Artykuły

…

Malinche – kochanka Cortesa i matka nowego Meksyku

Indiańska kochanka Hernana Cortesa, Malinche, odegrała niebagatelną rolę w hiszpańskiej konkwiście. Jak kobieta odnalazła się w świecie wielkiej polityki i brutalnego podboju?

Damian Dobrosielski

Artykuły

Husaria - najpiękniejsza kawaleria świata

W opiniach XVII-wiecznych obserwatorów husaria była najlepszą i najpiękniejszą kawalerią świata. Zazdrościli jej obcy monarchowie, podziwiali ją cudzoziemcy.

Radosław Sikora , Radosław Szleszyński

Artykuły

Sztuka a polityka w czasach Oktawiana Augusta

Po tzw. rewolucji rzymskiej, w wyniku której ustanowiono ustrój pryncypatu, wiele rzeczy się zmieniło. Przemiany polityczne miały też ogromny wpływ na rozwój literatury. Wielu wielkich poetów żyło na garnuszku państwa.

Antoni Ładziński

Artykuły

Alan Turing - geniusz nieistniejący

Alan Turing – geniusz, który ocalił matematykę przed katastrofą, świat przed Hitlerem, a ludziom dał komputer. Do dziś pozostaje zagadką.

Karol Jałochowski

Artykuły

Zanim został organicznikiem... Wczesna działalność Karola Marcinkowskiego

Karol Marcinkowski należał do grona prekursorów pracy organicznej, stając się wręcz jej symbolem. Jednak w jego życiorysie równie silne piętno odcisnął udział w powstaniu listopadowym. Taki los charakteryzował wielu wybitnych przedstawicieli tamtej epoki.

Krzysztof Rataj

Artykuły

Przeciwko systemowi – faszyzm portugalski a dyktatura Salazara

W powszechnej opinii uważa się, że okres międzywojennej dyktatury w Portugalii to rządy faszystowskie. Salazar nigdy nie wprowadził reżimu tego typu, co więcej, po zdobyciu władzy wszedł w konflikt z tworzącym się wówczas ruchem faszyzującym. Doprowadziło to do walki na linii _Estado Novo_ – narodowi syndykaliści.

Tomasz Kosiński

Artykuły

Pan Tadeusz - między historią a literaturą

Przeczytajmy raz jeszcze „Pana Tadeusza”, by odkryć tropy prowadzące do prawdziwych wydarzeń historycznych w 1812 r.

Zdzisław Pietrasik

Artykuły

Kronikarz sowieckich zbrodni

Historyczne dramaty składają się z setek osobistych koszmarów i tragedii. Dlatego tak ważne jest dbanie o to, by żadna z nich nie została zapomniana. Dobrze wie o tym Wiesław Adamczyk - kronikarz sowieckich zbrodni.

Ewa Ledóchowicz

Artykuły

Po wolność na barykady. Powstanie łódzkie 1905 roku

Liczne protesty na cały świecie ukazują siłę społecznego gniewu podsycanego brutalnością władz. W Polsce podobnie było np. w czasie manifestacji poprzedzających powstanie styczniowe. Nowoczesnym buntem ulicznym było jednak dopiero powstanie łódzkie z czerwca 1905 roku. 22 czerwca przypada kolejna jego rocznica.

Kamil Śmiechowski

Artykuły

„Róża Sybiru” - polska arystokratka na zesłaniu

Dwunastoletnia Józia pisała w grudniu 1832 roku do ojca: „Mama dla polepszenia zdrowia ma jechać do Karlsbadu, gdzie i ja mam jej towarzyszyć z osobami mnie nauczającymi...

Magdalena Jastrzębska

Artykuły

Jak rosyjska cerkiew przetrwała stalinizm?

Kościół katolicki w Polsce nigdy nie dał się ujarzmić komunistom. Znacznie bardziej tragicznie potoczyły się losy rosyjskiego prawosławia. Jak rosyjska cerkiew przetrwała stalinizm?

Adam Szostkiewicz

Artykuły

Osobowość zbrodniarza - trybunał w Norymberdze

Douglas M. Kelley był głównym psychologiem trybunału w Norymberdze. To on pierwszy zadał pytanie: jaką cechy osobowości musi wykazać zbrodniarz?

Jack El-Hai

Artykuły

Emilia - zapomniana siostra Chopina

Każdy Polak zna twórczość Fryderyka Chopina, najwybitniejszego kompozytora epoki romantyzmu. Niewielu jednak wie, że miał on równie utalentowaną siostrę Emilię, której tylko przedwczesna śmierć nie pozwoliła dorównać bratu w popularności

Marek Teler

Artykuły

Rydz-Śmigły – geniusz czy błazen?

Wybitny generał, ale mierny polityk – tak najczęściej mówi się o Marszałku Edwardzie Rydzu-Śmigłym. Może jednak był on najbardziej pechowym geniuszem w polskich dziejach?

Paweł Wieczorkiewicz

Artykuły

Gwatemala 1954 – bananowy pucz

Banany, zamachy stanu, „zagrożenie komunizmem” i totalna destabilizacja. Najnowsza historia Gwatemali to sztandarowy wręcz przykład losów latynoamerykańskiego państwa w czasach zimnej wojny.

Tomasz Skowronek

Artykuły

Czytanie z wojny

Może się wydawać, że o II wojnie światowej powiedziano już wszystko. Zastanawia mnogość tekstów opisujących tamte czasy – w księgarni natrafia się zwykle na kilka (jeśli nie kilkanaście) wspomnień, monografii lub powieści na ten temat. Gra jest warta świeczki – czytelnicy chętnie sięgają po tę tematykę, o czym świadczy także popularność filmów dotyczących życia w czasie okupacji. Jakie pytania stawiają autorzy tych dzieł? Czy po tylu latach są w stanie poruszyć nowy, niebanalny temat?

Agnieszka Woch

Artykuły

Ponad czterdzieści lat od Roku Zero. Zbrodnie Czerwonych Khmerów w Kambodży

17 kwietnia to ważna rocznica dotycząca wydarzenia, które zapoczątkowało jedno z największych i najokrutniejszych ludobójstw XX wieku. Tego dnia w 1975 roku do stolicy Kambodży, Phnom Penh, wkroczyli w większości bardzo młodzi, dobrze uzbrojeni, groźnie wyglądający ni to żołnierze, ni to partyzanci. Była to Rewolucyjna Armia Kampuczy, zbrojne ramię maoistowskiego i szowinistycznego ruchu Czerwonych Khmerów.

Bohdan Piętka

Artykuły

Herb Wąż - od symbolu grzechu do heraldyki

Wężowym herbem tytułowały się włoskie rody Viscontich i Sforzów, dziś zaś korzysta z niego Alfa Romeo. A jakie były początki „Wężyka” na ziemiach polskich?

Antoni Olbrychski

Artykuły

Ostatnia zbrodnia Josefa Goebbelsa

Hitlerowski minister propagandy miał wiele grzechów na sumieniu. Na kilka chwil przed własną śmiercią dopuścił się ostatniej, zupełnie bezsensownej zbrodni…

Petra Fohrmann

Artykuły

Jurij Andropow – idol putinowskiego KGB

KGB w Rosji Putina jest silniejsze niż kiedykolwiek. Sowieckie tradycje są w nich obecne na każdym kroku. Największym idolem pozostaje superbezpieczniak: Jurij Andropow.

Andriej Soldatow , Irina Borogan

Artykuły

Fritz Kuhn – Bundesführer USA

Gdy w Niemczech rodziło się państwo Adolfa Hitlera, świat patrzył zadziwiony. Zdziwienie byłoby jeszcze większe, gdyby wiedziano, że USA też mogły mieć swojego „Führera”...

Arnie Bernstein

Artykuły

Czynnik energetyczny w II wojnie światowej

Obłędne ideologie, szalone pomysły dyktatorów, żądze politycznej zemsty - one przyczyniły się do wybuchu najbardziej krwawego konfliktu w dziejach świata. Ale to nie wszystko. II wojna światowa była też... wojną o energię.

Maciej Hacaga

Artykuły

Anna Radzanowska – zapomniana księżna warszawska

Czy średniowieczny książę mógł w wyborze żony kierować się uczuciem? A może jedynie zmysłem politycznym? Dynastyczne perypetie Piastów zawsze posiadały drugie dno.

Marek Teler

Artykuły

Polskie bomby w hitlerowskim Berlinie

Po klęsce wrześniowej podbita Polska drżała przed hitlerowskim terrorem. Polskie podziemie potrafiło się bardzo krwawo mścić.

Remigiusz Piotrowski

Artykuły

Festung „Kolberg” – powstrzymać ofensywę na Rzeszę

1 czerwca 1945 r. Armia Czerwona przekazała władzę nad Kołobrzegiem władzom polskim. Kilka miesięcy wcześniej nadmorskie miasto stało się areną zaciekłej bitwy wojsk radziecko-polskich i niemieckich. Jak Festung „Kolberg” przygotowywał się do obrony?

Jakub Ciechanowski

Artykuły

Błazen – narodziny i struktura mitu

Figura Stańczyka od wieków fascynuje badaczy polskiej kultury. Dlaczego błazen jest taki ważny?

Monika Sznajderman

Artykuły

Pięćdziesiąt twarzy Clinta Eastwooda

Zasłynął jako bohater westernów, brudny Harry, romantyczny Robert Kincaid. W wyścigu po Oscara za reżyserię pokonał samego Martina Scorsese. A kiedy został burmistrzem w malowniczym Carmelu, zniósł zakaz jedzenia lodów w rożku. Clint Eastwood ma mnóstwo twarzy.

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Ustrój angielski oczami Monteskiusza

Monteskiusz wychwalał liczne zalety angielskiego ustroju. Dzięki nim, jak twierdził, obywatele byli wolni i bezpieczni. Czy jego wizja pokrywała się jednak z rzeczywistością?

Bożena Janda

Artykuły

Łódź 1820–1914 – miasto i jego mieszkańcy

Jeden z najważniejszych polskich ośrodków przemysłowych, zwany „polskim Manchesterem”. Miejsce gdzie rodziły się fabrykanckie fortuny, a robotnicy mieszkali nierzadko w tragicznych warunkach. Przede wszystkim jednak - symbol polskiej modernizacji XIX wieku.

Kazimierz Badziak

Artykuły

Sprawa Gorgonowej, czyli kto wydawał wyroki w II RP?

U schyłku 1931 roku uwagę Lwowa przyciągnęło wydarzenie zupełnie inne niż akademickie porachunki polityczne. W sylwestra gruchnęła wieść, że zamordowano ukochaną córkę znanego lwowskiego architekta Henryka Zaremby.

Waldemar Piasecki

Artykuły

Frakcja Czerwonej Armii, czyli walka klas w praktyce

Z zasady ze słowem „terroryści” kojarzą się islamscy fundamentaliści. Tymczasem w Niemczech Zachodnich na początku lat 70. skojarzenie brzmiało raczej „studenci”. I to nie bez przyczyny. Czym była Frakcja Czerwonej Armii?

Przemysław Mrówka

Artykuły

Ostatnie literackie lata II RP

Wybitny pisarz, zaangażowany piłsudczyk, symbol polskiej kultury. Jednocześnie obiekt niewybrednych kpin i człowiek zmęczony życiem. Oto Wacław Sieroszewski. Jak wyglądała jego kariera w „mroczniejszej dekadzie” II RP?

Andrzej Sieroszewski

Artykuły

Sfałszowana lojalka Jarosława Kaczyńskiego raz jeszcze

Grudniowe wypowiedzi Ewy Kopacz („Jutro pan Kaczyński nie będzie musiał niczego podpisywać”), Rafała Grupińskiego („My tego nie wiemy, czy niczego nie podpisywał”), czy Władysława Frasyniuka („Nie przypominam sobie sytuacji, w której SB zatrzymuje, a następnie wypuszcza człowieka bez jakiejkolwiek deklaracji”) spowodowały, że ponownie w mediach pojawiła się lojalka Jarosława Kaczyńskiego.

Mirosław Lewandowski

Artykuły

Fundament demokracji – samorząd terytorialny w III RP

Na pierwsze w pełni demokratyczne wybory samorządowe Polacy musieli poczekać aż do 1990 r. Tworzącym się zrębom nowego ustroju towarzyszyły jednak gorące kontrowersje.

Jarosław Kapsa

Artykuły

Częstochowa 1920 - bandyci, złodzieje i policjanci

Niepodległa Rzeczpospolita rodziła się z chaosu. W miastach istniały straże obywatelskie, ale z ich skutecznością bywało różnie...

Jarosław Kapsa

Artykuły

Między młotem a kowadłem. Historia Jemenu

22 maja 1990 r. doszło do połączenia Jemenu Północnego i Jemenu Południowego w jedno państwa. Dziś państwo to jest jednym z najbardziej zapalnych punktów na Bliskim Wschodzie. Jaka jest jego historia?

Przemysław Majka

Artykuły

Kopciuszek i jego maczeta, czyli o brudnych bohaterach amerykańskiego kina

Nie noszą garnituru niczym Christian Grey, nie są również wymuskanymi królewiczami z filmów Disneya. Mimo to bohaterowie amerykańskich filmów lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych zawładnęli wyobraźnią widzów na całym świecie.

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Wszystkie klęski George’a Pattona

Generał, który wierzył, że jest wcieleniem Hannibala. Genialny strateg który – żeby odnieść triumfy – musiał ponieść wiele klęsk. Pomimo iż żadnej nie poniósł na polu bitwy...

Martin Dugard , Bill O`Reilly

Artykuły

PRL - skandale z golizną w tle

Współczesnych młodych Polaków, przyzwyczajonych do widoku mocno roznegliżowanych panienek, zarówno w reklamach, jak i w codziennej prasie, zapewne zdziwi informacja, iż w dobie PRL-u wszelka golizna i nawiązania do seksualności człowieka były zakazane i niemile widziane, choć film polski od scen seksu bynajmniej nie stronił, zwłaszcza w latach siedemdziesiątych i na początku lat osiemdziesiątych.

Iwona Kienzler

Artykuły

Czy wódka pokonała carską Rosję?

Czy to możliwe, żeby jedno z największych imperiów świata upadło z powodu… braku wódki? To może się zdarzyć, szczególnie gdy toczy się wojna totalna.

Mark L. Schrad

Artykuły

Skąd wzięli się Polacy?

Pytanie, na które od wieków próbują odpowiedzieć tabuny badaczy, wciąż fascynuje.

Zdzisław Skrok

Artykuły

Dżuma – historia i nieznane oblicze choroby

Dżuma – historia przerażającej choroby, której epidemie występowały w dziejach świata wielokrotnie, za każdym razem pochłaniając miliony istnień. Jak wyglądały średniowieczne i nowożytne epidemie czarnej śmierci? Czy dziś umielibyśmy się jej przeciwstawić? I czy czarna śmierć to rzeczywiście epidemia dżumy?

Katarzyna Matóg

Artykuły

Rzeź Ormian – pierwsze ludobójstwo XX wieku?

24 kwietnia 1915 roku w Stambule aresztowano 2345 osób należących do ormiańskiej elity – intelektualistów, działaczy politycznych, prawników, nauczycieli, lekarzy, przedsiębiorców. Zamordowano ich w okrutny sposób – podrzynając gardła, ścinając głowy. Niektórych powieszono lub ukrzyżowano. W państwie osmańskim trwała rzeź Ormian.

Bohdan Piętka

Artykuły

Dżuma w służbie japońskiej armii

Wojna biologiczna może mieć dla ludzkości nieprzewidywalne konsekwencje. Japońska armia podjęła w czasie II wojny światowej grę, która mogła zakończyć się hekatombą...

Hal Gold

Artykuły

Dobry, zły czy rozpustny? Seksualne upodobania rzymskich cesarzy

Oskarżenia mające podtekst seksualny już w świecie antycznym były wykorzystywane jako broń służąca do dyskredytowania przeciwników. Swetoniusz skorzystał z tego sposobu, aby utrwalić w pamięci potomnych sylwetki rzymskich władców. Opromienił boskich cezarów chwałą czy też okrył ich hańbą?

Bożena Janda

Artykuły

Jak wygrać I wojnę światową? - plan Schlieffena

Niektóre plany strategiczne wydają się szaleństwem. Granica między szaleństwem a zwycięstwem jest jednak bardzo cienka. Na czym polegał plan Schlieffena?

Paul Ham

Artykuły

Między magią a filozofią. Proces o czary w starożytnym Rzymie

Procesy o czary, kojarzone głównie z epoką nowożytną, miały miejsce także w starożytności. Podejrzenie o korzystanie z zabronionej magii budziło m.in. władanie obcym językiem, schludny wygląd czy mycie zębów…

Rafał Kurpiewski

Artykuły

Orson Welles – niekochane dziecko Hollywood

Choć Orson Welles stworzył jedno z największych arcydzieł w historii kinematografii, Hollywood nie potrafiło docenić jego twórczości. Dziś mija kolejna rocznica jego urodzin.

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Zagadka TAHK No 240 4 04 74. Historia, która łączy

W końcu drugiej wojny światowej na polach frontu wschodniego spotkały się dwa czołgi ciężkie – niemiecki Tygrys i radziecki IS. Który z nich okazał się lepszy?

Jakub Ciechanowski

Artykuły

Jan Rodowicz „Anoda” w rękach UB - śledztwo i śmierć

Matka przygotowywała wigilijną wieczerzę. Do drzwi załomotali ubecy. W ostatniej chwili udało jej się jeszcze niepostrzeżenie wsunąć Jankowi opłatek.

Piotr Lipiński

Artykuły

Wojna w Afganistanie (1839-42): piekielny odwrót

Pierwsza interwencja Brytyjczyków w Afganistanie w latach 1839-1842 miała być błyskawiczną kampanią kolonialną. Szybko okazała się jednak być jedną z największych porażek armii Albionu w całej jej historii. Jak do tego doszło?

Tomasz Kruk

Artykuły

Dlaczego zabijały? - Niemki w czasie II wojny światowej

Przyjęło się uważać, że zbrodnie są domeną mężczyzn. To jednak nieprawda. Zbrodnia potrafi być kobietą.

Wendy Lower

Artykuły

Alfred Hitchcock i jego obsesje

Radził: „Filmuj morderstwa tak jak sceny miłosne, a sceny miłosne – tak jak morderstwa”. Bał się policji, pożądał blondynki i nienawidził Audrey Hepburn. Mimo wielu obsesji Alfred Hitchcock pozostawił po sobie obrazy, które na trwałe wpisały się w historię światowej kinematografii.

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Operacja „Powerpack”, czyli dlaczego Jankesi najechali Dominikanę?

Ponad 50 lat temu rozpoczęła się amerykańska interwencja na Dominikanie. Co takiego stało się w tym karaibskim państwie, że wysłano tam jednostki U.S. Army?

Przemysław Mrówka

Artykuły

Jak wygrać wojnę dzięki prognozie pogody?

Wielką robotę w II wojnie światowej wykonały służby meteorologiczne, często uciekając się do działań niekonwencjonalnych. Jak wygrać wojnę dzięki prognozie pogody?

Tadeusz Zawadzki

Artykuły

Od prawa recytowanego do pisanego

Zanim powstały nowoczesne kodeksy, europejscy barbarzyńcy przekazywali prawo z ust do ust. Jak wyglądała droga od prawa recytowanego do pisanego?

Karol Modzelewski

Artykuły

Husarski czyli jaki? Gawęda o koniu polskim

W powszechnym zachwycie nad husarią łatwo stracić z oczu prawdę historyczną. Czy najlepsza polska jazda dosiadała specjalnie hodowanych wierzchowców?

Jerzy Mirosław Płachecki

Artykuły

Ukłonem i sztyletem – intryga w dziejach ludzkości

Intrygi, plotki, konszachty, spiski, eliminacja rywali. Gra dworska wpływała i wciąż wpływa na dzieje świata.

Jerzy Besala

Artykuły

William Ewart Gladstone – od konserwatysty do tytana liberalizmu

Ostatnia ćwierć dziewiętnastego stulecia upłynęła w Wielkiej Brytanii na walce politycznej pomiędzy dwoma osobowościami, tyleż wybitnymi co odmiennymi. Choć obaj ukształtowali wiktoriańską Anglię, Disraeli i William Ewart Gladstone różnili się chyba w każdym aspekcie.

Michał Gadziński

Artykuły

Lend Lease, czyli sposób na obecność Stanów Zjednoczonych w II wojnie światowej

Niedawno minęło 70 lat od śmierci amerykańskiego prezydenta Franklina Delano Roosevelta. Choć jego politykę ocenia się często negatywnie, jego zasługą było włączenie USA do II wojny światowej, co zadecydowało o zwycięstwie nad Hitlerem. Wymagało to jednak wielu mniejszych kroków.

Jakub Ciechanowski

…

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Kontakt

Tematy

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Współpraca