I wojna światowa i dwudziestolecie międzywojenne

…

Czy Boy zakazałby aborcji?

Przy okazji sporu o aborcję do dyskusji publicznych wróciła postać Tadeusza Boya-Żeleńskiego jako aktywnego uczestnika walki o dostęp do niej. Jednak nie wszystko co oczywiste jest takie oczywiste.

Paweł Rzewuski

Ciekawostki i rocznice

Niezdrowa kuchnia jarska Marginesy historii

Kuchnia jarska, dziś częściej nazywana wegeteriańską, kojarzy się ze zdrowym odżywianiem, byciem fit, hipsterstwem i tak dalej. Jednak przed wojną każde niewinne warzywko podstępni kucharze potrafili zepsuć.

Paweł Rzewuski

Artykuły

Podzielone społeczeństwo. Amerykanie wobec Ententy i państw centralnych

Gdy wybuchła I wojna światowa, amerykańska opinia publiczna podzieliła się na zwolenników jednej bądź drugiej strony. Dominowały sympatie proalianckie, ale głosu przeciwników Ententy nie można było ignorować. Wszyscy zgadzali się, że Stany powinny pozostać neutralne. Z czasem to podejście uległo zmianie.

Michał Woś

Recenzje

Jerzy S. Łątka – „Atatürk. Twórca nowoczesnej Turcji” – recenzja i ocena

Mustafa Kemal Atatürk jest jedną z najciekawszych postaci w historii XX wieku. Pozostaje jedynym przywódcą państwa muzułmańskiego, któremu udało się zreformować swój kraj na europejską modłę, a także przeprowadzić w nim rozdział religii od życia politycznego. W jaki sposób dokonał tego, co nie udało się choćby szachowi Iranu Mohammedowi Rezie Pahlawiemu?

Konrad Ruzik

Artykuły

Niezależna od wszystkich. O życiu i twórczości Hannah Arendt

Filozof i publicystka znana ze swoich badań nad totalitaryzmem. Jej poglądy i refleksje wywarły ogromny wpływ na myśl polityczną XX wieku. Choć spotkała się z falą krytyki ze strony środowisk syjonistycznych za książkę o kulisach procesu Eichmanna, Hannah Arendt pozostała wierna swoim wartościom.

Ewa Woźniak

Ciekawostki i rocznice

Wielkanoc z Orbisem Marginesy historii

Już przed wojną pojawił się zwyczaj spędzania świąt z dala od domu: na przykład w Hiszpanii albo w Jugosławii.

Paweł Rzewuski

Akcja: Historia lokalna podlega ochronie

Historia lokalna Sto lat historii harcerstwa w wersji elektronicznej

Niekiedy zakurzone zeszyty i wyblakłe fotografie, które leżą zapomniane na dnie szafek, skrywają bezcenne wspomnienia. Takie pamiątki, ujrzawszy światło dzienne, wywołują sentymentalne uśmiechy i stanowią potężną skarbnicę wiedzy dla przyszłych pokoleń. Do tego właśnie doskonale może posłużyć Internet.

Anna Szczykutowicz

Recenzje

Leszek Dulik, Konrad Zieliński – „Świat utracony. Żydzi polscy. Fotografie z lat 1918-1939” – recenzja i ocena

Jak wyglądał ten „utracony świat” w okresie bezpośrednio poprzedzającym Zagładę? Ten album przeznaczony jest dla wszystkich tych, których nurtuje to pytanie.

Kinga Czechowska

Reklamy

PREMIERA: Przemysław Mrówka – „Krwawy Kaukaz: Czeczenia”

Imperialne ambicje Rosji to prawdziwy temat-rzeka. Jednym z najciekawszych, a jednocześnie najbardziej ponurych wątków tej historii stanowią dzieje konfliktu w Czeczenii. Kaukascy górale przez wiele lat dzielnie stawiali opór najeźdźcom. A gdy w końcu musieli ulec, Rosjan drogo kosztowała każda chwila spędzona na podbitej ziemi.

Michał Świgoń

Recenzje

Robert K. Massie – „Stalowe fortece, t. IV” – recenzja i ocena

Większość autorów książek, które dotyczyły historii działań wojennych na morzu przedstawia kolejne operacje, bitwy, plany i założenia według planów sztabów. Autor książki „Stalowe fortece” potrafi pójść o krok dalej, potrafi wejść głębiej w swej narracji.

Leszek Molendowski

Ciekawostki i rocznice

Urywki z życia przedwojennego automobilisty Marginesy historii

Samochodów w II RP nie było zbyt dużo, jednak przed właścicielami karet i kabrioletów samochodowych stawało wiele trudności.

Paweł Rzewuski

Artykuły

Skandal w teatrze – o premierze „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego

Skandal to w teatrze nic nowego. Zanim kontrowersje wzbudzały „Do Damaszku” Jana Klaty w Starym Teatrze czy „Śmierć i dziewczyna” Eweliny Marciniak w Teatrze Polskim, niemałe oburzenie wśród publiczności wywołało „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego, dziś uznawane za arcydzieło polskiej dramaturgii.

Justyna Skalska

Artykuły

Z życia polskiego żołnierza: wojna polsko-bolszewicka

Czytywali Sienkiewicza i Słowackiego, za pośrednictwem prasy śledzili wydarzenia w kraju, a mimo frontowej grozy i trudów związanych z walką, nieraz byli świadkami zabawnych sytuacji. Jak wyglądało życie codzienne polskich żołnierzy w trakcie wojny polsko-bolszewickiej?

Mateusz Balcerkiewicz

Ciekawostki i rocznice

Matura to bzdura (wersja II RP) Marginesy historii

Nie tylko w czasach dzisiejszych matura wzbudza kontrowersje. Emocje rozgrzewała ona również w czasach pięknego przedwojnia.

Paweł Rzewuski

Ciekawostki i rocznice

Gazetka Miki Marginesy historii

Kiedy polskie dzieci po raz pierwszy mogły przeczytać o Myszce Miki? I kim do licha był Kaczorek Zadziorek, Hipolit Warkot czy Horacy Chomąto?

Paweł Rzewuski

Artykuły

Imperium Rothschildów

Imperium Rothschildów budowane było przez lata. Należeli do jednej z najsłynniejszych rodzin bogaczy, która rozpoczęła swój marsz ku pieniądzom jeszcze na początku XIX wieku. Co się z nią teraz dzieje?

Przemysław Mrówka

Recenzje

Mundur żołnierza polskiego – recenzja i ocena wystawy

Mundur stanowi nieodzowny element wyposażenia żołnierza, mówiący o jego przynależności i funkcjach. Z okazji zeszłorocznej 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej Muzeum Militariów w Arsenale Wrocławskim przedstawia nam blisko sto lat historii polskiego umundurowania.

Krzysztof Gońda

Recenzje

Kwartalnik „Karta” – numer 86 – recenzja i ocena

Nowy numer „Karty”, w nawiązaniu do wydarzeń znajdujących się obecnie w czołówkach serwisów informacyjnych porusza zagadnienie uchodźstwa. Oprócz tego znalazły się w nim jednak materiały na wiele innych tematów.

Michał Gadziński

Ciekawostki i rocznice

Nie tylko „Tajny detektyw” Marginesy historii

W roku 1934 na fali protestów społecznych przestano wydawać „Tajnego detektywa”. Wielu jego czytelników czuło się z tego powodu rozżalonych. Nic więc dziwnego, że wkrótce próbowano zagospodarować powstałą niszę.

Paweł Rzewuski

Artykuły

U-booty i ich rola podczas I wojny światowej

U-booty siały postrach podczas I wojny światowej. Pomiędzy lutym a kwietniem 1917 roku masakra żeglugi handlowej wokół Wysp Brytyjskich zaczęła narastać i obietnica admirała Holtzendorffa, że Wielka Brytania zostanie głodem zmuszona do poddania się, zdawała się być blisko realizacji.

Robert K. Massie

Wydarzenia

Warszawa - miasto grzechu. Spacer śladem przestępców i żebraków

W sobotę, 27 lutego o godz. 12:00 Varsaviada NZS UW wraz z biurem WAWstep zapraszają na spacer śladami przestępców i żebraków „Warszawa - miasto grzechu”. Zbiórka pod Kolumną Zygmunta. Wydarzenie pod patronatem Histmag.org!

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Ciekawostki i rocznice

Kobiety w Warszawie Marginesy historii

28 listopada 1918 roku – siedemnaście dni po symbolicznym odzyskaniu niepodległości – Polkom przyznano prawa obywatelskie. Te rychło zaczęły korzystać z nowych możliwości.

Paweł Rzewuski

Artykuły

Front Ludowy w Hiszpanii. Pomiędzy republikanizmem a rewolucjonizmem

Front ludowy: fakty i mity. Wojskowi, którzy doprowadzili do wybuchu wojny domowej w 1936 roku, uzasadniali swoje działania groźbą rewolucji komunistycznej. Krytycy gen. Franco twierdzili natomiast, że Hiszpanii nic takiego nie groziło, a Front Ludowy sprawował władzę z mocy demokratycznego mandatu. Jak było naprawdę?

Konrad Ruzik

Recenzje

Wojtek Biedroń – „Niesamowici bracia Goldberg” – recenzja i ocena

„Niesowici bracia Goldberg” to niebezpieczna książka. Czytelnik może wraz z ostatnią stroną złapać się na bardzo niepokojącej myśli, że… polubił Józefa Różańskiego. Brr.

Paweł Rzewuski

Redakcyjne

Paweł Rzewuski w radiu o prostytucji II RP

Nasz redaktor Paweł Rzewuski opowiadał w audycji OFF Czarek w radiu TOK FM o swojej książce „Warszawa — miasto grzechu: Prostytucja w II RP”. Posłuchajcie zapisu tej audycji!

Redakcja

Ciekawostki i rocznice

Dbaj o dziecko! Marginesy historii

Dziecko rzecz ważna. O dziecko trzeba dbać kompetentnie. Naszym prababciom pomagała w tym angielska broszurka o wiele mówiącym tytule _Dziecko_.

Paweł Rzewuski

Recenzje

Paweł Wieczorkiewicz – „Bandera we krwi” – recenzja i ocena

Paweł Wieczorkiewicz to niewątpliwie jeden z najbardziej znanych polskich historyków. Wydawnictwo LTW przygotowało kolejną edycję prac tego przedwcześnie zmarłego badacza. Pozostaje zapytać czy stoją one równie warte lektury, co wcześniej wydane zbiory tekstów?

Rafał Łatka

Artykuły

Adolf Galland – as Luftwaffe, krytyk Göringa i miłośnik cygar

Adolf Galland lubił palić cygara w kokpicie maszyny, a wymalowana na jego samolocie Myszka Miki budziła rozbawienie innych pilotów. I choć liczbą 104 zestrzeleń ustępuje wielu niemieckim asom II wojny światowej, trudno znaleźć drugiego tak charyzmatycznego i wpływowego pilota w szeregach Luftwaffe jak Galland.

Alicja Sułkowska

Recenzje

Konrad T. Lewandowski – „Rumuńskie Kawony” – recenzja i ocena

Na kolejny tom przygód komisarza Drwęckiego czekałem z niecierpliwością. Jako sympatyk serii co jakiś czas sprawdzałem, czy nie pojawiają się wieści o nowej części. I kiedy się w końcu doczekałem, to poczułem się - delikatnie mówiąc - rozczarowany.

Paweł Rzewuski

Recenzje

Jędrzej Moraczewski - „Przewrót w Polsce” - recenzja i ocena

W związku z nadchodzącą setną rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości Muzeum Historii Polski w jubileuszowej z tej okazji serii wydawniczej opublikowało kolejny tom. Tym razem wybór padł na Jędrzeja Moraczewskiego i jego „Przewrót w Polsce”.

Krzysztof Kloc

Ciekawostki i rocznice

Tłusty czwartek: pączki jak przed wojną Marginesy historii

Dziś „Marginesy historii” prezentujemy wyjątkowo w czwartek – tłusty czwartek – po to, by móc przekazać naszym czytelnikom oryginalną recepturę na pączki sprzed I wojny światowej!

Paweł Rzewuski

Reportaże/relacje

Sąd nad polityką zagraniczną II RP

Na czym polegały różnice między polityką międzynarodową endecji i piłsudczyków? Jak wyglądały koncepcje obydwu obozów dotyczące polskiej pozycji w regionie czy stosunku do sąsiadów? Na co w powszechnych dyskusjach nie zwracamy uwagę? O tych i innych zagadnieniach w zeszłym tygodniu dyskutowali w Toruniu historycy dyplomacji międzywojennej.

Kinga Czechowska

Recenzje

A. Syska, T. Kiełkowski - „Styl gotycki wyklucza się. Międzywojenna architektura w województwie śląskim” - recenzja i ocena

Popularne powiedzenie głosi, że prawdziwa nauka zaczyna się tam, gdzie kończą się możliwości _google_. Tym bardziej godny polecenia jest zatem przewodnik po architekturze. Zaprowadzi on czytelnika w miejsca, o których popularna wyszukiwarka i połączone z nią mapy nie mają zielonego pojęcia.

Alicja Gzowska

Recenzje

„Dwa miasta, dwa brzegi” - red. Elżbieta Firlet - recenzja i ocena

Wydany w setną rocznicę połączenia Podgórza i Krakowa album „Dwa miasta, dwa brzegi” zachwyca bogactwem zgromadzonego materiału i przystępnością przekazu. Czytelnicy mają okazję zobaczyć, jak na przestrzeni wieków zmieniało się miasto, w którym wciąż można wejść na Kopiec Krakusa, legendarnego założyciela dawnej stolicy Polski.

Łukasz Ścisłowicz

Ciekawostki i rocznice

Gdzie jechać z wycieczką szkolną Marginesy Historii

Organizacja wycieczki dla młodzieży to nie jest prosta rzecz. Szczęśliwie dla organizatorów, powstały w tej sprawie stosowne broszurki.

Paweł Rzewuski

Artykuły

Rewolucja październikowa 1917: zdobycie Pałacu Zimowego

Rewolucja październikowa 1917 roku zakończyła się sukcesem bolszewików. Niewiele brakowało, a szturm Pałacu Zimowego by się nie powiódł, a bolszewizm pozostałby tylko koszmarnym snem. Niestety...

Krzysztof Dubiński

Recenzje

Mistrzowie pastelu – od Marteau do Witkacego – recenzja i ocena wystawy

W sobotnie południe w warszawskim Muzeum Narodowym jest dosyć tłumnie. Nic w tym dziwnego, gdyż wkrótce kończy się jedna z najbardziej oczekiwanych wystaw czasowych, mianowicie „Mistrzowie pastelu – od Marteau do Witkacego”. Jest to pierwsza wystawa pozwalająca prześledzić rozwój tej techniki od samych początków, czyli wieku XVI, aż do drugiej połowy wieku XX.

Liza Nema

Artykuły

Typowy polski żołnierz

Typowy polski żołnierz kojarzy się z szarym mundurem, równym krokiem oraz nienaganną kulturą osobistą. W dodatku każdy był przystojny, zadbany i religijny. Mniej więcej w taki sposób wyobrażamy sobie często żołnierzy walczących z bolszewikami. Czy aby na pewno tak to wyglądało?

Mateusz Balcerkiewicz

Opinie

Gdyby KOD istniał przed wojną

Obserwując relacje uczestników Komitetu Obrony Demokracji i władzy zacząłem zastanawiać się, jak cała sprawa wyglądałaby, gdyby przenieść ją w realia II RP.

Paweł Rzewuski

Wspomnienia

I wojna światowa - pierwsze dni

Zanim żołnierze I wojny światowej na dobre zamieszkali w okopach, przez kilka tygodni toczyły się intensywne walki manewrowe. W niemieckiej inwazji na Belgię uczestniczył m.in. przyszły legendarny dowódca Afrika Korps, Erwin Rommel.

Erwin Rommel

Wspomnienia

Jak rodził się pierwszy polski rząd?

Jak rodził się pierwszy polski rząd? O to najlepiej zapytać pierwszego premiera - Jędrzeja Moraczewskiego.

Jędrzej Moraczewski

Artykuły

Wojciech Kossak i marszałek Foch

Wojciech Kossak zasłynął jako fascynat ojczystych dziejów. Gdy w początku lat 20. znalazł się we Francji, postanowił spełnić swoje marzenie...

Arael Zurli

Recenzje

„Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP. Tom 5” - red. T. Dubicki - recenzja i ocena

Większość badaczy historii wywiadu i kontrwywiadu II Rzeczpospolitej jest zgodna co do tego, że istnieje jeszcze szerokie pole do popisu dla przyszłych pokoleń naukowców. Nie mniej jednak, nam współcześni również nie próżnują.

Szymon Koziatek

Recenzje

„Liga Narodowa (1893–1928). Wybór relacji” – recenzja i ocena

W ostatnich latach dzieje PRL skutecznie przysłoniły cały krajobraz historii najnowszej Polski. Setna rocznica odzyskania niepodległości przynosi szansę na przynajmniej częściową zmianę tego trendu. Co może w tym pomóc bardziej jeśli nie upowszechnienie źródeł?

Michał Przeperski

Recenzje

Pavel Polian - „Wbrew ich woli” - recenzja i ocena

Niemcy, Czeczeni, Tatarzy krymscy, Ingusze, Koreańczycy. Czy tak różnorodna mieszanka narodów może mieć choć jeden element wspólny? Okazuję się, że tak i jest nią tragiczna historia migracji przymusowych przeprowadzanych przez Związek Radziecki.

Kamil Kartasiński

Artykuły

Zagłębie i powstania śląskie: zapomniane braterstwo?

Gdy wybuchły powstania śląskie, Zagłębie Dąbrowskie efektywnie wspierało dążenia powstańców. Dziś mieszkańcy obydwu regionów nie cieszą się wzajemną sympatią, nie pamiętając o tych doświadczeniach.

Zuzanna Gumińska

Ciekawostki i rocznice

Osip Mandelsztam: wiersze wyuczone na pamięć

Do dziś niewiele osób zna twórczość tego wyjątkowego poety, urodzonego jeszcze za czasów Imperium Rosyjskiego, a skazanego na wieloletnie uwięzienie i zmarłego już w ZSRR. Osip Mandelsztam był nie tylko poetą, ale też prozaikiem i autorem licznych szkiców na temat liryki. Jego lekki styl, niepozbawiony humoru i ironii, w pewnym momencie został zduszony przez coraz cięższą atmosferę panującą w Związku Radzieckim.

Ewa Woźniak

Ciekawostki i rocznice

Nie daj się oszukać! Marginesy historii

Dzisiaj mamy różne możliwości śledzenia składu kupowanego jedzenia. W 1920 roku dociekliwa pani domu mogła sięgnąć po książeczkę „Zafałszowania produktów spożywczych”.

Paweł Rzewuski

Wywiady

Witkacy był dobrym żołnierzem

Pierwsza wojna światowa wywarła swój wpływ na losy całego pokolenia Europejczyków, wśród nich Stanisława Ignacego Witkiewicza. O wojskowym epizodzie życia artysty rozmawiamy z Krzysztofem Dubińskim, autorem książki „Wojna Witkacego, czyli kumboł w galifetach”. Część pytań nadesłali czytelnicy naszego portalu.

Tomasz Leszkowicz

Recenzje

Mariusz Urbanek - „Wieniawa. Szwoleżer na Pegazie” - recenzja i ocena

Bolesław Wieniawa-Długoszowski uznawany jest za jedną z najbardziej barwnych i oryginalnych postaci międzywojennej Rzeczpospolitej. Krążyły o nim setki anegdot, budujących jego legendę, niezależnie od tego, na ile były prawdzie. W tej książce autor pozwolił przemówić anegdotom, po czym zderzył je z bardziej poważnymi źródłami. Powstał nieco inny portret generała niż ten, do którego przywykliśmy.

Tomasz Piotr Michalik

Newsy

Rzadkie zdjęcia z Polski udostępnione przez amerykańską bibliotekę

Biblioteka Publiczna Nowego Jorku przekazała do wolnego dostępu ogromną część swoich zbiorów. Wśród 180 000 dokumentów, książek, fotografii i map znajdują się zdjęcia z Polski z I i II wojny światowej, dzieła słynnych artystów i korespondencja polityków.

Antoni Olbrychski

Ciekawostki i rocznice

Gry i zabawy ruchowe Marginesy historii

Kiedy nie było telewizji czy Internetu, a radio nie gościło w każdym domu, ludzie w jesienne, ponure i deszczowe dni szukali różnych form zabicia czasu, takich jak gry i zabawy ruchowe

Paweł Rzewuski

Wywiady

Warto czytać dobre książki, a książka Rommla do nich należy

Czym jest książka „Piechota atakuje” Erwina Rommla? Jak wpłynęła na jego karierę w III Rzeszy? Czy mit feldmarszałka jako świetnego dowódcy jest uzasadniony? O tym rozmawiamy z dr. Łukaszem Przybyło z okazji niedawnej premiery polskiego wydania książki Rommla „Piechota Atakuje”.

Maciej Zaremba

Recenzje

Tadeusz Januszewski - „Kazimierz Przerwa-Tetmajer” - recenzja i ocena

Jego dekadenckie i tatrzańskie liryki są sztandarową pozycją w edukacji polskiego ucznia. Przez to stał się nawet przedmiotem żartów z tzw. zeszytów szkolnych. Wydawnictwo Iskry, które właśnie wydało biografię Kazimierza Przerwy-Tetmajera (1865-1940), udowadnia, że nie był on papierową postacią, a człowiekiem z krwi i kości, młodopolskim poetą, którego gwiazda zgasła równie szybko, co zaświeciła.

Justyna Skalska

Wywiady

Zagłębie Dąbrowskie: szukając korzeni

Jego powieść „Korzeniec” okazała się sporym sukcesem i zwróciła uwagę na historyczne dzieje Zagłębia Dąbrowskiego. O przygodzie z pisarstwem, inspiracjach i zagłębiowskiej tożsamości rozmawiałem – oczywiście w Sosnowcu – ze Zbigniewem Białasem.

Paweł Czechowski

Wspomnienia

Sowiecka architektura społeczna

Nadieżda Mandelsztam i jej mąż - słynny poeta Osip Mandelsztam - poznali na własnej skórze czym była sowiecka architektura społeczna...

Nadieżda Mandelsztam

Recenzje

Bożena Aksamit - „Batory” - recenzja i ocena

Szczerze powiedziawszy książka „Batory” Bożeny Aksamit należy do tych, które bardzo trudno jest ocenić. Z jednej strony widać bowiem zaangażowanie autorki, z drugiej nie można przejść obojętnie wobec licznych elementów, które skutecznie utrudniają pozytywny odbiór publikacji.

Paweł Rzewuski

Artykuły

Manfred von Richtofen (Czerwony Baron) i jego kłopotliwa sława

Manfred von Richthofen, as niemieckiego lotnictwa znany także jako Czerwony Baron, swoją popularność w okresie I wojny światowej okupił odarciem z prywatności. Jako ulubieniec opinii publicznej szybko stał się obiektem przeróżnych plotek, które na długie lata zafałszowały jego wizerunek.

Alicja Sułkowska

Recenzje

Krzysztof Dubiński - „Wojna Witkacego czyli kumboł w galifetach” - recenzja i ocena

Co Witkacy przeżył podczas I wojny światowej i w trakcie rewolucji bolszewickiej? I jaki mogło to mieć wpływ na jego późniejsze życie?

Paweł Rzewuski

Recenzje

Nadieżda Mandelsztam – „Wspomnienia” – recenzja i ocena

Mogłoby się wydawać, że po Sołżenicynie czy Pasternaku nie można już napisać niczego nowego o tyrańskich rządach Józefa Stalina i jego drakońskim postępowaniu wobec przeciwników reżimu. A jednak głos Nadieżdy Mandelsztam z kobiecą subtelnością pokazuje los tych, którzy nawet w sposób niebezpośredni musieli cierpieć konsekwencje oskarżeń z niesławnej pamięci artykułu 58 sowieckiego kodeksu karnego...

Piotr Burak

…

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Kontakt

Tematy

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Współpraca