Historia nauki i techniki

Gwiazdka Cieszyńska - Great Eastern

W XIX wieku był największym na świecie parowcem, a jednocześnie jednym z najbardziej pechowych statków w historii. Informacje o jego budowie, wodowaniu, przygodach i potknięciach komentowane były przez prasę na całym świecie, również przez Gwiazdkę Cieszyńską.

Multimedia

„Pixel Heaven” 2014 – święto miłośników starych gier komputerowych video

31 maja i 1 czerwca w Warszawie odbyło się spotkanie miłośników i twórców gier komputerowych „Pixel Heaven”. Nasz portal odwiedził imprezę i współorganizował dyskusję „Zapisać się w annałach. Gry historyczne”. Zapraszamy do obejrzenia naszej relacji video!

Redakcja

Reportaże/relacje

Interaktywna przeszłość? Historyczne gry komputerowe na „Pixel Heaven 2014”

W ubiegły weekend na warszawskim Solcu odbył się konwent miłośników gier w stylu retro – „Pixel Heaven”. Poza dziesiątkami maszyn z lat 80. i 90. znalazło się również miejsce na refleksję o połączeniu „nauczycielki życia” z wirtualną rozrywką.

Antoni Olbrychski

Gwiazdka Cieszyńska - Ciekawostki geograficzne

Jakie są najwyższe góry świata? W jaki sposób studnie artezyjskie pomagają Francuzom w podboju Afryki? Gdzie zatrzymała się Arka Noego? Jak wytłumaczyć powstawanie zorzy polarnej? O tym wszystkim opowiada Gwiazdka Cieszyńska.

Eric Hobsbawm – „Wiek rewolucji 1789–1848” – recenzja i ocena

XIX wiek lubią wszyscy. Pierwsze pociągi, telefony, gilotyny i rewolucje. Fale głodu, światowe pandemie chorób i jednoczesny gigantyczny przełom w medycynie. Dla nas, Polaków, przegrane w spektakularny sposób powstania narodowe. Piękna epoka. Eric Hobsbawm proponuje nam ciekawe spojrzenie na to stulecie.

Jakub Dorosz-Kruczyński

Wywiady

Lot w kosmos jak zażycie LSD?

Dlaczego USA wysłało kobietę w kosmos aż 20 lat po Związku Radzieckim? Czego wymagałoby członkostwo w klubie żon astronautów? Czy w kosmosie można poradzić sobie z miesiączką? O tym rozmawiamy z Lilly Koppel, autorką książki „Żony Astronatuów”.

Michał Przeperski

Wydarzenia

„Pixel Heaven 2014” – święto komputerów w Warszawie

31 maja i 1 czerwca w Warszawie odbędzie się kolejna edycja festiwalu starych gier komputerowych. Histmag.org jest patronem medialnym imprezy.

Tomasz Leszkowicz

Akademia Krakowska: „Niechże więc tam będzie nauk przemożnych perła”

Dzisiaj swoje urodziny obchodzi Uniwersytet Jagielloński, czyli dawniej Akademia Krakowska. Obecna nazwa odnosi się do Władysława Jagiełły, który odnowił działalność uczelni, nie można jednak zapominać o tym, że jej założycielem był Kazimierz Wielki.

Monika Juzepczuk

„Historia ciała”, tom 2 – praca zbiorowa – recenzja i ocena

Publikacji doczekał się właśnie drugi tom trylogii opisującej dzieje ludzkiego ciała. To znakomite dzieło wydane zostało pod redakcją Alaina Corbina, francuskiego historyka, wychowanka szkoły Annales, zajmującego się życiem codziennym i umysłowym XIX-wiecznej Francji. Tom ten to prawdziwa uczta intelektualna.

Małgorzata Radomska

Gwiazdka Cieszyńska - Diamenty są wieczne

Diament – wspaniały minerał i najtwardsza naturalna substancja na świecie; piękna i droga odmiana węgla. Jak dużo znaczy dla człowieka? Według Marilyn Monroe diamenty to jedyni przyjaciele kobiety. Oto kilka faktów i ciekawostek związanych z tym niezwykłym minerałem.

Marek Grajek - „Nie tylko Enigma. Ryba, która przemówiła” – recenzja i ocena

Temat Enigmy od lat bez większych trudności przyciąga uwagę polskiego czytelnika. Mimo tak dużego zainteresowania wydaje się, że o ile wymienienie nazwisk polskich kryptologów nie stanowi nad Wisłą wielkiego wyzwania, o tyle już próba wytłumaczenia w kilku słowach specyfiki ich pracy nastręczałaby więcej problemów.

Marek Więcek

Jan Sztolcman: myśliwy, który uratował żubra

Jan Sztolcman (1854–1928), słynny naukowiec, ornitolog, eksplorator Peru i Ekwadoru. Cieszył się uznaniem samego Henryka Sienkiewicza – jego prace były zapewne jedną z inspiracji dla dzieła „W pustyni i w puszczy”. Był także twórcą programu ratowania żubra w Europie. Niestety, jak wielu ówczesnych podróżników, zajmował się także polowaniem na zwierzęta. W swą najsłynniejszą wyprawę myśliwską wyruszył nad Nil Błękitny.

Mateusz Będkowski

Biblioteka Polska w Paryżu. Żywy pomnik polskiej kultury i emigracji

24 marca 1839 roku temu otwarta została dla publiczności Biblioteka Polska w Paryżu. Jak powstała największa polska książnica znajdująca się poza granicami kraju?

Katarzyna Seroka

Uczona dysputa akademicka… o kołtunie

Młoda, założona w 1594 roku Akademia Zamojska potrzebowała międzynarodowego rozgłosu, aby pokazać się uczonemu światu z jak najlepszej strony. Jako środek ku temu wybrano wszczęcie dyskusji… o kołtunie.

Robert Tomasz Tomczak

Amerykańscy astronauci i ich żony

Znamy historię ludzi, którzy jako pierwsi znaleźli się wśród gwiazd, nie wiemy jednak, jak czuli się ich najbliżsi, którzy zostali na ziemi. Dzięki „Żonom astronautów” poznamy nie tylko żony pionierów wypraw kosmicznych, ale również tą ludzką i przyziemną stronę programu kosmicznego...

Lily Koppel

Lily Koppel – „Żony astronautów” – recenzja i ocena

Żona astronauty – to brzmi dumnie. Można nawet wyobrazić sobie, że to tytuł przysługujący wyjątkowym i nielicznym na świecie kobietom. Co niosło za sobą to wyróżnienie? Lilly Koppel zaprasza w skomplikowaną podróż po równie skomplikowanym życiu kosmożon – wzorów godnych naśladowania dla milionów amerykańskich gospodyń domowych.

Iwona Łoza

Reklamy

Lily Koppel – „Żony astronautów” (informacja)

Za każdym mężczyzną, który poleciał w kosmos, stała kobieta, która bała się o jego życie. Poznajcie historię żon astronautów!

Reklama

Kazimierz Twardowski – nauczyciel nauczycieli

Trudno w całej historii Polski znaleźć osobę, która wniosłaby większy wkład w formowanie się polskiej myśli, zarówno tej humanistycznej jak i ścisłej. Kazimierz Twardowski stworzył szkołę lwowsko-warszawską i wykształcił blisko trzydziestu profesorów, których uczniowie mieli wkład w naukę polską i światową.

Paweł Rzewuski

Skromny początek podwodnej wojny. H.L. „Hunley” kontra „USS Housatonic”

USS „Housatonic” nie był ogromnym liniowcem, nowoczesnym pancernikiem czy monitorem o potężnej sile ognia. To raptem jeden z wielu slupów parowych, dozorujących oraz blokujących Zatokę Charlestońską w czasie wojny secesyjnej. Jego zatopienie – prócz okrętu – nie przyniosło większych strat. Jednak dla historii wojen było milowym krokiem, albowiem dokonał tego okręt działający całkowicie pod wodą.

Michał Staniszewski

Gwiazdka Cieszyńska - Antoni Patek

Patek Philippe & Co. to pierwsza firmy na świecie produkująca masowo zegarki kieszonkowe, a także zegarki zaliczane do najlepszych i najdroższych na świecie. Ich historia rozpoczyna się na Lubelszczyźnie, na początku XIX wieku, gdy narodził się Antoni Patek...

Sinclair McKay – „Tajemnice Bletchley Park. Kulisy łamania szyfrów Enigmy” – recenzja i ocena

Dla pasjonatów historii II wojny światowej najnowsza książka Sinclaira McKaya poświęcona brytyjskim próbom zmierzenia się z niemiecką maszyną szyfrującą może wydać się cennym nabytkiem. Wobec znacznej ilości publikacji na ten temat pojawia się jednak pytanie, co nowego wnosi ta publikacja.

Małgorzata Radomska

Leonard Furs-Żyrkiewicz – „Samochody pancerne” – recenzja i ocena

Wydawnictwu Napoleon V wszyscy historycy wojskowości zawdzięczają możność zakupienia wielu klasycznych prac ze swej dziedziny – zarówno nowych tłumaczeń autorów zagranicznych, jak i reprintów prac wydanych w II Rzeczypospolitej. Wystarczy wymienić tu nazwiska takich luminarzy jak Alfred Mahan, Huber Camon, Hans Delbrück czy Charles Oman. Do tego zacnego grona dołączył ostatnio Leonard Furs-Żyrkiewicz.

Krzysztof Fudalej

Zanim powstała Enigma - początki szyfrów telegraficznych

Już w starożytności korzystano z szyfrów, aby przechytrzyć przeciwnika i wygrać wojnę. XIX wiek przyniósł ze sobą błyskotliwy rozwój telegrafu. Teraz można więc było stosować szyfry przenoszące tajne wiadomości na daleko większe odległości. Stawka w wojnie wywiadów wzrosła...

Marek Grajek

Mat. pras. , Przemysław Mrówka

Budujemy nasz dom na Marsie?

20 lipca 1969 roku Neil Armstrong jako pierwszy człowiek postawił stopę na Księżycu, czyniąc go pierwszym i jedynym jak do tej pory ciałem pozaziemskim, na którym pojawił się człowiek. Czy jest szansa, że to ulegnie zmianie?

Jürgen Osterhammel – „Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata” – recenzja i ocena

Historia XIX wieku doczekała się wielu opracowań i syntez, zarówno jeśli chodzi o ujęcie przekrojowe, jak i historię poszczególnych państw czy też konkretnych zagadnień. Okres ten wydaje się być dobrze zbadany przez historiografię. Co więc sprawia, że warto sięgnąć po „Przeobrażenie świata” Jürgena Osterhammela?

Michał Gadziński

Henryk Arctowski i Antoni Dobrowolski – pierwsi Polacy w Antarktyce (cz. 2)

Henryk Arctowski i Antoni Dobrowolski wraz z pozostałymi członkami Belgijskiej Wyprawy Antarktycznej przez 13 miesięcy tkwili uwięzieni w paku lodowym. Zmagali się ekstremalnymi temperaturami, zamieciami śnieżnymi, nocą polarną i szkorbutem. Jak udało im się przetrwać i wydostać z pułapki?

Mateusz Będkowski

Przez dwie dekady kodem do amerykańskich rakiet atomowych było osiem zer

W trakcie zimnej wojny nad światem cały czas wisiała groźba wojny atomowej. Okazało się jednak, że mogła być ona bliższa niż sądzono. Kodem do uruchomienia amerykańskich głowic atomowych było bowiem 00 00 00 00. Niedawno doniósł o tym serwis TodayIFoundOut.

Grzegorz Nogal

Wyprawa Roberta Scotta. Jak angielscy dżentelmeni walczyli o Biegun Południowy?

„Pokazujemy, że Anglicy wciąż mogą umierać odważni duchem walcząc do końca.” Choć autor tych słów, kapitan Robert Falcon Scott w wyścigu o Biegun Południowy przegrał, choć nigdy nie wrócił z epickiej antarktycznej podróży na krańce świata i choć od tych wydarzeń minęło już ponad 100 lat, to udało mu się zawładnąć wyobraźnią ludzi. On i jego wyprawa pokazała, jak umierają dżentelmeni znad Tamizy.

Maciej Jaśkowiak

Opinie

Nie tylko „Exxon Valdez”, czyli jak ropa trafia do morza

Katastrofy morskie towarzyszą człowiekowi od zarania żeglugi. Jednak jeden ich rodzaj wydaje się być szczególnie niszczycielski: katastrofy zbiornikowców.

Przemysław Mrówka

Instytut Historyczny UW digitalizuje swoje starodruki

Biblioteka Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego udostępniła już blisko połowę swojej kolekcji cennych starodruków w formie cyfrowej. W tej chwili trwa digitalizacja dalszej części zbiorów i doskonalenie obsługi serwisu.

Nauka w Polsce

Gwiazdka Cieszyńska - SS Arctic: katastrofa na Atlantyku

W XIX wieku prężnie rozwijał sie transport transatlantycki, który był przedmiotem rywalizacji nie tylko wielkich przedsiębiorstw ale także państw. Nie obyło się również bez tragicznych katastrof, takich jak ta, która spotkała SS _Arctic_.

Mat. pras. , Tomasz Leszkowicz

Wydarzenia

Dawne Komputery i Gry odwiedzą Kraków

Już 16 i 17 listopada organizowana cyklicznie impreza fanów starego sprzętu i oprogramowania zawita do Krakowa. Histmag.org jest patronem medialnym tego niezwykłego spotkania.

Henryk Jursz – „Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby” – recenzja i ocena

Normalnotorowa linia kolejowa Wrzeszcz – Kokoszki – Stara Piła, otwarta 1 maja 1914 r., rozebrana została podczas ostatniej wojny i nie odbudowano jej już ze względu na zakres zniszczeń budowli inżynieryjnych. Linia ta, sportretowana w powieści Pawła Huelle „Weiser Dawidek”, stała się jednak fragmentem tożsamości miasta, reliktem dawnego Gdańska, który przeminął bezpowrotnie.

Zbigniew Tucholski

Lot samolotem H. Forda

Wszyscy znamy samochody Forda, czy jednak słyszeliśmy również o jego... samolotach? Dzisiaj mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają niezwykłą szansę poznać ich historię, podróżując na pokładzie jednego z nich.

Monika Juzepczuk

Jan Czochralski: Polak, dzięki któremu stworzono mikroprocesory

23 października 1885 r. w Kcyni na Pałukach przyszedł na świat Jan Czochralski, twórca powszechnie stosowanej w elektronice metody pomiaru szybkości krystalizacji metali. Nazwisko uczonego przez wiele lat pozostawało szerzej nieznane, sytuacja ta jednak powoli ulega zmianie.

Marek Więcek

Mat. pras. , Tomasz Leszkowicz

Paweł E. Tomaszewski - „Powrót. Rzecz o Janie Czochralskim” – recenzja i ocena

Istnieją takie książki, które przede wszystkim wzbudzają uczucie niedosytu. Należy do nich ta napisana przez doktora Pawła E. Tomaszewskiego, który jako pierwszy zmierzył się z biografią wybitnego polskiego naukowca, profesora Jana Czochralskiego.

Paweł Rzewuski

Wydarzenia

Pokaż swój kryształ Czochralskiego!

Korzystasz z telefonu komórkowego, tabletu, empetrójki? Żadne takie urządzenie nie działałoby bez kryształów wyprodukowanych metodą wynalezioną przez prof. Jana Czochralskiego. Pokaż je w środę 23 października o godzinie 17:00 podczas ogólnopolskiej akcji honorującej Profesora i wynalazek, który zmienił świat!

Rocznica powstania Poczty Polskiej

Łączność z odległymi zakątkami świata gwarantuje nam Internet, telewizja, telefonia komórkowa… i coraz rzadziej poczta. W Europie i Polsce czasów Odrodzenia rzecz rysowała się zdecydowanie odmiennie. Dziś warto zapytać o motywy oraz okoliczności powstania Poczty Polskiej

Dorota Gregorowicz

Gwiazdka Cieszyńska - Kolej Semmering

Kolej Semmering uważana jest za pierwszą kolej górską w Europie. Niezwykła trasa, nowoczesna konstrukcja, wspaniałe widoki, harmonijne zestawienie przyrody i techniki. Wszystko to sprawiło, że została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

„Nowa przestrzeń. Modernizm w Nowej Hucie” – praca zbiorowa – recenzja i ocena

Industrializacja wraz z procesem wciągania robotników ze wsi w tryby wyścigu pracy w mniejszej skali znana były już w przedwojennej Polsce. Nowa Huta była jednak projektem bezprecedensowym – poza podniesieniem wydajności przemysłu służyć miała także formowaniu nowego człowieka. Jak zauważył Jerzy Stempowski, rewolucje XX wieku były jednak nie tyle zwycięstwami proletariatu, który w gruncie rzeczy niewiele na nich zyskał, co zwycięstwami radykalnej inteligencji realizującej swe plany przebudowy świata.

Andrzej Skalimowski

Opinie

Bluszczowa Liga

Zgodnie z mottem Uniwersytetu Yale _Lux et Veritas,_ rzućmy trochę światła i prawdy na jedyną w swoim rodzaju ligę zwaną _Antyczną Ósemką._

Maciej Jaśkowiak

B-29 Superfortress: śmierć z przestworzy

Liberatory, Latające Fortece czy Lancastery robią wrażenie, ale żeby naprawdę narobić zniszczeń, potrzebny był B-29 Superfortress.

Przemysław Mrówka

Najwybitniejsza chińska uczona: Ban Zhao i jej rodzina

Za najwybitniejszą uczoną w dziejach Chin uchodzi Ban Zhao (45–116), żyjąca w czasach dynastii Han. Była historykiem, pisarką i poetką. Znana jest przede wszystkim jako współautorka „Księgi Dynastii Han” oraz autorka słynnego dzieła pt. „Pouczenie Dla Kobiet”.

Wojciech Tomaszewski

Czym żywią się robaki w morzach wokół Antarktydy i co z tego wynika dla badaczy przeszłości

Ostatnio w „Proceedings of the Royal Society B” opublikowano niezwykłe ciekawe badania. Na podstawie przeprowadzonych eksperymentów udało się m.in. ustalić, czym żywią się żyjące w tych wodach insekty z gatunku _Osedax antarcticus_. Ich jadłospis, oparty na licznie występujących w tych wodach wielorybich kościach, pozwala przypuszczać, że zatopione w oceanie drewniane statki wciąż znajdują się w tym niezbyt przyjaznym dla fauny środowisku wodnym.

Magda Próchniak

Ameryka na globusie ze strusiego jaja?

Ostatnio odnalezione strusie jajo może być najstarszym globusem przedstawiającym Amerykę. Niektórzy badacze nie wykluczają jednak oszustwa.

Grzegorz Nogal

Melvin R. Starr – „W cieniu kaplicy” – recenzja i ocena

Powieść o zbrodni w średniowiecznym miasteczku to nie tylko dobry pomysł na spędzenie leniwego, letniego popołudnia. To także sposób na bezbolesne przyswojenie sobie wiedzy o życiu społeczeństwa w średniowiecznej Anglii.

Ryszard Struck

Gwiazdka Cieszyńska - EXPO 1851

Historia wystaw znanych dzisiaj pod nazwą EXPO sięga połowy XIX wieku. W 1851 roku, w Londynie zebrali się przedstawiciele świata kultury i nauki aby zaprezentować swoje dzieła. Jakie przedmioty można było podziwiać?

Miedziana kapsuła czasu przypomina historię dawnego przedsiębiorstwa

W szczecińskiej kamienicy odnaleziono 130-letnią kapsułę czasu, schowaną przez właścicieli zakładu Voss & Sohn, w XIX wieku produkującego wozy strażackie i dzwony.

Sylwia Gorlicka

Denise Kiernan – „Dziewczyny atomowe” – recenzja i ocena

Coraz lepiej poznajemy historię związaną z powstaniem pierwszych bomb atomowych. Obfituje ona w wiele szczegółów i zawiłości, w których wzajemnie przenikają się: polityka, nauka, gospodarka i sprawy społeczne. Dzieje te oglądamy najczęściej oczyma oficjeli i znanych postaci. Rzadko kiedy patrzymy na bombowe przedsięwzięcie z punktu widzenia szarej codzienności. A właśnie o niej opowiadają „atomowe dziewczyny”.

Wojciech Andryszek

Gwiazdka Cieszyńska - komu żegluga po Wiśle?

Na Zachodzie, w drugiej połowie XIX wieku śródlądowa żegluga parowcowa cieszyła się dużą popularnością. A jak miała się sprawa na rzekach Królestwa Polskiego?

Shelley Emiling – „Maria Skłodowska-Curie i jej córki” – recenzja i ocena

Introwertyczka, tytan pracy, geniusz w spódnicy, nadopiekuńcza matka dbająca o wykształcenie córek, lecz nie pamiętająca o ich urodzinach. Skandalistka, o której Albert Einstein miał powiedzieć, że _jest tak atrakcyjna, że dla każdego może stać się niebezpieczna_. O Marii Skłodowskiej-Curie, z nieco innej strony, pisze w swojej najnowszej książce Shelley Emiling.

Małgorzata Radomska

Reklamy

Denise Kiernan – „Dziewczyny atomowe” (informacja)

Nieznana historia kobiet, które pomogły wygrać II wojnę światową! Poznajcie Celię, Toni, Jane, Kattie, Virginię i wiele innych pięknych, młodych kobiet. Przyjechały z odległych zakątków Ameryki do pracy w mieście, które nie istniało na mapach. Nie wolno im było mówić o tym, co robią. Rozpoczęły wyścig z czasem, aby uratować swój kraj. Zmieniły losy wojny i świata. Na zawsze. Czas, by wszyscy usłyszeli ich historię.

Reklama

Rubik i jego skręcona kostka

13 lipca 1944 roku urodził się Ernő Rubik: węgierski wynalazca, architekt i wykładowca, twórca jednej z najbardziej rozpoznawalnych i charakterystycznych zabawek na świecie - kostki Rubika. Mimo że czasy świetności ma już ona za sobą, ta z pozoru prosta układanka logiczna wciąż stanowi wspaniałą i szanowaną rozrywkę intelektualną.

Wojciech Andryszek

Herman z Reichenau: średniowieczny „człowiek renesansu”

Astronom, matematyk, kompozytor, poeta, kronikarz - gdybyśmy poznali niezwykłe osiągnięcia tego człowieka, nie wiedząc, w jakim środowisku pracował i kiedy żył, nie mielibyśmy wątpliwości, że to XVI-wieczny uczony. Tymczasem żył on w epoce niesłusznie uważanej za „wieki ciemne”, na świat zaś przyszedł ponad tysiąc lat temu.

Monika Juzepczuk

Reklamy

Propozycje Iskier na lipiec

Co ciekawego znajdziecie wśród książek Iskier? Polecamy 4 interesujące publikacje z oferty tej warszawskiej oficyny. Stanowią znakomitą lekturę na wakacje!

Reklama

Slalom na pustym baku... Rynek motoryzacyjny w Polsce lat 80. (cz. 4)

Gdy wreszcie szczęśliwy obywatel PRL doczekał się swojego nowego samochodu lub zapłacił za niego grube pieniądze na rynku wtórnym, wydawało mu się, że jego trud już się skończył. Niestety, otwierały się przed nim nowe problemy.

Maciej Górecki

Jerzy Pilikowski – „Podróż w świat cywilizacji” – recenzja i ocena

Ujęcie cywilizacyjne uważam za jedną z najciekawszych perspektyw badawczych w historiografii i naukach politycznych. Staram się z uwagą śledzić prace pisane właśnie z takiego punktu widzenia – od pism jednego z prekursorów tej metody, polskiego uczonego Feliksa Konecznego, poprzez „Zderzenie cywilizacji” Samuela Huntingtona, która to książka perspektywę cywilizacyjną niebywale spopularyzowała, aż po jeden z największych w ostatnich latach „przebojów” światowej humanistyki – "„Zachód i resztę świata”":http://histmag.org/7659 Nialla Fergusona. Z tym większym zainteresowaniem sięgnąłem po „Podróż w świat cywilizacji”.

Michał Gadziński

Gdańskiemu tramwajowi „stuknęło” 140 lat

Zastąpiły omnibusy, wyparły dorożki, oparły się kolei – gdańskie tramwaje już od 140 lat wożą mieszkańców tego miasta.

Piotr Olejarczyk