Historia kobiet

Martha Hall Kelly – „Liliowe dziewczyny. Opowieść o kobietach połączonych przez koszmar Ravensbrück” (informacja)

Opowieść o kobietach połączonych przez koszmar Ravensbrück.

Peter Nadig – „Hatszepsut” – recenzja i ocena

W historii Egiptu niewiele jest postaci równie fascynujących i niezwykłych, jak Hatszepsut. Dzięki tej książce, dla polskich czytelników stanie się ona odrobinę mniej tajemnicza.

Mateusz Okoński

Ostatnia królowa z rodu Jagiellonów

9 września 1596 roku zmarła Anna Jagiellonka. Powszechnie uznawana za mało urodziwą, nie miała szczęścia w miłości. Przez większość życia była lekceważona i pomijana przez los, by później zostać królem Polski i ostatnią przedstawicielką wielkiej dynastii. Wraz z jej śmiercią zakończył się okres potęgi państwa Jagiellonów.

Monika Kaniecka

Jak wyglądało życie w haremie?

Harem sułtanów osmańskich nie był wyłącznie przybytkiem rozkoszy. Stanowił też ważny element dworskiej polityki, a niektóre niewolnice miały szansę na najwyższe, państwowe godności.

Karolina Wanda Olszowska

Polka w Hollywood. Janina Smolińska i amerykański sen

Niewielu jest Polaków, którzy osiągnęli ogromne sukcesy w Hollywood. W dwudziestoleciu międzywojennym było ich kilku. Historia Janiny Smolińskiej, która próbowała wtedy zawojować wytwórnie filmowe Los Angeles, pokazuje przy tym, że amerykański sen może zakończyć się równie prędko, jak zacząć.

George i Danuta „Wira” Szlachetko – „Wira z Powstania. Wspomnienia” - recenzja i ocena

Dla Polaków, którzy nie powrócili do komunistycznej Polski, powstanie warszawskie stanowiło busolę życiowych wyborów. Pomagało w zachowaniu wewnętrznej suwerenności i głębokich, emocjonalnych związków z krajem.

Rafał Brodacki

„Kapłanka domostwa”, „korona mężczyzny”. Kobieta w kulturze żydowskiej

Przed żydowskimi kobietami stawiano niełatwe zadania - dbać o dzieci, męża, dom, finanse. Wiele biblijnych bohaterek łamało jednak ten schemat, nie dając się łatwo zaszufladkować jako kury domowe.

Justyna Żukowska-Łyko

L. Tychowa, A. Romanowski – „Tak, jestem córką Jakuba Bermana” – recenzja i ocena

Stajemy przez moralną próbą zrozumienia trudnych losów córki stalinowskiego dygnitarza. Nie jest to opowieść łatwa. Sytuacja rodzinna była dla niej źródłem wielu niezwykłych doświadczeń, ale i cierpień.

Tomasz Siewierski

Gudrun Schwarz – „Żony SS-manów. Kobiety w elitarnych kręgach III Rzeszy” – recenzja i ocena

Rola kobiet w systemie nazistowskim przez długi czas była zmitologizowana. Co nowego wnosi do naszej wiedzy polskie tłumaczenie pracy Gudrun Schwarz?

Daria Czarnecka

George i Danuta „Wira” Szlachetko – „Wira z Powstania. Wspomnienia” (informacja)

Danuta miała dziesięć lat, kiedy na Warszawę spadły pierwsze bomby, jako czternastolatka wstąpiła do Szarych Szeregów, a jako piętnastolatka poszła do powstania. Wtedy to stała się „Wirą”. Wtedy też zginęła jej najbliższa rodzina: matka, ojciec i starsza siostra.

Przyjaźń czy kochanie – reż. Whit Stillman – recenzja i ocena

Są z nami fani Jane Austen? W kinach można oglądać nowy film kostiumowy, oparty na jej powieści „Lady Susan” – „Przyjaźń czy kochanie”. Czy warto się na niego wybrać?

Reportaże/relacje

Gender – jeszcze nisza czy już mainstream? – relacja z debaty

Jak wyglądał rozwój badań nad historią kobiet i historią płci? Co na niego wpłynęło? Czy Polska odbiega od Zachodu w tej dziedzinie? Odpowiedzi na te pytania udzielano w dyskusji lelewelowskiej „Gender – jeszcze nisza czy już mainstream? Historia kobiet i historia płci w Polsce i Niemczech od lat 70. do dziś”.

Dobrawa, Sygryda, Rycheza. Kobiety w dyplomacji Piastów

Jaką rolę w politycznych ambicjach Piastów odegrały kobiety?

Nauka w Polsce

Roksolana. Świat u stóp kobiety

Roksolana, czyli „Roześmianą”. Zawładnęła sercem sułtana, haremem, życiem pałacowym… a niedawno także ramówką TVP oraz setkami tysięcy telewidzów, którzy codziennie z zapartym tchem śledzili jej losy w serialu „Wspaniałe Stulecie”. Czy jednak filmowa fikcja odpowiada historycznej prawdzie? Poznajcie prawdziwą Roksolanę.

Mateusz Balcerkiewicz

Modna Dama AD. 1937 Marginesy historii

W co ubrać się w najnowszym sezonie? Co wybrać na zimę, a co na letni wyjazd do Gdyni? Na te i inne pytania odpowie „Przegląd Mody” z 1937 roku.

Paweł Rzewuski

„Księżniczka” Konstancja Żwanowa, czyli smutny żywot córki króla Stasia

„Księżniczka” wychowywana przez rodzinę kupiecką, nieszczęśliwa żona awanturnika, przez lata walcząca o przynależność do rodu Sapiehów, zmarła w małej wiosce na Wołyniu... Dzieje Konstancji z Cichockich Żwanowej, córki króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i Magdaleny Agnieszki Sapieżyny są swego rodzaju odwróceniem historii Kopciuszka – od bogactwa i zaszczytów do całkowitej nędzy i zapomnienia.

Multimedia

Orędowniczki chrześcijaństwa w Europie Ranking video

Niekiedy chrzest był warunkiem małżeństwa z chrześcijańską księżniczką, czasem jednak władczynie potrzebowały kilku lat, by skłonić mężów do przyjęcia sakramentów. Możemy jednak śmiało powiedzieć, że chrześcijaństwo w Europie było… kobietą.

Redakcyjne

PREMIERA: Agata Łysakowska – „Damy wielkiego ekranu: Gwiazdy Hollywood od Audrey Hepburn do Elizabeth Taylor”

W drugiej połowie lat pięćdziesiątych prezes jednej z wytwórni filmowych twierdził buńczucznie, że „telewizja nie utrzyma się na żadnym zdobytym przez siebie rynku przez okres dłuższy niż sześć miesięcy”. Fakty były jednak nieubłagane. Kino musiało ruszyć do zażartej walki o widza z telewizją. Jego tajną bronią miały stać się hollywoodzkie gwiazdy.

Michał Świgoń

Lucyna Ćwierczakiewiczowa - życie i upadek kulinarnej królowej

Lucyna Ćwierczakiewiczowa nazywana była najsłynniejszą autorką polskich książek kucharskich w XIX wieku oraz la femme terrible warszawskich salonów. Jej książki i poradniki błyskawicznie stawały się bestsellerami. Wspaniała kariera zakończyła się jednak po 40 latach w nieprzyjemny sposób.

Anna Górna

Michał Kubicz – „Agrypina – cesarstwo we krwi” - recenzja i ocena

Ostatnio na polskim rynku wydawniczym pojawia się coraz więcej powieści historycznych, których akcja osadzona jest w świecie starożytnym. Jednym z dowodów na ten tren jest kolejna pozycja tego typu, nosząca tytuł „Agrypina – cesarstwo we krwi”, opublikowana przez Książnicę.

Mateusz Okoński

Kobiety w Warszawie Marginesy historii

28 listopada 1918 roku – siedemnaście dni po symbolicznym odzyskaniu niepodległości – Polkom przyznano prawa obywatelskie. Te rychło zaczęły korzystać z nowych możliwości.

Paweł Rzewuski

Multimedia

Najaktywniejsze politycznie polskie królowe Ranking video

Ignacy Krasicki napisał w „Myszeidzie”: „My rządzimy światem, a nami kobiety”. Tak było również w przypadku polskich władców. Chociaż to królowie podejmowali najważniejsze decyzje polityczne, często kierowali się autorytetem swoich małżonek. Które polskie królowe najbardziej mieszały się do polityki?

Architecture is a good idea

Julia Brystygier: Od stalinowskiej zbrodniarki do nawróconej katoliczki

Julia Brystygier pracowała w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. Zajęcie to pochłonęło ją bez reszty na ponad dekadę. Po odejściu z resortu, zaczęła realizować się jako literatka. Pod koniec życia miała natomiast przyjąć chrzest i uświadomić sobie ogrom cierpień jakie spowodowała.

Paweł Sztama

Redakcyjne

Paweł Rzewuski w radiu o prostytucji II RP

Nasz redaktor Paweł Rzewuski opowiadał w audycji OFF Czarek w radiu TOK FM o swojej książce „Warszawa — miasto grzechu: Prostytucja w II RP”. Posłuchajcie zapisu tej audycji!

Redakcja

Multimedia

Jakie tajemnice skrywa uśmiech Mona Lisy? Video

Leonardo da Vinci malując niewielki portrecik włoskie mieszczki stworzył jeden z najbardziej znanych obrazów świata. Co ukrywa tajemniczo uśmiechająca się Mona Lisa?

Agrypina młodsza - cesarzowa jakich mało

Agrypina młodsza to barwna postać. Wyszła za mąż mając zaledwie 13 lat, była matką cesarza Nerona i siostrą cesarza Kaliguli. W czasach tak niespokojnych jak połowa I w. trudno było należeć do elity władzy. Zwłaszcza w Rzymie.

Michał Kubicz

Julia Brystygier – pierwsza dama stalinowskiej bezpieki

Julia Brystygier przez cały okres stalinizmu piastowała wysokie stanowiska w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. Obracała się w towarzystwie takich komunistycznych prominentów jak Bierut, Cyrankiewicz czy Rokossowski. Czym zasłużyła sobie na przydomek „Krwawa Luna”?

Paweł Sztama

Cristina Morato - „Królowe przeklęte” – recenzja i ocena

O życiu władczyni marzy wiele kobiet. Każda chciałaby mieć cudowne stroje, klejnoty, księcia i miłość poddanych. Niestety, życie prawie nigdy nie przypomina bajki. Gorzko przekonały się o tym bohaterki najnowszej książki Cristiny Morato, którym los zgotował zupełnie inne życie. Nierozumiane, niekochane, obmawiane, a także szczerze nienawidzone – takie właśnie były królowe przeklęte.

Daria Czarnecka

Cesarzowa Sissi - trudne początki

Elżbieta Bawarska, zwana Sissi - cesarzowa Austrii, królowa Węgier i jedna z najważniejszych osób w Europie w drugiej połowie XIX wieku. A jednocześnie głęboko nieszczęśliwa kobieta.

Cristina Morató

Agrypina Młodsza i jej krwawe rozgrywki

Agrypina Młodsza, według Tacyta, „karocą wjeżdżała na Kapitol, który to zaszczyt od dawien dawna przyznany był kapłanom i wizerunkom bogów. Powiększał on uwielbienie tej niewiasty, która już jako córka imperatora, jako siostra, małżonka i matka takich, co panowanie osiągnęli, jedyny aż do naszych czasów stanowi przykład”. Pisała pamiętniki i posiadała mówiące drozdy. Co jeszcze wiemy o tej niezwykłej postaci?

Agata Łysakowska-Trzoss

Elżbieta Granowska - tajemnicza miłość Jagiełły

Elżbieta Granowska była trzecią żoną Władysław Jagiełły. Małżeństwo to zawarł na przekór wszystkim i wszystkiemu. Dlaczego poślubił Elżbietę z Pilczy Granowską, której wiek nie dawał nadziei na powicie następcy, a status nie zapewniał żadnych korzyści politycznych?

Maria Bogusz

Nadieżda Mandelsztam – „Wspomnienia” – recenzja i ocena

Mogłoby się wydawać, że po Sołżenicynie czy Pasternaku nie można już napisać niczego nowego o tyrańskich rządach Józefa Stalina i jego drakońskim postępowaniu wobec przeciwników reżimu. A jednak głos Nadieżdy Mandelsztam z kobiecą subtelnością pokazuje los tych, którzy nawet w sposób niebezpośredni musieli cierpieć konsekwencje oskarżeń z niesławnej pamięci artykułu 58 sowieckiego kodeksu karnego...

Piotr Burak

Edith Piaf: „Mały wróbelek” o słowiczym głosie

19 grudnia mija kolejna rocznica urodzin najsłynniejszej francuskiej pieśniarki XX wieku – Edith Piaf. Cały świat uwielbiał tę drobną kobietę, a piosenki śpiewane bogatym, wibrującym głosem rozpoznawał każdy. Regularnie gościła też na łamach prasy, jej życie bowiem było pełne romansów i skandali.

Ewa Woźniak

Aktywistki w spódnicy. Polskie organizacje kobiece w II RP i w czasie II wojny światowej

W pierwszej połowie XX wieku na ziemiach polskich istniało bardzo dużo organizacji kobiecych. Niestety, ich działalność, zarówno ta społeczno-oświatowa, jak i późniejsze działania zbrojne, są marginalizowane.

Katarzyna Jóźwik

Nadieżda Mandelsztam – „Wspomnienia” (informacja)

Świadectwo wspaniałej miłości i odwagi wobec nieludzkiego terroru.

Cesarzowa Cixi: okrutna intrygantka czy światła władczyni?

Cesarzowa Cixi to kobieta, która z więźnia Zakazanego Miasta stała się władczynią Chin i po przeszło stuleciu złej prasy zyskuje nową reputację.

Wanesa Rerutko

Magdalena Kicińska – „Pani Stefa” – recenzja i ocena

O Januszu Korczaku słyszeli chyba wszyscy. Słynny pochód dzieci do wagonów, które miały zawieźć je do Treblinki i idący na czele Doktór to jedna z najsłynniejszych scen z dziejów warszawskiego getta. Jednak czym byłby Dom Sierot przy ul. Krochmalnej w Warszawie gdyby nie jego głównodowodząca Stefania Wilczyńska? Kto dzisiaj pamięta o Pani Stefie, która miała na głowie wszystko: Dom, dzieci i Korczaka?

Daria Czarnecka

Maciejówki i warkocze. Kobiety w Legionach Polskich

„Za mundurem panny sznurem”? W przeddzień wybuchu I wojny światowej niektóre Polki były tak zauroczone mundurem, że same postanowiły go włożyć i wstąpić w szeregi Legionów Polskich. Warto przybliżyć ten mniej znany aspekt naszej historii.

Justyna Skalska

Zaświaty mówią głosem kobiet

Popularność seansów spirytystycznych w epoce wiktoriańskiej umożliwiała wprowadzenie do społecznego dyskursu kwestii kobiecej. W społeczeństwie, gdzie kobiety podlegały swoim mężom i ojcom bez powszechnej perspektywy na usamodzielnienie, zawód medium tworzył szansę na przekroczenie status quo.

Wanesa Rerutko

Bo to zła Greczynka była… Pięć najgorszych kobiet Eurypidesa

Intrygi, podstępy, krwawe zemsty, nieopanowanie seksualnych żądz, przemoc, morderstwa. Brzmi to jak współczesny film akcji? Nie! To obraz kobiety, jaki kreśli przed nami starożytny, grecki dramaturg – Eurypides.

Mateusz Balcerkiewicz

Sufrażystka – reż. Sarah Gavron – recenzja i ocena filmu

Już 6 listopada do kin wchodzi „Sufrażystka” – film w reżyserii Sarah Gavron opowiadający o ciężkiej walce o prawa kobiet. Jego twórcy skupiają się na działalności sufrażetek – radykalnego odłamu ruchu kobiecego, próbującego siłowo upomnieć się o swój głos.

Robert Schneider – „Pierwsze damy Francji” – recenzja i ocena

Władza uzależnia, upaja, bywa jak narkotyk. Dodaje skrzydeł, otwiera wiele drzwi i stwarza nowe możliwości. A co wtedy, gdy to wszystko jest o krok, na wyciągnięcie ręki, a jednocześnie wciąż tak bardzo daleko?

Dominika Róg

Mark Twain - „Joanna d’Arc” - recenzja i ocena „z drugiej strony”

Czy wolnomularz i satyryk może napisać ciekawą opowieść o jednej z najważniejszych francuskich świętych, Joannie d’Arc?

Kamil Kartasiński

Nie tylko Smosarska. Słynne polskie aktorki dwudziestolecia międzywojennego

Były wśród nich komediowe amantki, femme fatale i prawdziwe piękności. Publiczność je kochała, a krytycy doceniali. Oto niezwykłe kobiety – aktorki dwudziestolecia międzywojennego.

Agata Łysakowska-Trzoss

Martha Schad – „One kochały Hitlera” – recenzja i ocena

Chociaż Adolf Hitler nie posiadał żadnych cech aryjskiego ideału mężczyzny, to – o dziwo – był obiektem fascynacji wielu kobiet. Wspierały go i pomagały nawiązać kontakty w najwyższych kręgach. O tych mało znanych faktach opowiada najnowsza książka Marthy Schad.

Piotr Burak

Elly Ney – pianistka Hitlera

W życiu Adolfa Hitlera było wiele kobiet. Jedną z najbardziej niezwykłych była fanatycznie oddana mu pianistka Elly Ney. Ślady swej fascynacji pilnie zacierała ona do końca życia.

Martha Schad

11 artystek od renesansu do XX wieku

Wielkich malarzy czy rzeźbiarzy, jakimi bez wątpienia byli Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rubens czy Picasso, zna niemalże każdy. Wiedza o nich przekazywana jest w szkołach, a popkultura eksploatuje ich dzieła i przypomina nam o ich istnieniu przy nadarzających się okazjach. Mało kto jednak pamięta o artystkach funkcjonujących tak w dawniejszych, jak i bliższych nam czasowo epokach w historii sztuki. Oto przegląd jedenastu mało znanych malarek, rzeźbiarek i graficzek.

Marta Przybylak

Wywiady

Swietłana Aleksijewicz: Uczono nas jak umierać, nie jak żyć

Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za 2015 rok otrzymała Swietłana Aleksijewicz, reportażystka i najpoczytniejsza białoruska pisarka. Przypominamy naszą rozmowę z nią, publikowaną po wydaniu w Polsce jej najbardziej znanej książki pt. „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety”.

Grażyna Latos

Strajk w Stoczni Gdańskiej, który obalił komunizm

Strajk w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku doprowadził do narodzin ruchu społecznego, który zatrząsł komunistyczną dyktaturą. Bakcyl wolności uwolniony podczas letnich protestów ostatecznie obalił komunizm.

Anna Machcewicz

Wywiady

Dziewczyna z Błyskawicą

Wanda Traczyk-Stawska, pseudonim „Pączek”, w momencie wybuchu powstania warszawskiego miała 17 lat. Bała się, że nie zdąży niczego zdziałać przed rychłym zakończeniem zrywu - wszyscy myśleli, że będzie on trwał jedynie trzy dni. Jej losy zostały uwiecznione w dokumencie „Portret żołnierza”, który będzie można zobaczyć w TVP1 już dziś.

Zoe - małżonka trzech cesarzy

Zoe (978-1050) miała okazję poznać aż pięciu cesarzy bizantyjskich, a trzech z nich poślubiła. Życie cesarzowej nie było jednak usłane różami.

Marcin Zawadzki

Mesalina – cesarzowa nimfomanka

Mesalina należała do najbardziej zbrodniczych, a zarazem lubieżnych kobiet wśród rzymskich cesarzowych – to nie ulega wątpliwości. Została też pierwszą cesarzową formalnie skazaną na niepamięć.

Aleksander Krawczuk

Aleksander Krawczuk – „Poczet cesarzowych Rzymu” – recenzja i ocena

Dzieje państwa rzymskiego poznajemy głównie poprzez analizę dokonań wielkich indywidualności – wodzów, generałów, senatorów, a w końcu cesarzy. Za większością tych wielkich mężów Rzymu stały jednak kobiety, cieszące się niejednokrotnie osobistym autorytetem i potężnymi, sięgającymi często bardzo daleko wpływami. _Poczet cesarzowych Rzymu_ to książka, dzięki której spojrzymy na dzieje Imperium Romanum właśnie przez pryzmat kobiet – babek, matek, żon, czy w końcu córek mężczyzn, którzy zasiadali na cesarskim tronie.

Mateusz Okoński

Mit Grety Garbo

Greta Garbo to aktorka legendarna łącząca w sobie niezwykłe piękno, nowoczesnego ducha i nieodparty wdzięk. Nieprzerwanie od lat pozostaje jedną z najbardziej fascynujących i pożądanych kobiet Złotej Ery Hollywood. Czy tyle lat po jej śmierci rozwikłano już zagadkę tego kim była?

Wanesa Rerutko

Beletrystyka

Joanna d'Arc kontra francuscy księża

Joanna d'Arc - prosta wieśniaczka, która miała zmienić losy świata. Jej hardość budziła podziw, ale i nienawiść, zwłaszcza wśród możnych.

Mark Twain

Mark Twain - „Joanna d'Arc” (informacja)

Mark Twain uważał tę powieść za dzieło swojego życia i przygotowywał się do jej napisania 12 lat. Nie tylko dlatego, że wymagała rzetelnych studiów historycznych obejmujących zarówno francuskie, jak i angielskie źródła. Poszukiwał po prostu najodpowiedniejszej formy dla przedstawienia losów niezwykłej postaci, będącej uosobieniem wszelakich cnót, a przede wszystkim niedoścignionym wzorem patriotyzmu – Joanny d’Arc.

Irena Eichlerówna - wyobcowana artystka totalna

Ćwierć wieku temu zmarła wybitna artystka, Irena Eichlerówna. Co sprawiło, że trwale zapisała się w historii polskiego aktorstwa?

Łukasz Zwaliński