Historia gospodarki

Narodziny Polski. Pomocnik Historyczny „Polityki” – recenzja i ocena

Czy Mieszko I był chrześcijaninem jeszcze przed rokiem 966? Skąd naprawdę pochodził? Co widnieje na denarze Bolesława Chrobrego: orzeł, gołąb czy paw? Co ma wspólnego z powstaniem Polski zakopane srebro? Jak mieszkali i z czego żyli przodkowie Piastów? Trochę światła na nieoczywiste początki naszego państwa rzuca najnowszy Pomocnik Historyczny „Polityki”.

Przemysław Chudzik

Srebro - import który stworzył Polskę

Wiemy, że Polska nie powstałaby gdyby nie energiczne plemię Polan. A jaki wpływ na powstanie Polski miał import srebra?

Przemysław Urbańczyk

Staropolskie podatki - początek końca Rzeczpospolitej?

Dziś politycy prześcigają się w pomysłach na nowe rozwiązania podatkowe. A jak wyglądało płacenie staropolskich podatków?

Jakub Witczak

Rachunek za Grunwald. Jak Jagiełło pokonał zakon monetą

Wojowanie z zakonem krzyżackim wymagało od Jagiełły nie tylko wielkiego charakteru, ale też pełnego skarbca. Co zrobił władca, żeby uzyskać gospodarczą i finansową przewagę nad przeciwnikiem?

Antoni Olbrychski

„Kapitalistyczne podziemie kulinarne”, czyli o obecności Coca-Coli w PRL

Coca-Cola to marka, która nawet dzisiaj kojarzy się jako symbol kapitalizmu i amerykańskiego sukcesu. Dla rządzących Polską Ludową był to więc produkt wysoce niepożądany. A jak zapatrywali się na niego zwykli obywatele i czy komuniści faktycznie zdołali zniechęcić ich do „napoju imperialistów”?

Weronika Jasieniak

Jak ewoluował liberalizm?

Liberalizm na pierwszym miejscu stawia wolność. Historia tej ideologii pokazuje jednak, że wolność ta bywa rozumiana w bardzo różny sposób.

Mateusz Kuryła

Edward Taylor – czego dokonał wybitny polski ekonomista?

Edward Taylor rozwijał skrzydła w dwudziestoleciu międzywojennym. Współpracował z Franciszkiem Stefczykiem, komentował reformy Władysława Grabskiego. Zgłębiając wielkie problemy ekonomii nie zapomniał, że najważniejszy zawsze jest człowiek.

Marcin Tomczak

Zarys historii intelektualnej liberalizmu: „Stary liberalizm”

Jak wolność i zasady liberalizmu rozumieli tacy myśliciele jak Herbert Spencer, Ludwig von Mises, Friedrich Hayek, Robert Nozick czy Ayn Rand?

Mateusz Kuryła

„O kolei po kolei”. Pomocnik Historyczny „Polityki” - recenzja i ocena

Tygodnik „Polityka” nie osiada na laurach i kolejne Pomocniki Historyczne poświęca coraz to nowym, interesującym zagadnieniom. Najnowsze wydanie opowiada o dziejach pociągów. A okazja jest niebagatelna i w dodatku podwójna – 190. rocznica powstania kolei żelaznej i 170. jej zagoszczenia na ziemiach polskich.

Michał Gadziński

Tony Judt – „Źle ma się kraj” – recenzja i ocena

Książka zmarłego niedawno Tony’ego Judta nie jest typową rozprawą historyczną. To intelektualny testament badacza dwudziestowiecznego świata, wyrażającego sprzeciw wobec neoliberalnego porządku. Można ją śmiało nazwać wstępem do „Kapitału w XXI wieku” Thomasa Piketty’ego.

Przemysław Piotr Damski

David Landes – „Bogactwo i nędza narodów” – recenzja i ocena

Czy można poznać prawdę o przyczynach rozwoju gospodarczego, która wznosi się ponad polityczną poprawność? David Landes dowodzi, że tak, czyniąc to w ciekawy i wciągający, lecz jednocześnie agresywny sposób. Efekt końcowy jest niejednoznaczny.

Reportaże/relacje

Kim zostałbyś kilkaset, a nawet kilka tysięcy lat temu?

Do kogo mogłeś się zwrócić z bólem żołądka? Kto wytwarzał narzędzia codziennego użytku? Jakie ubrania i ozdoby nosiły kobiety? Odpowiedzi na te pytania znaleźli uczestnicy VII Festynu Historycznego „Od Prasłowian do Polaków”. 7 września na terenie Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach pojawili się przedstawiciele ginących zawodów.

Anna Szczykutowicz

Brazylia: niepodległość wywalczona... przy stole

„Niepodległość albo śmierć!” – tymi słowami 7 września 1822 roku przyszły cesarz Brazylii Piotr I zareagował na żądanie podporządkowania się władzy portugalskich Kortezów. Pomimo bojowych deklaracji infanta, zapalonego kobieciarza i członka loży masońskiej, wywalczenie niezawisłości przez byłą kolonię nie wymagało skrajnych poświęceń. Trzy lata później niepodległość Brazylii została uznana.

Maciej Zaradkiewicz

Małgorzata Fidelis - „Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce” – recenzja i ocena

Małgorzata Fidelis ukazuje jak skomplikowany był proces przemian roli kobiety, w czasie gdy państwo w oficjalnym dyskursie zaczęło promować równość i kłaść nacisk na definicje społeczno-ekonomiczne, a nie biologiczne, jako główne kryteria stanowiące o tożsamości jednostki.

Barbara Kasprzyk

Padraic Kenney – „Budowanie Polski Ludowej” – recenzja i ocena

Po 18 latach od momentu powstania, w ręce polskiego czytelnika trafiła książka, uznawana przez większość badaczy za lekturę obowiązkową dla wszystkich zainteresowanych powojenną historią naszego kraju. „Budowanie Polski Ludowej” Padraica Kenneya wreszcie doczekało się premiery na polskim rynku wydawniczym.

Barbara Kasprzyk

Eric Hobsbawm – „Wiek kapitału 1848-1875” – recenzja i ocena

Z ponad czterdziestoletnim poślizgiem otrzymujemy do ręki drugą część jednej z najważniejszych serii wydawniczych XX w. Choć ukazuje się ona z mniejszą pompą niż modne ostatnio grafomańskie i słabe warsztatowo popisy doszukujące się wszędzie skandalu to z pewnością warto po nią sięgnąć. Choćby dlatego żeby pomyśleć.

Przemysław Piotr Damski

Palmyra – starożytne miasto niszczone przez islamistów

Palmyra, jedno z najważniejszych rzymskich miast Bliskiego Wschodu, przez lata zachwycała zachowanymi ruinami starożytnych budowli. W ostatnich latach zostały one jednak zniszczone przez islamistów z ISIS. Ich ofiarą padła m.in. pochodząca z drugiego wieku po Chrystusie świątynia Baalszamina (Pana Niebios).

Maciej Zaradkiewicz

Ian Morris – „Dlaczego Zachód rządzi–na razie” – recenzja i ocena

Ian Morris głosi, że biologia i socjologia od milionów lat czynią wszystkich ludzi równymi, a to co wpływa na różne stopnie rozwoju społeczeństw to warunki geograficzne. Czy ten upraszczający koncept się sprawdza?

Wywiady

Czy Wikingowie dotarli aż do Chin?

Cóż to były za czasy! Mężczyznę bez brody zwano kobietą, a dzisiejsi politycy... cóż, oni mogą tylko zazdrościć życia Wikingom. O tym wszystkim rozmawiamy z Robertem Lowem...

Maciej Zaremba

Niall Ferguson – „Niebezpieczne związki” – recenzja i ocena

Niall Ferguson to autor tyleż popularny, co znany z kontrowersyjnych tez. Swoją pozycję zbudował jako historyk gospodarki, nie stroniący od błyskotliwych twierdzeń i potrafiący komunikować się z mediami. Początki kariery Fergusona przypomnieć sobie możemy dzięki polskiemu wydaniu jego pracy „The Cash Nexus”.

Michał Gadziński

Historia pewnego rzymskiego naczynia

Ipplepen w Anglii, 27 lipca. Wykopaliska starożytnej rzymskiej drogi, która niegdyś biegła przez Wielką Brytanię, przyniosły unikalne znalezisko: naukowcy z uniwersytetu w Exeter odkryli fragmenty amfory, która przebyła pół Europy.

Mateusz Balcerkiewicz

Reklamy

Michał Murawski – „Kompleks Pałacu. Życie społeczne stalinowskiego wieżowca w kapitalistycznej Warszawie” (informacja)

Mija 60 lat od otwarcia Pałacu Kultury i Nauki i nic nie wskazuje na to, by cokolwiek miałoby zagrozić jego bezwzględnej dominacji nad pejzażem miejskim Warszawy. Brytyjski antropolog kultury o polskich korzeniach, Michał Murawski, w swojej bogatej w pasjonujące opowieści oraz refleksję naukową książce, analizuje ślady obecności Pałacu poza jego murami i pokazuje, że energia promieniująca z tej kontrowersyjnej budowli wpływa na zaskakująco wiele dziedzin życia miasta.

Reklama

Archeolodzy odnaleźli unikalne, wczesnośredniowieczne zabytki

Niemal tysiąc zabytków, w tym średniowieczne trzewiki pochew mieczy i grób ciałopalny z X-XI wieku, odkryła k. Jerzwałdu ekspedycja archeologiczna z Muzeum Warmii i Mazur. Archeolodzy przypuszczają, że natrafili na unikalną osadę handlową związaną z legendarnym Truso.

Nauka w Polsce

Rosja chce stworzyć Jedwabny Szlak

W początku lipca w stolicy republiki Baszkirii Ufie odbyło się spotkanie przedstawicieli krajów BRICS (Brazylii, Rosji, Indii, Chin i RPA). BRICS jest sojuszem gospodarczym alternatywnym wobec Unii Europejskiej. Nowy projekt, jak twierdzą jego autorzy, jest odrodzeniem dawnego Jedwabnego Szlaku.

Olga Lebedeva

Obodryci: jakie państwo stworzyli Słowianie połabscy?

Słowianie połabscy padli w średniowieczu ofiarą ekspansji germańskiej z zachodu, która zatrzymała się na państwie Polan. W wyniku agresji cesarzy i margrabiów padło też najsilniejsze państwo tego regionu, które stworzyli Obodryci.

Artur Szrejter

Reportaże/relacje

Elektrociepłownia Szombierki – przemysłowy cud architektury Górnego Śląska FOTOGALERIA

Powstała w 1920 r. i choć pełniła funkcje fabryki jest perełką architektury międzywojnia. Dziś Elektrociepłownia Szombierki to jeden z symboli Bytomia, grozi jej jednak ruina z powodu braku pieniędzy na utrzymanie. Prezentujemy galerię zdjęć przedstawiających ten wyjątkowy obiekt.

Tomasz Kiełkowski

Reportaże/relacje

Na ratunek bytomskiej EC Szombierki

Stowarzyszenie MDM Miasto dla Mieszkańców zorganizowało akcję zbierania podpisów pod petycją o ratowanie Elektrociepłowni Szombierki. Dotychczas zebrano prawie 8 tysięcy głosów poparcia.

Agnieszka Woch

Jakub Mikołaj Rozdżestwieński

Adam Smith – piewca wolności i wróg złotej ekonomii

17 lipca 1790 roku zmarł jeden z ważniejszych filozofów brytyjskiego Oświecenia – szkocki pisarz Adam Smith, autor „Bogactwa Narodów”, nazywany ojcem współczesnej ekonomii. Co ciekawe, Smith pisał mało, opublikował dwa większe dzieła, a pozostałe zapiski przed śmiercią spalił. Jaka była historia i jak narodziły się poglądy Adama Smitha?

Dług publiczny: skąd się wziął?

Dług publiczny to zmora wielu państw świata, uginających się pod ciężarem swojego zadłużenia. Warto więc zadać pytania: skąd w ogóle wzięło się długi publiczne? Oto historyczny rzut oka na sprawę.

Niall Ferguson

Rzymski statek handlowy z I w. n. e. odnaleziony u wybrzeży Sardynii

W cieśninie św. Bonifacego archeologowie odkryli nowe znalezisko – rzymski statek przewożący dziwny ładunek. Co zaintrygowało badaczy?

Krzysztof Kuczyński

„Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów” – recenzja i ocena wystawy stałej Muzeum Śląskiego

„Opowiedzieć historię Górnego Śląska – regionu pogranicza, który przez wiele stuleci był poddawany silnym wpływom kulturowym, społecznym, politycznym i ekonomicznym, płynącym z Austrii, Prus, Niemiec, Czech i Moraw oraz Polski – nie jest rzeczą łatwą. Czy można rzetelnie opowiedzieć dzieje tego regionu na 1364 metrach kwadratowych, które zostały przeznaczone na wystawę?

Kamil Kartasiński

Karol Marcinkowski – społecznik z Wielkopolski

Karol Marcinkowski i jego działalność organicznikowska to symbole losów Wielkopolski pod zaborami. Co konkretnie zrobił „Doktor Marcin” by trafić do panteonu najwybitniejszych społeczników w polskiej historii?

Krzysztof Rataj

Nowoczesność po krzyżacku

Krzyżacy na nadanych im, a potem podbitych terenach wznosili grody i zamki. Były one ośrodkami sprawowania władzy w państwie zakonnym.

Marek Henzler

Przywileje gdańskie Kazimierza Jagiellończyka

Wojna trzynastoletnia sprawiła, że Królestwo Polskie i Gdańsk zbliżyły się do siebie. W czasie wspólnej walki przeciw Krzyżakom nadbałtyckie miasto zapewniło sobie szczególną pozycję, która wpłynęła na jego późniejszy rozwój.

Aleksandra Anna Drążek

Mark L. Schrad – „Imperium wódki” – recenzja i ocena

Pijany Rosjanin to stereotyp? Mikołaj II, gdy dobrze popił, myślał że jest wilkołakiem. Gdy wprowadził prohibicję, upadł carat. Czy ktoś potrzebuje więcej dowodów?

Przemysław Chudzik

Gwatemala 1954 – bananowy pucz

Banany, zamachy stanu, „zagrożenie komunizmem” i totalna destabilizacja. Najnowsza historia Gwatemali to sztandarowy wręcz przykład losów latynoamerykańskiego państwa w czasach zimnej wojny.

Tomasz Skowronek

Czynnik energetyczny w II wojnie światowej

Obłędne ideologie, szalone pomysły dyktatorów, żądze politycznej zemsty - one przyczyniły się do wybuchu najbardziej krwawego konfliktu w dziejach świata. Ale to nie wszystko. II wojna światowa była też... wojną o energię.

Łódź 1820–1914 – miasto i jego mieszkańcy

Jeden z najważniejszych polskich ośrodków przemysłowych, zwany „polskim Manchesterem”. Miejsce gdzie rodziły się fabrykanckie fortuny, a robotnicy mieszkali nierzadko w tragicznych warunkach. Przede wszystkim jednak - symbol polskiej modernizacji XIX wieku.

Kazimierz Badziak

Gregory Clark – „Pożegnanie z jałmużną” - recenzja i ocena

Darwinizm utracił swoją legitymizację przez straszliwe spustoszenie do jakich przyczynił się w trakcie II wojny światowej. Dziś wraca w postaci ekonomicznej, w odważnej i poruszającej ważne społecznie obszary rozwoju gospodarczego książce Gregory Clarka.

Maciej Zaremba , Mat. pras.

Pokojowe początki epoki wikingów

Uważa się, że ekspansję wikingów rozpoczął ich najazd na klasztor Lindsifarne w 793 r. Najnowsze odkrycia sytuują podróże Norwegów 70 lat wcześniej, a do tego wiążą je z bardziej pokojową działalnością.

Antoni Olbrychski

Wydarzenia

„Czas wojny, czas pokoju” - historia USA na konferencji w Białymstoku

Sekcja Amerykanistyczna SKNH Uniwersytetu w Białymstoku organizuje ogólnopolską studencko-doktorancką konferencję naukową: „Czas wojny, czas pokoju: Stany Zjednoczone Ameryki od niepodległości do współczesności”. Konferencja pod patronatem Histmag.org!

Jerzy Kochanowski – „Tylnymi drzwiami. «Czarny rynek» w Polsce 1944 – 1989” - recenzja i ocena

Powojenna rzeczywistość charakteryzowała się tym, że do pewnego stopnia obok oficjalnego sposobu dystrybucji towarów, istniał czarny rynek. Książka Jerzego Kochanowskiego koncentruje się właśnie na polskiej „drugiej ekonomii”.

Rafał Brodacki

Wywiady

Czy łódzki fabrykant był krwiopijcą?

Czy XIX-wieczna przemysłowa Łódź była krainą wyzysku? A może autentyczną „ziemią obiecaną”? Zapytaliśmy o to dr. Kamila Śmiechowskiego, badacza historii Łodzi.

Sebastian Adamkiewicz

Anna Nowakowska-Wierzchoś

Natalia Jarska - „Kobiety z Marmuru” - recenzja i ocena

Stalinizm w naszym kraju niejedno miał imię. Czy na przełomie lat 40. i 50. w Polsce doszło do „genderowej rewolucji”?

Husarski czyli jaki? Gawęda o koniu polskim

W powszechnym zachwycie nad husarią łatwo stracić z oczu prawdę historyczną. Czy najlepsza polska jazda dosiadała specjalnie hodowanych wierzchowców?

Jerzy Mirosław Płachecki

„Timeline: Wynalazki” – recenzja i ocena gry planszowej

Co było pierwsze, strzykawka czy telegraf? Biustonosz czy drut kolczasty? Płyta CD czy gry RPG? A kiedy powstał pierwszy tranzystor? Jeśli myślicie, że znacie odpowiedzi na te pytania – zagrajcie w „Timeline: Wynalazki”.

Grzegorz Szczepański

Lend Lease, czyli sposób na obecność Stanów Zjednoczonych w II wojnie światowej

Niedawno minęło 70 lat od śmierci amerykańskiego prezydenta Franklina Delano Roosevelta. Choć jego politykę ocenia się często negatywnie, jego zasługą było włączenie USA do II wojny światowej, co zadecydowało o zwycięstwie nad Hitlerem. Wymagało to jednak wielu mniejszych kroków.

Jakub Ciechanowski

Kopernik, rybak, Świerczewski... Banknoty PRL i propaganda

Przez dziesięciolecia istnienia Polski Ludowej Polacy stykali się z propagandą w różnych miejscach, w tym także na używanych przez siebie banknotach. Jakie treści polityczno-ideologiczne próbowano im tą drogą przekazać?

Tomasz Leszkowicz

D.Yergin, J. Stanislaw - „Wielkie Bitwy o Światową Gospodarkę” - recenzja i ocena

Wiek XX to wielki globalny spór o to, jak kształtować politykę gospodarczą. W praktyce miał on wymiar nie tylko ekonomiczny ale również i ideologiczny oraz geopolityczny.

„Reglamentacja – gra na kartki” - recenzja i ocena gry planszowej

Czy realia PRL-owskich kolejek i wiecznych niedoborów mogą być dobrym tematem na grę planszową? Nowy tytuł Karola Madaja, wydany przez IPN, po raz kolejny dowodzi, że tak.

Grzegorz Szczepański

Daniel Yergin – „The Quest” – recenzja i ocena

Rewolucja łupkowa, zmiany klimatyczne, wzrost odnawialnych źródeł energii. Ostatnia dekada pokazała niezwykłe znaczenie energii dla społeczeństw całego świata. Jak do tego doszło?

Zakłady Lilpop, Rau i Loewenstein – przemysłowa potęga dawnej Polski

Lilpop, Rau i Loewenstein – największe zakłady przemysłowe międzywojennej Warszawy, zajmujące czołową pozycję w produkcji maszyn. Najbardziej znanymi ich produktami były m.in. lokomotywy, szyny, wagony kolejowe, ale także samochody. To z fabryk Lilipopa wyjechał jedyny do dziś zachowany oryginalny samochód pancerny produkcji polskiej.

Błażej Guzy

Prasa na gruzach partyjnego koncernu. Likwidacja RSW „Prasa-Książka-Ruch”

Transformacja polskich mediów po 1989 r. to proces fascynujący i tłumaczący nam wiele zjawisk charakterystycznych dla współczesnych środków masowego przekazu. Jaką rolę w tym procesie odegrała likwidacja monopolistycznego wydawnictwa z okresu PRL?

Tomasz Leszkowicz

Wezuwiusz – wulkan, który przeraża i fascynuje

Wezuwiusz to chyba najsławniejszy i jednocześnie jedyny na kontynentalnej części Europy czynny wulkan. Na jego zboczach znajduje się również najstarsze na świecie obserwatorium wulkanologiczne.

Błażej Guzy

Gawęda o koniu polskim

Panuje zwyczaj – nie tylko w środowisku hipicznym – aby cyklicznie przywoływać temat „koń polski” (equus polonicus). Wiele osób lansuje pogląd, że istniała taka rasa (?), równie liczni to negują… argumenty są najrozmaitsze, pointy tradycyjnie brak.

Jerzy Mirosław Płachecki

„Pan tu nie stał: Demoludy” - recenzja i ocena gry planszowej

Wydawcy gier planszowych już niejednokrotnie przenosili nas w czasy PRL – mogliśmy np. stać w kolejkach czy strajkować. Teraz weźmiemy udział w „merkanturyzmie” – jednej z największych przygód naszych rodziców i dziadków.

Przemysław Chudzik