Kraje Europy środkowo-wschodniej

Jiri Kratochvil - „Leż, bestio!” – recenzja i ocena

Jest w tej historii opowiadanej przez Kratochvila wątek, który znamy z klasycznych antyutopii Zamiatina czy Orwella. Państwo potrafi dokonać zupełnych manipulacji w umysłach obywateli, a jedyną rzeczą, którą manipulować nie potrafi, jest miłość.

„Obywatel Havel” (film) – recenzja i ocena filmu

To film z wielu powodów niezwykły. O kilku z nich pozwolę sobie opowiedzieć.

„12:08 na wschód od Bukaresztu” (film) – recenzja i ocena filmu

Kino rumuńskie od kilku lat przeżywa swoje wielkie chwile. Wiąże się to z dojściem do głosu nowego, niezmanierowanego pokolenia twórców, wśród których prym wiodą tacy reżyserzy jak Cristian Puiu, Cristian Mungiu czy Corneliu Porumboiu. Ich filmy, choć często są mocno osadzone w rzeczywistości rumuńskiej czasów komunizmu i transformacji, zdobyły szereg nagród na festiwalach międzynarodowych. Symbolem tej rumuńskiej „nowej fali” stała się rozliczeniowo-refleksyjna komedia Porumboiu „A fost sau n-a fost?”, dość nieszczęśliwie przetłumaczona na „12:08 na wschód od Bukaresztu”.

Michał Wasiucionek

Wywiady

Rozmowy o historii (5). „Przyjaźń należy budować codziennie” – rozmowa z Jánosem Tischlerem

„Polak Węgier dwa bratanki...”. Czy dużo wiemy o historii Węgier i stosunkach polsko-węgierskich? Jak nasi południowi przyjaciele traktują historię? Z okazji Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej opowiadał nam o tym dr János Tischler – historyk, Dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie.

Syn Reinharda Heydricha chce odrestaurować czeski pałac

Heider Heydrich (76 l.), syn nazistowskiego zbrodniarza Reinharda Heydricha, zamierza odremontować byłą rezydencję swego ojca znajdującą się w czeskiej miejscowości Panenske Brzeżany nieopodal Pragi.

Waldemar Kowalski

Dziś Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej

Polak, Węgier – dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki ([_Lengyel, magyar – két jó barát, együtt harcol, s issza borát_]) – to przysłowie znane jest chyba wszystkim. Dziś po raz piąty obchodzimy Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej.

Vladimir Tismăneanu - „Stalinizm na każdą okazję” – recenzja i ocena

Książka Tismăneanu jest bardzo ważną pozycją dla każdego, kto interesuje się dziejami systemu władzy komunistycznej. Niestety, polski wydawca nie stanął na wysokości zadania i zrobił dużo, by zniechęcić czytelnika.

Michał Wasiucionek

Lech Kościelak — „Historia Słowacji” – recenzja i ocena

Książka momentami może się wydawać nużąca, a styl autora ciężki. Jednak praca ta zasługuje w pełni na zainteresowanie, choćby ze względu na fakt, że jest pierwszą książką, która kompleksowo skupia się na historii naszego południowego, często niedocenianego sąsiada.

Leszek Molendowski

Tomasz Leszkowicz , Mat. pras.

Ryszard Siwiec upamiętniony

22 lutego w Warszawie odbędzie się promocja albumu autorstwa dr. Petra Blažka, poświęconego osobie Ryszarda Siwca, który w 1968 r. dokonał publicznego samospalenia w proteście przeciw interwencji wojsk państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji.

Robert Makłowicz – „Café Museum” – recenzja i ocena

Josef Škvorecký w powieści „Tchórze” przekonywał, że to Kostelec leży w środku Europy. Robert Makłowicz robi wszystko, by przekonać nas, że w środku Europy musi leżeć świetna kuchnia.

Sándor Képíró stanie przed węgierskim sądem

Węgierski sąd ponownie zbada sprawę Sándora Képíró, żandarma oskarżanego o organizację masowych egzekucji Serbów, Żydów i Romów dokonywanych od 21 do 23 stycznia 1942 r. w Nowym Sadzie na północy Serbii.

Waldemar Kowalski

Najstarsze koleje linowe w Czechach

Choć nie był to kamień milowy w dziejach naszych południowych sąsiadów, warto przypomnieć, że minęło już ponad 80 lat od uruchomienia pierwszej kolei linowej krzesełkowej na kontynencie europejskim (na świecie pierwsi byli Amerykanie w Squaw Valley). Otwarcia dokonano wprawdzie już w czasach Protektoratu (4 marca 1940 roku) lecz samo przedsięwzięcie było niewątpliwie czeskie.

Marek Baran

Michael Morys-Twarowski , Mat. pras.

Czternasta konferencja z cyklu "Kultura Europy Środkowej"

W dniach 18-19 listopada w Zabrzu odbędzie się już czternasta międzynarodowa konferencja z cyklu „Kultura Europy Środkowej”. Temat tegorocznej brzmi „Realia życia codziennego w Europie Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Śląska”.

„Miloš Forman: Co cię nie zabije” - reż. Milos Smídmajer – recenzja i ocena filmu

Gdybym, przy swoim czechofilstwie, mógł spędzić jeden dzień z żyjącym dziś twórcą czeskiej kultury – byłby nim Miloš Forman. Pewnie dlatego z ogromnym podnieceniem przywitałem wejście do polskich kin dokumentalnego filmu: „Miloš Forman: Co cię nie zabije”.

„Czeski błąd” – reż. Jan Hřebejk – recenzja i ocena filmu

Z każdej kobiety można zrobić prostytutkę, jeśli się użyje tego rodzaju argumentów jak ukończenie studiów muzycznych czy lekarskich, kupno małego domku poza miastem i rozpoczęcie nowego życia połączonego z odrodzeniem moralnym – pisał Marek Hłasko. Jan Hřebejk w „Czeskim błędzie” twierdzi, że to w gruncie nic złego.

Michael Morys-Twarowski

Reportaże/relacje

Co wiemy o historii naszych południowych sąsiadów? Dyskusja o książce „Pepiki”

16 września w Centrum Informacji im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego na warszawskim Powiślu Mariusz Surosz promował swoją najnowszą książkę pt. _Pepiki. Dramatyczne stulecie Czechów_. Wnosząc po frekwencji, historia naszych sąsiadów budzi niemałe zainteresowanie wśród polskich czytelników.

Jaroslav Hašek - „Losy dobrego żołnierza Szwejka czasu wojny światowej” – recenzja i ocena

Antoni Kroh – historyk kultury, tłumacz, autor rewelacyjnej książki „O Szwejku i o nas” - podjął się nie lada wyzwania. Przetłumaczył właśnie, znane chyba wszystkim, „Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej” Jaroslava Haška. Czym jego przekład różni się od dotychczas nam znanych?

Surosz promuje "Pepiki" w Warszawie

W Centrum Informacji im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego odbędzie się promocja książki „Pepiki. Dramatyczne stulecie Czechów” autorstwa Mariusza Surosza. Start 16 września (czwartek), godzina 18:00.

Vladimír Mečiar ujawni kulisy rozpadu Czechosłowacji

Czasy kiedy w latach 90. słowaccy polityczni oponenci Vladimíra Mečiara drżeli przed jego autorytarnymi rządami zapewne minęły bezpowrotnie. Dziś jego partia ĽS-HZDS nie zasiada nawet w słowackim parlamencie. Ten absolwent prawa na Uniwersytecie w Bratysławie, który do wielkiej polityki trafił dzięki Alexandrowi Dubčekowi, doskonale wie jak skupić na sobie uwagę słowackich mediów. Właśnie ogłosił, że przygotowuje książkę, w której ujawni kulisy rozpadu Czechosłowacji.

„Kajínek” - reż. Petr Jákl – recenzja i ocena filmu

Do czeskich kin trafił właśnie film „Kajínek” w reżyserii Petra Jákl. Ten zrobiony w iście hollywoodzkim stylu thriller może być dla nas ciekawy przynajmniej z dwóch powodów: opowiada historię najpopularniejszego więźnia Czech, który dorobił się opinii „czeskiego Robin Hooda”, a na ekranie, w jednej z głównych ról, pojawia się Bogusław Linda.

Jáchym Topol - „Strefa cyrkowa” – recenzja i ocena

„Strefa cyrkowa” to ironiczna i wyjątkowo antyczeska w swojej wymowie książka. Topol kpi, że konsekwencją III wojny światowej będzie dostęp Czechosłowacji do morza i w ten sposób spełnią się odwieczne marzenia wszystkich Czechów.

Rekonstrukcja walk czechosłowacko-niemieckich z 1944 r. w Nowosielcach

W najbliższy weekend w Nowosielcach (gm. Zarszyn, pow. sanocki) odbędzie się rekonstrukcja historyczna przedstawiająca walki, jakie w tym rejonie we wrześniu 1944 r. stoczyła 2. Czechosłowacka Samodzielna Brygada Spadochronowa.

Mariusz Surosz – „Pepiki. Dramatyczne stulecie Czechów” – recenzja i ocena

Czesi nie mają szczęścia do polskich książek. Oczywiście poza „Gottlandem” Mariusza Szczygła. Niestety „Pepiki” Mariusza Surosza wpiszą się w tą niechlubną tradycję pisania Polaków o Czechach.

Koniec europejskiej idylli. Przyczyny wybuchu wielkiej wojny oczami polskiej prasy z lat 1924 i 1934

Przyczyny wybuchu pierwszej wojny światowej to przedmiot zażartych sporów historycznych. Jak przedstawiała powody tego konfliktu polska prasa dwudziestolecia międzywojennego?

Bartłomiej Międzybrodzki

Czeski film pokazuje zemstę na Niemcach

Tuż powojenne losy cywilnej ludności niemieckiej na terenach państw okupowanych przez III Rzeszę to bardzo drażliwy temat. Film pokazujący egzekucję kilkudziesięciu Niemców wywołał ostatnio szok w Czechach.

Roman Sidorski

Konflikt na linii Budapeszt-Bratysława

Nie milkną antagonizmy słowacko-węgierskie. Nowe otwarcie starego już konfliktu jest wynikiem ustawy o Węgrach mieszkających poza granicami kraju, którą planuje przyjąć parlament w Budapeszcie.

Mat. pras. , Łukasz Grzesiczak

Czeska historia na dworcu w Poznaniu

Do 26 maja, na Dworcu Głównym PKP w Poznaniu można oglądać wystawę fragmentów trylogii powieści graficznej „Alois Nebel”.

Csaba G. Kiss - „Lekcja Europy Środkowej” – recenzja i ocena

Europa Środkowa jest jak demokracja – wszyscy wiążą z nią pozytywne wartości. Jest jak kapitalizm – wszyscy uważają, że integracja tego terenu jest dziejową koniecznością, której nie można powstrzymać. Europa Środkowa jest jak metafizyka – co chwilę ktoś ogłasza jej śmierć, ale nikt nie gościł jeszcze na jej pogrzebie.

Wywiady

Czarnobyl widziany ze Słowacji: Niektórzy mówili, że Kijów wyleciał w powietrze

W tym czasie odbywał się Wyścig Pokoju między Pragą, Berlinem i Warszawą. Właśnie w tamtym roku postanowiono zmienić jego przebieg i jeden etap miał odbyć się w Kijowie, dokąd kolarze polecieli samolotem. 1 maja mieli ścigać się w samym Kijowie. Nikt nie zwracał uwagi na to, że miała miejsce katastrofa, a kolarze i publiczność mogą zostać ofiarami radiacji – historyk Juraj Marušiak opowiada o słowackich echach katastrofy w Czarnobylu.

Kino: „Protektor” zgarnia 100 tys. dolarów

Czesko-niemiecki film w reżyserii Marka Najbrta, który opowiada o losach Czechosłowacji w czasie II wojny światowej, zdobył główną nagrodę na krakowskim festiwalu Off Plus Camera.

Václav Klaus krytykuje nieobecnych na pogrzebie w Krakowie polityków UE

Znany ze swych eurosceptycznych poglądów czeski prezydent krytykuje przedstawicieli UE, którzy nie pojawili się na niedzielnych uroczystościach w Krakowie.

Wywiady

Alexander Tomský: Reakcja Polaków nie wydaje mi się histeryczna

Polska tragedia narodowa z perspektywy Pragi. Rozmowa z czeskim konserwatywnym publicystą Alexandrem Tomským.

Milan Kundera — „Spotkanie” – recenzja i ocena

Na najnowszą książkę Kundery zebrały się krótkie opublikowane gdzieś w prasie teksty, w których porusza - poza literackimi - bliskie sobie tematy jak: Praska Wiosna, czeska emigracja czy historia Czech.

Czesi wspominają Sendlerową

Czeski tygodnik „Reflex” wspomina Irenę Sendlerową. – Dlaczego bohaterka doczekała się uznania polskich władz dopiero w 2003 roku, kiedy to uhonorowano ją Orderem Orła Białego? – zastanawia się autor poświęconego jej materiału.

Rosja odznacza czeskich weteranów. Kolejne dziesiątki tysięcy osób w kolejce do medali

Rosyjski ambasador w Pradze, Aleksiej Fedotow odznaczył około 70 czeskich i słowackich weteranów II wojny światowej. Pretekstem jest 65. rocznica zakończenia największego konfliktu zbrojnego w dziejach ludzkości.

Kamil Janicki

Ciekawostki i rocznice

Historia miłosna z dreszczykiem w tle

Potajemny romans, węgierskie powstanie antyhabsburskie i duch pomagający zakochanym. Serwujemy odrobinę historii z tym, co Czytelnicy „Histmaga” lubią najbardziej: intrygą, tajemnicą i – w związku z dzisiejszym świętem – szczyptą miłości. Na dodatek historii z rejonów w Polsce o dziwo bardzo słabo znanych.

Aleksandra Zaprutko

Polskie odkrycie wstrząsnęło Rumunią

Czy rewolucja z grudnia 1989 r. w Rumunii mogła skończyć się zupełnie inaczej? Historyk Adam Burakowski odkrył polskie dokumenty świadczące, że tuż po ucieczce Nicolae Ceausescu nowe kierownictwo rumuńskie zwracało się do ZSRR z prośbą o interwencję.

Kazimierz Moszyński ‒ „Kultura ludowa Słowian. Tom I: Kultura materialna” – recenzja i ocena

_Kultury ludowej Słowian_ ‒ imponującego dzieła profesora Moszyńskiego przedstawiać nie trzeba. To bez wątpienia jedna z najważniejszych prac jakie ukazały się na temat nie tylko polskiej, ale również słowiańskiej kultury ludowej. Do dziś jest niezwykle cennym źródłem wiedzy dla historyków, archeologów, etnologów, kulturoznawców oraz dla wszystkich zainteresowanych historią życia codziennego naszych przodków.

Paweł Libera

„Pamięć. Polscy uchodźcy na Węgrzech 1939-1946” - prezentacja albumu

W czwartek 4 lutego o godzinie 18:00 w Domu Spotkań z Historią w Warszawie odbędzie się prezentacja albumu „Pamięć. Polscy uchodźcy na Węgrzech 1939–1946”. Na spotkanie zapraszają: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Ambasada Republiki Węgierskiej, Dom Spotkań z Historią i Oficyna Wydawnicza RYTM. Dyskusję poprowadzi redaktor Tadeusz Olszański.

Życie codzienne w Rumunii w czasach Ceauşescu – wernisaż wystawy

W czwartek 10 grudnia o godzinie 18.00 Rumuński Instytut Kultury w Warszawie oraz Dom Spotkań z Historią zapraszają na wernisaż wystawy „Zdjęcia osobiste i zakazane. Życie codzienne w Rumunii w czasach Nicolae Ceauşescu”. Wystawa jest częścią programu przygotowanego przez DSH w 20. rocznicę upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej.

Roman Sidorski , Tomasz Leszkowicz

„Rumuński Azyl. Losy Polaków 1939-45” (red. Alicja Wancerz-Gluza) – recenzja i ocena

„Rumuński Azyl” to jeden z najciekawszych albumów wydanych przez „Kartę” na przestrzeni ostatniego roku. Zresztą słowo album nie oddaje w pełni formy tej publikacji. Jest to raczej chronologicznie uporządkowany wybór źródeł, okraszony niezwykle bogatą szatą graficzną.

Kamil Janicki

Reportaże/relacje

Chór kościelny Rydza-Śmigłego i mistyczna poezja

Drugiego dnia Targów Książki Historycznej odbyło się spotkanie poświęcone Polakom internowanym w Rumunii w czasie II wojny światowej. Pretekstem do dyskusji było przekazanie przez rumuński wywiad dokumentów dotyczących inwigilacji zatrzymanych polityków i oficerów.

Rok 1989 w Europie: obraz – pamięć – zapis

W dniach 17-30 listopada w Warszawie odbywać się będzie Festiwal Sztuka Dokumentu. Tytuł tegorocznej edycji brzmi: „Rok 1989 w Europie: obraz – pamięć - zapis”. Przyświecającym imprezie celem jest, z jednej strony, upamiętnienie wydarzeń 1989 roku, a z drugiej, ukazanie zmian ustrojowych, m.in. w perspektywie codziennego życia mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej.

Digi.ceskearchivy.cz. Gratka dla badaczy historii Czech

Ostatnio przypadkowo trafiłem na stronę internetową, zawierającą zdigitalizowane materiały z archiwum w czeskiej Trzebowni (Státní oblastní archiv v Třeboni). Kiedy przyjrzałem się jej bliżej, pozostało tylko pozazdrościć historykom zajmującym się historią Czech. I napisać o niej na „Histmagu”.

Michael Morys-Twarowski

„Stare i nowe mury w Europie. Polska, Czechy, Słowacja i Niemcy 20 lat po upadku muru berlińskiego”

Krytyka Polityczna oraz Fundacja im. Heinricha Bölla zapraszają na konferencję „Stare i nowe mury w Europie. Polska, Czechy, Słowacja i Niemcy 20 lat po upadku muru berlińskiego”, jaka odbędzie się w dniach 11-12 listopada w warszawskim Centrum Kultury Nowy Wspaniały Świat.

Adam Eberhardt – „Gra pozorów. Stosunki rosyjsko-białoruskie 1991–2008” – recenzja i ocena

Polacy boją się ZbiR-a. Całkiem niedawno pogroził nam zresztą pięścią, przeprowadzając nad naszą granicą duże manewry wojskowe. Jak dowodzi jednak Adam Eberhardt, nie taki ZBiR straszny, jak go malują.

Roman Sidorski

Słowacja: wicepremier przeprasza za udział w IV rozbiorze Polski

27 września Gazeta Wyborcza opublikowała tekst Dušana Caplovica, wicepremiera Słowacji do spraw społecznych, w którym przeprasza on stronę polską za agresję dokonaną przez armię słowacką we wrześniu 1939 roku. O tym wydarzeniu często zapominają nawet historycy, za agresorów uznając wyłącznie Niemcy i ZSRR.

Waldemar Kowalski

Reportaże/relacje

Co Europa Środkowa może wnieść do europejskiej narracji?

Czy pamięć ma małą pojemność? Co zrobić aby przeszłość przestała dzielić Europę? Jaką rolę historia odegra w zglobalizowanym świecie? Na te i wiele innych pytań starali się odpowiedzieć uczestnicy drugiego panelu konferencji „Rocznica wydarzenia historycznego a polityka zagraniczna”, współorganizowanej przez Polski Instytut Spraw Międzynarodowych i Muzeum Powstania Warszawskiego.

Janosik. Prawdziwa historia (reż. Katarzyna Adamik, Agnieszka Holland) – recenzja i ocena filmu

„Długo oczekiwanym filmem” nazwał słowacki dystrybutor najnowszą produkcję Agnieszki Holland i jej córki Katarzyny Adamik pt. „Janosik. Prawdziwa Historia”. W założeniu autorek najbardziej znany karpacki zbójnik z niezniszczalnego herosa, zabierającego bogatym a dającym biednym, zamienić miał się w Juro Janosika z krwi i kości, którego krótka zbójnicka kariera zainspirowała niegdyś poetów ludowych, czyniąc z niego wzór cnót i niezniszczalny symbol Karpat i góralszczyzny. Czy to się jednak udało?

Sebastian Adamkiewicz

W Biskupinie: Polak, Węgier, dwa bratanki

Takie hasło nosi tegoroczny XV festyn archeologiczny w Biskupinie (woj. kujawsko – pomorskie). Impreza ta odbędzie się w dniach 19 – 27 września.

Magdalena Rodewald

Węgierski rewizjonizm terytorialny przed i w trakcie II wojny światowej

Przejściowo Węgry niemal podwoiły swoje terytorium w efekcie agresywnej polityki przed i w trakcie II wojny światowej. Zraziły wobec siebie niemal wszystkich sąsiadów, lecz wystąpiły przeciw wrogowi, wobec którego nie miały żadnych pretensji terytorialnych – Związkowi Radzieckiemu. W walce tej Węgrzy utracili wszystkie nabytki i polityczną niezależność. Z czego wynikał niezwykły nawet w warunkach tamtej wojny węgierski rewizjonizm?

Marcin Wasilewski

„Operacja Dunaj” - od jutra w kinach

14 sierpnia na srebrne ekrany wchodzi polsko-czeska superprodukcja „Operacja Dunaj”. Film raczej trudno nazwać kinem historycznym, stąd też nie znalazł się w naszym "przeglądzie":http://histmag.org/?id=3263, jednak historyczny motyw, na bazie którego została zbudowana fabuła filmu, sprawia, że obraz wydaje się wart polecenia.

XIX-wieczne podróże polskich historyków. „Wspomnienia Odessy...” Józefa Ignacego Kraszewskiego

Polska tradycja romantyczna wpłynęła na osobowość twórczą wielu pisarzy – nie tylko tych, którzy swe dzieła publikowali w XIX wieku. Choć tych szczególnie. Dla wielu twórczość oraz teatralność zachowania pewnego nienajlepszego kowieńskiego nauczyciela stanowiła podstawę samoistnej egzystencji artystycznej. Romantyzm to okres dominującej poezji, choć inne formy pisania rozwinęły się także po pamiętnej publikacji 1822 roku. To czas walki o suwerenność myśli, w której głównym orężem była literatura – twórczość gromadząca wokół sztandarów wzniosłe sonety, sentymentalne poematy oraz nieobliczalne w swej indywidualności podróżopisarstwo.

Michał Kępski

„Zaolzie. Polsko-czeski spór o Śląsk Cieszyński 1918 – 2008” (red. Grzegorz Gąsior) – recenzja i ocena

Książka o Zaolziu wydana w Warszawie, do tego równolegle w wersji czeskiej, to wydarzenie niecodzienne. Przestrzegałbym jednak przed optymistycznym stwierdzeniem, że jest to efekt zmniejszenia dystansu metropolii do południowych, odciętych od Macierzy, kresów polskości. Gdyby Zaolzie nie przyszło do Warszawy, Warszawa nie przyszłaby na Zaolzie.

Bohdan Małysz

„Zaolzie. Polsko-czeski spór o Śląsk Cieszyński 1918 – 2008” (red. Grzegorz Gąsior) – recenzja i ocena

Historia Śląska Cieszyńskiego w zasadzie nie funkcjonuje w tradycyjnych ujęciach historii Polski. Wyjątki stanowią podział Księstwa Cieszyńskiego w 1920 roku i zajęcie Zaolzia w 1938 roku. Ciekawe spojrzenie na te wydarzenia i ich konsekwencje prezentuje książka „Zaolzie...” wydana przez Ośrodek KARTA.

Michael Morys-Twarowski

„1989. Koniec systemu” (red. Piotr Głogowski) – recenzja i ocena

Narodowa zdrada, konieczny kompromis czy może zwycięstwo ruchów demokratycznych? Okrągły Stół, mimo że minęło już 20 lat, wciąż budzi żywe emocje. Zarazem jednak temat ten zawłaszcza niejako debatę publiczną – wypierając z niej złożoność wydarzeń 1989 roku, tak w Polsce, jak i w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

Kamil Janicki

W Pradze dyskutują o zwrocie zagrabionych dzieł sztuki

Przedstawiciele organizacji żydowskich oraz czterdziestu dziewięciu państw spotykają się w Pradze na konferencji poświęconej zagadnieniu restytucji dzieł sztuki i innych przedmiotów zagrabionych Żydom w czasie II wojny światowej.

Roman Sidorski

Konstytucja Pyłypa Orlyka odnaleziona w Moskwie

Jak we wtorek 23 czerwca 2009 roku podała „Lwiwska Hazeta”, w moskiewskim archiwum został odnaleziony egzemplarz Konstytucji Pyłypa Orlyka (1672 – 1742). Był on głównym pisarzem wojska zaporoskiego, przyjacielem i powiernikiem hetmana Iwana Mazepy. Po przegranej bitwie pod Połtawą 8 lipca 1709 roku, Kozacy popierający króla Szwecji Karola XII udali się na emigrację do Bender (obecnie Naddniestrze). Byli wśród nich między innymi Mazepa i Orlyk. Po śmierci Mazepy 2 października 1709 roku Pyłyp Orlyk (Filip Orlik) został wybrany hetmanem na uchodźstwie. W 1711 roku sporządził „Konstytucję Benderską” uznawaną przez część historyków za pierwszą konstytucję Ukrainy. Nigdy nie weszła ona w życie.

Dariusz Wierzchoś

Historycy słowaccy o roku 1968

W zeszłym roku obchodzono 40-lecie demokratycznych zmian w socjalistycznej Czechosłowacji (tzw. „praskiej wiosny”) przerwanych interwencją wojsk państw Układu Warszawskiego. Instytut Słowacki w Warszawie zaprasza na spotkanie pt. _Rok 1968 na Słowacji_.