I wojna światowa i dwudziestolecie międzywojenne

„Józef Piłsudski Człowiek-Żołnierz-Polityk” – red. Z. Girzyński, J. Kłaczkow – recenzja i ocena

Józef Piłsudski legendą stał już za życia. Co nowego możemy jeszcze powiedzieć na temat jego życia?

Paweł Sztama

Dzień w puszczy (jodłowej) Marginesy historii

Liga popierania turystyki przy współpracy ze Związkiem Leśników Rzeczpospolitej zorganizowała akcję dzięki której przeciętny mieszczuch mógł poznać nieco natury.

„Alfred Rosenberg. Dzienniki 1934-1944” – red. i kom. J. Matthäus, F. Bajohr – recenzja i ocena

Oszalały propagator rasizmu, antysemityzmu i koncepcji _Lebensraumu_. Alfred Rosenberg ponosi też wielką odpowiedzialność za prowadzenie spraw okupowanych terenów wschodnich oraz grabież dzieł sztuki w całej Europie. Dziś otrzymujemy do rąk jego dziennik.

Wielka Rumunia, czyli rumuńska droga do wielkości

„Wielka Rumunia” powstała w 1920 roku. Była urzeczywistnieniem nacjonalistycznych pragnień rumuńskich polityków. Upadek cesarstwa Austro-Węgierskiego, zmiany zachodzące w Rosji i wreszcie cementujący wszystko ład wersalski, stworzyły fundament pod budowę silnego bytu państwowego. Jak wyglądały narodziny Romania Mare?

Marek Wiśniewski

Do Szwecji statkiem Marginesy historii

Każdy, kto zna „Balladę skandynawską” Kabaretu Dudek wie, ile problemów może przysporzyć rudy wiking. Przed wojną w ofercie wakacyjnej wikingów nie było, ale rejs do Szwecji już jak najbardziej tak.

Gudrun Schwarz – „Żony SS-manów. Kobiety w elitarnych kręgach III Rzeszy” – recenzja i ocena

Rola kobiet w systemie nazistowskim przez długi czas była zmitologizowana. Co nowego wnosi do naszej wiedzy polskie tłumaczenie pracy Gudrun Schwarz?

Newsy

Łotwa szykuje się do obchodów stulecia uzyskania niepodległości

W latach 1914-1920 naród łotewski miał przejść przez dramatyczne wstrząsy: wybuch I wojny światowej, okupację niemiecką, rewolucję i upadek Imperium Rosyjskiego, ogłoszenie niepodległości, wojnę domową, interwencję obcych mocarstw, zagrożenie zniknięciem z mapy Europy... Wkrótce Łotysze będą obchodzili setne rocznice ważniejszych wydarzeń z tamtego okresu.

Aleksei Rogozin

Turystyka na Kresach Wschodnich Marginesy historii

Kresy Rzeczpospolitej – tereny niebezpieczne, targane niepokojami społecznymi i graniczące bezpośrednio z Sowietami – nie wydawały się idealnym miejscem na wakacje. Mimo tego próbowano zrobić z nich tereny atrakcyjne dla turystyki.

Arthur Greiser: król Kraju Warty

Jego powieszenie na stoku poznańskiej cytadeli 21 lipca 1946 r. zgromadziło ponad 15 tys mieszkańców miasta. Kim był Arthur Greiser, człowiek, którego po wojnie nienawidzili nie tylko Polacy i Żydzi, ale również Niemcy?

Aleksei Rogozin

II Republika Hiszpańska na drodze do wojny domowej

II Republika Hiszpańska w obliczu tragedii: Choć w XX wieku mamy do czynienia z ogólną radykalizacją nastrojów politycznych w Europie, zarówno po prawej, jak i lewej stronie sceny politycznej, to jednak tylko na Półwyspie Iberyjskim doprowadziła ona do bratobójczych walk...

Konrad Ruzik

Gustaw Orlicz-Dreszer: żołnierz Komendanta, Strażnik Morza

16 lipca 1936 r. w katastrofie lotniczej nad Bałtykiem zginął gen. Gustaw Orlicz-Dreszer. „Strażnik Niepodległości”, „Pretorianin” i jeden z ulubionych generałów Piłsudskiego miał zaledwie 46 lat.

Aleksei Rogozin

Pieśń o Korpusie Ochrony Pogranicza Marginesy historii

W II RP lubiano śpiewać patriotyczne pieśni – niekiedy na tematy, które dzisiaj nie przyszłyby nam do głowy.

Berg i dziennikarstwo magiczne. Sześciu polskich pisarzy, którzy zdobyli sławę za granicą

Polscy twórcy zdobyli cztery literackie Nagrody Nobla (choć niektórzy mówią nawet o siedmiu laureatach związanych z Polską), możemy pochwalić się jednak także innymi wybitnymi pisarzami, znanymi na całym świecie. Którzy twórcy trwale zapisali się na kartach historii literatury powszechnej?

Agnieszka Woch

Battlefield 1 okiem historyka

Podczas EA Play w Los Angeles i Londynie studio odpowiedzialne za grę „Battlefield 1” podało kilka ciekawych informacji dotyczącej nowej produkcji. Przyjrzymy się związanym z nią historycznym niuansom.

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Newsy

„Ekonomiści wyklęci” - film o szkole krakowskiej

Fundacja Wolności i Przedsiębiorczości nagra pełnometrażowy film dokumentalny o krakowskiej szkole ekonomicznej. W tej chwili trwa zbiórka na dłuższą i lepszą technicznie wersję filmu. Redakcja Histmag.org objęła patronat nad powstającym filmem.

Kości i kamieniołomy. Pięć dzieł Antoniego Gaudiego, które warto znać

Mawiał: „Oryginalność polega na powrocie do źródeł”. Inspiracją dla jego dzieł bardzo często była natura, a jego wizje – choć niekiedy szaleńcze – wykreowały najbardziej rozpoznawalne budowle Katalonii. 166 lat temu urodził się najwybitniejszy kataloński architekt, Antoni Gaudi.

Agata Łysakowska-Trzoss

Łacina z przedwojennych podręczników Marginesy historii

Co prawda istnieją jeszcze szkoły w których uczy się łaciny, jednak są one w mniejszości. Tymczasem przed wojną _lingua latina_ była rzeczą absolutnie podstawową.

Newsy

Odkrywamy dźwięki przedwojennej ulicy Zamenhofa

Jak brzmiała przedwojenna ulica Zamenhofa? Do końca wakacji każdy może przesłać swoje wspomnienia, zdjęcia, stare artykuły i inne archiwalia związane z tym rejonem stolicy. Na podstawie zebranych materiałów uczestnicy otwartych warsztatów edukacyjno-artystycznych zrekonstruują dźwięki przedwojennej ulicy Zamenhofa, jednej z najważniejszych części dawnej Dzielnicy Północnej. Projekt organizowany jest przez Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce w partnerstwie z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Reklama

Grzegorz Piątek - „Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego” - recenzja i ocena

Stefan Starzyński to człowiek-legenda. Wielki reformator i wizjoner, a zarazem bohater i męczennik niemieckiej agresji. Czego jeszcze o nim nie wiemy?

Max Immelmann – orzeł z Lille

Max Immelmann uważany jest za jednego z pierwszych niemieckich asów myśliwskich, a jego imieniem nazwano jeden z najpopularniejszych manewrów lotniczych, o Maksie Immelmannie pamięta niewielu. A tymczasem to właśnie on wyznaczył drogę, którą podążać miały później największe asy lotnictwa myśliwskiego...

Alicja Sułkowska

„Zagłada II Rzeczpospolitej” - red. F. Musiał - recenzja i ocena

Jak wyglądały losy zagłady II RP, czy można wskazać jeden punkt jako jej koniec, czy może był to proces który trwał?

„Battlefield 1” – historyczny zwrot w kierunku I wojny światowej?

6 maja studio DICE zapowiedziało w Berlinie wydanie kolejnej części gry z serii „Battlefield”. Tym razem (wreszcie!) przeniesiemy się do czasów I wojny światowej. Co to oznacza?

Piotr Zychowicz – „Żydzi. Opowieści niepoprawnie polityczne” – recenzja i ocena

Reklamowanie danej książki jako kontrowersyjnej czy niepoprawnej to znany mechanizm reklamowy. Czasem jednak czytelnik dostaję do ręki pracę będącą zaprzeczeniem treści z samej okładki książki.

Łukasz Męczykowski

Czarny ląd i antysemityzm przedwojennych liberałów Marginesy historii

Czy (mierząc dzisiejszą miarą) antysemickie publikacje przed wojną były domeną wyłącznie środowisk prawicowych? A może da się znaleźć antysemityzm również wśród liberałów?

Ion Antonescu. Ramię w ramię z Hitlerem

Dzierżył ster rządów w Rumunii w burzliwym okresie II wojny światowej. Stanął po stronie III Rzeszy i nie zamierzał odstąpić od tego sojuszu nawet wtedy, gdy zdobycie Bukaresztu przez Sowietów wydawało się już kwestią czasu. Ion Antonescu nie zwykł zmieniać raz powziętej decyzji.

Marek Wiśniewski

Adam Kopciowski - „Wos hert zich in der prowinc?” - recenzja i ocena

„Co słychać na prowincji?” – pyta, parafrazując nazwę gazetowej rubryki, nadtytuł książki Adama Kopciowskiego. Jak się okazuje, bardzo dużo. Zwłaszcza, jeśli przestudiujemy międzywojenną prasę jidysz.

Filip Gończyński-Jussis

Aleksander Dumas i muszkieterowie kontra Hollywood

Aleksander Dumas w połowie XIX wieku napisał powieść „Trzej muszkieterowie”. Dziś, czyli na początku wieku XXI, wciąż cieszy się ona niesłabnącą popularnością. Kiedy rodacy autora, bracia Lumière, wynaleźli kinematograf, przygody młodego Gaskończyka d’Artagnana i jego trzech przyjaciół niemal od razu stały się obiektem filmowych adaptacji.

Michał Rogalski

Wolne miasto Fiume – utopia nad Adriatykiem

Wolne miasto Fiume: narodziny. W 1919 roku włoski poeta Gabriele D’Annuzio stanął na czele buntu i przejął władzę w Fiume. Początkowo chodziło o przyłączenie miasta do Włoch, wkrótce jednak przywódca rebelii postanowił wykorzystać swoją pozycję do budowy nowego, idealnego państwa, opartego na fuzji kilku skrajnych doktryn.

Tomasz Kosiński

Wiesław Kozub–Ciembroniewicz – „Doktryna i system władzy Włoch faszystowskich na tle porównawczym” – recenzja i ocena

Faszyzm do dziś budzi duże emocje i wywołuje dyskusje. Co wnosi do nich książka krakowskiego naukowca?

Leszek Molendowski

Bracia Jabłkowscy – polski biznes w zachodnim stylu

Bracia Jabłkowscy to nazwa popularnego Domu Towarowego, który był jednym z najsłynniejszych sklepów w przedwojennej Polsce. Co ciekawe, nie założył go mężczyzna.

Przemysław Mrówka

Kwartalnik „Karta” – numer 87 – recenzja i ocena

Najnowszy periodyk Ośrodka Karta po raz kolejny dotyka tego, co w pamięci i wiedzy wydaje się ulotne: losów zbiorowości poprzez pryzmat wybranych jednostek. Ten sposób przedstawiania historii znalazł już szerokie grono stałych czytelników. Co tym razem ma nam do zaoferowania kwartalnik „Karta”?

Inne

Stalin i nowa koncepcja historii Rzymu

System komunistyczny chciał opanować nie tylko całą ziemię i podporządkować sobie życie każdego człowieka. Jego celem było też zdobycie panowania nad historią.

N. N.

W co ubrać dziecinę? Marginesy historii

Dzisiaj problem ten nie wydaje się aż tak istotny, niegdyś jednak dla wielu rodziców stanowił istne wyzwanie. Mowa o wybraniu odpowiedniego stroju dla dziewcząt idących do szkoły.

Ludwik Krzywicki – pan od socjologii

Ludwik Krzywicki choć był marksistą i obracał się w kręgach rewolucyjnych, wolał walczyć o polskość pracą u podstaw – upowszechnianiem wiedzy i działalnością społecznikowską. Ludwik Krzywicki zgodnie nazywany jest ojcem polskiej socjologii.

Imaginarium polskie – rzecz o ocenie zamachu majowego

Zamach majowy był efektem zawiedzionych nadziei, zawodem, że Polska wyobrażona nijak ma się do Polski rzeczywistej. To samo imaginarium nie pozwala nam dzisiaj rzetelnie dokonać oceny tego zjawiska. Musiano by przecież podważyć istotne elementy sakralnej części naszej tożsamości.

Sebastian Adamkiewicz

Czy grozi nam wojna domowa?

O przewrocie majowym i jego dzisiejszym kontekście, w 90. rocznicę rozpoczęcia zamachu stanu, na łamach Histmag.org wypowiada się historyk i poseł na Sejm Piotr Zgorzelski.

Piotr Zgorzelski

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Zamach majowy Józefa Piłsudskiego – okoliczności

„W historiografii, nie wspominając nawet o różnej wartości wystąpieniach publicystycznych, dominuje […] przeświadczenie, że Piłsudski zamierzał złamać konstytucję, rząd, bez względu na wewnętrzny i zewnętrzny kontekst, wziąć siłą. I nadać jej dyktatorski charakter. To, że ostatecznie tak się stało, wcale jednak nie oznacza, że był to jedyny brany przez Piłsudskiego pod uwagę wariant rozwoju wydarzeń”.

Krzysztof Kloc

Wydarzenia

„Co na to Marszałek?” Rusza druga edycja akcji

14 maja 2016 r., w Noc Muzeów, rusza druga edycja akcji „Co na to Marszałek?” organizowanej przez Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Zapraszamy wszystkich do udziału. Akcja pod patronatem Histmag.org!

Erik Larson – „Tragedia Lusitanii” – recenzja i ocena

Do lektury tej książki zachęca sam George R. R. Martin. Czemuż to poczytny autor fantastyki zachęca do sięgnięcia po literaturę faktu?

Szymon Koziatek

Humphrey Carpenter – „J.R.R Tolkien. Biografia” – recenzja i ocena

Biografia takiego pisarza jak J.R.R Tolkien powinna być tak napisana, aby zainteresować zarówno tych, którzy przeczytali jego dzieła dziesiątki razy, jak i tych, którzy dopiero usłyszeli o twórcy „Władcy Pierścieni”. Czy jest tak w przypadku książki Humphrey’a Carpentera?

Arkadiusz Stempin – „Sojusznicy. Od Fryderyka i Katarzyny Wielkiej do Merkel i Putina” – recenzja i ocena

W historii nieraz zdarzało się, że sytuacja Polski była funkcją stosunków niemiecko-rosyjskich. Jednak takie spojrzenie nie wyczerpuje tematu. Dobrze pokazuje to nowa książka Arkadiusza Stempina.

Michał Gadziński

Henryk Józewski i eksperyment wołyński – pojednanie na przekór wszystkim

Pod koniec lat 20. wojewoda Wołynia Henryk Józewski wdrożył nową politykę wobec mniejszości. Chciał pozyskać lojalność Ukraińców poprzez akceptację ich aspiracji narodowych. Trwał w tym postanowieniu mimo nagonki ze strony wojska, dużej części polskiego społeczeństwa i sabotażowych działań ukraińskich nacjonalistów. Czym był eksperyment wołyński?

Michał Woś

„Więzień polityczny” Marginesy historii

Bo przecież każda sprawa gazety potrzebuje...

Reklamy

Zaproszenie do udziału w konferencji naukowej „Historia Stoczni Gdańskiej”

Europejskie Centrum Solidarności, Instytut Pamięci Narodowej, Narodowe Muzeum Morskie i NSZZ „Solidarność” zapraszają do udziału w konferencji naukowej: „Historia Stoczni Gdańskiej”, która odbędzie się 3–4 listopada 2016 r. w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku. Zgłoszenia przyjmowane są do 30 czerwca.

Reklama

Ekspansja włoskiego faszyzmu. Krwawa wojna włosko-abisyńska 1935–1936

5 maja 1936 roku zakończyła się II wojna włosko-abisyńska. Zwycięstwo sił faszystowskich skłoniło Benito Mussoliniego do ogłoszenia powstania tzw. II Imperium Rzymskiego. Krwawy konflikt we wschodniej Afryce miał również znaczący wpływ na późniejszy układ sił w Europie.

Marek Wiśniewski

W walce o polskość Śląska. III powstanie śląskie

Odrodzone państwo polskie od początku zgłaszało pretensje do Górnego Śląska. Niemcy tymczasem wcale nie zamierzali go oddawać. Światowe mocarstwa zdecydowały więc, że o przynależności spornego terytorium zadecyduje plebiscyt. Niekorzystny wynik skłonił Polaków do wzięcia sprawy w swoje ręce… Jak przebiegało III powstanie śląskie?

Patryk Tomala

Modna Dama AD. 1937 Marginesy historii

W co ubrać się w najnowszym sezonie? Co wybrać na zimę, a co na letni wyjazd do Gdyni? Na te i inne pytania odpowie „Przegląd Mody” z 1937 roku.

Andrzej Krawczyk „Słowacja księdza prezydenta. Jozef Tiso 1887-1947” – recenzja i ocena

W Polsce pojawia się coraz więcej publikacji poświęconych naszemu południowemu sąsiadowi. Książka Andrzeja Krawczyka, byłego ambasadora Polski w Bratysławie, porusza temat najbardziej kontrowersyjnej postaci w słowackiej historii.

Maurycy Mietelski

Korporacjonizm, monarchizm, faszyzm. Trzy oblicza hiszpańskiej prawicy w okresie II Republiki

Hiszpańska prawica w latach 30. XX wieku składała się z różnych i wzajemnie ze sobą skłóconych nurtów. Ostatecznie zdołała zjednoczyć się dopiero w obliczu postępującego radykalizmu rządzącej państwem lewicy. Pod przywództwem wojska weszła na ścieżkę, która doprowadziła do wybuchu wojny domowej.

Konrad Ruzik

Eugeniusz Bodo: celebryta, z którego zrobiono bohatera narodowego

Jeden z odcinków serialu „Bodo” wywołał oburzenie, gdyż pokazano w nim głównego bohatera biorącego narkotyki i prowadzącego rozwiązły tryb życia. W jaki sposób aktor rewiowy stał się „świętym” II RP, którego nie można pokazać w złym świetle?

Czerwony Baron i jego najlepszy przyjaciel

Nie odstępował Manfreda von Richthofena – Czerwonego Barona – na krok. Nie był jednym z pilotów, choć przy samolotach spędzał podobnie dużo czasu. Wesoły i przyjacielski, ale nie zawsze dobrze wychowany. Miał cztery łapy, przycięte ucho i na imię Moritz.

Alicja Sułkowska

Zatopienie Lusitanii: torpedy, które zmieniły losy świata

Zatopienie „Lusitanii” było największą katastrofą na świecie od czasów „Titanica”. Wykonawcą morskiej egzekucji był niemiecki okręt podwodny U-20.

Eric Larson

Andrzej Goworski , Marta Panas-Goworska

Przedrewolucyjny świat Włodzimierza Lenina

Pod koniec XIX wieku młody Włodzimierz Lenin ćwiczył się w dysputach politycznych. Nie uniknął wsypy i trafił na zesłanie. Na Syberii posiadał broń myśliwską, korespondował z całym światem oraz – mimo ateizmu – wziął w cerkwii ślub z Krupską. Okres politycznej niewinności niebawem miał się skończyć. Na horyzoncie rysowała się już krwawa rewolucja bolszewików.

„Wszak istnieje coś takiego jak zarażenie podróżą” – zagraniczne wojaże Henryka Sienkiewicza

Ważną część życia Henryka Sienkiewicza stanowiły niezwykłe podróże, które stały się dla pisarza przygodą, inspiracją i wytchnieniem od życiowych przeciwności. Jak daleko zapuścił się noblista?

Wyprawa Stefana Szolc-Rogozińskiego do Kamerunu a polskie marzenia o koloniach

W 1882 roku polska wyprawa naukowa, na czele której stał Stefan Szolc-Rogoziński, wyruszyła do Afryki. Niewielka i niedofinansowana, nie mogła osiągnąć stawianych przed nią celów. Pół wieku później posłużyła Lidze Morskiej i Kolonialnej do prowadzenia polityki kolonialnej II Rzeczypospolitej.

Mateusz Będkowski

Śladami dawnej Warszawy – zapomniane latarnie

_Pewnego razu była sobie szanowana stara lampa uliczna, która wykonywała swoje obowiązki uczciwie i dobrze od wielu lat. Lecz pewnego razu stwierdzono, iż jest za staromodna. To był ostatni wieczór, kiedy miała wisieć na latarnianym słupie i oświecać ulicę. Lampa czuła się jak baletnica, która tańczyła po raz ostatni i wiedziała, że jutro przeminie_ – Hans Christian Andersen.

Karolina Zawadka

Arthur Allen – „Fantastyczne laboratorium doktora Weigla” – recenzja i ocena

Wesz to zwierzątko raczej mało popularne i raczej nikt nie chciałby się publicznie chwalić, że jest ich hodowcą czy właścicielem. Po dzień dzisiejszy wszy są synonimem brudu, zaniedbania i chorób. Jednak, to wzbudzające w większości osób obrzydzenie żyjątko, miało swoje wielkie dni w historii medycyny, a także polskiego ruchu oporu. Był taki czas, że wesz brzmiała dumnie.

Przedwojenny playboy Marginesy historii

Przez pewien czas również mieszkaniec przedwojennej Polski mógł w kiosku legalnie kupić gazetkę z „bezeceństwami”.

„Droga na północ” – oprac. Agnieszka Knyt - recenzja i ocena

Z czym polskiemu czytelnikowi kojarzy się Norwegia? Fiordy, ropa naftowa, zasobne państwo opiekuńcze. I mistrzowie w sportach zimowych. Czas na zupełnie nowe spojrzenie.

Tomasz Piotr Michalik