„Józef Piłsudski Człowiek-Żołnierz-Polityk” – red. Z. Girzyński, J. Kłaczkow – recenzja i ocena
Marszałek Józef Piłsudski to jedna z najważniejszych postaci w polskiej historii i zapewne najważniejsza figura naszych dziejów najnowszych. Miał on nie tylko zasadniczy wpływ na swoją epokę – jego oddziaływanie na polską rzeczywistość rozpoczęło się jeszcze w wieku XIX i trwa do dziś. Stanowi to swoisty, narodowy ewenement. Trudno bowiem znaleźć drugą postać polskiej historii, wywołującą tak skrajne emocje, a jednak darzoną przy tym powszechnym szacunkiem. W tej materii Piłsudski mógłby konkurować tylko z Karolem Wojtyłą.
W zeszłym roku obchodziliśmy 80. rocznicę śmierci tego wybitnego Polaka. Z tej okazji ówczesny Poseł na Sejm RP Zbigniew Girzyński, przewodniczący Parlamentarnego Zespołu Miłośników Historii, wraz z badaczami z Zakładu Historii XX wieku Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu postanowili zorganizować w gmachu polskiego parlamentu, konferencję poświęconą Marszałkowi. Odbyła się ona 9 czerwca 2015 r., a jej pokłosiem jest omawiana przeze mnie publikacja.
Opracowanie Józef Piłsudski. Człowiek – żołnierz – polityk jest zbiorem 25 tekstów, autorstwa znawców biografii Piłsudskiego oraz jego epoki. Swoje referaty na potrzeby książki przygotowali m.in. Arkadiusz Adamczyk – badacz elity i myśli piłsudczykowskiej, Janusz Cisek – specjalista od wojskowej części życiorysu Piłsudskiego, Marek Kornat – znawca polskiej polityki zagranicznej, Włodzimierz Suleja – najwybitniejszy żyjący znawca życiorysu Marszałka, a także Janusz Szczepański – ekspert w zakresie polskiej historii pierwszej połowy XX wieku. Ich syntetyczne opracowania miały na celu przede wszystkim uporządkowanie obecnego stanu naszej wiedzy.
Oprócz tych doświadczonych badaczy, znajdziemy szereg innych, pod wieloma względami innowacyjnych, artykułów. Dotykały one tych sfer życia Piłsudskiego, którymi jak dotąd nikt, się nie zajmował. Dla przykładu Jacek Denel spróbował zanalizować kompleks jaki wobec Józefa Piłsudskiego miał jego wieloletni adwersarz – gen. Władysław Sikorski. Z kolei Zbigniew Girzyński zajął się tematem burzliwych wizyt marszałka w polskim Sejmie. Historyk i politolog Rafał Jung przedstawił związki Piłsudskiego z tworzącą się wówczas polską piłką nożną. Piotr Kilańczyk charakteryzował koncepcje wojskowe Komendanta na podstawie działalności sztabowej Juliana Stachiewicza podczas wojny polsko-bolszewickiej. Piotr Podhorecki spróbował opisać specyfikę podejmowania decyzji kadrowych przez Dziadka, w pierwszym okresie niepodległej Polski. Mozaika tych zróżnicowanych studiów tworzy bardzo dobre i merytorycznie nowatorskie opracowanie, wnoszące ogromną wartość do naszej wiedzy o Piłsudskim.
Niewątpliwym walorem książki jest jej przejrzystość. Autorzy podzielili opracowanie na cztery rozdziały: U zarania Niepodległej Rzeczypospolitej, Sprawy krajowe, Polityka zagraniczna, W ocenie i we współpracy z innymi. Do każdego z nich został podporządkowany odpowiedni referat. Dodatkowo, na końcu książki zamieszczone zostały noty biograficzne każdego z autorów oraz indeks nazwisk.
Trudno również sformułować krytyczne uwagi do edytorskiej i wydawniczej strony przedsięwzięcia. Na wyróżnienie zasługuje tak praca redaktorów jak i korekty. Z kolei sztywna okłada i szyte strony sprawiają, że książka przez długie lata będzie służyć czytelnikowi.
W zamyśle autorów recenzowana praca miała „ambicję stać się kolejnym głosem środowiska naukowego przypominającym tę najwybitniejszą w XX wieku postać polskiej historii i polskiej polityki”. W moim przekonaniu zadanie to udało się wykonać znakomicie. Otrzymaliśmy bowiem do rąk bardzo ważne dzieło dotyczące życia marszałka Józefa Piłsudskiego.
