Artykuły

…

Tradycje wigilijne – jak kiedyś wyglądała Wigilia?

Tradycje wigilijne to ślad po dawnych czasach, w których mocno splatały się praktyki pogańskie z wierzeniami chrześcijańskimi. Dlatego też czas Wigilii był wyjątkowo tajemniczy, długo się do niego przygotowywano i pilnowano, by nic nie zostało zaniedbane. Wszak ten dzień oznaczał nie tylko oczekiwanie na narodziny Dzieciątka, lecz także decydował o całym następnym roku!

Anna Szczykutowicz

Artykuły

Historia Krakowa w ulicach zaklęta – ulice „kościelne”

Krakowskie ulice powszechnie kojarzą się z zabytkowymi budynkami świeckimi i sakralnymi o niezwykłym walorze estetycznym. Pamiętają setki lat dziejów miasta. Jaką historię zapisały tzw. „kościelne” ulice Krakowa?

Piotr Banasik

Artykuły

Iwaszkiewicz i mit dionizyjski

Co na temat Jarosława Iwaszkiewicza mówi jego obfita korespondencja? Co oznaczało przyswojenie przez pisarza mitu dionizyjskiego?

Robert Papieski

Artykuły

Zakres pracy Departamentu III MSW

W grudniu 1956 roku zatwierdzono nowe zakresy działalności Departamentu III MSW, komórki organizacyjnej Służby Bezpieczeństwa. Jakie zadania wyznaczono funkcjonariuszom? Jak prezentowała się struktura organizacyjna Departamentu w 1956 roku?

Cyprian Wilanowski

Artykuły

Kulturalna kradzież w ZSRR

„W ZSRR, w odróżnieniu od Zachodu, muzeów się nie okrada” – stwierdziła swego czasu Minister Kultury ZSRR Jekaterina Furcewa. Wizerunki czterech ewangelistów pędzla Fransa Halsa mają za sobą burzliwą historię obejmującą sztormy, wojny, rabunki i zwykłe niedbalstwo. Z Rosjanami łatwo nie miał też „Święty Łukasz”.

Talgat Jaissanbayev

Artykuły

Konflikt w cieniu wojen napoleońskich. Zapomniany zatarg amerykańsko-francuski z lat 1798-1800

Dwie republiki z doświadczeniem walki przeciw wspólnemu wrogowi. Wydawało się, że tej przyjaźni nic nie zniszczy. Ale interesy handlowe skrzyżowały się z polityką. Rozpoczął się spór między dawnymi sojusznikami, a chociaż wojny nigdy nie wypowiedziano, to starcia na morzach trwały w najlepsze.

Michał Rastaszański

Artykuły

Zapobieganie nawiązywaniu kontaktów seksualnych Niemców i Polaków w polityce III Rzeszy

Niemiecki reżim na okupowanych terenach sankcjonował politykę podziału rasowego. Kontakty pomiędzy Niemcami i Polakami mogły mieć jedynie służbowy charakter. W jaki sposób egzekwowano rasistowskie przepisy? W jaki sposób rozwiązywano polsko-niemieckie małżeństwa?

Maximilian Becker

Artykuły

Boye o aborcję w II Rzeczpospolitej

Aborcja, spędzenie płodu, zabicie dziecka, wolność kobiety, państwo neutralne światopoglądowo… Co jakiś czas w Polsce wybucha dyskusja na temat aborcji, w której ścierają się różne głosy, dotyczące tak meritum jak i spraw związanych z używaniem odpowiednich pojęć. A jak było w dwudziestoleciu międzywojennym? I jak rolę w tych dyskusjach odegrał Tadeusz Boy-Żeleński?

Przemysław Misiołek

Artykuły

Złota Kaplica w katedrze poznańskiej – pasja i przekleństwo hrabiego Edwarda Raczyńskiego (cz. 2)

Mauzoleum pierwszych Piastów w stylu wschodnim miało ukazać potęgę i świetność panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Sprowokowało jednak zarzuty, które hrabia Raczyński odebrał jako zniewagę.

Karolina Ptak

Artykuły

Szimon Peres i pożegnanie z Polską

Szimon Peres, późniejszy dwukrotny premier Izraela i laureat Pokojowej Nagrody Nobla urodził się w Wiszniewie na terenie województwa nowogródzkiego jako Szymon Perski. Jak po latach wspominał rodzinną miejscowość?

Szimon Peres

Artykuły

Sadysta o wielu twarzach - historia „Rzeźnika z Rostowa”

Z pozoru przykładny mąż i ojciec, nieśmiały nauczyciel, oddany działacz partyjny. W rzeczywistości bezwzględny morderca, sadysta, pedofil, uosobienie zła. Andriej Czikatiło bestialsko zamordował ponad 50 osób. Części z przestępstw być może udałoby się uniknąć, gdyby nie opieszałość władz ZSRR.

Natalia Pochroń

Artykuły

Churchill i Stalin przed operacją „Barbarossa”

Churchill podejmował niestrudzone wysiłki na rzecz budowy sowiecko-zachodniego sojuszu, nawet po napaści ZSRR na Polskę. Co spowodowało ochłodzenie relacji Londynu z Moskwą?

Geoffrey Roberts

Artykuły

Złota Kaplica w katedrze poznańskiej – pasja i przekleństwo hrabiego Edwarda Raczyńskiego (cz. 1)

Dla wielkopolskiego arystokraty budowa mauzoleum pierwszych Piastów była spełnieniem jego osobistych ambicji. Jako miłośnik architektury i starożytności pragnął, aby kaplica swoim blaskiem uświetniła miejsce spoczynku władców Polski. W ocenie bliskich hrabiego, stała się jednak źródłem rozpaczy i przyczyną jego śmierci.

Karolina Ptak

Artykuły

Piraci w średniowieczu

Nie tylko wikingowie żyli z piractwa. Gdzie działali średniowieczni morscy rabusie? Kim był Klaus Störtebeker, jeden z najsłynniejszych przywódców bractwa Likedeelers? Jak rozwijało się piractwo wokół Wysp Brytyjskich? Kto siał postrach na Morzu Śródziemnym?

Angus Konstam

Artykuły

Bunt Plagowy: za co zamordowano arcybiskupa Moskwy?

W trakcie epidemii niewiele potrzeba, aby wściekły lud wyszedł na ulice. Arcybiskup Ambroży chciał powstrzymać dżumę, ale swoimi działaniami podpisał na siebie wyrok śmierci.

Natalia Stawarz

Artykuły

13 grudnia 1981 r. – dzień, który zmienił Polskę

Noc z 12 na 13 grudnia 1981 r., w czasie której wprowadzono stan wojenny, była jednym z najmocniej zapamiętanych wydarzeń najnowszej historii Polski. Jak „Noc Generała” i następujący po niej dzień wspominali opozycjoniści, ludzie władzy, studenci i żołnierze?

Tomasz Leszkowicz

Artykuły

Stalin wobec religii. Piewca ateizmu i sojusznik Cerkwi prawosławnej

Jaki był stosunek Stalina do religii? Z jednej strony otwarcie wrogi, dążący do całkowitej ateizacji, z drugiej w imię partykularnych interesów, potrafił dojść do porozumienia z duchowieństwem. Uzależniał on podejście do religii od aktualnych potrzeb politycznych.

Konrad Ruzik

Artykuły

Czego nie wiesz o Winstonie Churchillu

Winston Churchill, cieszący się renomą jednej z najważniejszych postaci XX wieku, pamiętany jest głównie jako polityk i przywódca Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej. Życiorys miał jednak o wiele ciekawszy - pełen tak niezwykłych wydarzeń, jak i narosłych wokół jego osoby mitów.

Mateusz Balcerkiewicz

Artykuły

Jak hitlerowskie Niemcy stawały się państwem monopartyjnym?

Pierwszym akordem nowej polityki w Niemczech Hitlera stało się masowe palenie książek. Jak wyglądała niemiecka droga do wprowadzenia systemu monopartyjnego?

Frank McDonough

Artykuły

Jakie były początki polskiego lotnictwa wojskowego?

Dzieje polskich sił lotniczych zaczynają się z końcem I wojny światowej, a samoloty zdobyte na armiach zaborczych pomagały w walce o niepodległość. Czy Polacy rzeczywiście zbombardowali Frankfurt? Kiedy na szeroką skalę po raz pierwszy Polacy wykorzystali lotnictwo w operacji wojskowej?

Łukasz Sojka

Artykuły

W jaki sposób Polska utraciła zwierzchność nad Prusami?

W październiku 1641 roku książę pruski po raz ostatni złożył hołd lenny przed polskim królem. Kilka lat później Fryderyk Wilhelm, w obliczu narastających trudności swojego suwerena, popełnił akt felonii. Jaką wizję drogi do niezależności mieli Hohenzollernowie? Czy polskie elity zrobiły wszystko, aby zapobiec utracie Prus?

Grzegorz Kucharczyk

Artykuły

Biskupin – ikona polskiej archeologii

Biskupin to jedno z najważniejszych stanowisk w historii polskiej archeologii. Kompleks został założony przez ludność kultury łużyckiej, a we wczesnym średniowieczu funkcjonowała tam osada słowiańska. Obecnie w Biskupinie znajduje się muzeum archeologiczne na wolnym powietrzu, słynące z corocznych festiwali.

Judyta Ostapiak-Jagodzińska

Artykuły

Wikingowie – artyści i kupcy czy tylko piraci?

Wikingów przybywających na tereny Europy kontynentalnej często postrzega się jako rabusiów i morderców. Jednak wbrew powszechnym wyobrażeniom Skandynawowie epoki wikingów byli również ludźmi kultury i handlu.

Jakub Jagodziński

Artykuły

Zbrodnia i kara. Przestępczość w XVII wieku w Rzeczpospolitej

Kradzieże, gwałty, zabójstwa… lista przestępstw popełnianych w XVII wieku w Rzeczpospolitej była długa, a ich wykrywalność niewielka. Schwytanych przestępców karano jednak niezwykle surowo.

Adam Radosz

Artykuły

Jak powstańcy wielkopolscy stawali się regularnymi żołnierzami?

Nie tylko doświadczenie bojowe uczyniło z nich regularną armię, ale również odwaga i wielkie poświęcenie. Jednak nawet po imponującym zwycięstwie tysiące powstańców wielkopolskich nie mogło jeszcze powrócić do swoich domów. Zza wschodniej granicą odradzającej się Polski nadciągało nowe niebezpieczeństwo...

Adam Pleskaczyński

Artykuły

Stanisław Bareja, czyli niespotykanie spokojny człowiek

Był niekwestionowanym królem polskiej komedii. W swoich filmach ośmieszał absurdy systemu. Dziś jego filmy uważane są za kultowe, choć w okresie PRL-u był wyszydzany jako reżyser dla plebsu. Stanisław Bareja urodził się 5 grudnia 1929 roku.

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Zamieszki w Nabi Musa

Wzrost liczby osadników żydowskich w Palestynie prowadził do wzrostu napięć między Arabami i Żydami. W kwietniu 1920 roku, w okolicach Starego Miasta Jerozolimy, pod nosem tworzącej się właśnie brytyjskiej administracji, doszło do kilkudniowych rozruchów i walk.

David Charlwood

Artykuły

Kasztanka, Baśka Murmańska i Wojtek – najsłynniejsze zwierzęta w polskiej armii

Kasztanka wiernie towarzysząca Józefowi Piłsudskiemu. Niedźwiedź Wojtek przenoszący amunicję w czasie bitwy o Monte Cassino. Baśka Murmańska idąca na dwóch łapach i salutująca Marszałkowi podczas defilady na Placu Saskim w Warszawie. W Wojsku Polskim służyli nie tylko ludzie, ale i zwierzęta!

Adam Busse

Artykuły

Taśmy radomskie - 3 grudnia 1981

Przed wybuchem stanu wojennego kampania propagandowa wymierzona w „Solidarność” sięgnęła zenitu. Jej bardzo ważnym elementem były sfałszowane taśmy ze spotkania kierownictwa związku w Radomiu. Starannie dobrane wypowiedzi miały się stać doskonałym uzasadnieniem dla przygotowywanego już wprowadzenia stanu wojennego.

Grzegorz Majchrzak

Artykuły

Największe straty cywilne i wojskowe w czasie II wojny światowej – infografiki

II wojna światowa przyniosła śmierć milionów ludzi. Jak przedstawia się statystyka strat wojskowych i cywilnych w czasie tej wojny? Zapoznajcie się z interesującymi infografikami!

Jean Lopez, Vincent Bernard, Nicolas Aubin, Nicolas Guillerat

Artykuły

Napoleon Bonaparte a Karol Wielki – średniowieczna symbolika na porewolucyjnym dworze

Szukając historycznych postaci, którym mógłby być równy Napoleon Bonaparte, przywołujemy na przykład Justyniana lub Aleksandra Macedońskiego. Przeciętny Francuz żyjący na początku XIX wieku równie często mógłby wskazać na... Karola Wielkiego.

Marta Tomczak

Artykuły

Jak Polacy założyli Uniwersytet w Charkowie?

Według Seweryna Potockiego wyższe uczelnie należało tworzyć w mniejszych miejscowościach. Dzięki jego staraniom prowincjonalny Charków szybko stał się jednym z najważniejszych ośrodków akademickich w Rosji.

Violetta Wiernicka

Artykuły

Biełka i Striełka – psy, które okrążyły Ziemię

Biełka i Striełka były kundelkami, które zmieniły historię lotów kosmicznych. W sierpniu 1960 roku zostały wystrzelone w podróż po orbicie okołoziemskiej na pokładzie sowieckiego statku Sputnik 5. Jakie wymogi musiały spełnić, by wyruszyć w niezwykłą podróż? Jak potoczyły się ich losy?

Violetta Wiernicka

Artykuły

Wojna zimowa, czyli jak powstrzymać ZSRR

30 listopada 1939 r. Armia Czerwona zaatakowała Finlandię. Wydawało się, że komunistyczne imperium szybko zgniecie ten słaby kraj. Wynik był jednak inny, między innymi dzięki fortyfikacjom, lasom i dobremu morale. Jak przebiegała wojna zimowa?

Przemysław Mrówka

Artykuły

Ostatnie dni powstania węgierskiego

Powstanie węgierskie wybuchło 23 października 1956 roku. Węgrzy uwierzyli, że są w stanie wywalczyć wolność dla swojej ojczyzny, jednak zbrojna interwencja Armii Sowieckiej na długie lata pogrzebała ich nadzieje. Jak wyglądały ostatnie dni bohaterskiego zrywu?

Gergely Pongrátz

Artykuły

Róża Luksemburg i SDKP

Jak kształtowały się poglądy Róży Luksemburg? Jaki był jej stosunek do niepodległości Polski i innych państw?

Andrzej Friszke

Artykuły

„Wróg ludu”, czyli jak antagonizowano społeczeństwo w PRL

Jednym z zadań systemu komunistycznego w Polsce było wytworzenie trudnej do zdefiniowania grupy „wrogów ludu”. Pod to mgliste pojęcie mógł podpaść każdy, kto sprzeciwiał się władzy albo miał niewłaściwe pochodzenie lub poglądy.

Jakub Jagodziński

Artykuły

Świat islamu i alkohol

Stosunek islamu do alkoholu wcale nie jest tak jednoznaczny, jak się powszechnie sądzi. A początki były ciekawe... Jakie miasto w imperium islamskim było najbardziej rozpijaczone? Co muzułmańscy poeci pisali na temat wina?

Andrzej Fiedoruk

Artykuły

Najdawniejsze dzieje piwa

Piwo znane jest ludzkości już od tysięcy lat. Kto je wynalazł, jak było wytwarzane i do czego pierwotnie służyło?

Mateusz Balcerkiewicz

Artykuły

Etiopski bohater narodowy z awanturniczą przeszłością – Teodor II

W młodości uchodził za bandytę, w dorosłym życiu dowodził armią, która odparła egipską inwazję. Zjednoczył Etiopię i zasiadł na jej tronie. Dopiero brytyjska interwencja pozbawiła go władzy. Opuszczony przez poddanych i otoczony przez wrogie wojska cesarz Teodor II popełnił samobójstwo w 1868 r.

Piotr Kruze

Artykuły

Śladami opozycji w Czechosłowacji: od Jana Palacha do Karty 77

Ożywienie społeczeństwa Czechosłowacji w latach 60. i wzrost nadziei na demokratyzację kraju zostały brutalnie stłumione wraz z pogrzebaniem szans Praskiej Wiosny przez wojska Układu Warszawskiego. Nie wszyscy jednak pogodzili się z komunistycznymi porządkami.

Natalia Pochroń

Artykuły

Szlak niewolników

Kto najlepiej radził sobie z handlem niewolnikami? Jak ten proceder wpłynął na losy średniowiecznej Europy oraz stosunki między chrześcijanami a muzułmanami?

Peter Frankopan

Artykuły

Hiszpański podbój Meksyku. Źródła sukcesu Cortésa w starciu z Aztekami

W 1519 roku niewielka grupa Hiszpanów podjęła wyprawę, która zakończyła się podbojem potężnego imperium Azteków. Pozornie to przewaga technologiczna pozwoliła armii Cortésa na pokonanie kilkaset razy liczniejszych Indian. Sukces Hiszpanów był jednak kwestią bardziej złożoną.

Paweł Stefanowski

Artykuły

Co Józef Piłsudski robił na emeryturze?

Po 1922 roku Józef Piłsudski, coraz bardziej rozczarowany życiem politycznym w Polsce, wycofał się z życia publicznego. Czym marszałek zajmował się na politycznej emeryturze?

Peter Hetherington

Artykuły

Zwalczanie „szpiegostwa” przez PUBP

W jaki sposób dębicka bezpieka walczyła z prawdziwym i domniemanym szpiegostwem? Kogo posądzano o współpracę z obcym wywiadem?

Rafał Szczygieł

Artykuły

Bojkowie: zaginiona ludność Podkarpacia

Bojkowie byli jedną z najciekawszych i jednocześnie najmniej znanych mniejszości etnicznych zamieszkujących II Rzeczpospolitą. W nieistniejącym już świecie kultywowano archaiczne formy życia, w którym zabobony i czary mieszały się z wiarą i cerkwią. Kim byli i jak żyli bieszczadzcy górale?

Piotr Bejrowski

Artykuły

Trump kontra Kim. Zderzenie osobowości?

Spotkanie Donalda Trumpa i Kim Dzong Una w czerwcu 2018 roku odbiło się szerokim echem na całym świecie. Poprzedziły go długie miesiące przepychanek politycznych. Obaj mieli coś do udowodnienia. Zderzenie silnych charakterów czy zręcznych trybunów ludowych o silnym zapleczu?

Jung H. Pak

Artykuły

Formowanie struktur MO w latach 1944–1945

Pierwszą jednostkę Milicji Obywatelskiej utworzono prawdopodobnie już 22 lipca 1944 roku, a kilka dni później powstała Komenda Wojewódzka MO w Lublinie. Jakie były etapy tworzenia struktur tej formacji? Kto odegrał kluczową rolę w jej organizowaniu?

Michał Sywula

Artykuły

Ospa – zaraza, która unicestwiła imperia Inków i Azteków

Nawet arkebuzy i działa, mieczo-rapiery oraz odziani w żelazo jeźdźcy nie spowodowali wśród Azteków tak zabójczych skutków, jak ospa…

Maciej Rosalak

Artykuły

Landau pisze do Iwaszkiewicza

„Nazwałeś mnie w liście do żony świnią. Nie, mój drogi, świnią nie jestem. Świnia jest dżentelmenem w porównaniu ze mną” – tak Aleksander Landau zaczyna jeden z wielu listów do Jarosława Iwaszkiewicza.

Aleksander Landau

Artykuły

Anna Czartoryska. Niekoronowana królowa z Hotelu Lambert

Anna z Sapiehów Czartoryska była żoną księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. Z energią równą słynnemu mężowi przystąpiła do organizacji życia społecznego i kulturalnego tysięcy polskich emigrantów we Francji. Pomniki jej działalności w Paryżu można oglądać do dziś.

Zofia Wojtkowska

Artykuły

Aksamitna rewolucja, czyli jak Czechosłowacja obaliła komunizm

Aksamitna rewolucja wybuchła na przełomie lat 80. i 90., gdy kolejne kraje bloku socjalistycznego odzyskiwały swą niepodległość. Jak proces ten wyglądał w Czechosłowacji?

Przemysław Mrówka

Artykuły

Nike, która się nie wahała. Stefania Sempołowska (1869-1944)

Rewolucjonistka, działaczka oświatowa, pisarka, intelektualistka, znajoma Marii Dąbrowskiej, przez komunistów wniesiona na sztandary – Stefania Sempołowska to niezwykle barwna postać, żyjąca w burzliwych dla Polski czasach.

Joanna Hytrek-Hryciuk

Artykuły

Czy zaborcy przynieśli wolność polskim chłopom?

Uniwersał połaniecki ogłoszony przez Tadeusza Kościuszkę to ostatni akt prawny I Rzeczpospolitej. Dokument przyznawał ograniczoną wolność osobistą chłopom pańszczyźnianym. Jakie były rzeczywiste intencje Naczelnika? W jaki sposób państwa zaborcze walczyły z poddaństwem?

Adam Leszczyński

Artykuły

O losy chrześcijan w Rzymie. Bitwa przy Moście Mulwijskim

Kiedy Cesarstwo Rzymskie stało się chrześcijańskie? Powszechnie przyjmuje się, że od czasów Konstantyna Wielkiego. Zanim jednak został on cesarzem, musiał pokonać swoich rywali. Najważniejsze zwycięstwo odniósł w 312 roku, gdy pokonał Maksencjusza przy Moście Mulwijskim.

Marek Korczyk

Artykuły

Prostytucja w powojennej Polsce

W PRL prostytucja była formalnie zakazana. Czy dla władz komunistycznych stanowiła ona realny problem? Czy może raczej starano się wykorzystywać prostytutki do celów agenturalnych? Kim były „gruzinki” i dlaczego stały się symbolem degeneracji systemu?

Anna Dobrowolska

Artykuły

„Diabeł wybrał się do Georgii” czyli Marsz Shermana do Morza

W 1863 r. podczas obiadu dla wyższych oficerów federalnych, pewna lojalistka z Tennessee zapytała, czy wojna musi być taka okropna. Jeden z jej gości, rudowłosy miłośnik cygar, odpowiedział: „Droga Pani, wojna jest okrucieństwem. Ale im jest okrutniejsza, tym szybciej się skończy”.

Michał Staniszewski

Artykuły

„Zagrały wszystkie orkiestry”, 13–19 listopada Wiktoria 1920

14 listopada na placu Zamkowym w Warszawie odbywa się uroczyste wręczenie buławy marszałkowskiej Józefowi Piłsudskiemu. Uroczystość jest połączona z, przeniesionymi specjalnie na ten dzień, obchodami Święta Niepodległości.

Wiktoria 1920

Artykuły

Wojna trzynastoletnia i bunt Marcina Koggego

Niezadowolenie z przeciągającej się wojny trzynastoletniej pchnęło mieszczan Gdańska do buntu przeciw rajcom. Na ich czele stanął kupiec i armator - Marcin Kogge.

Aleksandra Anna Drążek

Artykuły

Polski bohater wojny secesyjnej czy zwykły mitoman? Ludwik Żychliński

Ludwik Żychliński to niezwykle barwna postać. Żołnierz Garibaldiego, weteran wojny secesyjnej powstaniec styczniowy i zabajkalski. Podczas swej podróży po Ameryce miał przeżywać liczne przygody jako oficer armii Unii, w tym poznać samego Abrahama Lincolna. A może jednak to nieprawda?

Michał Rastaszański

…

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Kontakt

Tematy

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Współpraca