XIX wiek

Niall Ferguson - „Dom Rothschildów. Prorocy finansów 1798-1848” - recenzja i ocena

Niewątpliwie bardzo cenna i znacząca książka, choć jej wydanie pozostawia wiele do życzenia.

Przemysław Piotr Damski

Wyprawa Stefana Szolc-Rogozińskiego do Kamerunu a polskie marzenia o koloniach

W 1882 roku polska wyprawa naukowa, na czele której stał Stefan Szolc-Rogoziński, wyruszyła do Afryki. Niewielka i niedofinansowana, nie mogła osiągnąć stawianych przed nią celów. Pół wieku później posłużyła Lidze Morskiej i Kolonialnej do prowadzenia polityki kolonialnej II Rzeczypospolitej.

Śladami dawnej Warszawy – zapomniane latarnie

_Pewnego razu była sobie szanowana stara lampa uliczna, która wykonywała swoje obowiązki uczciwie i dobrze od wielu lat. Lecz pewnego razu stwierdzono, iż jest za staromodna. To był ostatni wieczór, kiedy miała wisieć na latarnianym słupie i oświecać ulicę. Lampa czuła się jak baletnica, która tańczyła po raz ostatni i wiedziała, że jutro przeminie_ – Hans Christian Andersen.

Karolina Zawadka

Z generałem Custerem w Czarnych Górach. Sygurd Wiśniowski i podróże po Ameryce Północnej

Gdy Sygurd Wiśniowski (1841–1892) wyprawił się po raz pierwszy do Ameryki Północnej, był już znanym podróżnikiem i reportażystą. W USA wziął udział w ekspedycji George’a Custera do Czarnych Gór, która dała początek gorączce złota i wojnie z Indianami, w której zginął słynny generał.

Adam Zamoyski - „Urojone widmo rewolucji” - recenzja i ocena

Od zamachów na World Trade Center prawie piętnaście lat temu (a ostatnio coraz częściej) słychać głosy przestrzegające przed możliwym ograniczaniem swobód obywatelskich pod pozorem troski o bezpieczeństwo. Czy to nowy trend? Z książki Adama Zamoyskiego dowiemy się, że analogiczny problem istniał już w XIX wieku.

Michał Gadziński

Jerzy S. Łątka – „Atatürk. Twórca nowoczesnej Turcji” – recenzja i ocena

Mustafa Kemal Atatürk jest jedną z najciekawszych postaci w historii XX wieku. Pozostaje jedynym przywódcą państwa muzułmańskiego, któremu udało się zreformować swój kraj na europejską modłę, a także przeprowadzić w nim rozdział religii od życia politycznego. W jaki sposób dokonał tego, co nie udało się choćby szachowi Iranu Mohammedowi Rezie Pahlawiemu?

Konrad Ruzik

Sąd Ostateczny oczami mistrzów malarstwa Galeria

W chrześcijańskiej historii zbawienia Paruzja, czyli powtórne przyjście Chrystusa, i wynikający z niej Sąd Ostateczny zajmują kluczowe miejsce. Wyobrażenie tego wydarzenia przez wieki było uwieczniane przez mistrzów malarstwa. Prezentujemy dwanaście takich przedstawień.

Tomasz Leszkowicz

Reklamy

PREMIERA: Przemysław Mrówka – „Krwawy Kaukaz: Czeczenia”

Imperialne ambicje Rosji to prawdziwy temat-rzeka. Jednym z najciekawszych, a jednocześnie najbardziej ponurych wątków tej historii stanowią dzieje konfliktu w Czeczenii. Kaukascy górale przez wiele lat dzielnie stawiali opór najeźdźcom. A gdy w końcu musieli ulec, Rosjan drogo kosztowała każda chwila spędzona na podbitej ziemi.

Michał Świgoń

Podróżnik Henryk Sienkiewicz. Pierwsze zagraniczne wyjazdy pisarza

Ile to razy w szkole słyszeliśmy, że powieść „W pustyni i w puszczy” powstała dzięki podróży Henryka Sienkiewicza w głąb Czarnego Lądu? A czy ktoś zadał sobie pytanie, gdzie jeszcze, oprócz Afryki, zawitał nasz wielki pisarz?

Węgierska rewolucja narodowa

15 marca 1848 roku Peszcie wybuchła rewolucja węgierska. Tym samym rozpoczęła się nowa epoka w dziejach narodu węgierskiego. Ważna rola przypadła w niej także Polakom.

Michał Przeperski

Rothschildowie - bankierzy królów

Rothschildowie to rodzina pełna tajemnic. Współczesne korporacje i ich finansowa potęga to pikuś w porównaniu z pozycją wypracowaną przez przedstawicieli wspomnianego rodu. Oto krótka historia o tym jak wykorzystać deficyt budżetowy, aby nieprzyzwoicie się wzbogacić...

Niall Ferguson

Imperium Rothschildów

Imperium Rothschildów budowane było przez lata. Należeli do jednej z najsłynniejszych rodzin bogaczy, która rozpoczęła swój marsz ku pieniądzom jeszcze na początku XIX wieku. Co się z nią teraz dzieje?

Przemysław Mrówka

Bitwa pod Aduą – wielka klęska białego człowieka

Bitwa pod Aduą miała miejsce 1 marca 1896 roku. Wtedy to wojska włoskie stanęły naprzeciw armii etiopskiej. Dowodzący ekspedycją generał Baratieri liczył na szybkie i łatwe zwycięstwo, które zmusi abisyńskiego cesarza do uległości wobec Rzymu. Ku zdumieniu światowej opinii publicznej, to broniący swoich ziem Afrykanie odnieśli triumf.

Michał Woś

Lucyna Ćwierczakiewiczowa - życie i upadek kulinarnej królowej

Lucyna Ćwierczakiewiczowa nazywana była najsłynniejszą autorką polskich książek kucharskich w XIX wieku oraz la femme terrible warszawskich salonów. Jej książki i poradniki błyskawicznie stawały się bestsellerami. Wspaniała kariera zakończyła się jednak po 40 latach w nieprzyjemny sposób.

Anna Górna

„Wolne Miasto Kraków. W poszukiwaniu nowoczesności” - recenzja i ocena

Katalog wystawy to publikacja szczególnego rodzaju. Autorzy winni w niej wykazać cele, jakie przyświecały zorganizowaniu ekspozycji, zaprezentować jej najważniejsze założenia i rezultaty. W tym świetle publikacja Muzeum Historycznego Miasta Krakowa wypada niejednoznacznie.

Przemysław Piotr Damski

Henryk Sienkiewicz (od razu) wielkim pisarzem był? O początkach kariery pisarskiej polskiego noblisty

Henryk Sienkiewicz wielkim pisarzem był - można powiedzieć parafrazując słowa z niezapomnianego „Ferdydurke” Gombrowicza. Ale czy od razu? Przyjrzyjmy się inspiracjom oraz pierwszym literackim krokom przyszłego laureata Nagrody Nobla.

Architecture is a good idea

Multimedia

Czy Pałac Saski warto odbudować? Video

W grudniu 1944 roku Niemcy ostatecznie zniszczyli Pałac Saski – siedzibę Sztabu Generalnego WP i symbol przedwojennej Warszawy. Dziś coraz częściej postuluje się odbudowę tego obiektu. Czy powrót na Plac Józefa Piłsudskiego słynnej kolumnady ma sens?

Newsy

Odnaleziono zaginiony obraz Matejki

Warszawscy policjanci, w wyniku zawiadomienia złożonego przez Ministerstwo Kultury, ujawnili obrazy autorstwa Jana Matejki i Michała Borucińskiego. Dzieła były dotąd uznawane za polskie straty wojenne.

Antoni Olbrychski

Multimedia

„Ostatnia droga Temeraire'a” – zmierzch epoki żeglowców Video

Obraz „Ostatnia droga Temeraire'a” Williama Turnera jest jednym z najbardziej znanych przedstawień marynistycznych, symbolizujących wielką zmianę w technologii okrętowej.

Architecture is a good idea

Reportaże/relacje

Jak język hebrajski stał się językiem codziennym?

Na początku XX wieku język hebrajski, po niemal siedemnastu stuleciach niestosowania go w praktyce, wrócił do codziennego użytku. W jaki sposób Żydom udało się tego dokonać? Opowiadała o tym prof. Tsvia Walden na wykładzie w Muzeum Historii Żydów Polskich. Wydarzenie pod patronatem Histmag.org.

Agnieszka Woch

„Zjawa” – reż. Alejandro González Iñárritu – recenzja i ocena filmu

Fabułę „Zjawy” można rozpatrywać pod różnym kątem: miłości rodzicielskiej, woli przeżycia, konfrontacji z naturą. Można także spojrzeć na nią jak na panoramę przedstawiającą mieszkańców Ameryki w pierwszej połowie XIX wieku.

Agata Łysakowska-Trzoss

Lech Mażewski - „Namiestnik Królestwa Polskiego 1815-1874” - recenzja i ocena

Słowo _namiestnik_ może się kojarzyć albo dobrze – jak np. namiestnik chorągwi jazdy autoramentu cudzoziemskiego – albo niestety źle – jak np. Namiestnik Królestwa Polskiego. Właśnie tę drugą nazwę stara się nieco „odczernić” Lech Mażewski.

Michał Staniszewski

Piotr Włostowic oczami Kraszewskiego: Stara, ale nie (do końca) baśń

Losy Piotra Włostowica znane są ze średniowiecznych dzieł historycznych ( _Roczników_ Jana Długosza, _Kroniki polsko-śląskiej_, _Kroniki wielkopolskiej_ czy _Kroniki polskiej_ Wincentego Kadłubka) oraz zaginionego poematu _Carmen Mauri_, które stanowi jeden z nielicznych przykładów polskiej epiki rycerskiej. Jak był naprawdę?

Maciej Gaździcki

Święte Przymierze: początki

Święte Przymierze zostało zawarte przez Imperium Rosyjskie, Cesarstwo Austriackie i Królestwo Prus. Na początku XIX za kiwnięciem palca Napoleona Bonaparte powstawały i znikały mocarstwa. Gdy zabrakło Napoleona, ład w Europie ustanowił sojusz konserwatywnych władców. Jakie były jego początki?

Adam Zamoyski

Masakra Peterloo, czyli krew na mitingu w Manchesterze

Cztery lata po bitwie pod Waterloo, która przemodelowała Europę, w Manchesterze, dawnej rzymskiej warowni, która później stała się jednym z centr przemysłowych, doszło do krwawego zdarzenia, które prasa ochrzciła mianem „Masakry Peterloo”.

Cristina Morato - „Królowe przeklęte” – recenzja i ocena

O życiu władczyni marzy wiele kobiet. Każda chciałaby mieć cudowne stroje, klejnoty, księcia i miłość poddanych. Niestety, życie prawie nigdy nie przypomina bajki. Gorzko przekonały się o tym bohaterki najnowszej książki Cristiny Morato, którym los zgotował zupełnie inne życie. Nierozumiane, niekochane, obmawiane, a także szczerze nienawidzone – takie właśnie były królowe przeklęte.

Daria Czarnecka

„Dwa miasta, dwa brzegi” - red. Elżbieta Firlet - recenzja i ocena

Wydany w setną rocznicę połączenia Podgórza i Krakowa album „Dwa miasta, dwa brzegi” zachwyca bogactwem zgromadzonego materiału i przystępnością przekazu. Czytelnicy mają okazję zobaczyć, jak na przestrzeni wieków zmieniało się miasto, w którym wciąż można wejść na Kopiec Krakusa, legendarnego założyciela dawnej stolicy Polski.

Łukasz Ścisłowicz

Newsy

Na Białołęce odkryto secesyjne polichromie

W starej willi na warszawskiej Białołęce podczas remontu odkryto zabytkowe, secesyjne polichromie.

Antoni Olbrychski

Octave Mirbeau - „Dziennik panny służącej” – recenzja i ocena

Wśród książkowych nowości zdarzają się i takie, które same w sobie nowe nie są, a mimo to co jakiś czas bywają wznawiane przez wydawców. Szczególnie jeśli w tym samym czasie do kin trafia ich ekranizacja. Tak było w przypadku “Dziennika panny służącej” Octave’a Mirbeau: powieści wydanej po raz pierwszy w 1900 roku, na podstawie której w ubiegłym roku powstał film w reżyserii Benoîta Jacquota ze zmysłową Léą Seydoux w roli głównej. O skandalizującej swojego czasu powieści francuskiego pisarza przypomniało nam Wydawnictwo Marginesy.

Justyna Skalska

Cesarzowa Sissi - trudne początki

Elżbieta Bawarska, zwana Sissi - cesarzowa Austrii, królowa Węgier i jedna z najważniejszych osób w Europie w drugiej połowie XIX wieku. A jednocześnie głęboko nieszczęśliwa kobieta.

Cristina Morató

Mistrzowie pastelu – od Marteau do Witkacego – recenzja i ocena wystawy

W sobotnie południe w warszawskim Muzeum Narodowym jest dosyć tłumnie. Nic w tym dziwnego, gdyż wkrótce kończy się jedna z najbardziej oczekiwanych wystaw czasowych, mianowicie „Mistrzowie pastelu – od Marteau do Witkacego”. Jest to pierwsza wystawa pozwalająca prześledzić rozwój tej techniki od samych początków, czyli wieku XVI, aż do drugiej połowy wieku XX.

Liza Nema

Wywiady

Rekonstrukcja historyczna jest dla mnie żywą lekcją historii

Żuawi Śmierci byli jednym z najciekawszym oddziałów biorących udział w Powstaniu Styczniowym. Pamięć o tej niezwykłej jednostce kultywuję pan Robert Osiński, twórca Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Pułk Żuawów Śmierci”.

„Liga Narodowa (1893–1928). Wybór relacji” – recenzja i ocena

W ostatnich latach dzieje PRL skutecznie przysłoniły cały krajobraz historii najnowszej Polski. Setna rocznica odzyskania niepodległości przynosi szansę na przynajmniej częściową zmianę tego trendu. Co może w tym pomóc bardziej jeśli nie upowszechnienie źródeł?

Michał Przeperski

Wspomnienia

Początki Ligi Narodowej

Liga Narodowa była jedną z najważniejszych organizacji, jakie przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Praca u podstaw prowadzona przez jej członków przyczyniła się do wykształcenia nowoczesnego narodu polskiego. Jak wyglądały jej początki? Oddajmy głos liderowi polskiego ruchu narodowego...

Roman Dmowski

Nienawistna ósemka – reż. Quentin Tarantino – recenzja i ocena filmu

Co się stanie, jeśli w jednym pomieszczeniu bez możliwości wyjścia umieścimy ludzi o skrajnie różnych, a nawet wrogich poglądach? Wiadomo jedynie, że jeśli to dzieło Tarantina, skończy się totalną rzezią.

Agnieszka Woch

Reklamy

„Stańczycy − romantycy czy pozytywiści?” – debata w Krakowie

Muzeum Historyczne Miasta Krakowa serdecznie zaprasza do udziału w debacie zatytułowanej „Stańczycy − romantycy czy pozytywiści?”. Debata odbędzie się we wtorek 12 stycznia o godz. 18.00 w Pałacu Krzysztofory (Kraków, Rynek Główny 35).

Reklama

Tadeusz Januszewski - „Kazimierz Przerwa-Tetmajer” - recenzja i ocena

Jego dekadenckie i tatrzańskie liryki są sztandarową pozycją w edukacji polskiego ucznia. Przez to stał się nawet przedmiotem żartów z tzw. zeszytów szkolnych. Wydawnictwo Iskry, które właśnie wydało biografię Kazimierza Przerwy-Tetmajera (1865-1940), udowadnia, że nie był on papierową postacią, a człowiekiem z krwi i kości, młodopolskim poetą, którego gwiazda zgasła równie szybko, co zaświeciła.

Justyna Skalska

Reportaże/relacje

Giszowiec. Niezwykłe osiedle-ogród

Wielu mieszkańcom Katowic znane jest popularne ostatnimi czasy hasło „Katowice – Miasto Ogrodów”. Jednak mało osób wie, że idea miasta-ogrodu dla Giszowca, jednej z dzielnic stolicy województwa śląskiego, była znana już u początków XX wieku.

Jacques-Louis David: artysta monumentalny

29 grudnia mija kolejna rocznica śmierci jednego z najciekawszych malarzy francuskich, autora takich dzieł jak „Przysięga Horacjuszy”, "Śmierć Sokratesa” i "Śmierć Marata”. Jacques-Louis David, artysta żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku, wprowadził malarstwo francuskie w nową epokę: neoklasycyzm. Przyszło mu żyć w czasach Wielkiej Rewolucji i cesarza Napoleona; te burzliwe lata odzwierciedlił w swoich obrazach.

Ewa Woźniak

Polska w Brazylii? XIX-wieczne pomysły na nową ojczyznę

W XIX w. pozbawieni własnego państwa Polacy szukali nowej „ziemi obiecanej”. Józef Siemiradzki usiłował wspomóc emigrantów w Brazylii. Z kolei Bolesław Prus zastanawiał się jak wyglądałaby Nowa Polska w... Afryce. W 2008 roku.

Newsy

Świecące rany? Zagadka z wojny secesyjnej rozwiązana

Niektórzy żołnierze, ranieni podczas wojny secesyjnej, dostrzegali, że okaleczone miejsca wydawały fosforyzującą poświatę. Dotknięci tą przypadłością szybko wracali do zdrowia. Magia? Przesąd? A może naukowy fakt?

Antoni Olbrychski

Co zamiast Kevina, czyli filmowa klasyka na święta

Choć w kinach roi się od świątecznych produkcji, a programy telewizyjne prześcigają się w pokazywaniu odgrzewanych kawałków o wielkiej przemianie spowodowanej przez magię świąt, zapomina się często o klasykach tego typu kina. Oto lista kilkunastu filmów, które rozpoczęły nieprzemijającą modę na poruszanie bożonarodzeniowych wątków w kinie.

Agnieszka Woch

Ignacy Domeyko - obrońca Araukanów

Ignacy Domeyko, absolwent Uniwersytetu Wileńskiego, przyjaciel Adama Mickiewicza i powstaniec listopadowy większość życia spędził na emigracji w Chile, gdzie zasłynął jako ojciec geologii i reformator systemu oświaty. Nigdy nie zapomniał jednak o swym pochodzeniu i rodakach, w miarę możliwość działał też dla nauki polskiej. Obecnie niestety lepiej znany jest w Ameryce Południowej niż w Polsce.

Kuchnia XIX-wieczna: żywność i książki kucharskie

Czy kuchnia XIX-wieczna na ziemiach polskich charakteryzowała się bogactwem smaków oraz rozmaitych zapachów, suto zastawionymi stołami i nowymi obyczajami kulinarnymi? I czy każdego było na nią stać?

Magdalena Kękuś

O tatarskich (i nie tylko) korzeniach Henryka Sienkiewicza

Tatarski neofita, królewski lekarz. Kim byli przodkowie Henryka Sienkiewicza?

Napoleon Bonaparte w polskiej sztuce XIX-wiecznej

Napoleon Bonaparte dla wielu żyjących pod zaborami Polaków był symbolem nadziei na odzyskanie niepodległości i szansę na samostanowienie, stając się inspiracją dla artystów parających się każdym rodzajem sztuki.

Krzysztof Gońda

Polska na Saharze? XIX-wieczne pomysły na nową ojczyznę

W XIX wieku Polacy nie mieli swojego państwa. Jedni usiłowali odzyskać ojczyznę poprzez powstania, drudzy wzmacniali narodowego ducha pracą organiczną. Jeszcze inni snuli wizje „Nowej Polski”. Ale gdzie miała się ona znajdować?

Arael Zurli – „Wojciech Kossak. Malarz polskiej chwały” – recenzja i ocena

Obrazy Wojciecha Kossaka kojarzymy w większości z reprodukcji w podręcznikach szkolnych do historii. Jednak pewnie wielu z nas nie zdaje sobie sprawy, jak za tymi zapadającymi w pamięć scenami stoi równie barwna figura samego malarza. Warto odkryć tę postać dzięki biografii pióra Araela Zurli.

Piotr Burak

Uświadamianie młodzieży sto lat temu Marginesy Historii

Dzisiaj w „Marginesach Historii” przybliżamy bynajmniej nie marginalny temat uświadomienia dzieci o własnej seksualności.

Malarze Normandii - recenzja i ocena wystawy

Malarze francuscy, kiedy już zdecydowali się wyjść z pracowni, tłumnie ruszyli na podbój Normandii, słynnej z malowniczych plaż, sadów i kurortów. To, co dziś odbieramy jako klasykę malarstwa, na przełomie XVIII i XIX wieku było prawdziwą rewolucją w sposobie postrzegania i przedstawiania rzeczywistości. O narodzinach i rozwoju impresjonizmu opowiada wystawa zorganizowana przez Centrum Kultury Zamek w Poznaniu.

Weronika Kulikowska

Cesarzowa Cixi: okrutna intrygantka czy światła władczyni?

Cesarzowa Cixi to kobieta, która z więźnia Zakazanego Miasta stała się władczynią Chin i po przeszło stuleciu złej prasy zyskuje nową reputację.

Wanesa Rerutko

James Naismith: ojciec koszykówki

Urodzony w 1861 r. James Naismith był trenerem sportowym, który w historii zapisał się jako wynalazca koszykówki. Do jego licznych zasług jako teoretyka sportu należy także pierwszy projekt hełmu futbolowego, spisanie zasad koszykówki oraz wprowadzenie jej do programu uniwersytetu w Kansas.

Krzysztof Gońda

Sinn Féin: partia walki o irlandzką wolność

Sinn Féin to partia działająca w Irlandii i Irlandii Północnej, założona pierwotnie 28 listopada 1905 r. przez Artura Griffitha. Choć związana z nią była znaczna część ważnych polityków irlandzkich, historia tej partii to opowieść... o ciągłych kryzysach i rozłamach.

Krzysztof Gońda

Kazimierz Orłoś – „Dzieje dwóch rodzin. Mackiewiczów z Litwy i Orłosiów z Ukrainy” – recenzja i ocena

Sagi rodzinne to coraz popularniejszy gatunek literacki w Polsce. Kazimierz Orłoś znany pisarz, autor „Cudownej meliny”, przedstawia losy dwóch rodzin, z których się wywodzi. Co możemy zobaczyć przez pryzmat wspomnień członków jego rodziny i czy warto się nad nimi pochylić?

Rafał Łatka

Reklamy

Skąd wziął się chasydyzm? - wykład w Warszawie

Chasydyzm to żydowski ruch religijny, który charakteryzuje podkreślanie Boskiej obecności w świecie, włączenie popularnych idei i praktyk mistycznych oraz radosne uwielbianie Boga. W czwartek 3 grudnia, o godz. 18.00 Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN zaprasza na wykład „Skąd się wziął Chasydyzm”. Wykład odbywa się w ramach cyklu „Dzieje Żydów: stare i nowe pytania”.

Reklama

Moszkopolis: Warszawa żydowska albo antysemityzm Niemcewicza Marginesy historii

Czyli o tym, jak wielki i postępowy wolnomularz widział przyszłość Warszawy pod panowaniem narodu mojżeszowego.

Zaświaty mówią głosem kobiet

Popularność seansów spirytystycznych w epoce wiktoriańskiej umożliwiała wprowadzenie do społecznego dyskursu kwestii kobiecej. W społeczeństwie, gdzie kobiety podlegały swoim mężom i ojcom bez powszechnej perspektywy na usamodzielnienie, zawód medium tworzył szansę na przekroczenie status quo.

Wanesa Rerutko

Dogasająca pożoga. Ostatnie akcenty wojny secesyjnej

Aresztowanie Jeffersona Davisa było symbolicznym końcem Sprawy Południa, ale nie wojny secesyjnej. W polu pozostało przecież 90 tys. konfederackich żołnierzy. A ostatni akcent tego konfliktu miał miejsce w... 1946 r.

Michał Staniszewski

„Nie zobaczę już wolnej Polski” - 99 lat temu zmarł Henryk Sienkiewicz

Były to ostatnie słowa pisarza tworzącego ku pokrzepieniu serc. Swoje 70-letnie życie poświęcił sprawom dotyczącym niepodległej Polski. O kim mowa? O Henryku Sienkiewiczu, którego serce równe 99 lat temu przestało bić w szwajcarskiej miejscowości Vevey.

Bitka na ulicy. Przewodnik praktyczny Marginesy historii

Życie w dawnych miastach polskich nie należało do najbezpieczniejszych. Zawsze mogło się wstąpić na ulicę w którejś z „niepięknych dzielnic” i trafić na uzbrojonego przeciwnika. Dlatego należało posiadać praktyczną wiedzę o tym, jak się bronić.