Andrew Nagorski – „Freudowi na ratunek” – recenzja i ocena
Andrew Nagorski – „Freudowi na ratunek” – recenzja i ocena
Andrew Nagorski jest amerykańskim dziennikarzem i pisarzem urodzonym w Szkocji, posiadającym polskie korzenie, studiował nawet krótko w latach sześćdziesiątych na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracował przez wiele lat dla „Newsweeka”, a jako korespondent przebywał m.in. w Moskwie, Rzymie, Hongkongu i Warszawie. W jego dorobku literackim znajdują się książki reportażowe i opracowania historyczne, m.in. „Stacja końcowa – Wiedeń”, „Największa bitwa: Moskwa 1941–1942”, „Hitlerland. Jak naziści zdobywali władzę”. Jego najnowsza książka wydana przez Wydawnictwo Rebis nosi tytuł „Freudowi na ratunek” i opowiada o ucieczce Sigmunda Freuda i jego rodziny z Austrii w 1938 r.
Twórca psychoanalizy stał się ikoniczną postacią, a jego metody i teorie, choć poddawane krytyce, wywarły ogromny wpływ nie tylko na naukę, ale również na sztukę i kulturę. Przez większą część życia związany był z Wiedniem, po aneksji Austrii przez Niemcy sytuacja Freuda, z uwagi na jego żydowskie pochodzenie, stała się niebezpieczna i dzięki pomocy przyjaciół w 1938 r. wyjechał wraz z rodziną do Anglii.
Właśnie na grupie osób, które pomogły Freudowi w ucieczce skupia się autor „Freudowi na ratunek”. Książkę rozpoczyna od przedstawienia głównych postaci, zarysowuje również tło historyczne omawianych czasów, przedstawiając realia Wiednia i Cesarstwa Austro-Węgierskiego na przełomie XIX i XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji Żydów w tym państwie. Recenzowana publikacja nie jest biografią, dlatego też autor nie ukazuje życia Freuda od samych początków; bohatera poznajemy, kiedy jest już dorosłym mężczyzną. Andrew Nagorski przedstawia rozwój jego kariery, proces dochodzenia i formułowania teorii i metody psychoanalitycznej oraz zdobywania powszechnego uznania i sławy. Jednocześnie bardzo dużo uwagi poświęca otoczeniu Freuda, nie tylko rodzinie, ale także przyjaciołom, innym naukowcom i psychoanalitykom oraz pacjentom. Znajomości Freuda i jego stosunki z innymi ludźmi możliwe były do odtworzenia dzięki zachowanym listom, wspomnieniom i relacjom, z których wiele cytatów znalazło się w książce.
Fragmenty książki opisujące dwudziestolecie międzywojenne ukazują ogromne skupienie Freuda na pracy naukowej oraz terapeutycznej, która była źródłem wielu jego bliskich znajomości, w tym tych, które w przyszłości silnie zaważą na jego życiu. Wątki biograficzne Freuda przeplatane są przedstawieniem tych najważniejszych postaci, wraz z opisem początków przyjaźni i charakterystyką danej relacji. Wszystko to prowadzi do clou recenzowanej książki, czyli ukazania okoliczności ucieczki Freuda do Anglii. Autor zarysowuje ówczesną sytuację polityczną na świecie, która po Anschlussie stała się szczególnie niebezpieczna dla Freuda i jego najbliższych. Początkowo słynny psychoanalityk nie chciał opuszczać Wiednia, bagatelizując zagrożenie. Bliscy przekonali go jednak i rozpoczęła się akcja ratunkowa, dość brawurowo i wartko opisana przez Andrew Nagorskiego. Książkę kończy krótkie przedstawienie losów Freuda w Anglii, aż do jego śmierci w 1939 r.
„Freudowi na ratunek” jest niewątpliwie rzetelnym, opartym na solidnych źródłach i materiałach dziełem. Andrew Nagorski za cel postawił sobie ukazanie okoliczności ucieczki Freuda, ze szczególnym uwzględnieniem roli, jaką odegrali w niej jego przyjaciele. Zarzutem, który można mieć do książki, jest fakt, że opis samej ucieczki stanowi zbyt małą jej część. Autor szczegółowo i obszernie ukazuje za to relacje Freuda z „grupą ratunkową” i jego karierę, która przyczyniła się do zawiązania tych więzi. Dowiadujemy się również sporo o Freudzie, jego charakterze, o tym, jakim był człowiekiem i jaki wpływ jego teorie miały na różne dyscypliny naukowe i kulturę.
„Freudowi na ratunek” Andrew Nagorskiego z pewnością jest fascynującą lekturą, opartą na bogatej bibliografii. Wnikliwa analiza faktów i relacji, wartka akcja i przedstawienie mniej znanego wątku z historii jednego z najbardziej znanych Austriaków. Zdecydowanie polecam!
