Bluszczowa Liga

Nie znajdziemy jej w szacownych murach angielskich uniwersytetów. Nie znajdziemy jej również na słynnych uczelniach francuskich. Mimo, że nazywana jest Antyczną Ósemką próżno szukać jej na prastarych mapach Cesarstwa Rzymskiego czy starożytnej Grecji. Wiekowe mury elitarnych uczelni czekają na śmiałków chcących podjąć w nich naukę w Nowym Świecie, który dzięki uporowi pewnego Genueńczyka stanął otworem dla Europejczyków ponad 500 lat temu. Bluszczowa Liga to osiem uniwersytetów położonych na wschodzie Stanów Zjednoczonych. To czołówka światowych uczelni, to słynni wykładowcy i jeszcze słynniejsi absolwenci. To lata tradycji i niesamowite historie, które są jej tłem. Welcome to The Ivies.

Massachusetts Hall, najstarszy budynek Uniwersytetu Harvarda (1720 rok) (fot. Daderot, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0)

Samo pojęcie Bluszczowej Ligi zostało oficjalnie zdefiniowane w roku 1954 gdy uniwersytety Yale, Harvard, Brown, Pennsylvania, Princeton, Columbia, Cornell i college Dartmouth weszły w skład NCAA Division I. Sportowe zmagania między uczelniami w USA są podporządkowane właśnie National Collegiate Athletic Association. Rozdzielone są na trzy dywizje i, jak nietrudno zgadnąć, najważniejsza jest pierwsza. Decydują o tym imponujące budżety uczelni przeznaczone na sport, odpowiednia infrastruktura i ilość sportowych stypendiów rozdzielanych pomiędzy najzdolniejszych studentów. Bluszczowa Liga nie podporządkowała się jednak jedynie sportowym rozgrywkom (m.in. futbol amerykański, koszykówka, tenis, szermierka, lacrosse) i nie utożsamia się wyłącznie ze sportem.

Najstarszą uczelnią Ivy League jest Harvard University położony w mieście Cambridge graniczącym z Bostonem w stanie Massachusetts. Jego nazwa pochodzi od nazwiska Johna Harvarda, Anglika który osiedlił się w mieście Charlestown (obecnie jedna z dzielnic Bostonu). Do swej śmierci w roku 1638 łożył on na powstałą dwa lata wcześniej uczelnię, a w swoim testamencie zapisał jej połowę własnego majątku oraz bibliotekę. W uznaniu za zasługi szkołę nazwano jego imieniem już w 1639 roku. Pozycję Harvardu wśród uczelni definiuje anegdota, której bohaterem jest potencjalnie student każdej amerykańskiej uczelni poza samym Harvardem. Dlaczego studiujesz tu a nie gdzie indziej? Dlatego, że nie dostałem się na Harvard… Natomiast nikt, studiujący na Harvardzie nie odpowie, że dlatego iż nie dostał się na Columbia University czy do Berkeley. Harvard może pochwalić się największym majątkiem wśród uczelni na całym świecie. Według najnowszego badania U.S. News & World Report (za rok 2012) wynosi on 30,745,534,000 $. W bibliotekach uniwersytetu znajdziemy prawie 19 milionów książek, 10 milionów fotografii, 42 miliony plików cyfrowych oraz… 400 milionów manuskryptów.

Na Uniwersytecie Harvarda w roku 1858 powstał Harvard Glee Club – pierwszy chór uczelniany w USA.

Kampus Uniwersytetu Yale w 1911 roku (fot. domena publiczna)

W roku 1701 na uczelnianej mapie Ameryki Północnej pojawiła się Collegiate School of Connecticut przemianowna na Yale University w roku 1718. Podobnie jak w przypadku Harvardu chodziło o uhonorowanie darczyńcy, w tym wypadku był to Elihu Yale – gubernator Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. Uniwersytet położony jest w New Haven – malowniczej miejscowości w stanie Connecticut. Na jego terenie znajduje się jedna z najważniejszych bibliotek na świecie – Beinecke Rare Book & Manuscript Library. W jej zbiorach znajdziemy m.in. Biblię Gutenberga pochodzącą z opactwa Melk w Austrii, jedyny egzemplarz nieodczytanego do dziś tzw. Manuskryptu Voynicha oraz pokaźną ilość prywatnych dokumentów takich pisarzy jak: Joseph Conrad, Thomas Mann, Johann Wolfgang von Goethe czy James Joyce. Yale bardzo dba o tradycje przywiązania swych studentów do ich Alma Mater. Powszechnie znana i ceniona jest sentencja: Dla Boga, dla kraju i dla Yale! Dla wielu może wydawać się ona pustym i napuszonym sloganem ale nie dla studentów i absolwentów uniwersytetu. To w jego murach w roku 1832 powstało i do dziś fukncjonuje słynne stowarzyszenie Skull & Bones. Od tego czasu obrosło wieloma spiskowymi teoriami i legendami, którymi żywią się zarówno Hollywood jak i pisarze na całym świecie. Wśród jego członków znajdziemy zarówno George’a Busha seniora jak i jego syna George’a W. Busha.

Uniwersytet Yale był pierwszym w USA, na którym można było uzyskać naukowy stopień doktora (PhD).

Jeśli w czasie przeglądania ilustrowanego magazynu czy wpatrywania się w kinowy ekran dostrzeżemy młodego dżentelmena lub damę ubraną w sweter czy bluzę z wyszytą literą P, to możemy być pewni, że mamy do czynienia ze studentem lub studentką Princeton University. Powstała w roku 1746 jako College of New Jersey uczelnia, najpierw znajdowała się w miejscowości Elizabeth, następnie w Newark, aż w roku 1756 przeniesiono ją do Princeton. Co ciekawe, jej nazwę zmieniono dopiero w roku 1896. Charakteryzując Princeton University należy nadmienić, że w porównaniu z Harvardem czy Yale znajdującymi się w dużych ośrodkach miejskich (nie wspominając o Columbia University mającym siedzibę w Nowym Jorku) ten mieści się w miasteczku, którego populacja nie przekracza 30 tysięcy mieszkańców. Małomiasteczkowy klimat udziela się zarówno studentom jak i wykładowcom (jednym z nich był Albert Einstein). Princeton ma swój, trudny do przecenienia, wkład w efektowny i szykowny wizerunek studentów Ivy League. W jednym z artykułów w magazynie Life z 1938 roku pisano: Studenci z Harvardu i Yale lubią wspominać o tym, że studenci z Princeton są hollywoodzkim wzorem koncepcji świetnie ubranych chłopaków. Uniwersytet Harvarda wespół z Uniwersytetem Yale i właśnie Princeton w największym stopniu odpowiadają za tzw. ivy look. Harvard bierze na siebie odpowiedzialność za niewymuszoną nonszalancję, Yale hołduje eleganckiej klasyce, a Princeton łączy oba te style wysyłając jasny sygnał o studentach Bluszczowej Ligi – tutaj intelekt idzie w parze ze stylem. Niektóre firmy odzieżowe swoimi kolekcjami celują dokładnie w studentów, absolwentów lub po prostu fascynatów Ivy League. Brooks Brothers, Ralph Lauren czy Gant dysponują przez cały rok liniami ubrań, które zadowolą każdego fana ivy style.

To właśnie na Uniwersytecie Princeton rektor tej uczelni po raz pierwszy użył słowa campus. Był to rok 1774.

Plakat upamiętniający 150 rocznicę powstania Uniwersytetu Browna (il. domena publiczna)

W Providence, mieście położonym 50 kilometrów od Newport – żeglarskiej stolicy USA, w 1764 roku powstał College in the English Colony of Rhode Island and Providence Plantations. Na szczęście dla studentów z czasem przemianowany na Brown University. Sprawcą zmiany nazwy był podobnie jak w przypadku Harvardu i Yale darczyńca, a właściwie darczyńcy – rodzina Brown. Już 12 lat po założeniu, uczelnia wniosła niebywały wkład w historię Stanów Zjednoczonych. Jednym z sygnotariuszy Deklaracji Niepodległości z 4 lipca 1776 roku był jej pierwszy kanclerz John Hopkins. Z kolei w roku 1786 rektor uczelni James Manning był autorem fundamentalnych poprawek do Artykułów Konfederacji, które stały się zapowiedzią spisanej rok później, a uchwalonej w 1788 roku Konstytucji Stanów Zjednoczonych. Uniwersytet od zawsze miał opinię „postępowego”. W przeróżnych zestawieniach wygrywa jako miejsce najbardziej przyjazne studentom, a od roku 1969 studenci uczą się w toku zajęć indywidualnych, które sami sobie wybierają.

Brown University był pierwszą uczelnią w USA, która przyjmowała studentów bez względu na wyznanie.

Dartmouth College jako jedyna uczelnia wśród członków Bluszczowej Ligi nie jest uniwersytetem. Mieści się w miasteczku Hanover w stanie New Hampshire. Została założona w roku 1769 przez Eleazara Wheelocka. Wheelock wszedł do historii szkolnictwa amerykańskiego nie tyko dlatego, że założył Dartmouth. Był on nauczycielem Samsona Occoma – pierwszego rdzennego mieszkańca Ameryki (z plemiona Moheganów), który publikował w języku angielskim. Dartmouth College jest jednym z dziewięciu tzw. Colonial Colleges, które zostały założone przed uzyskaniem przez Stany Zjednoczone niepodległości. Dartmouth ma bardzo silną reprezentację w uczelnianych rozgrywkach sportowych, college jest w nich reprezentowany przez 34 drużyny. Studentami Dartmouth byli m.in. Michael Corleone, bohater sfilmowanej przez Francisa Forda Coppolę powieści Mario Puzo Ojciec chrzestny z 1969 roku, Thomas Crown, bohater grany przez Steva McQueena w filmie Afera Thomasa Crowna z 1968 roku oraz cała grupa studentów z kultowej komedii Animal House z 1978 roku.

Pierwszy znany obraz przedstawiający Dartmouth College pochodzi z 1793 roku i był opublikowany w „Massachusetts Magazine”. Co ciekawe, ten sam obraz przedstawia najprawdopodobniej pierwszy dowód na to, że już wtedy w USA grano w krykieta.

Pośród szklanych wieżowców nowojorskiego Manhattanu znajduje się jedna z uczelni Bluszczowej Ligi. Columbia University powstał w 1754 roku jako King’s College. Została założona przez Jerzego II Hanowerskiego, króla Wielkiej Brytanii w latach 1727-1760. Po wygranej przez Stany Zjednoczone wojnie o niepodległość w roku 1784 zmieniono jej nazwę na Columbia University. Mieszcząca się w nowojorskim multikulturowym tyglu Columbia ma swój ogromny wkład w rózwój powojennej literatury amerykańskiej. Studentami tej uczelni byli m.in. Jack Kerouac, J.D. Salinger, Allen Ginsberg i Hunter S. Thompson. Columbia University była w przeszłości areną licznych protestów studenckich wymierzonych w firmy wspierające apartheid w RPA, które wspołpracowały z uczelnią, w uczelniany think-tank współpracujący z Pentagonem czy w rozbudowę uniwersytetu kosztem Harlemu zamieszkałego w większości przez czarnych nowojorczyków. Protesty te wpisywały się w burzliwe lata 60. i 70. XX wieku.

Columbia University jako pierwsza uczelnia w USA zaczęła nadawać tytuł doktora medycyny (M.D.).

Biblioteka Butlera Uniwersytetu Columbia (fot. Andrew Chen, na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported)

Pennsylvania University (skrótowo określany mianem Penn) powstał w 1740 w Filadelfii gdzie znajduje się do dziś. Jego założycielem był dzisiejszy gospodarz studolarowego banknotu Amerykańskiej Rezerwy Federalnej Benjamin Franklin. Franklin jako człowiek renesansu łączył w sobie cechy męża stanu, filozofa, dyplomaty, ekonomisty, wynalazcy i… satyryka. Nic dziwnego, że tak wszechstronnie utalentowany czlowiek zapragnął uczelni innej niż te już istniejące. Oprócz zdobywania wiedzy Pennsylvania University miał również zapewnić zdobycie realnych umiejętności. Penn stała się pierwszą uczelnią w USA, która wprowadziła nowoczesny system nauczania. Ważną częścią studenckiego życia i kreowania tożsamości uczelnianej na uniwersytecie jest przynależność do bractw i stowarzyszeń, niekoniecznie tajnych jak wspomniane już Skull & Bones na Yale. Najbardziej aktywnymi na przestrzeni lat okazały się Alpha Tau Omega, Phi Kappa Psi, Kappa Nu czy Senior Sphinx Society.

Na Pennsylvania University w roku 1896 powstał pierwszy w USA związek studencki Houston Hall.

Cornell University powstał w 1865 roku. Jest to najmłodsza uczelnia w Bluszczowej Lidze. Znajduje się w miejscowości Ithaca w stanie Nowy Jork. Założyli ją wspólnie dwaj senatorowie – Ezra Cornell i Andrew Dickson White. Pragnęli oni nowoczesnej uczelni na przekór elitarnej tradycji większości szkół gdzie studentami są biali mężczyźni z rozbudowanymi koneksjami rodzinnymi. Od chwili założenia Cornell University był miejscem gdzie mogły studiować kobiety na równi z mężczyznami. Mottem szkoły są słowa Ezry Cornella, które w prosty i dokładny sposób odzwierciedlają ważkie idee założycieli: I would found an institution where any person can find instruction in any study. Jak bardzo te słowa weszły w życie studentów Cornell University? Na tyle by absolwentem tej uczelni został Christopher Reeve – odtwórca roli Supermana w czterech filmach fabularnych z lat 1978-87, a profesorem François Englert – tegoroczny laureat Nagrody Nobla w Fizyce.

Cornell University był pierwsza uczelnią w USA, która pozwoliła studentom… wypożyczać książki.

Kaplica Sage’ów Uniwersytetu Cornella (fot. "Alex":1http://www.flickr.com/people/eflon/, na licencji Creative Commons Attribution 2.0 Generic)

** ** *

Bluszczowa Liga od dawna intryguje swoim elitaryzmem, poziomem nauczania, stylem, kadrą profesorską, dokonaniami absolwentów i tym, że drugiej takiej na świecie nie znajdziemy. Niektórzy uronią łzę nad tym, że się tam nie dostali, niektórzy nad tym, że już zakończyli swą przygodę z bluszczem, a cała reszta śmiało spogląda na Ivy League wypatrując kolejnych wiekopomnych osiągnieć.

Na przestrzeni lat wśród absolwentów uczelni z Bluszczowej Ligi znaleźli się m.in. John F. Kennedy, Warren Buffet, Anne Applebaum, Bill Gates, Francis Scott Fitzgerald, Theodore Roosevelt, Gertrude Stein, Jodie Foster, Al Gore, Noam Chomsky, Barack Obama, Donald Trump, Kurt Vonnegut, Bill Clinton, J.D. Salinger, George W. Bush, Paul Newman, Gerald Ford, Hillary Clinton i wielu, wielu innych.

Ah, no i w końcu: dlaczego Bluszczowa Liga? To jasne. Najbardziej sędziwe budynki uczelni porasta bluszcz.

Bibliografia:

• Cappello Daniel, The Ivy League, Assouline, New York 2012
• "Strona Uniwersytetu Harvarda":www.harvard.edu, dostęp: 09.10.2013
• "Strona Uniwersytetu Yale":www.yale.edu, dostęp: 09.10.2013
• "Strona Uniwersytetu Princeton":www.princeton.edu, dostęp: 09.10.2013
• "Strona Uniwersytetu Brown":www.brown.edu, dostęp: 09.10.2013
• "Strona Uniwersytetu Columbia":www.columbia.edu, dostęp: 09.10.2013
• "Strona Uniwersytetu Cornell":www.cornell.edu, dostęp: 09.10.2013
• "Strona College Dartmouth":www.dartmouth.edu, dostęp 09.10.2013
• "Strona Uniwersytetu Pennsylwania":www.upen.edu, dostęp 09.10.2013

Redakcja: Michał Przeperski