Żywot młodego Goethego, czyli urodziny Mistrza
Młody Goethe (domena publiczna). Johann Wolfgang przyszedł na świat w 1749 roku we Frankfurcie nad Menem jako syn córki prawnika i dziedzica znanego kreatora mody. Dorastał wręcz otoczony książkami – podobno w jego domu rodzinnym było ich powyżej dwóch tysięcy egzemplarzy. Miał pięcioro rodzeństwa, ale tylko on i jego siostra Cornelia przeżyli wiek dziecięcy. Młody Goethe dorastał w rodzinie wierzącej i praktykującej wiarę chrześcijańską, co znajdywało odbicie w jego późniejszej twórczości.
Jako nastolatek, na życzenie ojca, rozpoczyna studia prawnicze w Lipsku, wtedy zwanym też „Małym Paryżem”. Tam poznaje Adama Friedricha Oesera, malarza i ilustratora, który przybliża mu świat literatury. W 1767 opublikowany zostaje pierwszy tom poezji Goethego. „Annette” zawiera kilkanaście wierszy, traktujących, jak na młodego poetę przystało, o miłości. Tematem jego myśli jest wtedy dziewiętnastoletnia Anne Schönkopf, z którą był związany dwa lata. Jednak w tych czasach miłosnego uniesienia młody Johann walczy też z kryzysem psychicznym i w końcu twórczym, wątpi w swój talent i spala dotychczasowe dzieła. Już przed dwudziestymi urodzinami jest śmiertelnie chory: w Lipsku dostaje zapalenia płuc i wraca na leczenie do rodzimego Frankfurtu. W tym czasie pełnym niepewności zagłębia się w religię, powstają też wówczas pierwsze „wiersze księżycowe”.
Johann Wolfgang Goethe – zobacz też:
Od 1770 roku kontynuuje studia w Strasburgu i zdobywa tytuł Licenctiatus Juris. Doktorat jednak nie zostaje mu przyznany, gdyż zdaniem uczelni wypowiadał się w pracy heretycko. Nie przeszkadza mu to jednak w dalszym rozwoju. W tym samym roku zaznajamia się z niemieckim filozofem Johannem Gottfriedem Herderem, który wywiera na niego duży wpływ.
Rok po zakończeniu studiów rozpoczyna pracę w kancelarii prawniczej, w której spędzi następne cztery lata. Poza wykonywaniem zawodu narzuconego przez ojca zagłębia się dalej w literaturę. Powstaje wtedy sztuka „Götz von Berlichingen”, która rozsadza normy klasycyzmu. Goethe przeciwstawia się w niej zasadzie o spójności miejsca, czasu i fabuły – sztuka dzieje się w pięćdziesięciu różnych miejscach. Dzieło jest uznawane za rewolucyjne i stanowi początek nurtu Sturm und Drang.
Pisarz na portrecie Josepha Karla Stielera z 1828 r. (domena publiczna). Mimo sukcesów literackich przeżywa doły w życiu prywatnym. W 1772 roku robiąc praktyki w sądzie zaprzyjaźnia się z Johannem Kestnerem i zakochuje się w jego narzeczonej Charlottcie. To nieszczęście osobiste okazuje się decydujące w jego twórczości, stanowi ono bowiem inspirację do „Cierpienia Młodego Wertera”. Powieść pisana listami jest wielkim sukcesem w całej Europie. Niestety, wywołuje też tzw. Efekt Wertera, czyli falę samobójstw wśród młodzieży. Rok później powstaje pierwsza wersja Fausta. Tzw. „Urfaust” jest inspirowany egzekucją morderczyni Margarety Brandt, której poeta prawdopodobniej był widzem.
Lubisz czytać artykuły w naszym portalu? Wesprzyj nas finansowo i pomóż rozwinąć nasz serwis!
Goethe jako minister finansów Saksonii (domena publiczna). W 1776 roku dochodzi do dużej zmiany w życiu Goethego. Na zaproszenie księcia Saksonii przeprowadza się do Weimaru, gdzie jest mianowany arystokratą. Ten krok nie zostaje dobrze odebrany przez kręgi rządowe, bo autor jest przede wszystkim kojarzony jako przewrotny poeta. Mimo niedogodności rozwija się jego kariera polityczna. Staje się członkiem rady rządzącej i dochodzi do wniosku, że przede wszystkim potrzebne jest zwiększenie dochodów i zmniejszenie wydatków. Chce to uskutecznić między innymi przez redukcję wojska. W końcu w 1782 roku osiąga swoje najwyższe stanowisko polityczne: zostaje ministrem finansów. Pozostaje nim przez cztery lata.
Jeszcze w czasach życia politycznego zaczyna swoje pierwsze badania naukowe. Na początku lat 80. XVIII wieku zajmuje się badaniem roślin, próbując między innymi wytłumaczyć ich metamorfozę. Niewątpliwie jednym z największych osiągnięć Goethego jako naukowca polegało na namówieniu aptekarza Friedlieba Rungego do odizolowanie kofeiny z ziarna kawy. Udało się to co prawda dopiero w 1820 roku, ale położyło podwaliny pod wykorzystanie tej substancji.
Z biegiem lat poeta jest coraz bardziej rozerwany między urzędem a literaturą. Zaczyna uważać, że polityka przeszkadza mu w pisaniu i w końcu ucieka do Włoch. Tam pracuje głównie nad dziełami napisanymi już w poprzednich latach. Do końca doprowadza między innymi sztukę „Iphigenie auf Tauris” na podstawie Eurypidesa. Po powrocie do Weimaru w 1788 roku poznaje swoją przyszłą żonę Christiane Vulpius.
Goethe i Schiller - pomnik w Weimarze (fot. Leonard G., domena publiczna). W 1794 dochodzi do bardzo ważnego spotkania literackiego – znajomym Goethego staje się Friedrich Schiller. Początki ich przyjaźni nie były oczywiste, bo Schiller mógł dla znanego poety stanowić konkurencję: był dziesięć lat młodszy i dopiero wschodził na firmamencie literackich gwiazd. Pomogła im przyszła żona Schillera, która zaplanowała spotkanie. Później pracowali już wspólnie w gazecie, którą stworzył Friedrich, i wzajemnie się wspierali. Jego żona wspominała, że czasami w nocy nie mogła spać, bo przyjaciele tak głośno się razem śmiali ze swoich pomysłów. Ich znajomość została zakończona przez śmierć Schillera w 1805 roku.
Wtedy Goethe zbliża się bardziej do romantyzmu i usiłuje połączyć go z klasycyzmem. Kontynuuje również swoje badania przyrodnicze. Pod tym względem jego przyjaźń z Schillerem trwa dalej – Goethe postanowił pożyczyć czaszkę swojego zmarłego kolegi, by prowadzić nad nią badania. Kończy się to odkryciem przez pisarza jednej z 22 kości czaszki.
W 1808 roku, po wielu latach wprowadzania zmian, w końcu publikowana jest pierwsza część „Fausta”. Pisarz pracował nad tym dziełem od 21 do 57 roku życia. Jest to interpretacja popularnego tematu o Doktorze Faustusie, ale stanowi też odbicie rozterek autobiograficznych: Faust jest niespełnionym naukowcem, który z powodu niezadowolenia z życia zawiera pakt z diabłem. Dzieło to zawiera składniki, które w dużej mierze tworzą też życiorys Goethego. Są nimi poezja, ludzka natura, religia i badania naukowe.
Druga część Fausta nie dochodzi już do skutku. Przerywa ją śmierć poety w 1832 roku. Goethe już wcześniej chorował, a życie odebrało mu ponowne zapalenie płuc. Jego ostatnie słowa brzmiały podobno „Więcej światła”.
Źródła: johann-wolfgang-goethe.de, iknowbetter.de, coffee2watch.at, wiwo.de, zeit.de.
Redakcja: Tomasz Leszkowicz
Kupuj świetne e-booki historyczne i wspieraj ulubiony portal!
Regularnie do sklepu Histmaga trafiają nowe, ciekawe e-booki. Dochód z ich sprzedaży wspiera działalność pierwszego polskiego portalu historycznego. Po to, by zawsze był ktoś, kto mówi, jak było!
Sprawdź dostępne tytuły pod adresem: https://sklep.histmag.org/
