Historia polityczna

Czy Pius XII mógł zrobić więcej dla Żydów w czasie II wojny światowej?

Temat ten od wielu lat budzi kontrowersje: tak w mediach, jak i historiografii. Jest to problem kluczowy dla oceny całości pontyfikatu Piusa XII. Wśród opinii na temat polityki Watykanu w czasie II wojny światowej nie brakuje tych skrajnych.

„Niepokonani” – reż. Peter Weir – recenzja i ocena filmu

Niełatwo jest oceniać film, który bez względu na wszystko i tak najprawdopodobniej osiągnie w Polsce sukces kasowy. Stanie się to z prostego powodu – bohaterem swego najnowszego filmu Peter Weir postanowił uczynić Polaka. W dodatku tak szlachetnego i niezłomnego, że ze świecą go szukać – nawet w polskim kinie.

Grzegorz Dumała

Roman Sidorski , Mat. pras.

Konferencja: Weaving Words and Waging Wars. The World of the Anglo-Saxons

Od 13 do 14 maja w Krakowie trwać będzie studencka konferencja zatytułowana „Weaving Words and Waging Wars. The World of the Anglo-Saxons”.

Tomasz Leszkowicz , Mat. pras.

Marsze Rotmistrza już w najbliższy piątek

13 maja w 20 polskich miastach odbędą się Marsze Rotmistrza Witolda Pileckiego. Organizowana po raz trzeci impreza stanowi element akcji „Przypomnijmy o Rotmistrzu”, która ma na celu spopularyzowanie losów tej niezwykłej postaci. Właśnie w piątek przypada 110. rocznica urodzin „Ochotnika do Auschwitz”.

Yoani Sánchez – „Cuba libre. Notatki z Hawany” – recenzja i ocena

„Cuba libre. Notatki z Hawany” to książkowe wydanie bloga „Generación Y” prowadzonego przez Yoani Sánchez, mieszkankę Hawany. To opis walki o przetrwanie w kraju od dziesięcioleci zniewolonym przez komunizm.

Śmierć komendanta NSZ

Exodus Brygady Świętokrzyskiej uratował życie kilkuset żołnierzom. Czy ceną za to było zamordowanie komendanta i szefa wywiadu NSZ? W historii tej więcej jest pytań niż odpowiedzi, a najważniejsze osoby dramatu swoją tajemnicę zabrały do grobu.

Jarosław Kapsa

Mat. pras. , Roman Sidorski

„W 150 lecie wojny secesyjnej” – konferencja

Od 11 do 12 maja w Katowicach trwać będzie studencko-doktorancka konferencja naukowa „W 150 lecie wojny secesyjnej”. Wśród imprez towarzyszących są darmowe warsztaty dziennikarskie dla licealistów i studentów organizowane przez naszą redakcję.

Michael Morys-Twarowski , Mat. pras.

„King and kingship in Old Norse literature” - seminarium w Katowicach

W środę, 11 maja, w Katowicach odbędzie się seminarium „King and kingship in Old Norse literature”.

„Złote serca, czy złote żniwa?” (praca zbiorowa) – recenzja i ocena

„Złote serca, czy złote żniwa?” to książka powstała w reakcji na nową pisaninę Grossa. Zawiera zbiór artykułów autorstwa badaczy, którzy, w przeciwieństwie do autorów „Złotych żniw”, prowadzili własne badania źródłowe wojennych losów Polaków i Żydów. Można powiedzieć, że jest to naukowy młot na Grossa i innych piszących pod z góry przyjętą tezę.

Ciekawostki i rocznice

Józef Beck – rocznica słynnego przemówienia

5 maja 1939 r. minister Józef Beck wygłosił słynne przemówienie, w którym padły słowa: „Jest jedna tylko rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna: tą rzeczą jest honor”.

Roman Sidorski

Stalinizm z czeską twarzą. Studium przypadku: Jiři Menzel „Skowronki na uwięzi” (1969)

_Skowronki na uwięzi_ to obraz stalinizmu, ale stalinizmu w wydaniu komediowym. W okresie masowego terroru, wszechwładzy jednej partii i monopolu ideologicznego dystans wobec świata staje się sposobem na zachowanie godności i obronę podstawowych wartości.

Katarzyna Nowak

Austria upamiętni dezerterów z Wehrmachtu

Władze Wiednia zadecydowały, że za dwa lata w centrum miasta stanie pomnik na cześć Austriaków, którzy w czasie II wojny światowej zdezerterowali z Wehrmachtu.

„Katastrofa” – reż. Artur Żmijewski – recenzja i ocena filmu

Czuję się trochę jak w popularnej piosence Kultu „Mój dom murem podzielony”. „Gazeta Polska” niczym na tajnych kompletach wyświetla film „Mgła” Dłużewskiej i Lichockiej, śpiewając przed nim Rotę i hymn państwowy. „Krytyka Polityczna” w swoich klubach pokazuje „Katastrofę” Artura Żmijewskiego, a publika często obcością, śmiechem i kpiną reaguje na ukazywany w filmie dyskurs katolicko-patriotyczny.

Łukasz Grzesiczak

Rafał Idzik – „Wielcy władcy starożytności” – recenzja i ocena

Sam autor we wstępie do książki przyznaje, że jest ona przeznaczona dla ludzi amatorsko zajmujących się historią. Dla nich będzie doskonałą pozycją promującą historię – z tym, że jest ona tylko przystawką, mającą rozbudzić apetyt na inne historyczne dania, a jego zaspokojenie wymagać będzie innych, bardziej specjalistycznych lektur.

Ryszard Struck

„Islandia – przewodnik nieturystyczny” – recenzja i ocena

„Islandia – przewodnik nieturystyczny” to zbiór wywiadów i esejów o islandzkiej kulturze i duchowości. Próba spojrzenia z innej perspektywy na kraj gejzerów i galopującej recesji, który stanowi pigułkę problemów, przed jakimi stoi świat XXI wieku.

Weronika Surówka

„Obywatel Havel” (film) – recenzja i ocena filmu

To film z wielu powodów niezwykły. O kilku z nich pozwolę sobie opowiedzieć.

Łukasz Grzesiczak

KronikaRP – multimedialne archiwum historii Polski

KronikaRP to multimedialny projekt edukacyjny, którego celem jest gromadzenie materiałów (zdjęć, nagrań audio i wideo) dotyczących dziejów Polski. Jego pomysłodawcą jest Grzegorz Molewski, prezes Cyfrowego Repozytorium Filmowego (CRF).

Potulicki obóz przesiedleńczy i pracy w okresie okupacji hitlerowskiej 1941–1945

W roku 1941 w Potulicach uruchomiono obóz przesiedleńczy, następnie obóz pracy, zaś w 1945 roku skoncentrowano w tymże obozie Niemców przeznaczonych do wysiedlenia. Tragedia Potulic trwała do 1950 roku, a ucierpiały w niej narody polski i niemiecki.

Lucyna Witkowska

Nowe fakty na temat Eichmanna 50 lat po rozpoczęciu jego procesu

Niedawno "informowaliśmy":http://histmag.org/?id=5406, że Adolf Eichmann, jeden z czołowych architektów Holokaustu, był niezadowolony z faktu, iż podczas II wojny światowej nie doszło do całkowitej eksterminacji narodu żydowskiego. Z odtajnionych dokumentów przetrzymywanych w niemieckich archiwach wynika ponadto, że podczas pobytu w Argentynie nazista kontaktował się z kanclerzem RFN, Konradem Adenauerem, którego prosił o umożliwienie powrotu do ojczyzny.

„12:08 na wschód od Bukaresztu” (film) – recenzja i ocena filmu

Kino rumuńskie od kilku lat przeżywa swoje wielkie chwile. Wiąże się to z dojściem do głosu nowego, niezmanierowanego pokolenia twórców, wśród których prym wiodą tacy reżyserzy jak Cristian Puiu, Cristian Mungiu czy Corneliu Porumboiu. Ich filmy, choć często są mocno osadzone w rzeczywistości rumuńskiej czasów komunizmu i transformacji, zdobyły szereg nagród na festiwalach międzynarodowych. Symbolem tej rumuńskiej „nowej fali” stała się rozliczeniowo-refleksyjna komedia Porumboiu „A fost sau n-a fost?”, dość nieszczęśliwie przetłumaczona na „12:08 na wschód od Bukaresztu”.

Michał Wasiucionek

Nowe fakty dotyczące nazisty, który aresztował Annę Frank

Karl Silberbauer (1911–1972), człowiek, który w 1944 r. aresztował ukrywającą się na strychu jednej z amsterdamskich kamienic Annę Frank, po II wojnie światowej pracował dla zachodnioniemieckich służb specjalnych – twierdzi dziennikarz Peter-Ferdinand Koch.

Ciekawostki i rocznice

12 kwietnia 1961 r. Jurij Gagarin odbył lot w kosmos

12 kwietnia 1961 r., Jurij Gagarin na pokładzie statku „Wostok 1” wyruszył w podróż w przestrzeń kosmiczną. Był to pierwszy w historii załogowy lot w kosmos.

Opinie

„Tęczyńscy” – znakomita monografia Janusza Kurtyki

„Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu”, poszerzona wersja pracy doktorskiej Janusza Kurtyki wydana w 1997 roku, to książka wybitna.

Eichmann o Holokauście: „Można było zrobić o wiele więcej"

_Nie wykonaliśmy naszej pracy poprawnie. Można było zrobić o wiele więcej_ – mówił podczas swojego pobytu w Argentynie Adolf Eichmann, główny architekt nazistowskiego planu eksterminacji Żydów. Jego wypowiedzi zostały zarejestrowane na taśmach znajdujących się przez lata w archiwum BND (Federalnej Służby Wywiadowczej). Niedawno zostały odtajnione.

Jakub Ćwiek - „Krzyż Południa. Rozdroża” – recenzja i ocena

_Krzyż Południa_ to nie tyle pierwsza powieść cyklu, ale w zasadzie połowa powieści. Należało ją w spokoju napisać do końca, wypieścić i dopiero wtedy wydać.

Phil Rees - „Kolacja z terrorystą. Spotkania z najbardziej poszukiwanymi bojownikami na świecie” – recenzja i ocena

Czym jest terroryzm? Kogo można uznać za terrorystę? Brak jednej definicji tego pojęcia i szafowanie tym określeniem sprawia, że stajemy w obliczu może jednego z najtrudniejszych pytań XX i XXI wieku. W odpowiedzi pomóc nam może niezwykła książka Phila Reesa.

Jakub Nowosad

Wywiady

Rozmowy o historii (5). „Przyjaźń należy budować codziennie” – rozmowa z Jánosem Tischlerem

„Polak Węgier dwa bratanki...”. Czy dużo wiemy o historii Węgier i stosunkach polsko-węgierskich? Jak nasi południowi przyjaciele traktują historię? Z okazji Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej opowiadał nam o tym dr János Tischler – historyk, Dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie.

Tomasz Leszkowicz

Kościół wobec wybuchu strajków w 1980 roku

Choć prymas Wyszyński trafnie przewidział wybuch społecznego niezadowolenia, Kościół nie miał wielkiego wpływu na zawarcie porozumień sierpniowych.

Wywiady

Zapomniana zbrodnia – wywiad z Tadeuszem A. Kisielewskim

W 1941 roku w okolicach Smoleńska Sowieci zabili polskich żołnierzy, przetrzymywanych w trzech obozach zwanych ABR-ami i łagrze leśnym nr 9. – Polscy historycy uważali je za mityczne – mówi Tadeusz A. Kisielewski, który wskazuje, że w tym wypadku się mylili. W swojej najnowszej książce _Zatajony Katyń 1941_ pisze o nieznanej zbrodni sprzed siedemdziesięciu lat.

Michał Świgoń , Mat. pras.

„Polska–Francja. Od Walezego do Sarkozy’ego” – konferencja w Toruniu

10–11 czerwca 2011 r. na Wydziale Nauk Historycznych UMK w Toruniu odbędzie się interdyscyplinarna konferencja naukowa pt. „Polska–Francja. Od Walezego do Sarkozy’ego”. Opiekunem przedsięwzięcia jest wybitny specjalista w dziedzinie stosunków polsko-francuskich, prof. dr hab. Mariusz Wołos.

Mat. pras. , Waldemar Kowalski

„Zbrodnia katyńska” - konferencja dotycząca mordu na polskich policjantach wiosną 1940 roku

Jutro w Katowicach odbędzie się konferencja naukowa poświęcona pamięci polskich policjantów pomordowanych przez NKWD wiosną 1940 r. w Miednoje koło Tweru.

Magdalena Heruday-Kiełczewska

Listy z Francji (6): Barcelona ’82: „Solidarność” na mundialu

Świadkowie meczu Polska – ZSRR, jaki rozegrał się w drugiej rundzie Mistrzostw Świata w Barcelonie w 1982 roku, mówili, że przez kilka minut gra na boisku zamarła. Wszystkie oczy były zwrócone w kierunku biało-czerwonego transparentu ustawionego za jedną z bramek.

Austria: KL Mauthausen zostanie poddany renowacji

Władze Austrii zapowiedziały, że przeznaczą kwotę 1,7 mln. euro (2,4 mln. dolarów) na renowację hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Mauthausen.

Waldemar Kowalski , Mat. pras.

Wciąż można wziąć udział w konkursie „Rówieśnicy”

Ostatnio "informowaliśmy":http://histmag.org/?id=5306, że termin składania zgłoszeń do konkursu „Rówieśnicy” upływa z końcem marca br. Jak się okazało, organizator przedsięwzięcia – Muzeum Historii Polski – przedłużył go do 15 kwietnia.

Liga Morska i Kolonialna wobec kwestii żydowskiej w latach 1938–1939

Jaki stosunek do kwestii żydowskiej prezentowała Liga Morska i Kolonialna – jedna z największych i najważniejszych organizacji społecznych II Rzeczpospolitej?

Paweł Fiktus

Aleksandra Kołłontaj – komunistyczna apostołka wolnej miłości

„«Bunt» kobiety przeciw jednostronnej moralności seksualnej jest jedną z najostrzej zarysowanych cech nowej heroiny. (...) W życiu kobiet (...) , inaczej niż według narzuconych im pełnych hipokryzji poglądów, fizjologia gra znacznie większą rolę niż w przypadku mężczyzn.”

Jan Ratuszniak

Conrad Totman - „Historia Japonii” – recenzja i ocena

Kraj Wschodzącego Słońca przeciętnemu Polakowi kojarzy się z samurajami, ninja i bombą atomową. Tymczasem historia tego kraju jest barwniejsza niż przedstawiają to media tudzież szkolne podręczniki. Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu na wiedzę o Japonii, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego opublikowało podręcznik akademicki „Historia Japonii”.

Jakub Nowosad

Promocja najnowszej książki o Janie Karskim

30 marca br. (środa) o godz. 19 w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie odbędzie się promocja najnowszej książki o kurierze Polskiego Państwa Podziemnego, Janie Karskim (1914-2000). Autorem publikacji jest dr hab. Andrzej Żbikowski.

Zapadła decyzja w sprawie emisji serialu o rodzinie Kennedych

Pierwszy odcinek miniserialu o rodzinie Kennedych, który, zanim jeszcze wszedł na ekrany telewizyjne, odbił się w USA szerokim echem, zostanie wyemitowany w połowie tego roku w brytyjskiej stacji BBC 2.

Echa wojny z lat 1879-1884: Boliwia żąda od Chile dostępu do Pacyfiku

Po upływie 127 lat od zakończenia wojny chilijsko-boliwijskiej (Boliwię wspierało wówczas Peru), znanej powszechnie jako konflikt o Pacyfik, boliwijski prezydent Evo Morales domaga się rewizji granic obu państw, co pozwoliłoby na odzyskanie przez jego kraj dostępu do Oceanu Spokojnego.

Witold Sienkiewicz – „Niepokonani” – recenzja i ocena

Józef Piłsudski w sprawie granic Polski mówił, że przebieg granicy na zachodzie zależy od państw Entanty, na wschodzie natomiast „są drzwi, które się otwierają i zamykają, i zależy, kto i jak szeroko siłą je otworzy”. Niniejsza książka jest właśnie historią „otwierania” owych drzwi.

Ryszard Struck

Dziś Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej

Polak, Węgier – dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki ([_Lengyel, magyar – két jó barát, együtt harcol, s issza borát_]) – to przysłowie znane jest chyba wszystkim. Dziś po raz piąty obchodzimy Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej.

Tomasz Leszkowicz

Vladimir Tismăneanu - „Stalinizm na każdą okazję” – recenzja i ocena

Książka Tismăneanu jest bardzo ważną pozycją dla każdego, kto interesuje się dziejami systemu władzy komunistycznej. Niestety, polski wydawca nie stanął na wysokości zadania i zrobił dużo, by zniechęcić czytelnika.

Michał Wasiucionek

Mat. pras. , Roman Sidorski

Przystanek Historia: dwa spotkania

W najbliższych dniach w Przystanku Historia im. Janusza Kurtyki odbędą się dwa interesujące spotkania.

Mat. pras. , Tomasz Leszkowicz

„Ideologia szlachecka a upadek i realizacja reform ustrojowych Rzeczpospolitej Obojga Narodów”

Sekcja Historii Nowożytnej Koła Naukowego Historyków Studentów UJ zaprasza na IV Ogólnopolską Konferencję Naukową Historyków Nowożytników. Tegoroczny temat brzmi _Ideologia szlachecka a upadek i realizacja reform ustrojowych Rzeczpospolitej Obojga Narodów_ i związany jest z dwoma rocznicami: próbami reform króla Jana Kazimierza (1661 r.) i uchwaleniem Konstytucji 3 Maja (1791). Odbędzie się ona w dniach 27-29 maja tego roku.

Roman Sidorski , Mat. pras.

„Rówieśnicy” – zgłoszenia tylko do końca marca!

Trwa konkurs edukacyjno-filmowy „Rówieśnicy”, którego organizatorem jest Muzeum Historii Polski. Zgłoszenia można wysyłać już tylko do końca marca.

Dekrety wprowadzające stan wojenny niekonstytucyjne

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że dekrety, na mocy których 13 grudnia 1981 roku wprowadzono w Polsce stan wojenny, zostały wydane nielegalnie, z naruszeniem przepisów obowiązującej w 1981 roku konstytucji.

Roman Sidorski

Roman Graczyk – „Cena przetrwania? SB wobec Tygodnika Powszechnego” – recenzja i ocena

Dzięki książce Romana Graczyka można dostrzec, czym był w istocie PRL i jak wyglądało funkcjonowanie prasy katolickiej w jego okresie. Pozwala również dowiedzieć się, czy tytułowa cena przetrwania nie była przypadkiem dla „Tygodnika Powszechnego” zbyt wysoka.

„Rosja a Katyń” – red. Anna Dzienkiewicz – recenzja i ocena

Pierwszy raz publikacja ta została wydana w roku 1994. W tamtym okresie zawarta w niej m.in. ekspertyza badaczy rosyjskich z 1993 roku była dla opinii publicznej przełomowa. Dziś – w związku z 70. rocznicą zbrodni, jak i wobec listopadowej uchwały Dumy – wydaje się, że przypomnienie o „rosyjskiej drodze” do prawdy o Katyniu jest jak najbardziej na miejscu.

Robert Skarżycki

Mieczysław Z. Rygor Słowikowski – „W tajnej służbie” – recenzja i ocena

Na wstępie autor zaznaczył, iż wspomnienia „nie są powieścią szpiegowską. Nie ma w nich opisów fantastycznych przygód ani fascynujących miłostek, w rodzaju Mati Hari, _Fräulein Doktor_ czy Cynthii. Pisane są na zasadzie dokumentów przydatnych historykom”

Justyna Piątek

Marc Landas — „Jeńcy. Prawdziwa historia amerykańskich jeńców i japońskich zbrodni wojennych” – recenzja i ocena

Od niedawna pasjonaci historii w Polsce mieli możliwość zapoznania się z odkryciami Marca Landasa na temat losów amerykańskich jeńców i japońskich zbrodni wojennych. Jego książka pt. „Jeńcy“ przedstawia przebieg dochodzenia i procesu japońskich zbrodniarzy wojennych.

Joanna Goździewska

Andrzej Bart — „Rien ne va plus” – recenzja i ocena

Nagrodzona w 1991 r. Nagrodą Kościelskich, a wznowiona w ubiegłym roku „Rien ne va plus” bez wątpienia zasługuje na uwagę czytelnika, o czym świadczy także sposób, w jaki została odebrana przez krytykę polską i zagraniczną (książka doczekała się już tłumaczeń na francuski i węgierski). Tych, którzy nie sięgnęli jeszcze po powieść Barta, gorąco do tego zachęcam, bo to, mimo kilku mankamentów, źródło rozrywki na dobrym poziomie i prawdziwy popis kunsztu pisarskiego.

Jędrzej Grodniewicz

Mat. pras. , Tomasz Leszkowicz

„Stulecie Kisiela” w najnowszym „Tygodniku Powszechnym”

7 marca minęło sto lat od urodzin Stefana Kisielewskiego – wybitnego polskiego publicysty, prozaika, kompozytora i krytyka muzycznego. „Tygodnik Powszechny” uczci stulecie swojego czołowego autora specjalnym dodatkiem, dostępnym od jutra wraz z nowym numerem pisma.

Lech Kościelak — „Historia Słowacji” – recenzja i ocena

Książka momentami może się wydawać nużąca, a styl autora ciężki. Jednak praca ta zasługuje w pełni na zainteresowanie, choćby ze względu na fakt, że jest pierwszą książką, która kompleksowo skupia się na historii naszego południowego, często niedocenianego sąsiada.

Leszek Molendowski

Zmarł Alberto Granado, przyjaciel Che Guevary

W sobotę (5 marca br.) w stolicy Kuby, Hawanie w wieku 88 lat zmarł Alberto Granado, przyjaciel Che Guevary, uczestnik słynnej podróży po krajach Ameryki Południowej z 1952 r.

„Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł” — reż. Antoni Krauze – recenzja i ocena filmu

Kilka lat temu narzekano, że polska kinematografia boi się rozliczenia z PRL-em. Tematu unikano, a na ekranach królowały mniej lub bardziej udane adaptacje polskich lektur. Kiedy wreszcie sięgnięto do historii Polski Ludowej kino błąkało się pomiędzy martyrologicznym kiczem („Popiełuszko”), filmową nudą („Generał Nil”), a intrygującym obrazem („Wszystko, co kocham”). Temat filmu „Czarny czwartek” mógł pójść w każdą z tych stron.

Sebastian Adamkiewicz

Vladimir Wolff — „Czerwona Apokalipsa” – recenzja i ocena

Powieść „Czerwona Apokalipsa” Vladimira Wolffa po trosze przypomina film klasy B. Są oczywiście siły Dobra i Zła, geopolityka w uproszczonej wersji, strzelaniny, czasami banalny dialog. Za to ilości bohaterów pozazdrościłby nawet Robert Altman, a budżetu Joseph Mankiewicz i James Cameron razem wzięci.

Grzegorz Dumała , Mat. pras.

Konferencja „Władza i zwierciadło władzy” w Niemieckim Instytucie Historycznym

Niemiecki Instytut Historyczny zaprasza wszystkich zainteresowanych mediewistyką na konferencję naukową pt. _Władza i zwierciadło władzy. Rządy europejskie w XII i XIII wieku w kontekście kronikarstwa_, która odbędzie się w przyszłym tygodniu w Warszawie.

Reportaże/relacje

„Cena przetrwania. SB wobec Tygodnika Powszechnego” – relacja ze spotkania autorskiego

24 lutego w krakowskim klubie „Pod Jaszczurami” odbyło się spotkanie z Bronisławem Wildsteinem i Romanem Graczykiem, autorem głośnej książki „Cena przetrwania. SB wobec Tygodnika Powszechnego”.