Miasta Czesława Miłosza

Zobacz też: Czesław Miłosz – „Rosja. Widzenia transoceaniczne”, tom II – recenzja i ocena

Czesław Miłosz urodził się 30 czerwca 1911 roku w Szetejniach (powiat Kiejdany, Litwa). Spędził tu wraz z rodziną swoje najmłodsze lata. To stąd wyruszał w pierwsze podróże, takie jak ta Koleją Transsyberyjską do ojca. W murach białego dworku kształtował się jego charakter oraz talent, a sam wątek rodzinnej miejscowości powracał w twórczości Miłosza wielokrotnie. _W zdziczałej zieleni mógłbym wskazać miejsce altany, gdzie zmuszałaś mnie, żebym stawiał pierwsze koślawe litery. A ja wyrywałem się, uciekając do moich kryjówek, bo byłem pewny, że pisać liter nigdy nie będę umiał – pisał. Rodzinny dom zaopatrzył go w znajomość języków obcych: rosyjskiego i francuskiego. Poeta rozwinął i wykorzystał ten dar, zostając tłumaczem poezji. Rodzinne strony odwiedził w 1992 roku, gdy został honorowym obywatelem litewskim.

Czesław Miłosz w 1986 r. (fot. MDCarchives, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0).

Od 1921 roku jego losy splatają się z miastem edukacji – Wilnem. Najpierw jest to gimnazjum im. Zygmunta Augusta, a następnie Uniwersytet im. Stefana Batorego. Po kilku tygodniach na polonistyce przyszły Noblista porzuca ją na rzecz prawa, i to z niego uzyskuje dyplom w roku 1934. Pośród lat edukacji nastąpił debiut literacki Miłosza: w 1930 roku w uniwersyteckim czasopiśmie „Alma Mater Vilnensis” ukazały się dwa wiersze Poety pt. „Kompozycja” i „Podróż”. Wilno towarzyszyło Miłoszowi w czasach przedwojennych. Od 1935 roku pracuje w Radiu Polskim. Ma już wtedy na koncie tomik poetycki z 1933 roku pt. „Poemat o czasie zastygłym”, zaś w 1936 wydaje drugi zbiór wierszy o tytule „Trzy zimy”. Z Wilna wyruszał w podróże do Paryża (jako stypendysta w 1934 roku) i do Włoch (w 1937 roku).

Po powrocie z Włoch Miłosz przeniósł się do Warszawy. Gdy wybuchała wojna zgłosił się na ochotnika do wojska, by pracować przy wojskowych radiostacjach. Wojenna zawierucha rzuciła go do Rumunii, następnie do Wilna, z którego przedarł się z powrotem do Warszawy. Dostaje pracę woźnego w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Jako poeta schodzi do podziemia i publikuje pod pseudonimem Jan Syruć. W 1944 roku żeni się z Janiną Dłuską-Cękalską, z którą będzie miał dwóch synów. Po Powstaniu zamieszkał w Krakowie, gdzie w 1945 roku publikuje tomik „Ocalenie”.

Po wojnie zostaje dyplomatą Polski Ludowej i pracuje kolejno w Nowym Jorku, Waszyngtonie i Paryżu. W tym ostatnim decyduje się na ucieczkę i prosi o azyl polityczny. Wiąże się z paryską „Kulturą” Jerzego Giedroycia. Decyzja Miłosza rozeszła się szerokim echem, on sam ujawnił swoje motywy: Zrobiłem to w chwili, kiedy naśladowanie wzorów sowieckich stało się w Polsce obowiązujące dla pisarzy. Pobyt we Francji obfitował w publikacje prozy Miłosza.

Następnie, od 1960 roku, na blisko dwadzieścia lat stanął po drugiej stronie katedry. Został profesorem na Wydziale Języków i Literatur Słowiańskich University of California w Berkeley. Od 1982 roku wykłada literaturę słowiańską na Harvardzie, a w 1989 roku zostaje uhonorowany doktoratem honoris causa Uniwersytetu Jagielońskiego.

I choć od samego początku kariery zostawał laureatem wielu nagród, jedna z nich zapewniła mu nieśmiertelną pamięć i uwielbienie. 8 grudnia 1980 roku w Sztokholmie odbiera Literacką Nagrodę Nobla. Jako pierwszy polski poeta.

Grób Czesława Miłosza (fot. Mariusz Kubik , opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0).

Do kraju wraca najpierw z wizytą w Gdańsku, (spotyka się m.in. z Lechem Wałęsą) w 1981 roku, następnie już na stałe od 1993 roku, gdy miasto Kraków ofiarowuje mu honorowe obywatelstwo i mieszkanie. To w tym mieście złożył życie 14 sierpnia 2004 roku. Pochowany został w Krypcie Zasłużonych kościoła na Skałce.

Źródła: www.milosz.pl ; B. Żynis, Literatura współczesna, [w:] Historia literatury. Od antyku do współczesności, Bielsko-Biała 2002.

Redakcja: Tomasz Leszkowicz

Polecamy e-book Agnieszki Woch – „Geniusze, nowatorzy i skandaliści polskiej literatury. Od Przybyszewskiego do Gombrowicza”

Książka dostępna również jako audiobook!