Niemcy, Austria, Szwajcaria

Czynnik energetyczny w II wojnie światowej

Obłędne ideologie, szalone pomysły dyktatorów, żądze politycznej zemsty - one przyczyniły się do wybuchu najbardziej krwawego konfliktu w dziejach świata. Ale to nie wszystko. II wojna światowa była też... wojną o energię.

Maciej Hacaga

Wspomnienia

Styczeń 1945 w Łodzi oczami Niemca

Lotte wędrowała po mieszkaniu, chodząc z jednego pokoju do drugiego. Z jadalni do salonu, z salonu do gabinetu i z powrotem. Po kolei oglądała każdy mebel z osobna, bo z każdym wiązało się jakieś wspomnienie. Wiedziała, że musi to wszystko zostawić. Zabierze ze sobą jedynie wspomnienia.

René Ast

Polskie bomby w hitlerowskim Berlinie

Po klęsce wrześniowej podbita Polska drżała przed hitlerowskim terrorem. Polskie podziemie potrafiło się bardzo krwawo mścić.

Remigiusz Piotrowski

Festung „Kolberg” – powstrzymać ofensywę na Rzeszę

1 czerwca 1945 r. Armia Czerwona przekazała władzę nad Kołobrzegiem władzom polskim. Kilka miesięcy wcześniej nadmorskie miasto stało się areną zaciekłej bitwy wojsk radziecko-polskich i niemieckich. Jak Festung „Kolberg” przygotowywał się do obrony?

Jakub Ciechanowski

Opinie

Muzeum Utracone, czyli historia w animacji z XXI wieku

Nie byłoby tego felietonu gdyby nie przypadek. I właśnie przypadkowość całego zajścia wydaje się najbardziej frapująca i napawająca niepokojem. A chodzi przecież o ważny temat losów polskich dzieł kultury zaginionych w czasie ostatniej wojny...

Frakcja Czerwonej Armii, czyli walka klas w praktyce

Z zasady ze słowem „terroryści” kojarzą się islamscy fundamentaliści. Tymczasem w Niemczech Zachodnich na początku lat 70. skojarzenie brzmiało raczej „studenci”. I to nie bez przyczyny. Czym była Frakcja Czerwonej Armii?

Przemysław Mrówka

Nazistowskie dokumenty antropologiczne ujawniają kulisy badań nad „rasą górali”

Po ponad półwieczu badaczkom z Uniwersytetu Jagiellońskiego udało się odzyskać niezwykle cenne materiały dotyczące germanizacji górali. Liczne fotografie i dokumenty są świadectwem aktywności nazistowskich antropologów na Podhalu.

Nauka w Polsce

Martin Dugard , Bill O`Reilly

Wszystkie klęski George’a Pattona

Generał, który wierzył, że jest wcieleniem Hannibala. Genialny strateg który – żeby odnieść triumfy – musiał ponieść wiele klęsk. Pomimo iż żadnej nie poniósł na polu bitwy...

Wspomnienia

Jak przeżyć wśród nazistów będąc Żydem?

Berlin, rok 1942. Młoda niemiecka Żydówka z determinacją ukrywa się przed nazistami...

Marie Jalowicz

Jak wygrać I wojnę światową? - plan Schlieffena

Niektóre plany strategiczne wydają się szaleństwem. Granica między szaleństwem a zwycięstwem jest jednak bardzo cienka. Na czym polegał plan Schlieffena?

Paul Ham

Zagadka TAHK No 240 4 04 74. Historia, która łączy

W końcu drugiej wojny światowej na polach frontu wschodniego spotkały się dwa czołgi ciężkie – niemiecki Tygrys i radziecki IS. Który z nich okazał się lepszy?

Jakub Ciechanowski

Marie Jalowicz - „Żyłam w ukryciu” - recenzja i ocena

Życie w okupowanym mieście podczas II wojny światowej do najłatwiejszych nie należało. Mieszkańcy Warszawy, Pragi, Paryża czy Brukseli nie znali dnia ani godziny. Mogłoby się zatem wydawać, że np. berlińczycy, może wyjąwszy groźby bombardowań, aż do 1945 r. nie mieli się czym martwić. To jednak złudzenie.

Michał Staniszewski

Friedrich Kellner – „Dzienniki sprzeciwu” – recenzja i ocena

Opór z bronią w ręku, powstanie, krajobraz księżycowy zrównanego z ziemią miasta, bombardowania, tragedia żołnierza i cywila, bunt w obozie koncentracyjnym – takie obrazy wywołują słowa „sprzeciw podczas II wojny światowej”. Bo jakże wyrazem sprzeciwu może być pisanina i to jeszcze nie podziemnych ulotek czy gazetek, ale prywatnego dziennika, który na wiele lat zalegnie w domowej szufladzie?

Dlaczego zabijały? - Niemki w czasie II wojny światowej

Przyjęło się uważać, że zbrodnie są domeną mężczyzn. To jednak nieprawda. Zbrodnia potrafi być kobietą.

Wendy Lower

Reklamy

Arnie Bernstein – „USA w cieniu swastyki” (informacja)

Autor, bazując na aktach FBI, listach, publikacjach z epoki oraz wywiadach z naocznymi świadkami wydarzeń, przywołał do życia zapomniany, lecz fascynujący epizod amerykańskiej historii. Wyobraźmy sobie Stany Zjednoczone, w których na honorowym miejscu wiszą swastyki, rozlegają się okrzyki Sieg Heil!, a dyktator przemawia do tłumów na wiecach w norymberskim stylu. To nie jest wysnuta z palca alternatywna wizja dziejów, lecz autentyczna historia Niemiecko-Amerykańskiego Bundu.

Reklama

Wspomnienia

Z dziennika obywatela III Rzeszy (wiosna 1942)

Mało było upiorniejszych chwil w dziejach niż wiosna 1942 r. Hitlerowskie Niemcy zwyciężają na wszystkich frontach, narody Europy cierpią okupację i nie mają nadziei na wolność. Jak wyglądało to z perspektywy obywatela III Rzeszy?

Friedrich Kellner

Alexander von Humboldt i jego podróże

Alexander von Humboldt był geografem, przyrodnikiem i podróżnikiem oraz jednym z twórców nowoczesnej geografii. W swoim największym dziele, zatytułowanym „Kosmos”, zawarł całość ówczesnej wiedzy przyrodniczej.

Błażej Guzy

Wendy Lower – „Furie Hitlera” – recenzja i ocena

Termin „gender” stał się dla wielu synonimem koncepcji ideologicznej. Bywa i tak. Ale bywa również inaczej, czego przykładem jest najnowsza pozycja Wydawnictwa Czarne.

Volker Ullrich – „Hitler. Narodziny zła 1889-1939” – recenzja i ocena

Volker Ullrich postanawia w swojej obszernej biografii Hitlera przedstawić spójny obraz świadomego swoich czynów dyktatora i rozprawić się z powstałymi na jego temat mitami. Stawia sobie jasny cel: przypomnieć, że Hitler był człowiekiem.

Przemysław Chudzik

Götz Aly – „Państwo Hitlera” – recenzja i ocena

Można pomyśleć, że o III Rzeszy napisano już wszystko. Götzowi Aly’emu udało się jednak na nowo rozniecić dyskusję wokół nazizmu. Okazuje się bowiem, że totalitarne i zbrodnicze państwo Hitlera miało ambicje państwa opiekuńczego, a jego modelu opieki społecznej nie powstydziłyby się obecne demokracje. I chyba nikt nie przypuszcza, że… ówczesny system podatkowy działa do dziś.

Torsten Diedrich – „Paulus. Trauma Stalingradu” - recenzja i ocena

Feldmarszałek Friedrich Paulus nosił mundur kolejno Cesarstwa Niemieckiego, Republiki Weimarskiej, Trzeciej Rzeszy i Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Taki życiorys, wynikający z powikłanej historii naszego zachodniego sąsiada, jest pasjonującym tematem do badań…

Michał Gadziński

Zmarł Günter Grass

Dziś w Lubece w wieku 88 lat zmarł Günter Grass – Gdańszczanin, niemiecki pisarz i laureat Nagrody Nobla.

Tomasz Leszkowicz

Potęga i manewr. Czołgi ciężkie i zastosowanie wojsk pancernych do 1942 r.

Historia czołgów była od początku historią maszyn ciężkich. W kolejnych latach pomysł na sprzęt pancerny ewoluował, jednak druga wojna światowa pokazała, że i dla najcięższych maszyn na polu bitwy znalazło się miejsce.

Jakub Ciechanowski

Hitlerowcy i badania nad pamięcią wody

Wiele już pisano o dziwnych i niekiedy fantastycznych eksperymentach prowadzonych w III Rzeszy. Naziści mieli pracować nad bombą atomową, bezzałogowym statkami i podobnymi projektami. Jednak na wszystkie te rewelacje nie znaleziono potwierdzenia. Inaczej jest w przypadku najnowszego odkrycia.

Reportaże/relacje

W hołdzie Żelaznemu Kanclerzowi, czyli Bismarck w każdym niemieckim mieście Galeria

1 kwietnia 1815 roku to dzień urodzin Ottona von Bismarcka, premiera Prus i kanclerza Rzeszy, uważanego za architekta zjednoczenia Niemiec. Już od 1868 roku niemieckie miasta zalała prawdziwa fala monumentów w hołdzie Bismarckowi, przyjmujących najróżniejsze formy (m.in. średniowiecznej wieży) i będących narzędziem nacjonalizmu.

Monika Juzepczuk

C. D. Heaton, A. Lewis – „Gwiazda Afryki” – recenzja i ocena

„Mało kto go nienawidził, uwielbiało wielu, ale szanował – każdy”. Hans Marseille, uznawany za najwybitniejszego pilota Luftwaffe, otoczony był legendą bawidamka i niepokornego buntownika. Kiedy znajdował się w powietrzu, jego zimna krew i umiejętności sprawiały, że alianci woleli widzieć go martwym.

Weronika Surówka

Carl von Clausewitz. Filozofia wojny i nowoczesna strategia

Czy tezy strategiczne sformułowane dwa wieki temu są nadal aktualne? Czy na ich podstawie można zidentyfikować błędy popełnione w I Rzeczpospolitej? Jaka jest uniwersalna natura wojny?

Przemysław Zera

Ideologia zamknięta w kadrze. „Triumf woli” Leni Riefenstahl

„Triumf woli” to przedstawienie ideologii narodowego socjalizmu i wizji własnej nazistów w postaci dynamicznie zmieniających się ruchomych obrazów doprawionych ekspresyjną muzyką. Ten żywiołowy przekaz trafiał do ludzkich serc i umysłów nie tylko dzięki doskonałości technicznej, lecz także dzięki samej istocie prezentowanej ideologii, dającej narodowi poczucie siły i wielkości.

Katarzyna Nowak

Ostatnia bitwa na brytyjskiej ziemi? Historia pewnej legendy

27 września 1940 roku niemiecki bombowiec Ju 88 wylądował awaryjnie w pobliżu wsi Graverney w południowo-wschodniej Wielkiej Brytanii. Późniejsza strzelanina przeszła do historii jako ostatnia bitwa z najeźdźcą stoczona na brytyjskiej ziemi.

Łukasz Męczykowski

Adolf Hitler i kobiety

Przerażającego dyktatora miał charakteryzować „nieprzejrzysty erotyzm”. Czy człowiek, z którego rozkazu dokonywano potwornych zbrodni, był nienormalny także w dziedzinie seksu? Jak wyglądały jego relacje z kobietami?

Volker Ullrich

Początek końca - początek bitwy pod Stalingradem

Wydany 21 sierpnia 1942 r. przez głównodowodzącego armii Paulusa rozkaz ataku zapoczątkował historyczną klęskę 6. Armii, która siłami prawie 300 000 żołnierzy próbowała zdobyć miasto nad Wołgą noszące imię Stalina...

Torsten Diedrich

Opinie

Mur powrócił

Jest 8 listopada. Berlin. Wybiła 19.00. Tłum na Unter den Linden z minuty na minutę staje się coraz bardziej gęsty. Napiera do przodu w stronę Bramy Brandenburskiej. Przejścia jednak brak. Ludzi przybywa. Rośnie zniecierpliwienie. Słychać głosy niezadowolenia. Wtem rozlega się krzyk: „Die Mauer muss weg!” (niem. Mur musi upaść!). Jest 8 listopada w Berlinie. 2014 roku.

Szymon Zdziebłowski

Jak zostać królem – przypadek Augusta II Mocnego

Historia elekcji i koronacji Augusta II wyraźnie pokazuje upadek polityczny i moralny Rzeczypospolitej, a dodatkowo przedstawia dość zabawne epizody starań Sasa o polską koronę.

Robert Tomasz Tomczak

Paweł Wieczorkiewicz - „Między dwoma wrogami” - recenzja i ocena

Jako student uczęszczałem na zajęcia profesora Pawła Wieczorkiewicza. Nie będę podszywał się pod jego ucznia – samym uczestnictwem nie zasłużyłem na ten tytuł. Mogę jednak z dumą powiedzieć, że byłem stałym słuchaczem jego niezwykle ciekawych wykładów.

Michał Staniszewski

Rosja: Duma protestuje przeciwko aneksji NRD przez RFN

Wydarzenia na Ukrainie sprzyjają używaniu historycznych argumentów. Do jednego z dziwniejszych należy propozycja potępienia przez Dumę aneksji NRD. Pomysł skrytykował Michaił Gorbaczow.

Grzegorz Nogal

Erich Honecker - ucieczka przed sprawiedliwością

Przez blisko dwadzieścia lat był dyktatorem komunistycznych Niemiec Wschodnich. Odsunięto go od władzy na pięć minut przed upadkiem Muru Berlińskiego. Nigdy nie odpowiedział za swoje zbrodnie...

Jan Lorenzen

Mazurski raj Himmlera

Dobro i zło, piękno i odraza, sielanka i zbrodnia – czy mogą iść ze sobą w parze? Niestety tak. W czasach II wojny światowej miejscem, gdzie oba żywioły stopiły się w jedność, były Mazury.

Jerzy Łapo , Cezary Tryk

16 stycznia 1910 roku urodził się Walter Schellenberg

Nazista, który opisał swoje życie w pamiętnikach wydanych pośmiertnie. Oficer wywiadu niemieckiego w Procesie Norymberskim skazany jedynie na sześć lat więzienia. Członek SS i NSDAP od 1933 roku o numerze legitymacji 124 817. Absolwent Uniwersytetu w Bonn z tytułem naukowym z prawa. Walter Schellenberg urodził się 16 stycznia 1910 roku i przeżył 42 lata.

Dominika Krawczyk

Stanisław Urbańczyk – „Uniwersytet za kolczastym drutem” - recenzja i ocena

Jesienią zeszłego roku obchodziliśmy 75. rocznicę _Sonderaktion Krakau_. To właśnie wtedy, w związku z przeprowadzaną na szeroką skalę przez hitlerowców _Auserordentliche Befriedungsaktion_ aresztowano pracowników naukowych krakowskich wyższych uczelni. Jedną z jej ofiar był Stanisław Urbańczyk.

Rozejm bożonarodzeniowy na froncie zachodnim

W święta Bożego Narodzenia 1914 r. pod Ypres, gdzie stały naprzeciw siebie wrogie wojska brytyjskie i niemieckie, doszło do wyjątkowego wydarzenia: z inicjatywy żołnierzy zawarto rozejm bożonarodzeniowy, w czasie którego doszło do bratania się przedstawicieli obydwu stron. Był to szczególny wyraz człowieczeństwa w obliczu okrutnego konfliktu na skalę światową.

Tomasz Leszkowicz

Gwiazdka Cieszyńska – dzieci cesarza Franciszka Józefa i cesarzowej Sisi

Franciszek Józef i cesarzowa Sisi mieli czwórkę dzieci. Ich narodziny wzbudzały powszechną radość w całych Austro-Węgrzech. O urodzeniu następcy tronu i jego siostrach wspominała również „Gwiazdka Cieszyńska”.

Błażej Guzy

Bartosz T. Wieliński – „Źli Niemcy. Zbrodniarze, geniusze, fanatycy, wizjonerzy” – recenzja i ocena

Jak do tego doszło, że naród poetów i filozofów wydał w dwudziestym wieku na świat tylu zbrodniarzy? Czy w ogóle można być złym z natury, czy jest to cecha nabyta? To pytania tyleż trudne, co wiecznie aktualne. To, że zło nie przestaje fascynować, potwierdza chociażby książka Bartosza T. Wielińskiego _Źli Niemcy_.

Szymon Koziatek

Reklamy

Torsten Diedrich – „Paulus. Trauma Stalingradu”

Friedrich Paulus (1890-1957) – niemiecki dowódca, współtwórca operacji Barbarossa, a po wojnie działacz w strukturach wojskowych NRD . Pochodził z niezamożnej rodziny urzędniczej, jednak dzięki inteligencji i wyjątkowym umiejętnościom zdołał przebić się do najwyższych kręgów Wehrmachtu.

Reklama

Dmitrij Bystrolotow - początek kariery superszpiega

Dmitrij Bystrolotow był jednym z największych asów sowieckiego wywiadu w historii. I, jak przystało na asa wywiadu, nawet dzisiaj mało kto o nim słyszał.

Emil Draitser

Anja Tuckermann – „Mano. Chłopiec, który nie wiedział, gdzie jest” – recenzja i ocena

Historia Zagłady Romów i życia w jej cieniu, traumy i powrotu do „normalnego życia” – to wszystko splata się w losach pewnego chłopca, które opisała Anja Tuckermann.

Front zbliża się do Festung Breslau

Gdy w styczniu 1945 r. Armia Czerwona przekroczyła Wisłę i ruszyła na Zachód, Niemcy musieli zacząć bronić się już na własnej ziemi. Ruszyły przygotowania do obrony Festung Breslau.

Richard Hargreaves

Otto Skorzeny – historia człowieka z blizną

„W imieniu Państwa Izraela gwarantuję, że wobec Ottona Skorzeny’ego nie będą prowadzone żadne postępowania karne ani stosowana przemoc” – napisał na kartce papieru agent Mosadu. Wówczas były esesman, bohater III Rzeszy i człowiek, który do śmierci pozostał nazistą, zgodził się pomagać Żydom.

Bartosz T. Wieliński

Spór o granice, czyli niemieckie, austriackie i rosyjskie koncepcje granic przyszłej Polski w czasie Wielkiej Wojny

„Polacy? Chodzi tylko o to, żeby gdzieś w końcu mogli żyć!” – śpiewał Jacek Kaczmarski w „Jałcie”. Problem wyznaczenia granic przyszłej Polski, przed którym stanęli członkowie Wielkiej Trójki, stał też w czasie Wielkiej Wojny przed państwami zaborczymi: Rzeszą Niemiecką, Austro-Węgrami i Imperium Rosyjskim.

Aleksander Popielarz

Peter Longerich – „Goebbels. Apostoł diabła” – recenzja i ocena

Osoby zainteresowane postacią Josepha Goebbelsa mają ostatnio wiele powodów do radości. Po bardzo obszernym, trzytomowym wyborze z _Dzienników_ szefa propagandy III Rzeszy na księgarskie półki trafiła równie monumentalna, 900-stronicowa biografia Goebbelsa.

Michał Gadziński

Goebbels - formowanie kłamcy

Nim został ministrem propagandy i jednym z najbardziej gorliwych nazistów, Goebbels wiódł życie zupełnie inne, niż można by przypuszczać...

Peter Longerich

Tragiczna ucieczka z Auschwitz

Ponad 70 lat temu doszło do jednej z najbardziej tragicznych ucieczek więźniów z KL Auschwitz. Zorganizowali ją członkowie konspiracji więźniarskiej przy zaangażowaniu przyobozowego ruchu oporu. Jak zakończyła się tragiczna ucieczka z Auschwitz?

Bohdan Piętka

Okupacja niemiecka: 10 przypadków z życia codziennego

Warszawa z okresu II wojny światowej kojarzy się jako miejsce ponure i niebezpieczne: z jednej strony ciągłe łapanki i terror okupanta, z drugiej żołnierze podziemia, walka o wolność i zamachy na Niemców. Obok tego żyli jednak zwykli ludzie, którzy niczym Leon Kuraś z „Polskich dróg” chcieli po prostu przetrwać wojnę. Niejednokrotnie zaś było wręcz groteskowo. Jak wyglądało życie codzienne w czasie, gdy trwała okupacja niemiecka?

Tristan Vankann , Dorothee Schmitz-Köster

Dzieci III Rzeszy

Nowa idealna, niemiecka Europa potrzebowała nowych, idealnych niemieckich dzieci. By je stworzyć, pierwszym krokiem było znalezienie odpowiednich dla Rzeszy rodziców...

Reklamy

David Remnick „Grobowiec Lenina” i „Źli Niemcy” Bartosza Wielińskiego (informacja reklamowa)

Polecamy nowości Wydawnictwa Agora: „Źli Niemcy” opowiadają o wojnach, zbrodniach, wynalazkach, politycznych intrygach, walce wywiadów i rozliczaniu się z przeszłością. To historia dwudziestowiecznych Niemiec, spisana na podstawie 16 życiorysów. Z kolei bez książki: „Grobowiec Lenina. Ostatnie dni radzieckiego imperium” nie sposób zrozumieć czym jest Rosja dzisiaj. To niezwykłe połączenie przenikliwej analizy i brawurowego reportażu, którego bohaterami są zarówno górnicy na Syberii, jak i ostatni żyjący zausznicy Stalina czy Michaił Gorbaczow oraz Borys Jelcyn.

Reklama

Joachim Ceraficki – „Wasserpolacken. Relacja Polaka w służbie Wehrmachtu” – recenzja i ocena

Dziadek w Wehrmachcie to w Polsce oskarżenie natury politycznej, moralnej i społecznej. Swego czasu znany bosy podróżnik stwierdził, że kto miał dziadka w niemieckiej armii podczas II wojny światowej, ten ma zupełnie inne priorytety niż ten, kto miał dziadka w AK. A co jeśli taki dziadek napisze wspomnienia?

„Tirpitz” – najpotężniejszy pancernik Hitlera

12 listopada 1944 roku bombowce RAF zatopiły w norweskim Tromsø niemiecki pancernik „Tirpitz”, najpotężniejszy tej klasy okręt, jaki widziała niemiecka „Kriegsmarine”. Został on zwodowany 1 kwietnia 1939 roku w bazie niemieckiej floty w Wilhelmshaven. Jego matką chrzestną miała zostać córka wielkiego admirała Alfreda von Tirpitza...

Patrick Bishop

KL Auschwitz – bunt Sonderkommando

7 października mija kolejna rocznica buntu Sonderkommando – jedynego powstania więźniów KL Auschwitz. Ta specjalna grupa robocza, złożona z więźniów żydowskich, przeznaczona była do obsługi krematoriów, w których palono zwłoki zagazowanych Żydów…

Bohdan Piętka

Dorothee Schmitz-Köster, Tristan Vankann – „Dzieci Hitlera. Losy urodzonych w Lebensborn” – recenzja i ocena

Trzecia Rzesza i jej ideologia, zwłaszcza ta promowana przez Heinricha Himmlera i jego SS, obrosła wieloma mitami. Do jednego z nich należy Stowarzyszenie Lebensborn – Źródło Życia. Przekonanie o możliwości „wyhodowania” odpowiedniego rasowo człowieka poprzez krzyżowanie czystych rasowo kobiet i mężczyzn po dzień dzisiejszy odbija się na życiu tysięcy „Dzieci Hitlera”.