XVIII wiek

Doktor Franklin? Co Ojciec Założyciel miał wspólnego z medycyną?

Jeden z Ojców Założycieli Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej był nie tylko mężem stanu i fizykiem – mógłby być także patronem stowarzyszenia lekarzy.

Grzegorz Kietliński

Przyjaźń czy kochanie – reż. Whit Stillman – recenzja i ocena

Są z nami fani Jane Austen? W kinach można oglądać nowy film kostiumowy, oparty na jej powieści „Lady Susan” – „Przyjaźń czy kochanie”. Czy warto się na niego wybrać?

Agnieszka Woch

W Chojnicach odkryto grób antywampiryczny

Podczas badań XVIII-wiecznego cmentarza w Chojnicach (woj. pomorskie) archeolodzy odkryli pochówek, w którym na szyi zmarłego spoczywał żelazny sierp z ostrzem skierowanym do dołu.

Elżbieta Sieradzka

Czerwona bandera na horyzoncie, czyli kaprowie w służbie Augusta II

Kiedy mówimy o dokonaniach wojenno-morskich I Rzeczypospolitej, zwykle przychodzi nam na myśl Bitwa pod Oliwą, jako pierwsze i ostatnie zwycięstwo polskiej floty. Tymczasem mało kto pamięta, że 60 lat później polska bandera znów pojawiła się na Bałtyku, siejąc zamęt wśród szwedzkich kupców! Kim byli kaprowie?

Wojna siedmioletnia (1756–1763) – walka o hegemonię ma morzach i na lądzie

262 lata temu rozpoczęła się wojna siedmioletnia, która zmieniła układ sił w Europie oraz poza nią. Miała ona charakter wojny światowej. W jej działania zaangażowane były największe ówcześnie mocarstwa europejskie.

Marek Wiśniewski

Franciszek II Rakoczy – książę na wygnaniu

Powstanie antyhabsburskie, któremu przewodził Franciszek II Rakoczy, poniosło klęskę, a sam książę musiał uciec z Węgier. Tymczasem Turcja szykowała się do obalenia traktatu w Karłowicach z 1699 r. Węgrów i Turków, jeszcze nie tak dawno walczących ze sobą, połączył wspólny wróg.

Adam Szabelski

Archeolodzy na tropie pierwszej poznańskiej fary

Kolegiata św. Marii Magdaleny pełniła funkcję najważniejszego kościoła lewobrzeżnego Poznania od 2. poł. XIII aż do końca XVIII w. W miejscu, gdzie kiedyś stał monumentalny kościół, dzisiaj znajduje się Plac Kolegiacki. Trwające właśnie badania archeologiczne mają za zadanie przywrócić pamięć o dawnej świątyni.

Elżbieta Sieradzka

Arkadiusz Stempin – „Sojusznicy. Od Fryderyka i Katarzyny Wielkiej do Merkel i Putina” – recenzja i ocena

W historii nieraz zdarzało się, że sytuacja Polski była funkcją stosunków niemiecko-rosyjskich. Jednak takie spojrzenie nie wyczerpuje tematu. Dobrze pokazuje to nowa książka Arkadiusza Stempina.

Michał Gadziński

Opinie

Wszystkie mity konstytucji majowej

Narracja o Konstytucji 3 maja jest mitem, jest tęsknotą za nowoczesnym państwem, alibi za upadek, uleczeniem historycznej traumy, fundamentem poczucia wartości i nadzieją w żywotne siły narodu istniejące w kontrze do tych wszetecznych i zdradliwych. Doskonale więc spełniała i spełnia nadal funkcję historycznej legendy, niezależnie od świadectwa dziejów.

Sebastian Adamkiewicz

Reportaże/relacje

Historia lokalna Barokowa Warszawa – inny sposób na opowiedzenie historii miasta

Stolica Polski przez wieki przyciągała architektów, którzy stawiali w niej wspaniałe gmachy. Wielu mieszkańców Warszawy tęskni do dawnej architektury. Autor projektu „Warszawski Barok 1598 – 1770” z zaangażowaniem popularyzuje ten okres w dziejach stołecznego budownictwa.

Tomasz Leszkowicz

„Księżniczka” Konstancja Żwanowa, czyli smutny żywot córki króla Stasia

„Księżniczka” wychowywana przez rodzinę kupiecką, nieszczęśliwa żona awanturnika, przez lata walcząca o przynależność do rodu Sapiehów, zmarła w małej wiosce na Wołyniu... Dzieje Konstancji z Cichockich Żwanowej, córki króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i Magdaleny Agnieszki Sapieżyny są swego rodzaju odwróceniem historii Kopciuszka – od bogactwa i zaszczytów do całkowitej nędzy i zapomnienia.

Marek Teler

Zapomniane fortyfikacje ze Wzgórz Dalkowskich

Pozostałości 10 szańców z XVIII w. odkryli archeolodzy podczas badań powierzchniowych w gminie Bytom Odrzański w województwie lubuskim.

Archeowieści

Jerzy Besala - „Warchoł polski” - recenzja i ocena

Czasy I Rzeczpospolitej wciąż wabią swym kolorytem. Na naszą wyobraźnię działa literatura piękna – tak Henryk Sienkiewicz jak i Jacek Komuda – oraz kinematografia z dziełami Jerzego Hoffmana na czele. Czy te wyobrażenia mają cokolwiek wspólnego z rzeczywistością?

Michał Staniszewski

Multimedia

Czy Jan Potocki był wilkołakiem? Video

Jan Potocki, autor „Rękopisu znalezionego w Saragossie”, to jedna z najciekawszych postaci literatury polskiej przełomu XVIII i XIX wieku.

Ploteczki Polonistyczne

Sudety: odkryto kilkadziesiąt dawnych fortyfikacji

Rekordową liczbę 48 stanowisk archeologicznych, w tym 45 szańców i 3 grodziska, zidentyfikowali i zinwentaryzowali archeolodzy podczas niedawno zakończonych badań powierzchniowych w Sudetach.

Archeowieści

Beletrystyka

Zwykłe życie markiza de Sade

Emocje, wyuzdanie i wybujałe życie erotyczne. Czy tak wyglądało zwykłe życie markiza de Sade?

Jacques Ravenne

Sąd Ostateczny oczami mistrzów malarstwa Galeria

W chrześcijańskiej historii zbawienia Paruzja, czyli powtórne przyjście Chrystusa, i wynikający z niej Sąd Ostateczny zajmują kluczowe miejsce. Wyobrażenie tego wydarzenia przez wieki było uwieczniane przez mistrzów malarstwa. Prezentujemy dwanaście takich przedstawień.

Tomasz Leszkowicz

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Jacques Ravenne – „Siódme życie markiza de Sade” – recenzja i ocena

Chyba żadne nazwisko oświeceniowego pisarza nie wywołuje takich jednoznacznych konotacji jak markiza de Sade. To od jego nazwiska pochodzi termin sadyzm. Kim jednak był tak naprawdę Donatien Aldonze François de Sade? Ile miał żyć? Co skłoniło go do szukania zaspokojenia w brutalności?

Daria Czarnecka

Wydarzenia

„Takie będą Rzeczpospolite, jakie ich młodzieży chowanie” - konferencja we Wrocławiu

III Obrady o Kulturze Staropolskiej „Takie będą Rzeczpospolite, jakie ich młodzieży chowanie” - ogólnopolska konferencja naukowa o relacjach międzypokoleniowych w epoce staropolskiej odbędą się 31.03-01.04.16 w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego przy ul. Szewskiej 49 we Wrocławiu. Konferencja pod patronatem Histmag.org!

Elizabeth Massie - „Wersal. Prawo krwi” - recenzja i ocena

Przyznam się bez bicia – serialu „Wersal ” nie oglądałem. Nie tylko dlatego, że nie jestem abonentem stacji która go emitowała, lecz także dlatego, że nie wiedziałem o istnieniu tego dzieła. Po przeczytaniu powstałej na kanwie serialu książki autorstwa Elisabeth Massie, pomyślałem sobie: „może jednak zainwestować w szerszy abonament telewizyjny?”.

Michał Staniszewski

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Rothschildowie - bankierzy królów

Rothschildowie to rodzina pełna tajemnic. Współczesne korporacje i ich finansowa potęga to pikuś w porównaniu z pozycją wypracowaną przez przedstawicieli wspomnianego rodu. Oto krótka historia o tym jak wykorzystać deficyt budżetowy, aby nieprzyzwoicie się wzbogacić...

Niall Ferguson

Wydarzenia

IV „Wiosna Sarmacka” już w kwietniu w Poznaniu

W dniach 15-16 kwietnia 2016 roku w Instytucie Historii UAM w Poznaniu (kampus Morasko) odbędzie się już IV ogólnopolska studencko-doktorancka konferencja naukowa „Wiosna Sarmacka” zatytułowana „Fundamentum nostrae reipublice libertas est – fundamentem naszej Rzeczypospolitej jest wolność”. Konferencja pod patronatem Histmag.org!

Markiz de Sade: filozofia perwersją przykryta

Dla tych, którzy chcą czytać markiza de Sade nie tylko ze względu na erotyczne doznania.

Paweł Rzewuski

Różokrzyżowcy i ich tajemnice

Nauka różokrzyżowców była silnie powiązana z alchemią. Możliwość zbawienia człowieka widzieli oni w przemianie ołowiu - symbolizującego naturę człowieka ziemskiego - w złoto, które miało odzwierciedlać prawdziwego boskiego człowieka.

Rafał T. Prinke

Jerzy Topolski – „Rzeczpospolita Obojga Narodów” – recenzja i ocena

Monumentalna praca na temat Rzeczpospolitej Obojga Narodów, z którą… nie bardzo wiadomo co zrobić.

Paweł Rzewuski

Zbigniew Kuderowcz - „Filozofia nowożytnej Europy” - recenzja i ocena

Ewolucja w kierunku refleksji nad doczesnością i świeckością ma poczesne miejsce w nowożytnej europejskiej kulturze. Książka wyłuskująca sekularne nurty filozofii europejskiej ciągle potrafi nam powiedzieć coś nowego. Nawet jeśli nie jest pozbawiona błędów.

Juliusz Iwanicki

Cristina Morato - „Królowe przeklęte” – recenzja i ocena

O życiu władczyni marzy wiele kobiet. Każda chciałaby mieć cudowne stroje, klejnoty, księcia i miłość poddanych. Niestety, życie prawie nigdy nie przypomina bajki. Gorzko przekonały się o tym bohaterki najnowszej książki Cristiny Morato, którym los zgotował zupełnie inne życie. Nierozumiane, niekochane, obmawiane, a także szczerze nienawidzone – takie właśnie były królowe przeklęte.

Daria Czarnecka

Mistrzowie pastelu – od Marteau do Witkacego – recenzja i ocena wystawy

W sobotnie południe w warszawskim Muzeum Narodowym jest dosyć tłumnie. Nic w tym dziwnego, gdyż wkrótce kończy się jedna z najbardziej oczekiwanych wystaw czasowych, mianowicie „Mistrzowie pastelu – od Marteau do Witkacego”. Jest to pierwsza wystawa pozwalająca prześledzić rozwój tej techniki od samych początków, czyli wieku XVI, aż do drugiej połowy wieku XX.

Liza Nema

Brytyjskie kolonie, błogie zaniedbanie i kryzys angielskiego imperium kolonialnego

Brytyjskie kolonie w Ameryce Północnej zbuntowały się przeciw swojej metropolii, wobec czego kolonializm nieodłącznie kojarzy się nam z wyzyskiem. Ale w połowie XVIII wieku przeciętny osadnik z Nowego Świata płacił 26-krotnie niższe podatki od Brytyjczyka.

Łukasz Nieroda

Benjamin Franklin: ojciec Stanów Zjednoczonych

Benjamin Franklin przeszedł do historii nie tylko ze względu na swą rolę w formowaniu Stanów Zjednoczonych. Polityk ten zasłynął również wkładem w rozwój fizyki, opracował zalążek własnej doktryny filozoficznej, a praca drukarza uczyniła go sławnym w Filadelfii i reszcie kolonii.

Krzysztof Gońda

Cisza przed burzą. Wielka Brytania wobec pierwszych kolonii amerykańskich

Wyśrubowane wymagania fiskalne pchnęły amerykańskich osadników do buntu przeciw Wielkiej Brytanii. Relacje między koloniami a metropolią nie zawsze kształtowały się jednak w atmosferze wrogości. Napięcie rosło stopniowo.

Łukasz Nieroda

Konstytucja 3 Maja i insurekcja kościuszkowska: polska nieudana rewolucja

Konstytucja 3 Maja i insurekcja kościuszkowska to dwa chlubne wydarzenia w polskiej historii, mające miejsce w ostatnich latach Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Jak doszło do nieudanej polskiej rewolucji?

Adam Zamoyski

Jacques-Louis David: artysta monumentalny

29 grudnia mija kolejna rocznica śmierci jednego z najciekawszych malarzy francuskich, autora takich dzieł jak „Przysięga Horacjuszy”, "Śmierć Sokratesa” i "Śmierć Marata”. Jacques-Louis David, artysta żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku, wprowadził malarstwo francuskie w nową epokę: neoklasycyzm. Przyszło mu żyć w czasach Wielkiej Rewolucji i cesarza Napoleona; te burzliwe lata odzwierciedlił w swoich obrazach.

Ewa Woźniak

Radosław Sikora - „Husaria w walce” – recenzja i ocena

Husarskie szyki zwarły się i przeszły w galop. Szwedzki muszkieter myślał zrazu, że ziemia zadrżała, ale szybko zorientował się, że to jego dłonie. Kiedy wreszcie dowódca pozwoli oddać salwę? I czy będzie ona w stanie powstrzymać skrzydlatych jeźdźców?

Antoni Olbrychski

L‘Hermione, czyli rekonstrukcja historyczna z rozmachem

Rekonstrukcja historyczna przybiera wiele ciekawych form. Francuscy entuzjaści z Rochefort, miasta nad Zatoką Biskajską, doprowadzili ją do rangi sztuki – od podstaw zbudowali replikę okrętu wojennego z końca XVIII stulecia.

Wywiady

Polacy byli dumnym narodem szczycącym się swoją wolnością i prawami

Czy możemy być dumni z systemu politycznego panującego w I Rzeczypospolitej? Czy był on unikalny na tle europejskim? Jakie szkodliwe mity wciąż funkcjonują na temat tego okresu? I czego możemy się nauczyć od naszych przodków? O tym wszystkim, ale nie tylko, rozmawiam z Jakubem Witczakiem, autorem książki „Sarmacki republikanizm”.

Maciej Zaremba

Jakub Witczak – „Sarmacki Republikanizm” – recenzja i ocena

I Rzeczpospolita i jej ustrój fascynują i inspirują do dziś. Polski model państwa – zupełnie unikalny na tle ówczesnej Europy – na pewno zasługuje na pogłębioną refleksję. Co oferuje w tej mierze książka Jakuba Witczaka?

Paweł Rzewuski

Staropolskie podatki - początek końca Rzeczpospolitej?

Dziś politycy prześcigają się w pomysłach na nowe rozwiązania podatkowe. A jak wyglądało płacenie staropolskich podatków?

Jakub Witczak

Świat japońskich rycerzy – recenzja i ocena wystawy

Łączyli w sobie cechy destrukcyjne i twórcze. Wykazywali się odwagą w boju i głębokim uduchowieniem. W Europie stali się częścią kultury popularnej, w Japonii są do dziś nieodzownym elementem etosu wojownika. Samuraje, bo o nich mowa, stanowią temat wystawy „Świat japońskich rycerzy”, którą można podziwiać w Willi Caro w Gliwicach.

Paweł Czechowski

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Malarze Normandii - recenzja i ocena wystawy

Malarze francuscy, kiedy już zdecydowali się wyjść z pracowni, tłumnie ruszyli na podbój Normandii, słynnej z malowniczych plaż, sadów i kurortów. To, co dziś odbieramy jako klasykę malarstwa, na przełomie XVIII i XIX wieku było prawdziwą rewolucją w sposobie postrzegania i przedstawiania rzeczywistości. O narodzinach i rozwoju impresjonizmu opowiada wystawa zorganizowana przez Centrum Kultury Zamek w Poznaniu.

Weronika Kulikowska

Wydarzenia

„Samotność – cóż po ludziach” - konferencja w Warszawie

W najbliższą sobotę 14 listopada w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego odbędzie się ogólnopolska studencko-doktorancka konferencja naukowa: „Samotność – cóż po ludziach. Alienacja i wykluczenie w epoce nowożytnej”. Konferencje organizuje Sekcja Historii Nowożytnej Studenckiego Koła Naukowego Historyków Uniwersytetu Warszawskiego. Wydarzenie pod patronatem naszego portalu.

Opinie

Droga do niepodległości: Polacy (nie)Polacy

„Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, będziem Polakami” – nad tymi słowami hymnu przechodzimy bezrefleksyjnie. Drugą zwrotkę śpiewamy zresztą rzadko. A przecież zawiera ona sedno dylematu przed jakim stanęli Polacy po utracie niepodległości: czy nasz naród jeszcze istnieje skoro państwa już nie ma?

Sebastian Adamkiewicz

Wojciech Kalwat – „Afery, skandale i procesy w dawnej Polsce” – recenzja i ocena

Ta książka z pewnością nie jest opracowaniem akademickim. Ale i nie taki cel przyświecał jej powstaniu. Ciekawe opowieści o konkretnych sprawach sądowych wstrząsających dawną opinią publiczną są tylko pretekstem do przedstawienia realiów społecznych XVIII-wiecznej Polski.

Maciej Zaremba

Włosi wznawiają proces „czarownicy” sprzed 300 lat

Mieszkańcy miasta Bretonico chcą rozliczyć się z przeszłością i zrehabilitować kobietę, skazaną na śmierć jako czarownicę. Jej proces odbył się prawie 300 lat temu.

Antoni Olbrychski

Wspomnienie o rosyjskiej Alasce

Amerykańscy archeolodzy odnaleźli na Alasce obozowiska z 1813 roku, będące pozostałością po załodze pierwszego rosyjskiego statku, który odbywał podróż dookoła świata. Obozowisko jest również swego rodzaju wspomnieniem obecności Rosjan w ich byłej kolonii.

Katarzyna Jóźwik

Awantura o kanonizację. Franciszkański misjonarz oprawcą?

Zapowiedziana przez papieża Franciszka nadchodząca kanonizacja Junipera Serry, założyciela San Francisco i naczelnego misjonarza Kalifornii wywołuje protesty wśród potomków lokalnych Indian. Spadkobiercy tradycji rdzennych ludów zarzucają franciszkańskiemu mnichowi zniszczenie ich kultury i stosowanie środków przymusu rodem z kolonii karnych.

Maciej Zaradkiewicz

Czy Wielka Brytania utraciła kolonie w Ameryce na skutek… wygranej wojny siedmioletniej?

W 1783 roku zakończyła się trwająca 8 lat wojna - najpotężniejsze imperium Europy ugięło się przed 13 zbuntowanymi koloniami i uznało ich niepodległość. Stany Zjednoczone zdołały zrzucić z siebie jarzmo imperialnego panowania. Ironią historii jest fakt, że do tej spektakularnej klęski Brytyjczyków przyczynił się konflikt, który wcześniej zagwarantował im pozycję supermocarstwa.

Łukasz Nieroda

Tajemnicza śmierć ostatniej kochanki Augusta II Mocnego

August II Mocny nie sprawdził się w Polsce jako król. Zasłynął jednak z wielkiej liczby kochanek i nieślubnych dzieci. Ostatnią metresę króla spotkała zaś tragiczna i zagadkowa śmierć.

Marek Teler

Alexander Hamilton bohaterem musicalu na Broadwayu

Czy ojciec-założyciel Stanów Zjednoczonych Ameryki, przywódca federalistów i twórca amerykańskiego dolara może stać się bohaterem hip-hopowego przedstawienia?

Łukasz Świder

Jaume Cabré – „Jaśnie pan” - recenzja i ocena

Jaume Cabré w wywiadzie dla „Wysokich Obcasów” powiedział: „Bawię się wybornie, pisząc, nawet jeśli przy okazji cierpię. To przywilej móc to robić. Przeraża mnie jednak powierzchowność. Nie uznaję pisania dla „hi, hi, ha, ha”. Chcę, aby każda lektura zostawiła mi bliznę (…). I chcę zostawiać blizny innym. To pasjonujące”.

Agata Łysakowska-Trzoss

Szabla polska: sarmackie cięcie

Szabla polska to niezwykle charakterystyczna broń i nieodłączny symbol kultury szlacheckiej. Początki tej broni sięgają czasów starożytnych, ale do dziś noszą ją przy boku wyżsi rangą żołnierze. A jak wyglądała kariera szabli w Polsce?

Krzysztof Maliszewski

Czarnobrody – najbardziej przeceniany pirat w historii?

Czarnobrody to jeden z piratów, którzy działali na Morzu Karaibskim na początku XVIII wieku. Czas ich panowania w tym rejonie nieuchronnie zbliżał się do końca. Eliminowani przez siły rządowe, ustępowali pola, szli na emeryturę lub ginęli – z szablą w dłoni lub sznurem wokół szyi. Kim był najbardziej przeceniany pirat w historii?

Kacper Nowak

Bitwa pod Dubienką – ważna bitwa przegranej wojny

Bitwa pod Dubienką to jedno z tych starć w historii Polski, które można zaliczyć do mniej chwalebnych. Czy to jednak powód, by o niej nie pamiętać?

Jakub Mikołaj Rozdżestwieński

Adam Smith – piewca wolności i wróg złotej ekonomii

17 lipca 1790 roku zmarł jeden z ważniejszych filozofów brytyjskiego Oświecenia – szkocki pisarz Adam Smith, autor „Bogactwa Narodów”, nazywany ojcem współczesnej ekonomii. Co ciekawe, Smith pisał mało, opublikował dwa większe dzieła, a pozostałe zapiski przed śmiercią spalił. Jaka była historia i jak narodziły się poglądy Adama Smitha?

200 lat temu Charles Maurice de Talleyrand-Perigord został premierem Francji

W lipcu 1815 r., kiedy Napoleon Bonaparte bezskutecznie starał się uniknąć więzienia, Talleyrand przyjmował stanowisko premiera Francji. Przez blisko 25 lat występował przeciw władzy królewskiej, zmieniał sojuszników, zdradzał, spiskował. Jakim był człowiekiem?

Czarnobrody – czym się zajmował w przerwie od piractwa?

Pirat Czarnobrody skorzystał z królewskiej amnestii, żeby uniknąć konsekwencji swoich rozbojów. Na „urlopie” nie zamierzał być jednak potulny jak baranek.

Kacper Nowak

Czarnobrody - początki pirackiej kariery

Pirata Czarnobrodego nie trzeba przedstawiać nikomu. Życie pełne przygód zapewniło mu nieśmiertelną sławę. Ale czy jego początki były równie spektakularne?

Kacper Nowak

W centrum Olsztyna odkryto kilkusetletni cmentarz

Ponad 20 szkieletów ludzkich pochodzących z nieistniejącego od ponad 100 lat cmentarza odkryto w centrum Olsztyna podczas budowy linii tramwajowej. Jego początki sięgają czasów średniowiecza.

Nauka w Polsce