XVIII wiek

Ustrój angielski oczami Monteskiusza

Monteskiusz wychwalał liczne zalety angielskiego ustroju. Dzięki nim, jak twierdził, obywatele byli wolni i bezpieczni. Czy jego wizja pokrywała się jednak z rzeczywistością?

Bożena Janda

Gregory Clark – „Pożegnanie z jałmużną” - recenzja i ocena

Darwinizm utracił swoją legitymizację przez straszliwe spustoszenie do jakich przyczynił się w trakcie II wojny światowej. Dziś wraca w postaci ekonomicznej, w odważnej i poruszającej ważne społecznie obszary rozwoju gospodarczego książce Gregory Clarka.

Maciej Hacaga

Dlaczego Konstytucja 3 maja była rewolucją?

Choć budowla Konstytucji 3 maja była w gruncie rzeczy tworem dość konserwatywnym, to tętnił pod nią duch rewolucyjny, przewracający do góry nogami myślenie szlachty o państwie i jego formie. Była ona próbą ratowania projektu „Rzeczpospolita” przez odwrócenie niektórych pojęć, lub otwarcie ich na nowe interpretacje.

Wystrzał z topora, czyli kilka słów o broni kombinowanej

Co było bardziej przydatne na dawnym polu bitwy – broń biała czy palna? A może oba rodzaje, do tego złączone w jeden egzemplarz?

Antoni Olbrychski

Reportaże/relacje

W gościnnych progach wareckiego muzeum im. Kazimierza Pułaskiego

Wizyta w muzeum poświęconemu wybitnemu polskiemu dowódcy okresu konfederacji barskiej oraz późniejszemu uczestnikowi wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych.

Newsy

Sztuczny penis w latrynie. Gdańscy archeolodzy znajdują XVIII-wieczny gadżet erotyczny

Drewniany, sztuczny... członek, pochodzący najprawdopodobniej z osiemnastego wieku, został dziś odkryty podczas prac archeologicznych w dawnej latrynie na Podwalu Przedmiejskim w Gdańsku. Zdaniem Konserwatora Zabytków znalezisko to przebija wszystko. Niedosłownie, oczywiście.

Piotr Olejarczyk

Konfederackie losy Kazimierza Pułaskiego

Dzieje Kazimierza Pułaskiego, uczestnika konfederacji barskiej i bohaterskiego obrońcy Jasnej Góry, walczącego w imię szlacheckich ideałów z Rosjanami i wojskami wiernymi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu.

„Zapomniane dziedzictwo Nowej Huty – Bieńczyce” – recenzja i ocena wystawy

Kiedy słyszymy o Nowej Hucie, najczęściej przywołujemy w pamięci obraz kombinatu, Placu Centralnego, zabudowy socrealistycznej, Arki Pana oraz współczesnych mieszkańców tej krakowskiej dzielnicy „w tradycyjnych strojach ludowych”. Oczywiście nie całkiem miniemy się z prawdą, ale jest to najlepszy przykład na to, jak mocno tkwią w nas stereotypy.

Justyna Skalska

Nowoczesna nauka polityczna

Znaczenie _polis_ w dziejach Europy jest trudne do przecenienia. Wybitny francuski myśliciel rozważa je w kontekście współczesnej nauki politycznej, zawieszonej pomiędzy nienaukową teorią i niepolityczną nauką...

Pierre Manent

Katedra Santa Maria del Fiore we Florencji: historia, architektura, wystrój wnętrz

Katedra Santa Maria del Fiore to jedna z najsłynniejszych budowli sakralnych we Florencji, pomnik gotyckiej i renesansowej architektury i sztuki. Jej dzieje są równie fascynujące, jak ona sama.

Ewa Stachniak - „Cesarzowa nocy” - recenzja i ocena

Katarzyna Wielka – wyrachowana i silna – przez większość swojego życia musiała zachowywać pozory, skrywać swoje prawdziwe uczucia i podejmować decyzje, które raz na zawsze zmieniły bieg historii. Choć o carycy powstało wiele książek, mało która z nich potrafiła pokazać tą bardziej ludzką stronę władczyni. Ewie Stachniak się to udało.

Iwona Łoza

Kazimierz Pułaski w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych

Kazimierz Pułaski, uczestnik konfederacji barskiej, walczył w obronie szlacheckich praw i przywilejów oraz wiary katolickiej. Po porażce udał się za ocean, by wziąć udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Zginął bohaterską śmiercią pod Savannah.

Kim była matka Anny Orzelskiej?

Życie prywatne króla Polski Augusta II Mocnego stanowi jedno z ciekawszych zagadnień czasów saskich. Pośród licznych mniej lub bardziej oficjalnych metres na szczególną uwagę zasługuje matka ukochanej nieślubnej córki władcy, Anny Orzelskiej.

Marek Teler

„Boże igrzysko: Magnaci” - recenzja i ocena gry planszowej

Lata panowania królów elekcyjnych to dla Rzeczypospolitej Obojga Narodów czas bardzo dynamiczny. Zwycięstwa i klęski, zdobycze i straty, sojusze i zdrady. Królowie stopniowo tracą władzę na rzecz rosnących w siłę magnackich familii, a te, zazdrosne o swoje wpływy i łase na majętność, nie zawsze mają na uwadze dobro ojczyzny. W grze planszowej _Boże igrzysko: Magnaci_ stajesz na czele takiej familii i wszelkimi dostępnymi sposobami prowadzisz ją ku potędze i chwale.

Przemysław Chudzik

Król Jerzy III i jego czasy

Jerzy III i jego panowanie kojarzy się na ogół z utratą przez Imperium Brytyjskie trzynastu kolonii amerykańskich. Niektórzy wspomną też o szaleństwie tego monarchy. Czasy obfitujące w ciekawe wydarzenie polityczne i w różnoraki sposób przełomowe zasługują jednak na bogatsze skojarzenia.

Michał Gadziński

Gwiazdka Cieszyńska – Cyrk Astleya

Początków cyrku można doszukiwać się już w czasach rzymskich. Częściej jednak uważa się, że to rozrywkowe widowisko ukształtowane zostało w Anglii w XVIII wieku za sprawą Philipa Astley’a, który uznawany jest za ojca współczesnej sztuki cyrkowej.

Błażej Guzy

Gwiazdka Cieszyńska – Kościół Jezusowy w Cieszynie

Kościół Jezusowy w Cieszynie to największa i najważniejsza świątynia ewangelicka w Polsce. Ze względu na swoje znaczenie nazywany był „matką kościołów”.

Błażej Guzy

Wywiady

Wieliczka i Bochnia: kopalnie, które dały Polsce bogactwo

Jak funkcjonowało największe przedsiębiorstwo państwowe w dawnej Rzeczpospolitej? Dlaczego Zamek Żupny w Wieliczce jest nierozłącznie związany z kopalnią soli? Jakie projekty prowadzi aktualnie Muzeum Żup Krakowskich? Histmagowi opowiada o tym jego dyrektor, prof. Antoni Jodłowski.

Tomasz Leszkowicz

Alfred Thayer Mahan – „Wpływ potęgi morskiej na historię 1660–1783” – recenzja i ocena

Amerykański oficer marynarki wojennej Alfred Thayer Mahan nie bez powodu nazywany jest „Clausewitzem wojny morskiej”. Jego niewątpliwie wiekopomne dzieło _Wpływ potęgi morskiej na historię 1660–1783_ to absolutny klasyk i pozycja obowiązkowa dla wszystkich historyków wojskowości.

Krzysztof Fudalej

Andrew Miller – „Oczyszczenie” – recenzja i ocena

_Jeśli podobało się Wam „Pachnidło” Patricka Suskinda, ta książka Was zachwyci_ – czytam na okładce. Znam tylko ekranizację wspomnianej powieści, ale to zdanie sprawia, że od razu zaczynam szukać jej analogii z „Oczyszczeniem”. Pierwsze paralele, jakie przychodzą mi do głowy, to Paryż, XVIII wiek i... zapach. Choć bliższe prawdy byłoby określenie: smród.

Małgorzata Petlic

Żywot kobiety niezależnej

Wśród barwnych postaci kobiecych w historii jedną z mniej znanych jest Teofila Radziwiłłowa, po mężu Morawska. A szkoda, bo mało która kobieta wiodła tak ciekawe życie, jak ona.

Magdalena Jastrzębska

Stanisław Aleksandrowicz – Kartografia Wielkiego Księstwa Litewskiego od XVI do połowy XVIII wieku – recenzja i ocena

Mówiąc o historii, rozprawiając na temat minionych czasów, a nawet (sic!) naukowo badając dzieje, zapomina się często o jednym jakże istotnym czynniku, który pozwala na lepsze zrozumienie wydarzeń sprzed lat. Mowa o przestrzeni, w której „coś” się wydarza. Zadając pytania o to, „co?” i „kiedy?” się zdarzyło, należy zawsze pytać również: „gdzie?”. Nawet jeśli uzyskamy odpowiedź na to pytanie, nie zrozumiemy jej w pełni, jeśli nie będziemy posiadać pewnego narzędzia pomocniczego – mapy.

Michał Gochna

Mat. pras. , Tomasz Leszkowicz

Z życia emigracji - Mieczysław Grydzewski

Przez lata był szarą eminencją polskiej kultury. Gdy przyszło mu na zawsze opuścić Polskę, stał się ważną postacią emigracji. Przed Państwem błyskotliwy obserwator wydarzeń z życia emigracji - Mieczysław Grydzewski.

Mieczysław Grydzewski

Wydarzenia

Konferencja „Król i jego poddani w Rzeczypospolitej polsko-litewskiej XVI-XVIII wiek” od jutra w Krakowie

Od środy do piątku na Uniwersytecie Jagiellońskim odbywać będą się obrady organizowanej przez Koło Naukowe Historyków Studentów UJ konferencji naukowej zatytułowanej „Król i jego poddani w Rzeczypospolitej polsko-litewskiej XVI-XVIII wiek”. Histmag.org jest patronem medialnym tego wydarzenia.

Reklamy

„Jan Karski Kozielewski 1914-2000” i „Kartografia Wielkiego Księstwa Litewskiego” (informacja reklamowa)

Oficyna Wydawnicza ASPRA prezentuje dwie spośród interesujących publikacji w swojej ofercie: opowieść o Janie Karskim – „Jan Karski Kozielewski 1914-2000” Mariana Marka Drozdowskiego oraz unikalne opracowanie: „Kartografia Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku” autorstwa Stanisława Alexandrowicza. Zapraszamy do pasjonującej lektury!

Reklama

Kawa po staropolsku

„Napój tak brzydka trucizna i jady, co żadnej śliny nie puszcza przez zęby, Niech chrześcijańskiej nie plugawi gęby!” Kawę, bo o niej mowa, w okresie staropolskim albo kochano, albo nienawidzono. Na jakie dolegliwości zalecano jej picie? Kto założył pierwszą wiedeńską kawiarnię? O tym poniżej.

Małgorzata Dmowska

Andrzej Andrusiewicz – „Romanowowie. Imperium i familia” – recenzja i ocena

Gdy u schyłku 1612 roku pospolite ruszenie dowodzone przez Dymitra Pożarskiego zdołało odeprzeć posiłki dla polskiej załogi Kremla (i tym samym ostatecznie przekreślić plany osadzenia na tronie carów królewicza Władysława Wazę) koniecznym stał się wybór nowego władcy Moskwy. Carem został wówczas Michał Romanow, syn więzionego w Malborku patriarchy Filareta. Mało kto wróżył wtedy młodemu „gosudarowi” utrzymanie się przy władzy. Tymczasem zapoczątkowana przezeń dynastia przetrwała przeszło trzysta lat!

Przemysław Mazur

Reklamy

Andrzej Andrusiewicz – „Romanowowie. Imperium i familia” (informacja reklamowa)

Podczas trzystu lat władania Rosją powiększyli jej obszar ponad pięciokrotnie i nigdy nie odstąpili innemu Państwu ani skrawka ziemi. Na obszarze ich imperium rozciągającym się od Warty do wybrzeży Pacyfiku żyło 166 milionów ludzi.

Reklama

Miłość i nienawiść, czyli cudzoziemców do polskiej kuchni stosunek

Nazwy współcześnie dostępnych wiktuałów roją się od przymiotników „staropolski” lub „szlachecki”. Czy nasze wyobrażenie o staropolskiej kuchni jest słuszne, naprawdę była tak dobra, jak dziś sądzimy? A może była… lepsza?

Małgorzata Dmowska

Plan Warszawy Georges’a Louisa Le Rouge’a z 1768 roku – oprac. K. Wagner, P. E. Weszpiński – recenzja i ocena

Nieprzerwanie dużym zainteresowaniem cieszy się historia Warszawy – dowodzi tego oferta dydaktyczna na warszawskich uczelniach oraz krajowy rynek wydawniczy. Słabość do omawianej problematyki przejawiają nie tylko historycy, badania varsavianistyczne odznaczają się daleko posuniętą interdyscyplinarnością, co z pewnością stanowi ich atut i wyjaśnia zapotrzebowanie na powstające, bardzo różnorodne zresztą publikacje. Jedną z nowszych pozycji jest _Plan Warszawy Georges’a Louisa Le Rouge’a z 1768 roku_.

Karol Żojdź

Żywot młodego Goethego, czyli urodziny Mistrza

Urodzony 265 lat temu Johann Wolfgang Goethe znany jest przede wszystkim jako pisarz z pogranicza klasycyzmu i romantyzmu. Mało kto wie, że był także prawnikiem, naukowcem, a nawet stał na straży państwowych finansów.

Julia Zeyer

Przemysław Mrówka, Mat. pras.

Gwiazdka Cieszyńska - Friedrich Schiller

Friedrich Schiller niemiecki poeta, filozof, historyk i dramaturg, nazywany „niemieckim Szekspirem”. Dziś chyba najbardziej znany ze słów „Ody do radości”, które razem z instrumentalna wersją Ludwiga van Beethovena zostały przyjęte za hymn Unii Europejskiej.

Błażej Guzy

Wydarzenia

Król i jego poddani w Rzeczypospolitej polsko-litewskiej XVI–XVIII w

Zapraszamy na organizowaną przez Koło Naukowe Historyków Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego konferencję pt. _Król i jego poddani w Rzeczypospolitej polsko-litewskiej XVI–XVIII w._

Piwa bawarskie, zwyczajne, portery. Historia browaru Karscha w Kielcach

Po dziś dzień stanowi symbol XIX-wiecznego kieleckiego przemysłu, a jego właściciele na trwałe zapisali się w historii miasta. Jakie były losy jednego z najnowocześniejszych browarów Królestwa Polskiego, prowadzonego przez rodziny Stumpfów i Karschów?

Piotr Siudy

Hilary Mantel – „Kogo śmierć nie sięgnie”, tom 1 – recenzja i ocena

Maximilien de Robespierre, Georges Danton, Camille Desmoulins – trzej świetni prawnicy francuscy pochodzący z prowincji. Możliwie, że historia w ogóle by o nich nie usłyszała, podobnie jak o setkach innych paryskich adwokatów, gdyby nie pewne zamieszanie pod koniec XVIII wieku nad Sekwaną i Loarą, które do historii przeszło jako Wielka Burżuazyjna Rewolucja Francuska.

Michał Staniszewski

Literacki obraz odsieczy wiedeńskiej i jej wodza w poezji oświecenia. Franciszek Dionizy Kniaźnin „Na stuletni obchód zwycięstwa Jana III…”

„Okres panowania Jana Sobieskiego, sam przez się wspaniały, wydaje się bardziej jeszcze świetny, gdy się go porówna z poprzedzającym i następującym po nim mrokiem” – pisał pod koniec XVIII wieku William Coxe. Podobnie postrzegali zwycięzcę spod Wiednia polscy oświeceniowi poeci.

Beata Prokopczyk

Powstanie i rozwój masonerii do końca XVIII wieku

Masoni, Iluminaci, Różokrzyżowcy... W kulturze popularnej tajne organizacje zajmują poczesne miejsce i zazwyczaj ich obraz nie ma wiele wspólnego z prawdą. Prezentujemy historię jednego z najbardziej znanych tajnych stowarzyszeń: masonerii.

Przemysław Misiołek

Tumult toruński – krwawy incydent religijny z XVIII-wiecznej Rzeczpospolitej

Tumult toruński to jedno z najkrwawszych wydarzeń lat 20. XVIII wieku. Głośne na skalę międzynarodową religijne starcie między katolikami a protestantami z 16 i 17 lipca 1724 roku zakończyło się wyrokami śmierci. Polityczna sytuacja Torunia stała się bardzo trudna – miasto straciło oparcie w całej Rzeczpospolitej.

Joanna Łatka

Newsy

Deklaracja Niepodległości: z kropką czy bez kropki?

Co roku 4 lipca każdy Amerykanin mógł spokojnie usiąść, aby po raz kolejny przeczytać Deklarację Niepodległości, w przekonaniu, że zapoznaje się z dokładnie taką wersją, jaka została ogłoszona przez II Kongres Kontynentalny. Okazuje się, że prawie dokładnie.

Karolina Dudzic

„Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wybór źródeł” – recenzja i ocena

Kultura polityczna Rzeczypospolitej Obojga Narodów, mimo znacznych postępów rodzimej historiografii, pozostaje wciąż w znacznej mierze nieznana dla szerszego kręgu odbiorców. Przygotowana przez zespół młodych naukowców pod kierownictwem Anny Grześkowiak-Krwawicz oraz Patryka Sapały syntetyczna i przystępna edycja źródeł z epoki ma szanse ten stan rzeczy zmienić.

Emil Kalinowski

Janusz Wojtasik – „Z myślą o Niepodległej. Polskie powstania narodowe i próby powstańcze w latach 1795–1914” – recenzja i ocena

Istnieją obszary tematyczne polskich dziejów, które wskutek eksploatacji przez panujący do 1989 r. system obrzydzono całkiem licznemu gronu wielbicieli historii. Tak się sprawy miały z tradycją powstańczą doby zaborów. Kościuszko, Dąbrowski, Okrzeja – to tylko ważniejsi spośród szczerych patriotów, których władza pragnęła widzieć w roli swych „poprzedników” w zmaganiach o wydumane, bezklasowe społeczeństwo.

Przemysław Mazur

Madagaskar – legendarny piracki ląd (część 4)

Tak, jak przeminął czas piratów na Karaibach, tak i na wodach Wschodniej Afryki musiał kiedyś dobiec końca. Madagaskar miał podzielić los Jamajki, Tortugi i New Providence, a pływający wokół niego rabusie, w taki czy inny sposób, przejść w stan spoczynku. Pozostawili po sobie odszukane groby i zatopione okręty oraz nigdy nieodnalezione, pochowane bogactwa i zakopane skarby.

Kacper Nowak

Beletrystyka

Jak zaczynali przywódcy Rewolucji Francuskiej?

Georges-Jacques Danton, Maximilien Robespierre, Camille Desmoulins - trzej przywódcy Rewolucji Francuskiej. Pierwszy żarliwy i tryskający energią, drugi niepozorny i pracowity, a trzeci przystojny i wspaniały mówca. Jakie były początki ich drogi na szczyt?

Hilary Mantel

Madagaskar – legendarny piracki ląd (część 3)

Piraci madagaskarscy, choć nie tak znani, jak ich karaibscy bracia, nie ustępowali im pod względem zuchwałości. Jak wyglądało życie pirata na Oceanie Indyjskim w trudnym, schyłkowym okresie ery tego procederu?

Kacper Nowak

Czego możemy się nauczyć od sejmu staropolskiego?

Choć w historii nasze tradycje sejmowe bardziej kojarzą się nam z anarchią i osobliwym sposobem rozumienia słowa „wolność” to rodzimy parlamentaryzm może być także doskonałą lekcją dla współczesnych. Sęk w tym, żebyśmy chcieli wyjść poza narzucony w szkole schemat.

Madagaskar – legendarny piracki ląd (część 1)

Piraci siali grozę na morzach nowożytnego świata. Wypłoszeni z Karaibów, schronili się na Madagaskarze, pirackiej ziemi obiecanej...

Kacper Nowak

Obywatel Cham - chłopi w dawnej Rzeczpospolitej

„Lud rolniczy […], który najliczniejszą w narodzie stanowi ludność” – tak zaczyna się dotyczący chłopów rozdział Konstytucji 3 maja. Choć dla współczesnych sformułowanie to wydaje się być naturalne, dla ówczesnych było przekroczeniem mentalnej granicy, rujnującym dotychczasowy obraz świata. Chłop mógł wszak być pracowity, ale czy mógł być obywatelem?

Redakcyjne

PREMIERA: Sebastian Adamkiewicz – „Zrozumieć Polskę szlachecką”

Redakcja portalu Histmag.org zaprasza Państwa do lektury kolejnego e-booka przygotowanego z myślą o popularyzacji dziejów naszego kraju. Sebastian Adamkiewicz przedstawia w nim barwną mozaikę problemów i zjawisk, odgrywających pierwszoplanową rolę w staropolskiej Rzeczpospolitej.

Redakcja

Obrazki z piekła chłopskiego w dawnej Polsce

Jak wyglądała sytuacja chłopów w czasach Rzeczpospolitej Obojga Narodów? Byłą tak zła, jak się powszechnie uważa czy może była... gorsza?

Roman Kaleta

Rosja i Turcja: gra imperiów o Morze Czarne (cz. 2)

Car Piotr I był twórcą potęgi Rosji i jej aspiracji imperialnych. W swojej ekspansji dążył także do uzyskania szerokiego dostępu do Morza Czarnego. To za jego czasów rodzi się czarnomorski mit rosyjskiej wyobraźni politycznej.

Michał Wasiucionek

Mat. pras. , Roman Sidorski

Feliks Kiryk – „Miasta małopolskie w średniowieczu i czasach nowożytnych” – recenzja i ocena

Wydawanie pozycji zawierających wybory pism kolejnych historyków mają swoją długą tradycję. Tym razem trafiło na Feliksa Kiryka, specjalistę od małopolskich miast i miasteczek.

Michał Słomski

Wydarzenia

II Poznańska Wiosna Sarmacka (8–10 maja 2014)

Od 8 do 10 maja 2014 roku w Poznaniu trwać będzie II Poznańska Wiosna Sarmacka, czyli studencko-doktorancka konferencja naukowa poświęcona roli i historii sarmackiego mitu Polski jako przedmurza Europy. Organizatorzy czekają na zgłoszenia!

Kacper Nowak – „Tortuga. Dzieje wyspy piratów” – recenzja i ocena

Piraci są dość wdzięcznym tematem w popkulturze, o czym może świadczyć chociażby sukces kasowy _Piratów z Karaibów_. Jednak czy odarci z hollywoodzkich fajerwerków i legend o skarbach zakopanych w skrzyniach, nadal są atrakcyjni?

Szymon Koziatek

My Goodness, My Guinness!

Entuzjaści piwa ze wszystkich krajów zawdzięczają mu sporo, podobnie jak entuzjaści dziwnych rekordów. Dziś mija 210 lat od śmierci Arthura Guinnessa: wizjonera, filantropa i co najważniejsze piwowara.

Przemysław Mrówka

Rada Nieustająca: zdrada nieustająca i matka nieładu?

Nazywano ją „zdradą nieustającą” i „matką nieładu”. Czy Rada Nieustająca rzeczywiście zasługiwała na takie opinie, czy też była ostatnią szansą na sprawne rządy w ciągle skłóconej Rzeczpospolitej?

Robert Tomasz Tomczak

Arsenał Warszawski. Historia i przeznaczenie

Niezwykłe dzieje jednej z najbardziej znanych warszawskich budowli, o historii liczącej ponad trzy stulecia. Miejsca od zawsze związanego z wojskowością, naznaczonego krwią polskich bohaterów w czasie II wojny światowej.

Kompleks Rzeczpospolitej

Kompleks Rzeczpospolitej ma się w polskiej świadomości bardzo dobrze. Widać to nie tylko w dyskursie publicznym, ale także programach szkolnych i zbiorowej świadomości historycznej. Ten upadek tkwi w nas nie pozwalając pokochać ani demokracji, ani samych siebie. Może z epoką staropolską warto się na nowo oswajać?