniach i zwyczajach Greków i Rzymian. Grecy uważali różę za symbol pożądania, dziewiczej niewinności i wstydliwości. W mitologii była atrybutem Afrodyty, a różane wieńce obecne były podczas zabaw związanych z kultem Dionizosa. Z kolei w Rzymie różami przyozdabiano groby bliskich podczas święta zmarłych. Pierwsi chrześcijanie, ze względu na pogańskie powiązania, nie przywiązywali do róż wielkiej wagi. Później jednak róża stała się dla chrześcijan kwiatem raju.

Pierwsza wzmianka o Złotej Róży pojawiła się w XI wieku w bulli papieża Leona IX. Papież, w zamian za przywileje, zobowiązał klasztor św. Krzyża w Alzacji do składania corocznej daniny w postaci Złotej Róży o wadze dwóch uncji rzymskich (ok. 60g). Początkowo były to względnie lekkie, pojedyncze róże, których płatki barwiono na czerwono. Później zrezygnowano z barwienia a zastąpiono je umieszczaniem we wnętrzu kwiatu rubinu, szafiru lub innych drogich kamieni. Z czasem do pojedynczej róży zaczęto dodawać gałązki z pączkami, listkami i kolcami. Złoto miało symbolizować Chrystusa, czerwień Jego mękę, a zapach miał oznaczać woń zmartwychwstania Jezusa i Jego zwycięstwa nad grzechem i śmiercią.

Początkowo papież nie poświęcał Złotej Róży a jedynie przybywał z nią do bazyliki św. Krzyża Jerozolimskiego w niedzielę „Laetare” (IV Niedziela Wielkiego Postu, symbolizująca radość ze zbliżającej się Wielkanocy, w średniowieczu zwana również Niedzielą Róż). Pierwszy raz o poświęceniu Złotej Róży pisał Augustinus Patricius w drugiej połowie XV wieku. Złota Róża stała na ołtarzu pomiędzy dwoma zapalonymi świecami. Papież w kapie i mitrze podchodził do niej, odmawiał modlitwę, nakładał na Różę piżmo i balsam, następnie okadzał i kropił wodą święconą. Po tym obrzędzie, w procesji udawano się do bazyliki św. Krzyża lub Kaplicy Sykstyńskiej, gdzie jeden z kardynałów odprawiał Mszę św. Laureat Złotej Róży podczas Mszy siedział pośród kardynałów, a następnie klęcząc na stopniach odbierał Różę od papieża.

Pierwsze Złote Róże przyznawane były jedynie prefektom Rzymu, następnie cesarzom rzymsko-niemieckim, królom i książętom, a później żonom panujących władców. Od czasów Papieża Innocentego IV przyznawano je również świątyniom lub instytucjom. Pierwszą, znana z imienia osobą, która otrzymała Złotą Różę był hrabia Andegawenii Fulko IV Zrzęda. Otrzymał ją 23 marca 1096 roku w Tours od papieża Urbana II. Polscy władcy i władczynie uhonorowane tą papieską nagrodą to m.in.: Ludwik Węgierski, Kazimierz IV Jagiellończyk, Zygmunt I Stary, Bona Sforza (żona Zygmunta I Starego), Henryk Walezy, Anna Jagiellonka (żona Stefana Batorego), Konstancja Austriaczka (druga żona Zygmunta III Wazy), Aleksander Karol Waza (syn Zygmunta III Wazy), Ludwika Maria Gonzaga (żona Władysława IV i Jana II Kazimierza), Maria Kazimiera (żona Jana III Sobieskiego), Maria Józefa (żona Augusta III Sasa), Maria Amalia (córka Augusta III Sasa).

Z okazji Tysiąclecia Chrztu Polski w 1966 roku papież Paweł VI przyznał Złotą Różę sanktuarium na Jasnej Górze. Jednak z przyczyn politycznych nie pozwolono mu na wizytę w naszym państwie. Różę tą przywiózł dopiero w 2006 roku Benedykt XVI. Sanktuarium w Częstochowie posiada również Złotą Różę przyznaną w 1979 roku przez Jana Pawła II. Jan Paweł II dawał Złote Róże wyłącznie sanktuariom maryjnym w odwiedzanych przez siebie krajach. W 1987 roku uhonorował nią również sanktuarium Matki Bożej w Kalwarii Zebrzydowskiej. Warto również wspomnieć o Róży, którą papież Benedykt XVI przyznał Muzeum Auschwitz-Birkenau 28 maja 2006 roku. Jest to jedyna na świecie Róża papieska w kolorze czarnym.

Bibliografia:

• Kurek Ryszard, Papieska Złota Róża 1095 – 2005, Tarnów 2012