Arael Zurli – „Wojciech Kossak. Malarz polskiej chwały” – recenzja i ocena
Wojciech Kossak – malarz polskiej chwały jest biografią, która z kronikarską dokładnością pokazuje poszczególne etapy życia malarza. Czyta się ją jak powieść o człowieku z zmagającym się z trudami i radościami codzienności, ale przede wszystkim pracującym nad własnym talentem. Każdy rozdział chronologicznie przedstawia koleje jego losu. Książka rozpoczyna się od momentu narodzin Wojciecha i jego brata bliźniaka Tadeusza w połowie XIX wieku, a kończy śmiercią malarza podczas II wojny światowej. Autor nie skupia się wyłącznie na przedstawieniu działalności tylko samego artysty. Dużą część pracy poświęca też bliskim Kossaka – jego rodzicom, rodzeństwu i przede wszystkim dzieciom.
Praca Zurli jest kolejną podjętą przezeń próbą sportretowania członków rodziny Kossaków. Wcześniej wydał on bowiem Bagienną niezapominajkę - beletryzowany życiorys córki Wojciecha Kossaka, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, zwanej przez najbliższych Lilką.
Dużą zaletą Malarza polskiej chwały jest wykorzystanie rozlicznych listów i fragmentów dzienników Wojciecha Kossaka. Ukazują one czytelnikowi nie tylko jego prawdziwy charakter, ale i targające nim uczucia. Odnajdziemy w nich też wspomnienia malarza i zrekonstruujemy sobie jego stosunek wobec innych ludzi. Nie sposób byłoby ukazać pełen życiorys bez omawiania twórczości malarskiej. Każde płótno to odbicie jego życia i artystycznej działalności. Reprodukcje obrazów – scen batalistycznych i portretów zostały umieszczone w książce. Szkoda tylko, że znajdują się na końcu biografii, a nie obok lub w okolicy tekstu, gdzie można byłoby od razu na nie spojrzeć.
Pewnie niewielu z nas kojarzyło Kossaka jako wytrwanego jeźdźca, bywalca i bon-vivanta w najwyższych sferach arystokratycznych. Malarza cieszącego się już za życia ogromną popularnością, bogactwem i przywilejami. Chociaż nieobce mu były trudy emigracji, walki o pozycje i uznanie, a nawet uczucie głodu i biedy. Oprócz talentu wykazywał się również wielką pracowitością, a zarazem gorliwością w oddanie prawdy scen batalistycznych, które malował. Oczywiście jako człowiek popełniał błędy i miał swoje wady. Niebywałe powodzenie u kobiet potrafił również wykorzystać.
Życia Kossaka przypadało na czas niepokojów, fal antagonizmów etnicznych, narodowych i przede wszystkim dwóch wielkich wojen na świecie. Autor pod tym kątem też omawia dzieje zawodowe i osobiste malarza. Nie ucieka również od nieprzyjemnych tematów takich jak antysemityzm czy preferencje polityczne Wojciecha Kossaka. Zostawia to jednak pod osąd czytelnika. Nie stara się stać po żadnej ze stron, a jedynie w postawie neutralnego kronikarza przedstawia wszystkie koleje jego losu. Jedynie dzieci malarza pokazane są w dość jednoznacznym, negatywnym świetle. Zurla w dużej mierze pokazuje je tak, jak to uczynił już we wspominanej książce Bagienna niezapominajka.
Dla fanów tego gatunku Wojciech Kossak – malarz polskiej chwały jest pozycją obowiązkową. Nie zawiodą się również ci, którzy poszukują szczypty sensacji i rys w posągowo przedstawianych postaciach. Zaś miłośnicy twórczości Kossaka także znajdą wiele ciekawych wiadomości, a może inaczej spojrzą na obrazy malowane jego ręką. Pomimo znacznej objętości język nie nuży zapewniając niejednokrotnie rozrywkę dzięki barwnej postaci, co do której stwierdzono, że ma „bujny, radosny, zmysłowy koński witalizm”.
