Francja

J.F.C. Fuller – „Czołgi w Wielkiej Wojnie” – recenzja i ocena

Po 93 latach od swojej premiery w 1920 roku doczekała się w końcu polskiego tłumaczenia pierwsza z książek Johna Frederica Charlesa Fullera dotyczących broni pancernej. Jej autor był w okresie międzywojennym najbardziej znanym teoretykiem motoryzacji i mechanizacji wojsk lądowych, a jego międzynarodowa kariera zaczęła się właśnie od tej publikacji.

Krzysztof Fudalej

Antoine de Saint-Exupéry: Ostatni lot i śmierć

31 lipca 1944 r. o godzinie 8.45 F-5B Lightning nr 223 oderwał się od ziemi. Siedzący w jego ciasnej kabinie autor „Małego Księcia” nie wrócił już na miejsce startu. Historia jego ostatniego lotu przez dziesięciolecia pozostawała zagadką. Major Antoine de Saint-Exupéry – jak wyglądała jego śmierć?

Julita Kamionowska

Bitwa pod Bouvines – wielki triumf Filipa Augusta

27 lipca 1214 roku w słoneczną lipcową niedzielę, rozegrała się bitwa pod Bouvines – niezwykle ważne starcie w historii Francji, Anglii i Niemiec.

Droga do Bouvines

800 lat temu doszło do bitwy pod Bouvines – jednego z największych i najbardziej znanych starć średniowiecza. Doprowadziła do niego długa i trudna rywalizacja.

Hilary Mantel – „Kogo śmierć nie sięgnie”, tom 1 – recenzja i ocena

Maximilien de Robespierre, Georges Danton, Camille Desmoulins – trzej świetni prawnicy francuscy pochodzący z prowincji. Możliwie, że historia w ogóle by o nich nie usłyszała, podobnie jak o setkach innych paryskich adwokatów, gdyby nie pewne zamieszanie pod koniec XVIII wieku nad Sekwaną i Loarą, które do historii przeszło jako Wielka Burżuazyjna Rewolucja Francuska.

Michał Staniszewski

Dziwadła Hobarta w Normandii: czołgi na każdą okazję (cz. 2)

6 czerwca 1944 roku do wybrzeży Francji zbliżyła się potężna armada. W awangardzie znajdowały czołgi pływające, gotowe do przeprowadzenia pierwszego uderzenia. Nadeszła godzina próby dla dziwadeł Hobarta.

Łukasz Męczykowski

Bitwa pod Wagram: sztuka zwyciężania „Małego Kaprala”

Bitwa pod Wagram, stoczona 5 i 6 lipca 1809 roku, zakończyła się pobiciem oddziałów arcyksięcia austriackiego Karola Ludwika. W efekcie jeszcze w październiku tego roku podpisany został pomyślny dla Napoleona traktat w Schönbrunn, kończący wojnę Francji z V koalicją.

Karolina Dudzic

Tony Judt – „Brzemię odpowiedzialności: Blum, Camus, Aron i francuski wiek dwudziesty” – recenzja i ocena

Léon Blum, Raymond Aron i Albert Camus to trzej bohaterowie książki „Brzemię odpowiedzialności” Toniego Judta. Co ich łączy? Odwaga, konsekwencja w działaniu, trwanie przy swoich ideałach, ale też wyobcowanie ze środowiska, z którego się wywodzą oraz to, że uznanie zdobyli dopiero po długich latach.

Małgorzata Radomska

Mikrohistoria – otwieranie nowych horyzontów

Historia czy antropologia? Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku, w postmodernistycznym nurcie historiografii historycy zwrócili uwagę na badania w skali mikro. Mimo iż mikrohistoria „wyszła już z mody”, jako badacze przeszłości, często nieświadomie, wciąż czerpiemy z jej dorobku.

Dorota Gregorowicz

Opinie

George Orwell na dnie...

...czyli o tym, jak autor „Roku 1984” był tak biedny, że jadł tylko chleb z margaryną.

Paweł Rzewuski

Dziwadła Hobarta w Normandii: czołgi na każdą okazję (cz. 1)

6 czerwca 1944 roku alianci powrócili do Francji. Na czele sił inwazyjnych znajdowały się czołgi, od których zależało powodzenie całej operacji. Gdy nadszedł D-Day okazało się, że bolesne lekcje z poprzednich lat wojny nie poszły w las…

Łukasz Męczykowski

Krucjata dziecięca – między historią a mitem

Przełom XII i XIII w. przyniósł ruchowi krucjatowemu prawie same klęski. Najpierw padła Jerozolima, a kolejne wyprawy w latach 1183–1204 nie odniosły sukcesu. W roku 1212 odbyła się kolejna wyprawa krzyżowa, której uczestnicy, pchani religijnym zapałem, także chcieli odbić miasto chrystusowe z rąk niewiernych. Szkopuł w tym, że tym razem krzyżowcami były nieletnie dzieci i młodzież…

Marcin Sałański

Beletrystyka

Jak zaczynali przywódcy Rewolucji Francuskiej?

Georges-Jacques Danton, Maximilien Robespierre, Camille Desmoulins - trzej przywódcy Rewolucji Francuskiej. Pierwszy żarliwy i tryskający energią, drugi niepozorny i pracowity, a trzeci przystojny i wspaniały mówca. Jakie były początki ich drogi na szczyt?

Hilary Mantel

Gérard Bardy – „Charles de Gaulle. Biografia katolika i męża stanu” – recenzja i ocena

Charles de Gaulle był jednym z najwybitniejszych polityków francuskich ubiegłego stulecia. Nie znał kompromisów, gdy chodziło o interes jego ojczyzny. Gdy III Republika Francuska upadła pod miażdżącym ciosem niemieckiego Blitzkriegu, de Gaulle postanowił walczyć dalej. A gdy już został prezydentem, przez wielu nazywany był „ostatnim chrześcijańskim królem”.

Kamil Kartasiński

De Gaulle i Kościół - historia wzajemnego szacunku

„Najstarsza córa Kościoła" laicyzuje się od ponad dwóch wieków, mimo to jednym z jej prezydentów został gorliwy katolik. Czasem prowadziło to do nieco problematycznych sytuacji...

Gerard Bardy

Amerykańscy żołnierze i paryscy przestępcy

Pod koniec września 1944 roku amerykańscy wojskowi na Europejskim Teatrze Działań Wojennych stali się stroną w wojnie prowadzonej na zupełnie nieoczekiwanym froncie...

Charles Glass

Biblioteka Polska w Paryżu. Żywy pomnik polskiej kultury i emigracji

24 marca 1839 roku temu otwarta została dla publiczności Biblioteka Polska w Paryżu. Jak powstała największa polska książnica znajdująca się poza granicami kraju?

Katarzyna Seroka

Chrzest bojowy „Czarnych Diabłów”

Bitwa pod Falaise otworzyła szlak bojowy 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka. Jak wyglądało starcie, od którego zaczęła się legenda polskiej jednostki?

Evan McGilvray

Montségur – upadek katarskiej twierdzy

Po 10 miesiącach oblężenia upadło Montségur – jeden z ostatnich katarskich bastionów w Langwedocji. Tego dnia około 200 heretyków spłonęło na stosie, wśród nich katarski biskup Tuluzy Bertran Marti. Był to ostatni akord prowadzonej od 1209 roku walki z tym ruchem religijnym.

Henryk II Plantagenet kontra Tomasz Becket

Latem 1158 r., na rok przed wyprawą Henryka pod mury Tuluzy, Tomasz Becket wjechał na czele imponującego pochodu do Paryża. Przybywał w pokoju, jako kanclerz Anglii i sługa angielskiego króla, cieszący się najwyższymi zaszczytami...

Dan Jones

Alexis Jenni – „Francuska sztuka wojny” – recenzja i ocena

Miłość bywa często przyrównywana do wojny. Pierwsza z tych dwóch dziedzin stereotypowo przypisywana jest Francuzom. Książka Alexisa Jenniego „Francuska sztuka wojny” pokazuje, że i druga z nich nie jest obca temu narodowi.

Jakub Dorosz-Kruczyński

Gwiazdka Cieszyńska - Żuawi Śmierci

Od 1831 roku, w okresie panowania Francuzów w Algierii, zaczęły tworzyć się specjalne oddziały wojsk, tzw. Żuawi. Mieli oni wielką renomę - odznaczali się niezwykłą odwagą i tworzyli elitę armii francuskiej. Ich nazwa została również przyjęta w XIX wieku przez jednostki w innych armiach.

Błażej Guzy

Opinie

Co łączy centra handlowe i kobiecą emancypację?

Która kobieta nie lubi spędzać wolnego czasu w centrach handlowych i wydawać pieniędzy na luksusowe rzeczy? Robią to dla prestiżu i możności dołączenia do ekskluzywnej grupy pięknych i bogatych. Jednak kiedy się to zaczęło? I czy niewolnictwo mody i zakupów przyczyniło się do uwolnienia kobiet spod władzy mężczyzn?

Sylwia Gorlicka

Wojna krymska, czyli szachy pod Sewastopolem

Wojna krymska to starcie Anglii i Francji z Rosją, którego celem było zachowanie europejskiej równowagi sił. Mimo że XIX-wiek kojarzy nam się głównie z rozwojem gospodarczym i pokojem w Europie, zakłócanym od czasu do czasu nagłymi rewolucjami bądź błyskawicznymi kampaniami wojennymi, to w latach 1853-1856 w basenie Morza Czarnego toczył się wyniszczający konflikt.

Michał Staniszewski

Francuscy żołnierze rehabilitowani po blisko stu latach?

„Tchórze” – tak zostali zapamiętani i jako tacy trafili na strony historycznych książek. Czy francuscy wojskowi straceni za niesubordynację podczas I wojny światowej rzeczywiście zasłużyli na to miano?

Julita Kamionowska

Porwanie papieża Bonifacego VIII

7 września 1303 r. miało miejsce porwanie papieża Bonifacego VIII na zlecenie króla Francji Filipa IV Pięknego. W jakich okolicznościach doszło do tego wydarzenia, będącego kolejnym elementem średniowiecznego konfliktu władzy papieskiej i monarszej?

Michał Kozłowski

Redakcyjne

Jeanne Bourin – „Sekrety kobiet złotnika” – recenzja i ocena

Walka między powinnością żony a dziką namiętnością, a w tle panorama XIII-wiecznej Francji. Brzmi jak świetny pomysł na powieść.

Ryszard Struck

Jakobina Luksemburska - pierwsza dama Królestwa Anglii

Urodziła czternaścioro dzieci, stała przed sądem w procesie o czary, zdobyła bezprecedensowe wpływy. Była jedną z barwniejszych kobiet swoich czasów...

Philippa Gregory

Pieśń o Rolandzie: kim był hrabia Roland i czemu zginął w wąwozie Roncevaux?

„Pieśń o Rolandzie” sławi bohaterską śmierć hrabiego Rolanda. 15 sierpnia 778 roku, w wąwozie Roncevaux w hiszpańskich Pirenejach w pobliżu granicy z Francją, miała miejsce bitwa między tylną strażą wojsk Karola Wielkiego a baskijskimi góralami, przeciwnymi władzy frankijskiego króla. Siły dowodzone przez hrabiego Rolanda zostały, ku zaskoczeniu wszystkich, wycięte w pień. Zginąwszy z rąk chrześcijańskich pasterzy hrabia zapisał się jednak złotymi zgłoskami w dziejach Francji i średniowiecznej Europy.

Marcin Sałański

Shelley Emiling – „Maria Skłodowska-Curie i jej córki” – recenzja i ocena

Introwertyczka, tytan pracy, geniusz w spódnicy, nadopiekuńcza matka dbająca o wykształcenie córek, lecz nie pamiętająca o ich urodzinach. Skandalistka, o której Albert Einstein miał powiedzieć, że _jest tak atrakcyjna, że dla każdego może stać się niebezpieczna_. O Marii Skłodowskiej-Curie, z nieco innej strony, pisze w swojej najnowszej książce Shelley Emiling.

Małgorzata Radomska

Joshua Levine – „Dunkierka” – recenzja i ocena

Nie ma większego wydarzenia w brytyjskiej historii II wojny światowej niż Dunkierka. W przeciągu kilku dni Brytyjczycy uwierzyli, że mają jeszcze przyszłość. Joshua Levine zebrał wspomnienia brytyjskich weteranów, by przedstawić czytelnikom ich przeżycia z tego tragicznego, lecz niosącego nadzieję okresu.

Łukasz Męczykowski

We Francji zniesiono XIX-wieczny delikt obrazy głowy państwa

W celu dostosowania prawa do wymogów stawianych przez Unię Europejską, francuski Senat zniósł w miniony czwartek przepis mówiący o odpowiedzialności karnej osób obrażających głowę państwa. Sprzeczność ujrzała światło dzienne dzięki głośnej sprawie, której głównym bohaterem był ówczesny prezydent Francji Nicolas Sarkozy.

Marta Tomczak

Unia Europejska też ma swoją historię. Europejska Wspólnota Węgla i Stali: geneza

23 lipca 1952 roku wszedł w życie traktat paryski – powołana została do życia Europejska Wspólnota Węgla i Stali – organizację ponadnarodową, która zapoczątkowała proces współczesnej integracji Starego Kontynentu i po wielu latach przerodziła się w dzisiejszą Unię Europejską.

Maciej Szumowski

Niecodzienna historia japońskiej skrzyni

Gdyby przedmioty umiały mówić, ta skrzynia miałaby do opowiedzenia nie lada historię. Wykonana w XVII wieku przez japońskiego mistrza dla szefa Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, wbrew zakazowi przewieziona do Europy trafiła w końcu w ręce potężnego kardynała Mazariniego. W muzeum znalazła się dopiero w czerwcu tego roku, wcześniej pełniąc rolę... zwyczajnego mebla!

Pożar w Hotelu Lambert

Słynny paryski budynek, od którego pochodzi nazwa stronnictwa emigrantów polskich skupionych wokół księcia Adama Czartoryskiego, w nocy z 9 na 10 lipca stanął w płomieniach. Na razie nie wiadomo ile uda się uratować z zabytkowego obiektu.

Beletrystyka

Średniowieczny Paryż się budzi

Noc chyliła się ku końcowi. Nagle ciszę rozdarł głos rogu, zapowiadając dzień. Chrapliwe dźwięki miedzianego instrumentu dobiegały ze szczytów głównych wież grodzkich, oznajmiając pełniącym straż mieszczanom, że ich służba kończy się o świcie i że czas na zmianę warty...

Jeanne Bourin

Grégoire Chamayou – „Podłe ciała” – recenzja i ocena

Haniebne, odrażające i dyskryminujące – tak można określić eksperymenty medyczne przeprowadzane na ludziach z marginesu społecznego między XVII a XIX wiekiem. Grégoire Chamayou przypomina współczesnej medycynie eksperymentalnej o jej niechlubnych początkach, o których to najchętniej by zapomniała.

Małgorzata Radomska

Henryk Gruber (1892–1973): „self-made man” z Sokala. Przyczynek do biografii (cz. 2)

Wojna zmusiła Henryka Grubera do emigracji. Najpierw we Francji, a później w Argentynie próbował kontynuować pracę prezesa PKO oraz Banco Polaco, stale jednak musiał zmagać się z szykanami władz w Paryżu i Londynie.

Krzysztof Michalski

Jak Ferdinand Foch został Marszałkiem Polski?

Bohater Europy, zwycięzca I wojny światowej, przyjaciel Polaków. Ze względu na swoje zasługi dla sprawy polskiej, był niezwykle bliski Polakom. 13 kwietnia 1923 roku Ferdinand Foch został mianowany Marszałkiem Polski.

Tomasz Stachurski

Wspomnienia

Mickiewicz i jego Paryż

Adam Mickiewicz wiódł na emigracji żywot godny niezwykłego twórcy. Jak zapamiętał to jego syn?

Władysław Mickiewicz

Paweł Rzewuski , Mat. pras.

Francuzi kończą w Mali

Wszystko wskazuje na to, że francuska operacja wojskowa w Mali trwająca od stycznia 2013 roku, dobiega końca. Jak donosi BBC prezydent Francji poinformował, że udało się odnieść szereg znaczących zwycięstw nad bojownikami.

Parostatkiem w piękny rejs – historia wynalazku (cz. 1)

11 lutego 1809 roku Robert Fulton opatentował statek parowy. Wynalazca już w 1807 roku zbudował pierwszy parowiec pasażerski, a w latach 1812-1814 pierwszy okręt z napędem parowym. Dzieje tego wynalazku sięgają jednak czasów, gdy nikomu nie śniła się jeszcze rewolucja przemysłowa.

Wojciech Andryszek

Humanitarna śmierć. Krótka historia gilotyny

Gilotyna budziła grozę. W przeszłości jedną z metod karania winowajcy było ścinanie nieszczęśnikowi głowy. Z czasem zaczęto szukać sposobu, aby egzekucja przebiegała szybciej i sprawniej niż przy zastosowaniu miecza lub topora. Umożliwiła to właśnie gilotyna, którą zaczęto nazywać „maszyną śmierci”.

Katarzyna Seroka

Erich Maria Remarque – „Droga powrotna” – recenzja i ocena

Wydawnictwo Rebis publikuje w swojej znakomitej serii „Mistrzowie literatury” wybitne pozycje książkowe czołowych pisarzy. Cieszy mnie niezmiernie fakt, iż znaczącą częścią cyklu są wydawane na nowo, w przekładach Ryszarda Wojnakowskiego, powieści Ericha Marii Remarque'a, twórcy o randze niezaprzeczalnej, jak najbardziej zasługującego na obecność w prestiżowym projekcie. Jesień ubiegłego roku przyniosła kolejną nadzwyczaj interesującą pozycję w kolekcji dzieł tego autora – „Drogę powrotną”.

Paweł Chmielowski

Gdy świat stanął u progu wojny. I kryzys marokański (cz. 3): Biały Dom

Choć Stany Zjednoczone unikały zaangażowania w kryzys marokański, a Wielka Brytania robiła wszystko, by utrzymać swą dawną kolonię z daleka od całego sporu, Niemcom udało się wciągnąć prezydenta Roosevelta w dyplomatyczną rozgrywkę.

Przemysław Piotr Damski

Georges Vigarello - „Historia czystości i brudu” – recenzja i ocena

Budzący naszą odrazę brud, zdawać by się mogło, nie przedstawia wartościowego przedmiotu badań. Oddając się jednak lekturze książki Georges'a Vigarellego, przekonujemy się, iż jest to intrygujący punkt wyjścia i ważny element historii społecznej.

Krzysztof Kirdzik

100 lat temu odkryto popiersie Nefertiti

„O jasnym obliczu, radośnie przybrana w [koronę z] podwójnym piórem, władczyni szczęścia, obdarzona wszelkimi cnotami. O głosie, który raduje, Pani pełna czaru” - tak określa piękną żonę, matkę i współregentkę jedna z inskrypcji na granicznej steli. Jaka w rzeczywistości była Nefertiti? To pytanie nie przestaje fascynować od równo stu lat.

Anna Wiktor

Św. Franciszek Salezy – rocznica narodzin patrona dziennikarzy

21 sierpnia 1567 r. urodził się Franciszek Salezy – teolog, filozof, francuski humanista, święty Kościoła katolickiego. W roku 1923 Pius XI ogłosił go patronem dziennikarzy i katolickiej prasy. Właśnie mija rocznica narodzin świętego, którego atrybutami po dzień dzisiejszy są księga i pióro.

Marcin Sałański

Bilal, Komunizm i Jugosławia. Fascynacja, niechęć, miłość?

Scenarzysta, rysownik, a także reżyser filmowy Enki Bilal cieszy zasłużoną estymą wśród miłośników komiksu. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę, iż pochodzi on z Europy środkowo-wschodniej. Jej losy mają swoje odzwierciedlenie w twórczości bałkańskiego rysownika.

Jan Ratuszniak

I kryzys marokański. Gdy świat stanął u progu wojny (cz. 2): Whitehall i Quai d’Orsay

Manifestacja tangerska doprowadziła do wybuchu kryzysu, który z każdym dniem przybierał na sile. Stał się on wyzwaniem dla Londynu i Paryża, które niedawno zawarły „entente cordiale”.

Przemysław Piotr Damski

Wywiady

Jarosław Czubaty: Napoleon powiedział: „musicie zorganizować swoje państwo, a my musimy wygrać wojnę”

1 lipca 1812 roku Napoleon I utworzył w Wilnie Komisję Rządu Tymczasowego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Był to kolejny krok w kierunku odtworzenia polskiej państwowości pod egidą cesarza Francuzów. O okoliczności tych wydarzeń i wizje odrodzonego Królestwa Polskiego zapytaliśmy prof. Jarosława Czubatego z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Tomasz Leszkowicz

Magdalena Heruday-Kiełczewska

Mitterrand i Hollande: François I i François II?

O 6 maja tego roku francuska prasa pisała: „Jak w 1981 roku. Lewica wzięła Bastylię… z radością”. Nowy prezydent Republiki Francuskiej jest pierwszym socjalistą na tym stanowisku od czasów François Mitterranda. Nic dziwnego, że obu polityków zaczęto porównywać. Sam François Hollande wzoruje się na swoim sławnym poprzedniku. Ile rzeczywiście ich łączy i czy Francja początku lat osiemdziesiątych ma wiele wspólnego z Francją A.D. 2012?

Papież Paweł I (757–767)

Paweł I jako pierwszy papież wręczył królowi Franków miecz symbolizujący świeckie ramię kościoła. Balansował pomiędzy potęgami Franków, Longobardów i Bizancjum. Dziś jest świętym Kościoła katolickiego.

Michał Kozłowski

Georges Haussmann i wielka przebudowa Paryża: od średniowiecznej zabudowy do nowoczesnej metropolii

Paryż nie zawsze był tak przestronny i dobrze zorganizowany jak ten współczesny. Jeszcze na początku XIX wieku przypominał bardziej średniowieczne miasto niż nowoczesną i funkcjonalną stolicę. Potrzeba było ponad pół wieku prac, ogromnych nakładów finansowych i zaangażowania wielkiego urbanisty – Georgesa Haussmanna – żeby przekształcić zabudowę Paryża do znanej nam postaci.

Katarzyna Seroka

Przywódcy Francji – sylwetki

W niedzielę 6 maja we Francji rozstrzygnie się druga tura wyborów prezydenckich. Do walki stanie urzędujący prezydent Nicolas Sarkozy oraz lider Partii Socjalistycznej François Hollande. Przy tej okazji warto przypomnieć sylwetki pięciu przywódców Francji, którzy naszym zdaniem w ciągu ostatnich 140 lat odcisnęli znaczące piętno na polityce Republiki.

Tomasz Leszkowicz

Wanda Wolska-Conus (21 listopada 1919–25 kwietnia 2012) – nestor polskich bizantynologów

25 kwietnia 2012 roku, po długiej chorobie, zmarła w Paryżu Wanda Wolska-Conus – nestorka bizantynologii nie tylko polskiej, lecz także francuskiej.

Michał Kozłowski

Opinie

„Ochrona pamięci” czy „zamach na wolność słowa”? Francuska debata na temat ustawy o ludobójstwie Ormian

Dziś społeczność ormiańska na całym świecie upamiętnia ofiary ludobójstwa, którego dokonali na ich narodzie w latach 1915–1917 Turcy. Spór o uznanie zbrodni nie jest jednak tylko konfliktem dwóch państw. Dobrze pokazała to tocząca się w cieniu aktualnej kampanii wyborczej we Francji debata o ustawowym ściganiu zaprzeczających masakrze.

Valentin Behr