II wojna światowa

Chrzest bojowy młodego konspiratora

„Niemcy czuli się coraz pewniej we Lwowie, natomiast my z radością mieszaliśmy im szyki”.

Barbara Gawryluk

Wojciech Jaruzelski: droga do władzy

Generał Wojciech Jaruzelski to jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci w historii PRL. Powszechnie kojarzony jest przede wszystkim z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego. Warto jednak zadać sobie pytanie, w jaki sposób Jaruzelski w ogóle znalazł się na stanowisku I Sekretarza KC PZPR w 1981 roku?

Co ciekawego oferuje wydawnictwo Bellona w maju?

Książka Violetty Wiernickiej „Polacy w Ukrainie. Czasy carskie” jest fascynującą podróżą w głąb naszej historii, bo przypomina dzieje wybitnych – choć nie zawsze powszechnie znanych – rodaków. Grzegorz Jeziorny w książce „Morze Filipińskie 1944”, korzystając m.in. z dokumentów źródłowych, opisuje działania powietrzno-morskie na Pacyfiku w pierwszym półroczu 1944 roku.

Alex J. Kay – „Imperium zniszczenia” – recenzja i ocena

Ludobójstwo dokonane przez Trzecią Rzeszę – choć wydaje się, że tak dobrze opisane – nadal jest obiektem badań. Tym razem mamy do czynienia z analizą zagłady europejskich Żydów w szerokim kontekście niemieckiej polityki ludobójczej.

Daria Czarnecka

Co Sigmund Freud sądził o III Rzeszy?

Sigmund Freud unikał dyskusji o emigracji, jednak po Anschlussie Austrii musiał uciekać z Wiednia. On, Stefan Zweig i inni byli przedstawicielami tej części niemieckojęzycznego świata, która straciła ochotę na to, by dalej żyć…

Andrew Nagorski

Matthew Parker – „Monte Cassino” – recenzja i ocena

Przed osiemdziesięciu laty, 18 maja 1944 roku, polski patrol pod dowództwem podporucznika Kazimierza Gurbiela wkroczył do opuszczonych przez Niemców ruin klasztoru. O tym, w jaki sposób to Polacy ostatecznie zajęli Monte Cassino, a także o krwawych zmaganiach o tę pozycję opowiada książka Matthew Parkera.

Cezary Wołodkowicz

Hugh Ambrose – „Pacyfik. Piekło było za oceanem” – recenzja i ocena

„Pacyfik”, obok takich realizacji jak „Kompania braci” i „Szeregowiec Ryan”, uznawany jest za jedną z najlepszych produkcji filmowych poświęconych czasom II wojny światowej. Wydana przez wydawnictwo Bellona książka Hugh Ambrose’a rozszerza i pogłębia wątki przedstawione w serialu.

Piotr Bejrowski

Stefan Hertmans – „Wejście”

Książka Stefana Hertmansa „Wejście” to wciągająca podróż przez burzliwe stulecie, w trakcie której Hertmans po raz kolejny demonstruje swe mistrzostwo w splataniu fikcji literackiej z faktem, osobista historia staje się zaś dla niego punktem wyjścia do snucia epickiej opowieści.

Felicjan Sławoj Składkowski – generał brygady Wojska Polskiego i premier rządu polskiego w okresie międzywojennym

31 sierpnia mija kolejna rocznica śmierci generała brygady Wojska Polskiego i premiera rządu polskiego w okresie międzywojennym – Felicjana Sławoja Składkowskiego.

Paweł Rodak

Grzegorz Piątek – „Starzyński. Prezydent z pomnika” – recenzja i ocena

Przed kilkoma laty Grzegorz Piątek napisał książkę pt. „Sanator”, będącą biografią Stefana Starzyńskiego. Niedawno natomiast ukazała się nowa publikacja Piątka pt. „Starzyński. Prezydent z pomnika”. Tutaj może powstać wątpliwość – czy to aby nie próba zaoferowania czytelnikowi ponownie tej samej zawartości? Czy może autor dokonał ustaleń dezaktualizującą całkowicie treść „Sanatora”? A może nie jest ani tak, ani tak?

Michał Gadziński

Czeczeńcy kontra komuniści

Komunistyczny terror przyniósł narodom Europy i Azji cierpienia, jakich nikt wcześniej nie zaznał. Czeczeńcy zostali szczególnie pokarani przez los. Najpierw zajęto ich ziemie, potem zniszczono tradycje, aż w końcu przesiedlono ich przymusowo na stepy Azji Centralnej.

Przemysław Mrówka

Dr Pfannmüller i mordercy dzieci

Według tych ludzi nie wszyscy zasługiwali na to, by żyć. Hermann Pfannmüller i jemu podobni mordowali w zwykłych szpitalach dzieci, które uznali za „bezwartościowe”. To oni, „rasa panów”, mieli decydować o człowieczeństwie…

Alex J. Kay

Ruszył nabór zgłoszeń do 14. edycji międzynarodowej konferencji naukowej z cyklu „Genealogie Pamięci”

Ruszył nabór zgłoszeń do 14. edycji międzynarodowej konferencji naukowej z cyklu „Genealogie Pamięci” organizowanej przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS). Tegoroczna pt. „Gentry, Nobility, Aristocracy: the Post-feudal Perspectives” („Ziemiaństwo, szlachta, arystokracja: perspektywy postfeudalne”) odbędzie się na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego w formie hybrydowej, w dniach 25–27 września.

Agnieszka Cubała – „Miłość bez jutra. Prawdziwe historie zakochanych z obozów, łagrów, więzień i gett” – recenzja i ocena

Znienawidzić jest rzeczą łatwą, lecz pokochać, a nawet poświęcić się dla ukochanej osoby – to już wymaga wysiłku. W „Miłości bez jutra” Agnieszka Cubała przypomina, że prawdziwe uczucie może pomóc przetrwać nawet najcięższe czasy.

Nikola Rangotis

2 maja 1945 r.: biało-czerwone flagi na Kolumnie Zwycięstwa. Polacy w szturmie Berlina

2 maja 1945 roku skapitulował Berlin. W szturmie niemieckiej stolicy brali udział żołnierze 1. Armii Wojska Polskiego. Czy Polacy wnieśli swój wkład w zdobycie miasta? A może ich udział miał charakter politycznej demonstracji?

Tomasz Leszkowicz

Nina Siegal – „Pamiętnikarze. Druga wojna światowa w Holandii słowami jej naocznych świadków” – recenzja i ocena

Zapiski te mają w sobie silny ładunek emocjonalny. „Pamiętnikarze” Niny Siegal to bez wątpienia książka dająca do myślenia.

Marek Chrzanowski

Bitwa pod Budziszynem – ostatnie zwycięstwo III Rzeszy

26 kwietnia 1945 r. zakończyła się ostatnia zwycięska bitwa III Rzeszy Niemieckiej na froncie wschodnim II wojny światowej – bitwa pod Budziszynem.

Adam Busse

InBetween? W poszukiwaniu lokalnych historii na pograniczach Europy. Szkoła letnia

Pogranicza współczesnej Europy to tereny o specyficznej kulturze pamięci, ukształtowanej przez działania wojenne, zmiany geopolityczne i masowe migracje rozgrywające się na przestrzeni XX wieku. W takich właśnie regionach Europejska Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS) organizuje szkołę letnią „In Between?". Do udziału w projekcie zaproszeni są studenci kierunków humanistycznych i artystycznych z całej Europy.

Mat. pras.

Konkursy

Konkurs: Imperium zniszczenia

Zapraszamy do wzięcia udziału w naszym konkursie, w którym do wygrania są 4 egzemplarze książki „Imperium zniszczenia” Wydawnictwa Rebis.

Robert Michniewicz – „Dolina szpiegów” – recenzja i ocena

Jest rok 1944. III Rzesza zmierza ku nieuchronnej klęsce. Obok działań frontowych, służby wywiadowcze zwalczających się państw, prowadzą nieustanną grę, aby przechytrzyć przeciwnika w zdobyciu cennych informacji. Poznajcie Houptmanna Carla von Wedela, którego losy mogą zastąpić legendę nieśmiertelnego Hansa Klossa.

Maciej Gach

Alex J. Kay – „Imperium zniszczenia”

Alex J. Kay specjalizuje się w historii nazistowskich Niemiec, ze szczególnym uwzględnieniem ludobójstwa europejskich Żydów. W książce „Imperium zniszczenia”, po raz pierwszy losy tej grupy etnicznej omówione zostały równolegle z historią krzywd innych grup.

Sound in the Silence: Międzynarodowy projekt edukacyjny dla uczniów szkół średnich i ich nauczycieli

„Sound in the Silence” to projekt z pogranicza sztuki, edukacji i historii, w ramach którego młodzież w wieku 15-19 lat wraz ze swoimi nauczycielami spotyka się w wybranych miejscach Europy, w sposób szczególny naznaczonych XX-wieczną historią. Projekt ma na celu zachęcenie młodego pokolenia Europejczyków do refleksji na temat trudnych aspektów wspólnej przeszłości. Udział w programie jest bezpłatny.

Mat. pras.

Opinie

„Przysięga Ireny” – historia, którą trzeba było opowiedzieć

Cieszę się, że wreszcie powstał film, który opowiada o tragedii II wojny światowej z perspektywy Pol(s)ki. Historia Ireny Gut, która wykazując się bohaterską postawą, uratowała od zagłady kilkunastu Żydów, to uniwersalna opowieść o dramatycznych losach dwóch narodów: polskiego i żydowskiego. Kim była Irena Gut i czy film dobrze oddaje jej losy?

Wnuk Jana Kasprowicza w obronie Lwowa

Jaś Małaczyński miał w chwili wybuchu II wojny światowej zaledwie 18 lat. Podobnie jak wielu jego rówieśników, także i wnuk sławnego poety stanął do walki w obronie Lwowa…

Roland Dąbrowski

Zarys historii spuścizny katyńskiej Fragmenty książek Wydawnictwa IPN

„W kwietniu 1943 roku zwrócił się do mnie PCK z prośbą o wydelegowanie na przeciąg około 3 miesięcy jakiegoś chemika, który poddałby badaniu dokumenty i przedmioty znalezione przy zwłokach oficerów polskich zamordowanych w Katyniu”.

Stefan Starzyński – dlaczego został w Warszawie we wrześniu 1939 roku?

Stefan Starzyński uważał ponoć ewakuację rządu za „gałganiarstwo i zbrodnię”. Jego postawa stała się symbolem Warszawy walczącej w obliczu najazdu nieprzyjaciela.

Grzegorz Piątek

Apokalipsa. Bitwa o Berlin

Bitwa o Berlin rozpoczęła się na wzgórzach Seelow nad Odrą 16 kwietnia 1945 roku. To właśnie tutaj regularne wojsko Hitlera stoczyło swój ostatni bój z Armią Czerwoną. Linia wzniesień na zachodnim brzegu Odry stanowiła ostatnią naturalną przeszkodę na drodze Rosjan do niemieckiej stolicy.

Michael Jones

Redakcyjne

Premiera: Paula Apanowicz – „Najwięksi skandaliści złotej ery Hollywood”

Paula Apanowicz w nowym e-booku „Najwięksi skandaliści złotej ery Hollywood” odsłania fascynujące, a zarazem mroczne kulisy sławy w amerykańskiej fabryce snów. Choć trudno sobie to wyobrazić, skandaliczny proces z udziałem Amber Heard i Johnny'ego Deppa to medialna igraszka, w porównaniu z tym, co działo się w pierwszej poł. XX wieku w pruderyjnej Ameryce. Poznajcie tych, którzy tworzyli podwaliny pod współczesny show-biznes!

Jak uczyć historii poprzez sztukę? Ruszył nabór do projektu edukacyjnego „Sound in the Silence”

Nauczyciele i młodzież ze wszystkich krajów Europy mogą już zgłaszać się do wyjątkowego projektu, opartego na nowatorskiej formule łączącej wizyty w miejscach pamięci, naukę historii, oraz twórcze przetwarzanie zdobytej wiedzy z wykorzystaniem artystycznych środków wyrazu. Rozpoczęła się rekrutacja do tegorocznej edycji programu Sound in the Silence, organizowanej w Rumunii przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność we współpracy z partnerami lokalnymi. Termin nadsyłania zgłoszeń upływa 5 maja 2024.

Radiostacja „Błyskawica”: głos Warszawy

Radiostacja „Błyskawica” nadawała podczas powstania warszawskiego. Mówi się, że sprawa, której nie słychać, nie istnieje. Armia Krajowa była tego świadoma: gdy zaczynała szykować powstanie warszawskie, zadbała o to, by świat się o nim dowiedział.

Przemysław Mrówka

Historia polskich skoków narciarskich: pierwsi skoczkowie klasy światowej video

Historię polskich skoków narciarskich na światowym poziomie jako pierwsi zaczęli pisać Bronisław Czech i Stanisław Marusarz – wybitni sportowcy, których kariery przerwał wybuch II wojny światowej. Treningi i zawody zostały zastąpione przez kurierskie szlaki, a następnie tortury, więzienie i obóz zagłady. Jak pod okupacją toczyły się losy ludzi tworzących historię polskich skoków narciarskich?

Co wiesz o wojnie jądrowej? Quiz

Od wynalezienia bomby atomowej widmo zagłady ludzkości nieprzerwanie wisi nad nami wszystkimi. Niektórzy twierdzą, że to właśnie ta broń gwarantuje bezpieczeństwo światowe, ponieważ w wojnie totalnej między mocarstwami atomowymi nie może być zwycięzcy. Co wiesz o historii najgroźniejszego oręża stworzonego przez człowieka i hipotetycznej wojnie jądrowej?

Opinie

Widziałem „Czerwone maki”. Moje wrażenia po seansie

„Czerwone maki” to film, który przedstawia udział polskich żołnierzy w jednej z najsłynniejszych bitew II wojny światowej. Przeczytaj recenzję i dowiedz się, czy warto iść do kina na film „Czerwone maki” w reżyserii Krzysztofa Łukaszewicza.

Przed decydującym starciem o Monte Cassino

Czwarta bitwa o Monte Cassino okazała się rozstrzygająca. Najważniejszą rolę odegrali w niej Polacy…

Matthew Parker

Czerwone maki na Monte Cassino: krótka historia pieśni

Czerwone maki na Monte Cassino to jedna z najsłynniejszych polskich pieśni skomponowanych w czasach wojny. Utwór powstał w ciągu kilku godzin, na moment przed polskim szturmem na wzgórze. Już 18 maja na jego szczycie żołnierze 2 Korpusu śpiewali o makach, które zamiast rosy piły polską krew.

Katyń: historia kłamstwa

3 kwietnia 1940 roku NKWD rozpoczęło masowe egzekucje polskich jeńców wojennych z obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. Kilka lat później ludzie odpowiedzialni za zbrodnię powołali tzw. Komisję Burdenki, która miała oficjalnie „wyjaśnić Katyń”. Jej faktycznym celem było jednak zrzucenie winy na Niemców, a opracowane przez nią wnioski miały stanowić podstawę pod kłamstwo katyńskie przez kolejne pół wieku.

Tomasz Leszkowicz

Newsy

Zmiany w Muzeum II Wojny Światowej. Obowiązki dyrektora obejmuje Rafał Wnuk

Decyzją Bartłomieja Sienkiewicza, ministra kultury i dziedzictwa narodowego, prof. dr hab. Rafał Wnuk przejął obowiązki dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Wcześniej stanowisko to zajmował dr hab. Grzegorz Berendt.

Konkursy

Konkurs: Monte Cassino

Zapraszamy do wzięcia udziału w naszym konkursie, w którym do wygrania są 4 egzemplarze książki „Monte Cassino” Wydawnictwa Rebis.

Matthew Parker – „Monte Cassino”

Matthew Parker w książce „Monte Cassino”, opierając się na bezpośrednich relacjach weteranów z całego świata, odtworzył tę spektakularną bitwę i doświadczenia niezwykle odważnych ludzi, którzy w niej walczyli.

Magdalena Mikrut-Majeranek

Kościół katolicki pod niemiecką okupacją. Przypadek Bytomia, Gliwic i Zabrza

Bytom, Gliwice i Zabrze w okresie międzywojennym wiele łączyło: stanowiły po podziale Górnego Śląska w 1922 r. jedyny pozostały przy Niemczech cypel górnośląskiego okręgu przemysłowego. Po przejęciu władzy przez ruch narodowosocjalistyczny zaczęto utożsamiać Kościół z polskością, dlatego duchowni stali się ofiarami represji. „Siatka propolskich kapłanów oplata kraj”, pisano...

Sebastian Rosenbaum

Beletrystyka

Ucieczka szpiega

Carl zwalił się na niego całym ciężarem ciała i założył mu tak zwany chwyt trójkątny. Policjant próbował się szarpać, ale duszenie już po dwudziestu sekundach spowodowało, iż stracił przytomność. Wtedy Von Wedel powoli rozluźnił chwyt i wstał…

Robert Michniewicz

Wywiady

Robert Michniewicz: Pisząc powieści szpiegowskie poruszam się w doskonale znanych mi realiach

„Dolina szpiegów” Roberta Michniewicza to powieść sensacyjno-szpiegowska, której akcja została osadzona w 1944 roku. Jej bohaterem jest kapitan Abwehry, Carl von Wedel, pracujący dla polskiego wywiadu. Tematyka szpiegowska bliska jest autorowi, który sam przez wiele lat był oficerem polskiego wywiadu. W rozmowie z Histmagiem nie tylko opowiada o książce, ale zdradza też kulisy swojej pracy.

Grzegorz Piątek – „Starzyński. Prezydent z pomnika”

Grzegorz Piątek w swojej nowej książce „Starzyński. Prezydent z pomnika” rzetelnie i z pasją odtwarza życie i karierę Stefana Starzyńskiego. Dzięki temu otrzymujemy wielowymiarowy, pasjonujący portret jednej z najbardziej znanych postaci przedwojennej elity.

Magdalena Mikrut-Majeranek

Heather Morris – „Siostry pod wschodzącym słońcem” – recenzja i ocena

Nasz fragment Europy ma dość swoich zmarłych i swojej martyrologii, dlatego rzadko wspomina się wydarzenia z drugiej półkuli. Tym samym nie goszczą one zbyt często w literaturze. Tak jest z tragedią cywili podczas bitwy o Singapur.

Daria Czarnecka

Wywiady

Anna Augustyniak: Niemieccy kupcy krążyli po rynku, oglądali ludzi na targu, wybierali i płacili za nich urzędniczce z Arbeitsamtu

Anna Augustyniak w powieści „Na targu niewolników III Rzeszy” rekonstruuje historię rodziny. Jednym z bohaterów jest jej ojciec, Jan Śliwiński, a jego przykład odzwierciedla losy tysięcy robotników przymusowych wywiezionych w głąb III Rzeszy. Jak sam przyznaje, „wojenne historie nie opuściły go, zawsze czuł się wyobcowany i uwięziony w przeszłości”. Powieść stanowi swego rodzaju rozliczenie z tamtym czasem.

Sprawiedliwi i ich świat w fotografii Józefa Ulmy Fragmenty książek Wydawnictwa IPN

Dla milionów mieszkańców Europy wybuch drugiej wojny światowej był początkiem tragedii. W sposób szczególny stała się ona udziałem narodów żydowskiego i polskiego. Posłuchajcie...

Beletrystyka

Robert Michniewicz – „Dolina szpiegów”

Książka „Dolina szpiegów” Roberta Michniewicza to opowieść o walce wywiadów, bohaterstwie, zdradzie i miłości, która rozgrywa się w cieniu terroru i nieustającego zagrożenia.

Czy „Biała odwaga” pokazuje prawdę historyczną?

„Biała odwaga” to film, który wzbudził silne kontrowersje jeszcze zanim się pojawił. Przyczyniły się do tego zwiastuny, w których dobrano sceny sugerujące masową kolaborację górali z nazistowskimi Niemcami. Mimo obaw postanowiłem wybrać się do kina, by skonfrontować obraz filmowy z rzeczywistością.

Andrzej Friszke – „Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989” – recenzja i ocena

Po dwudziestu latach od pierwszego wydania na naszym rynku ukazuje się nowe, poszerzone wydanie książki prof. Andrzeja Friszkego „Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989”. I należy podkreślić, że wciąż jest to praca cenna i aktualna.

Wojciech Sobański

Chłopcy, partyzanci... Wojna oczami nastolatki Fragmenty książek Wydawnictwa IPN

„W maju 1943 r. nasze miasto powiatowe Tuchola przeżyło wstrząs polityczny. Chłopcy w wieku od piętnastego do dwudziestego roku życia zostali aresztowani pod zarzutem przynależności do jakiejś organizacji podziemnej”.

„Strefa interesów”: tak wyglądało życie w domu Hössów Galeria

„Strefa interesów” to nowy film, opowiadający o codziennym życiu rodziny komendanta Auschwitz-Birkenau Rudolfa Hössa w cieniu grozy obozu zagłady. Zobacz, jak wygląda ich świat, odtworzony na ekranie:

Mat. pras.

Miłość ci wszystko wybaczy: mezalians, który zszokował Polskę

Hanka Ordonówna i Michał Tyszkiewicz pochodzili z różnych światów. Ona – gwiazda estrady, on – arystokrata i pracownik MSZ. Połączyła ich prawdziwa miłość, choć w całym kraju mówiono o wielkim skandalu i mezaliansie.

Agnieszka Cubała

Film o Zagładzie, jakiego wcześniej nie było

„Strefa interesów” w reż. Jonathana Glazera to polska koprodukcja uznana za arcydzieło, która ma na swoim koncie 5 nominacji do Oscara, 3 nagrody BAFTA, Grand Prix festiwalu w Cannes. To porażające studium banalności zła, gdzie reżyser odwraca perspektywę. Swoje spojrzenie kieruje nie na ofiary, a oprawców i ich życie codzienne. Zobacz to, czego nie widać. „Strefa interesów” w kinach od 8 marca.

Rudolf Höss: komendant Auschwitz, gorliwy ludobójca

Kochał swoją rodzinę, był czułym ojcem i troskliwym mężem. Chętnie wypoczywał nad rzeką lub spędzał czas wolny w ogrodzie swojego domu, skąd… doglądał, jak na jego rozkaz pracują kominy krematoriów. Idylliczne życie Hössa w domu położonym tuż za murami Auschwitz, ukazuje film „Strefa Interesów”.

Jakub Jagodziński

„Strefa interesów”: recenzja i ocena

Codzienne życie, bawiące się dzieci, zwykłe problemy małżeńskie, ogródek warzywny, trochę natury. Dlaczego więc jeszcze długo po seansie czułem się tak źle?

Wywiady

Jan Rodowicz „Anoda” – wspaniałe życie, tragiczna śmierć

Jan Rodowicz jest jedną z tych postaci, której życiorysem można obdzielić kilka osób. „Anoda” to kolega Zośki, Alka i Rudego, powstaniec warszawski, student architektury, ofiara powojennego systemu komunistycznego. Próbę opisania jego losów podjął Piotr Lipiński.

Tomasz Leszkowicz

Nina Siegal – „Pamiętnikarze. Druga wojna światowa w Holandii słowami jej naocznych świadków”

„Pamiętnikarze. Druga wojna światowa w Holandii słowami jej naocznych świadków” Niny Siegal to unikatowa w swej misternej konstrukcji książka, poświęcona zagadnieniu Holokaustu i postaw wobec niego prezentowanych w czasie wojny przez przeciętnych ludzi.

Beletrystyka

Uciekając z oblężonego Singapuru

Parowiec „Vyner Brooke” był jednym z ostatnich, które wydostały się z oblężonego przez Japończyków Singapuru. Statek ostrzelano, a niemal wszyscy rozbitkowie, w tym australijskie pielęgniarki, zostali wymordowani. Przeżyła tylko jedna z sióstr widocznych na tym zdjęciu...

Heather Morris

Agnieszka Cubała – „Miłość bez jutra. Prawdziwe historie zakochanych z obozów, łagrów, więzień i gett”

Agnieszka Cubała w publikacji „Miłość bez jutra. Prawdziwe historie zakochanych z obozów, łagrów, więzień i gett” maluje obraz silnych uczuć, które rodziły się i trwały mimo okrucieństwa wojny, przypominając nam, że miłość nie zna granic. Ta poruszająca książka to zbiór historii opartych na faktach.

Obrona cywilna w przedwojennej Polsce

W związku z sytuacją za wschodnią granicą Polski wraca temat planu obrony cywilnej. Taki plan na wypadek wojny miała II Rzeczpospolita. Jak zorganizowana była obrona cywilna w przedwojennej Polsce?