Ciekawostki i rocznice

Powstanie Warszawskie: druga strona medalu – zdjęcia

W centrum uwagi powstańczej Warszawy znajdowały się działania wojenne. Toczyły się one jednak w tle codziennego życia i jego trosk. Oprócz zdjęć namacalnie wskazujących na dramat powstańczych walk, spowszednienie śmierci i osobiste tragedie, warto spojrzeć na fotografie przedstawiające ludność cywilną w sytuacjach nie związanych bezpośrednio z trwającą batalią. Oto Powstanie Warszawskie z nieco innej strony.

Marta Kozak

Gwiazdka Cieszyńska - Sándor Rózsa

Sándor Rózsa to najbardziej znany rozbójnik węgierski i ludowy bohater. Jak to zwykle bywa, zabierał bogatym i dawał biednym. Historia jego życia inspirowała wielu pisarzy i filmowców.

Złota wolność robotnicza – strajk polskich rzemieślników w Jamestown

Nowy Świat w XVII wieku wciąż pozostawał tajemniczym obszarem, przyciągającym najróżniejszej maści podróżników. Znaleźli się wśród nich także polscy robotnicy, których celem miała być wprawdzie produkcja szkła, smoły i mydła, ale w historii zapisali się jako bojownicy o prawa obywatelskie. Strajk polskich rzemieślników w Jamestown był wydarzeniem bezprecedensowym.

Antoni Olbrychski

„Powstanki” – określenie obraźliwe czy doceniające?

Feministki proponują, aby uczestniczki Powstania Warszawskiego nazywać „powstankami”. Pomysł ten pojawił się w książce _Płeć powstania warszawskiego_ Weroniki Grzebalskiej. Nie wszyscy zgadzają się jednak na wprowadzenie tego określenia.

Agnieszka Woch

Debata kuchenna. Wojna na słowa między Nixonem a Chruszczowem

Podczas uroczystej ceremonii otwarcia Amerykańskiej Wystawy Narodowej w Moskwie między wiceprezydentem USA Richardem Nixonem i radzieckim przywódcą Nikitą Chruszczowem doszło do napiętej wymiany zdań na temat kapitalizmu i komunizmu. Cała rozmowa miała miejsce w kuchni będącej elementem pokazu. Improwizowana dyskusja, potocznie znana jako „debata kuchenna”, stała się jednym z bardziej znanych epizodów zimnej wojny.

Wiktoria Jędrzejewska

Krótka historia złotówki

Jak wyglądała historia złotówki? Dlaczego „złoty” był najpierw walutą „wirtualną”? Gdzie po odzyskaniu niepodległości produkowano polskie pieniądze? Skąd wzięły się „młynarki”? Jaki banknot nazywano „tatusiem”, a jaki „kołem”? Jaką wartość mieli „dwaj królowie”?

Karolina Dudzic

Leszek Kołakowski: rocznica śmierci

17 lipca 2009 roku zmarł Leszek Kołakowski. To ciekawa postać intelektualisty z barwnym życiorysem, o zarówno jasnych, jak i ciemnych stronach.

Juliusz Iwanicki

Tumult toruński – krwawy incydent religijny z XVIII-wiecznej Rzeczpospolitej

Tumult toruński to jedno z najkrwawszych wydarzeń lat 20. XVIII wieku. Głośne na skalę międzynarodową religijne starcie między katolikami a protestantami z 16 i 17 lipca 1724 roku zakończyło się wyrokami śmierci. Polityczna sytuacja Torunia stała się bardzo trudna – miasto straciło oparcie w całej Rzeczpospolitej.

Joanna Łatka

Jerzy Paramonow: burzliwe dzieje

3 października 1955 roku „Trybuna Ludu” z dumą donosiła, że schwytano groźnego przestępcę. W ręce wymiaru sprawiedliwości trafił Jerzy Paramonow – postrach milicji warszawskiej.

Gwiazdka Cieszyńska - Historia boksu

Boxowanie czyli bójka na kułaki (pięści) należy do właściwych zwyczajów narodu angielskiego. Dziś pełnoprawna dyscyplina sportowa, której walki o mistrzostwo skupiają rzesze fanów na całym świecie, a sami zawodnicy zyskują ogromną sławę i pieniądze. Jaka była historia boksu?

Akcja Koppe – nieudany zamach na SS-mana

11 lipca 1944 roku w Krakowie rozegrały się dramatyczne wydarzenia: ceną akcji było życie piątki młodych AK-owców, zaś obiekt zamachu, Wilhelm Koppe, nie odniósł uszczerbku na zdrowiu.

Kamerun i niemiecki kolonializm

Sto trzydzieści lat temu lokalni wodzowie w Kamerunie zainteresowani „ochroną” niemiecką oddali prawa zwierzchnie do ich ziem II Rzeszy. Mimo iż część przywódców stanowczo opowiedziała się za zwierzchnictwem brytyjskim, to ostatecznie niemiecka flaga została podniesiona u ujścia rzeki Wuri.

Karolina Dudzic

Nowa Huta: historia, mit, rzeczywistość

23 czerwca 1949 r. rozpoczęto budowę pierwszych osiedli na terenie przyszłej Nowej Huty. Ogromny kombinat i otaczające go „idealne” socjalistyczne miasto stały się symbolami PRL. Nowa Huta – jak wyglądała jej historia?

Tomasz Leszkowicz

Gwiazdka Cieszyńska - Great Eastern

W XIX wieku był największym na świecie parowcem, a jednocześnie jednym z najbardziej pechowych statków w historii. Informacje o jego budowie, wodowaniu, przygodach i potknięciach komentowane były przez prasę na całym świecie, również przez Gwiazdkę Cieszyńską.

17 czerwca 2004 roku zmarł Jacek Kuroń

Takich polityków jak on w dwudziestowiecznej historii naszego kraju było bardzo niewielu. Powszechnie szanowany ideowiec, lider antykomunistycznej opozycji, minister niepodległej III RP. „Umarł człowiek” – mówiono w dniu jego śmierci. 17 czerwca 2004 roku zmarł Jacek Kuroń.

Michał Przeperski

Historia Brazylii: 10 dat, które powinieneś znać

Jak układała się historia Brazylii? Oto 10 dat z dziejów tego państwa, które należy znać!

Tomasz Leszkowicz

Opinie

George Orwell na dnie...

...czyli o tym, jak autor „Roku 1984” był tak biedny, że jadł tylko chleb z margaryną.

Wybory 4 czerwca 1989 r. – co pisała prasa?

4 czerwca 1989 r. odbyły się w Polsce pierwsze po II wojnie światowej częściowo wolne wybory parlamentarne. Dotychczasowi rządzący starli się z ekipą Lecha Wałęsy, a wynik tego starcia zadecydował o końcu PRL. Co w tych dniach pisała „Gazeta Wyborcza”, „Trybuna Ludu” i „Rzeczpospolita”?

Gwiazdka Cieszyńska - Reklama dźwignią handlu

Reklama dźwignią handlu! Wiedzieli już o tym starożytni Grecy, stosując reklamę np. w postaci napisów na ścianach budynków. Rewolucji w reklamie dokonało wynalezienie druku i pojawienie się prasy. Z czasem reklamy zaczęły pojawiać się również w Gwiazdce Cieszyńskiej. Poniżej prezentujemy tylko kilka przykładów z różnych okresów czasowych.

Bitwa pod Lipanami – klęska husytów w bratobójczej walce

30 maja 1434 r. rozegrała się bitwa pod Lipanami, w której starły się dwa odłamy ruchu husyckiego: pokonani zostali najbardziej radykalni wyznawcy husytyzmu, zwyciężyli natomiast zwolennicy ugody. Zakończyły się długotrwałe wojny, a Czesi ostatecznie podporządkowali się Zygmuntowi Luksemburskiemu i zawarli ugodę z Kościołem.

Gwiazdka Cieszyńska - Ciekawostki geograficzne

Jakie są najwyższe góry świata? W jaki sposób studnie artezyjskie pomagają Francuzom w podboju Afryki? Gdzie zatrzymała się Arka Noego? Jak wytłumaczyć powstawanie zorzy polarnej? O tym wszystkim opowiada Gwiazdka Cieszyńska.

20 maja 1944 roku AK zdobyło niewybuch V-2

20 maja 1944 roku oddział Armii Krajowej wydobył z Bugu niewybuch V-2. Zdobycie informacji na temat rakiety było kluczowe dla zachodnich aliantów.

Gwiazdka Cieszyńska – Evangelos Zappas i jego igrzyska

W dzisiejszych czasach Igrzyska Olimpijskie cieszą się niesamowitą popularnością i stanowią wielkie przedsięwzięcie, za którym stoją ogromne pieniądze. W połowie XIX wieku wskrzesić ich ideę próbował jeden człowiek, grecki filantrop i przedsiębiorca – Ewangelos Zappas.

Akademia Krakowska: „Niechże więc tam będzie nauk przemożnych perła”

Dzisiaj swoje urodziny obchodzi Uniwersytet Jagielloński, czyli dawniej Akademia Krakowska. Obecna nazwa odnosi się do Władysława Jagiełły, który odnowił działalność uczelni, nie można jednak zapominać o tym, że jej założycielem był Kazimierz Wielki.

Hans Fallada: jak powstała jedna z jego najpopularniejszych powieści?

_Każdy umiera w samotności_, jedna z pierwszych powieści niemieckich rozliczających się z doświadczeniem III Rzeszy, powstała w specyficznych okolicznościach. Jak wyglądała praca pisarza w pokonanych i odbudowujących się Niemczech Wschodnich?

Oblężenie Sewastopola. Jak Armia Czerwona zdobyła miasto?

8 maja 1944 roku Adolf Hitler wydał rozkaz ewakuacji wojsk z Sewastopola. Miasto poddało się dzień później.

Gwiazdka Cieszyńska - Diamenty są wieczne

Diament – wspaniały minerał i najtwardsza naturalna substancja na świecie; piękna i droga odmiana węgla. Jak dużo znaczy dla człowieka? Według Marilyn Monroe diamenty to jedyni przyjaciele kobiety. Oto kilka faktów i ciekawostek związanych z tym niezwykłym minerałem.

Bitwa pod Grotnikami

6 maja 1439 r. miała miejsce bitwa pod Grotnikami. Wojska królewskie pokonały oddziały konfederacji Spytka z Melsztyna. Porażka ta poważnie osłabiła ruch husycki w Polsce, ale przede wszystkim oznaczała… koniec opozycji oligarchii małopolskiej przeciw rządom biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego.

Gwiazdka Cieszyńska - koronacja cara Aleksandra II

Choć z buntownikami rozprawiał się okrutnie, car Aleksander II uważany jest za jednego z największych reformatorów carskiej Rosji. Jego przeciwnicy, już podczas koronacji Romanowa, doszukiwali się znaków nadchodzącego złego panowania.

Opinie

Jak Andrzej Bobola został świętym

27 kwietnia 2014 roku w Rzymie odbyły się uroczystości kanonizacji błogosławionego Jana Pawła II. Porównać można je do wydarzeń z 17 kwietnia 1938 roku, kiedy to papież Pius XI ogłosił świętym Andrzeja Bobolę.

Kwiecień 1920 roku: masakra kolejarzy w Poznaniu

26 kwietnia 1920 roku w Poznaniu policja otworzyła ogień do protestujących kolejarzy. W wyniku tych zdarzeń zginęło łącznie 9 robotników, zaś 32 zostało rannych. Wydarzenia, które wstrząsnęły poznańskimi ulicami, były szeroko komentowane w polskiej prasie.

Kartki z historii Niemiec: Elżbieta Bawarska „Sissi” i nieszczęśliwy żywot cesarzowej

Wiele osób w dzieciństwie miało okazję oglądać serial animowany „Księżniczka Sissi”. Mniej ludzi jednak wie, iż bohaterowie kreskówki są utworzeni na podobieństwo prawdziwych postaci – takich jak Elżbieta Bawarska.

Gwiazdka Cieszyńska - Kanał Sueski

Jest jednym z największych i najważniejszych kanałów na świecie. Znacznie skracał morska drogę do Indii i do dziś ma duże znaczenie gospodarcze. Choć jego historia sięga już czasów starożytnego Egiptu, to ukończono go dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Przed państwem Kanał Sueski.

Polska prasa i powstanie w warszawskim getcie

19 kwietnia 1943 roku na teren warszawskiego getta wkroczyły oddziały niemieckie, których celem było ostateczne zlikwidowanie dzielnicy żydowskiej. Wbrew oczekiwaniom, które kazały wierzyć Niemcom, że będzie to rutynowa akcja, pozostali w getcie Żydzi stawili zaciekły opór.

Kartki z historii Niemiec: Felix Mendelssohn, Jan Sebastian Bach i „Pasja według św. Mateusza”

Przeciwstawiany Berliozowi niemiecki kompozytor Felix Mendelssohn (1809-1847) był perfekcjonistą pochodzącym z kosmopolitycznego środowiska. W jego twórczości nie brakowało sentymentalizmu, dewocji i innych, typowo wiktoriańskich elementów. Bardzo dużo podróżował, m. in. na Wyspy Brytyjskie, a jego ojciec Moses Mendelssohn był wybitnym filozofem.

Franciszkanie: narodziny Zakonu Braci Mniejszych

16 kwietnia 1209 r. św. Franciszek, Biedaczyna z Asyżu, stanął przed obliczem Innocentego III, jednego z najpotężniejszych papieży w historii. Prosił człowieka, który całe życie spędził na umacnianiu władzy i zwiększaniu autorytetu Kościoła w walce z władcami najważniejszych krajów Europy, o poparcie i błogosławieństwo dla wspólnoty... opartej na ubóstwie, prostocie i pokorze.

Gwiazdka Cieszyńska - feldmarszałek Joseph Radetzky

Joseph Radetzky nie skończył żadnej szkoły wojskowej, a był jednym z najwybitniejszych dowódców austriackich i skutecznie przyczynił się do klęski Napoleona. Żołnierze mówili o nim... „Tatuś Radecki”.

Fryderyk Nietzsche i jego stosunek do Wagnera

Fryderyk Nietzsche to jeden z najsłynniejszych filozofów niemieckich XIX wieku. Autor wielu znaczących dzieł filozoficznych, w tym pierwszej i bardzo ważnej pt. „Narodziny tragedii” z 1871r., w przedmowie której zwraca się do popularnego kompozytora Ryszarda Wagnera. Od razu widoczny jest emocjonalny stosunek myśliciela do artysty.

Mundial 1934, czyli pierwszy walkower w historii Mistrzostw Świata w piłce nożnej

11 kwietnia 1934 roku reprezentacja Polski jako pierwsza drużyna w dziejach futbolu zmuszona była oddać walkowerem mecz eliminacyjny do mistrzostw świata. O losie polskich piłkarzy zadecydowały napięte stosunki polityczne.

Julita Kamionowska

Gwiazdka Cieszyńska - truciciel z Rugeley

Doktor William Palmer był nie tylko angielskim lekarzem. Został również skazany za morderstwo w jednej z najgłośniejszych spraw kryminalnych XIX wieku. Znany był jako truciciel z Rugeley...

5 kwietnia 1989 roku - nie tylko Okrągły Stół

5 kwietnia 1989 roku zakończyły się obrady Okrągłego Stołu. Obok wydarzeń, które przykuły uwagę większości obywateli, miały też miejsce zdarzenia drugorzędne, rzadko dzisiaj kojarzone z tą datą.

Kartki z historii Niemiec: Ludwik II Bawarski – szaleniec czy ekscentryk?

Niemalże każdy turysta odwiedzający Bawarię decyduje się na zwiedzanie słynnego zamku Neuschwanstein. Ta niezwykła budowla, uwieczniona w logo Disneya, była w XIX wieku siedzibą nietuzinkowego władcy. Kim był Ludwik II Bawarski?

Kartki z historii Niemiec: Caspar David Friedrich i skandaliczne płótno

W twórczości słynnego malarza Caspara Davida Friedricha poetyka jest bardzo wyeksponowana. Mimo, że od strony warsztatu nie był on twórcą wybitnym, w jego dziełach znajduje się coś szczególnego, co w 1830 r. krytyk Iwan Kirejewski określił mianem „czarnoksięstwa rzadkiego rodzaju”. Niestety, jego talent nie zawsze był doceniany, a w pewnym okresie jego życia stał się przyczyną skandalu.

Gwiazdka Cieszyńska - Wyspy Alandzkie

Wyspy Alandzkie to szwedzkojęzyczne terytorium autonomicznym Finlandii. W trakcie wojny krymskiej miała tu miejsce bitwa o twierdzę Bomarsund. Po jej zdobyciu archipelag stał się neutralnym i zdemilitaryzowanym regionem.

Bohaterstwo i tragedia rodziny Ulmów

Do drzwi domu rodziny Ulmów podczas II wojny światowej pukano wielokrotnie. Były jednak dwie szczególne wizyty, które całkowicie zmieniły ich życie.

Sprawa Czechowicza, czyli jak Piłsudski na nosie Trybunału Stanu zagrał

20 marca 1929 roku Sejm Rzeczpospolitej Polskiej przegłosował wniosek o postawieniu przed Trybunałem Stanu byłego ministra skarbu Gabriela Czechowicza i oskarżeniu go o nieprawidłowe wydanie nadwyżek budżetowych. Smaczku sprawie dodawał fakt, że w całą aferę bezpośrednio wmieszany był Józef Piłsudski.

Gwiazdka Cieszyńska - Złota Róża

Złota Róża Papieska to statuetka w kształcie róży przyznawana ludziom, kościołom lub instytucjom zasłużonym dla papiestwa i Kościoła, a także jako wyraz szacunku i uznania. Pierwsze wzmianki o tym zwyczaju sięgają XI wieku.

Gwiazdka Cieszyńska - Leopold Jan Szersznik

Leopold Jan Szersznik – jedna z najwybitniejszych postaci Cieszyna, największy przedstawiciel cieszyńskiego oświecenia. Założyciel jednego z najstarszych w Europie Środkowej i najstarszego w Polsce publicznego muzeum.

Gwiazdka Cieszyńska - Julia Pastrana

Julia Pastrana – „najbrzydsza kobieta świata”, uważana za dziecko człowieka i małpy lub niedźwiedzia. W XIX wieku pokazywano ją w wielu miastach Ameryki i Europy (w tym także w Warszawie).

Gwiazdka Cieszyńska - Ustroń

Ustroń to popularny ośrodek uzdrowiskowy i wypoczynkowy, w którym „natura sama piękna i romantyczna a osobliwie dla posilenie zdrowia tyle dogodna”. Jego historia łączy się również ze zmierzającym pod Wiedeń królem Janem III Sobieskim.

Igrzyska Olimpijskie - historia i polscy Olimpijczycy

Nowożytne letnie i zimowe Igrzyska Olimpijskie rozpalają emocje kibiców od lat. Jaka jest historia igrzysk olimpijskich, także tych starożytnych? Jakie sukcesy odnosili polscy olimpijczycy, kim byli sławni olimpijscy medaliści? Między innymi tego o Igrzyskach Olimpijskich dowiecie się z naszych artykułów.

Redakcja

Polacy na IV Zimowych Igrzyskach olimpijskich – Garmisch Partenkirchen (6-16 lutego 1936 r.)

Napięta sytuacja międzynarodowa sprawiła, że Zimowe Igrzyska Olimpijskie zorganizowane w nazistowskich Niemczech nabrały politycznego wymiaru. Rywalizujący ze sobą zawodnicy w jakimś stopniu odzwierciedlali ambicje polityczne poszczególnych państw… Jak przebiegały zawody w Garmisch-Partenkirchen?

Jacek Pożarowszczyk

Gwiazdka Cieszyńska - historia wódki

Wódka to niemal narodowy trunek naszego kraju. Jesteśmy jej pierwszym producentem w UE i czwartym na świecie. Jaka była historia wódki? I co ma z nią wspólnego „zły król Nawarry”?

Polacy na III Zimowych Igrzyskach Olimpijskich – Lake Placid (4-15 lutego 1932)

Pierwsze Zimowe Igrzyska Olimpijskie na amerykańskiej ziemi odbyły się w Lake Placid, w lutym 1932 roku. Świat szybkim krokiem wchodził już w groźne lata trzydzieste...

Jacek Pożarowszczyk

Gwiazdka Cieszyńska - Na dzień Świętego Walentego

Z przyczyn zaszłych, osobiście redaktora dotyczących, nie mogła wyjść Gwiazdka w tym tygodniu w pełnym wymiarze. Liczymy na wyrozumiałość czytelników i zapewniamy, że w kolejnych tygodniach artykuły powszechnym dogodzą wymaganiom...

Zimowe Igrzyska Olimpijskie okiem Polskiej Kroniki Filmowej

Choć nigdy nie byliśmy potęgą w sportach zimowych, Zimowe Igrzyska Olimpijskie miały w Polskiej Kronice Filmowej swoje miejsce. Tematy typowe - od mody po wielkie i małe nadzieje, oczywiście najczęściej zawiedzione. Polakom nie pomagały ani góralskie stroje, ani wsparcie demoludów, ani nawet 60. urodziny Bieruta. Nam zawsze padał śnieg w oczy...

Sebastian Adamkiewicz

Gwiazdka Cieszyńska - Iwan Paskiewicz

Iwan Paskiewicz – hrabia erywański, feldmarszałek rosyjski i namiestnik Królestwa Polskiego. Jeden z wybitniejszych i okrutniejszych dowódców rosyjskich. Okres jego rządów w Polsce, okres terroru i prześladowań, nazywamy „nocą Paskiewiczowską”.

Gwiazdka Cieszyńska - Antoni Patek

Patek Philippe & Co. to pierwsza firmy na świecie produkująca masowo zegarki kieszonkowe, a także zegarki zaliczane do najlepszych i najdroższych na świecie. Ich historia rozpoczyna się na Lubelszczyźnie, na początku XIX wieku, gdy narodził się Antoni Patek...

Gwiazdka Cieszyńska - Popocatépetl

Popocatépetl to nie tylko niezwykły wulkan i drugi pod względem wysokości szczyt Meksyku. Zgodnie ze starą legendą jest on również uśpionym wojownikiem, który stoi na straży pochówku swojej ukochanej...