Dobrawa, Sygryda, Rycheza. Kobiety w dyplomacji Piastów
Rycheza, królowa Polski i żona Mieszka II. Obraz autorstwa Wojciecha Gersona (domena publiczna) Jak podkreślają mediewiści, w średniowieczu wydawanie kobiet za mąż miało kluczową rolę dla politycznych sojuszy. Żony pierwszych Piastów były cudzoziemkami, a córka Mieszka, Sygryda (Świętosława), została wskutek zagranicznych mariażów królową Szwecji, Danii i Norwegii.
Według współczesnych badaczy, dyplomatyczna rola kobiet w wiekach średnich okazuje się większa niż się mogło wydawać. Na ten temat dyskutowali podczas warszawskiego spotkania dwaj specjaliści: archeolog prof. Przemysław Urbańczyk i historyk mediewista, dr Grzegorz Pac.
- Najlepszym sposobem zawierania aliansów międzypaństwowych było w epoce pierwszych Piastów nie podpisywanie traktatów, ale zawieranie małżeństw – zaznaczył Urbańczyk.
Jeśli przyglądamy się żonom władców tej dynastii, to są to na ogół cudzoziemki – w przypadku Mieszka najpierw Czeszka Dąbrówka (Dobrawa), a potem Niemka Oda. Niewiele wiadomo o pierwszych dwóch żonach Bolesława Chrobrego; mamy natomiast informację, że poślubił on potem jeszcze dwie kobiety - słowiańską Emnildę, a potem Odę (Drugą). Syn Bolesława, Mieszko II, poślubił znów niemiecką arystokratkę Rychezę. Uważana jest ona za pierwszą historycznie potwierdzoną królową Polski.
Z listy małżonek pierwszych władców piastowskich wynika, że ze względów politycznych szukali oni żon na zachód i południe od Polski, rzadziej – za wschodnią granicą.- Wyjątkiem od tej reguły była Dobroniega, księżniczka z dynastii Rurykowiczów, którą poślubił Kazimierz Odnowiciel. Potem inni władcy polscy żenili się z ruskimi księżniczkami w okresie rozbicia dzielnicowego – dodał Pac, autor książki Kobiety w dynastii Piastów.
Czeska księżniczka Dobrawa (zwana także Dubrawką), żona Mieszka I (domena publiczna) Zdaniem Urbańczyka spośród towarzyszek życia pierwszych polskich władców nikt nie dorównał pod względem znaczenia Dąbrówce (Dobrawie). - Już niemiecki kronikarz biskup Thietmar przypisywał jej, że odwiodła księcia piastowskiego od pogaństwa - dodał. W związku z przyjęciem chrześcijaństwa Mieszko miał też porzucić poligamię – a według Galla Anonima, przed przybyciem Dobrawy wedle swego zwyczaju siedmiu żon zażywał.
Według źródeł także czeskiej małżonce, która umocniła sojusz obu państw, Mieszko ofiarował najstarszy kościół w ówczesnych granicach państwa – na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. Jednak Pac zwraca uwagę, że opowieści o wybitnym wpływie kobiet na nawracanie ich mężów na chrześcijaństwo należy traktować ostrożnie, gdyż jest toposem literackim powtarzającym się u wielu europejskich kronikarzy średniowiecznych. - Może być i tak, że ten wątek dodawano, nawet jeśli nic takiego się nie zdarzyło – zauważył.
Pac podkreślił, że rola kobiet we wczesnośredniowiecznej Europie w dyplomacji była istotna, choć na ogół bierna – gdyż nie wychodziły one właściwie za mąż, ale były wydawane przez swoich ojców.
- Źródła często ukrywają przed historykami znaczenie kobiet, nawet kiedy rządziły one faktycznie w zastępstwie małoletnich synów. Gall Anonim nie podaje nam w ogóle imion żon władców z trzema tylko wyjątkami – Rzepki, towarzyszki Piasta, Dobrawy oraz Judyty Czeskiej, matki Bolesława Krzywoustego. Wydaje się, że kronikarz wymienia te imiona głównie po to, by podkreślić, że kobiety te były matkami wielkich synów – zaznaczył Pac.
Stygryda - córka Mieszka I, królowa Szwecji, Danii i Norwegii (domena publiczna) Narzędziem polityki zagranicznej Piastów były nie tylko mariaże z cudzoziemkami, ale także wydawanie przez nich córek za obcych władców. Jednym z najbarwniejszych przykładów była Sygryda (zwana tradycyjnie Świętosławą – choć bez potwierdzenia w dostępnych źródłach), córka Mieszka, siostra Bolesława Chrobrego. Jej ojciec zaaranżował jej małżeństwo z Erykiem Zwycięskim, władcą Szwecji. Potem, po owdowieniu, została żoną Swena Widłobrodego, króla Danii i Norwegii. Postać ta obrosła w Skandynawii w liczne legendy, stając się bohaterką opowieści i sag. Dziś – jak zaznaczają specjaliści – bardzo trudno odróżnić te mity od prawdy.
Popularna współczesna pisarka historyczna, Elżbieta Cherezińska napisała o Sygrydzie długą powieść, która się niedługo ukaże pt. Harda. Jest to pełen fikcyjnych szczegółów, barwny portret kobiety, związanej z dziejami Szwecji, Danii, Norwegii i Anglii, swobodnie nawiązujący do historycznej wiedzy.
Spotkanie pt. Kobiety w dyplomacji wczesnopiastowskiej odbyło się 23 maja w Bibliotece Głównej przy ul. Koszykowej w Warszawie w ramach cyklu Dwugłos na ciekawy temat.
Źródło: naukawpolsce.pap.pl
