Europa Wschodnia

Tajemnica pochodzenia Rusinów

Rusini Karpaccy to lud zamieszkujący głównie Zakarpacie na zachodnim krańcu Ukrainy oraz tereny przygraniczne w Polsce, na Słowacji i Węgrzech. Nazywani są Łemkami, a ich pochodzenie nie jest oczywiste, wciąż budząc spory wśród naukowców oraz samych zainteresowanych. Skąd więc pochodzą Rusini?

Łukasz Frynia

Nieskończenie Niepodległa

Jałta – Wielka Trójka odbiera Polsce niepodległość Nieskończenie Niepodległa

W pierwszej połowie 1945 roku los Polski został przesądzony – decyzją mocarstw w Jałcie trafiła ona w sowiecką strefę wpływów. Aresztowanie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego udowadniało, że Polaków czeka nowa forma okupacji...

Adam Higginbotham – „O północy w Czarnobylu. Nieznana prawda o największej nuklearnej katastrofie” – recenzja i ocena

W trudny do wyjaśnienia sposób największa katastrofa nuklearna w dziejach ludzkości, niczym bomba z opóźnionym zapłonem podbiła niedawno świat mediów. Serial „Czarnobyl”, na motywach poruszającej „Czarnobylskiej modlitwy”, a ostatnio także „Czarnobyl” pióra Kate Brown czy „Likwidatorzy Czarnobyla” Pawła Sekuły to tylko kilka przykładów świadczących o rosnącej popularności tej tragicznej historii. Rynek zdaje się być przesycony. Tylko czy na pewno wszystko zostało już powiedziane?

Redakcyjne

Józef Stalin (1878–1953)

Józef Stalin (1878–1953) – komunistyczny działacz i rewolucjonista, współorganizator rewolucji październikowej i przywódca Związku Radzieckiego, powszechnie uznawany za jednego z najkrwawszych dyktatorów w dziejach świata. Oto jego krótki życiorys.

Redakcja

Sylwia Siedlecka – „Złote piachy” – recenzja i ocena

Todor Żiwkow rządził Bułgarią w latach 1954-1989, najdłużej spośród wszystkich przywódców Bloku Wschodniego. Jaka była specyfika bułgarskiego komunizmu?

Piotr Bejrowski

„Kręgi Rewolucji. Rok 1917 w Rosji – wewnętrzne i międzynarodowej konsekwencje” – red. Łukasz Adamski, Bartłomiej Gajos

Rewolucja październikowa i jej konsekwencje od lat zajmują badaczy z różnych krajów. Niedawno ukazała się interesująca publikacja poświęcona temu zagadnieniu. Czy warto po nią sięgnąć?

Paweł Sztama

Upadek Związku Radzieckiego dzień po dniu Video

"EmperorTigerstar":https://www.youtube.com/channel/UCUXqYwTCR6R3Wr-FkLTD4AQ przedstawia w swoim nowym materiale przy użyciu mapy stopniowy rozpad Związku Radzieckiego. Jak wyglądały etapy upadku ZSRR? Zobaczcie sami!

Jak rozpoczęła się Operacja „Barbarossa”?

22 czerwca 1941 r. o godz. 3:15 ponad 3 miliony niemieckich żołnierzy ruszyło do ataku na rozłożone wzdłuż zachodniej granicy ZSRR, niczego niespodziewające się oddziały radzieckie. Hitler, podobnie jak średniowieczny „patron” całej operacji, rozpoczął swoją krucjatę na Wschód. Operacja „Barbarossa” była początkiem długiego, trwającego prawie 4 lata konfliktu, który zadecydował o wyniku II wojny światowej.

Tomasz Leszkowicz

Wojna krymska i pierwsi fotoreporterzy wojenni Galeria

Trwająca w latach 1853-1856 wojna krymska była jednym z pierwszych konfliktów zbrojnych, jakie uwieczniano na fotografiach. Oto zbiór zdjęć z tego właśnie okresu – prace pionierów fotoreportażu wojennego!

Wywiady

Rok 1941 – moment, w którym zadrżał świat

Dlaczego to właśnie rok 1941 zaważył na losach II wojny światowej i późniejszym globalnym układzie sił? Kiedy Stalin zadecydował, że jednak nie ucieknie z atakowanej Moskwy? Czemu Hitler tak ochoczo przystąpił do wojny z USA? Między innymi te pytania zadaliśmy Andrew Nagorskiemu, autorowi książki „1941. Rok, w którym Niemcy przegrały wojnę”.

Maryna Mniszchówna – caryca czasu dymitriad

Maryna Mniszchówna była pierwszą Polką koronowaną na carową Rusi. Jednak współrządy Maryny i Dymitra Samozwańca I trwały zaledwie kilkanaście dni. Jej trzyletni syn został publicznie powieszony, a ona sama zmarła rok później w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach.

Joanna Puchalska

Najkrwawszy dzień Napoleona: Borodino 1812 Video

Na początku września 1812 roku pod Borodino armia francuska starła się z Rosjanami. Straty po obu stronach były wówczas niesłychanie wysokie. Jak wyglądał najkrwawszy dzień Napoleona? Na kanale "Epic History TV":https://www.youtube.com/channel/UCvPXiKxH-eH9xq-80vpgmKQ można obejrzeć ciekawy materiał dotyczący bitwy. Polecamy!

Obrona Lwowa w listopadzie 1918 r. „Chcą do Polski należeć...”

Obrona Lwowa w listopadzie 1918 roku była bitwą o stolicę – dla jednych polskości, dla drugich ich nowego państwa. Lwowskie Orlęta na trwałe zapisały się w polskiej historii i pamięci zbiorowej.

Bartosz Janczak

Shaun Walker – „Na ciężkim kacu. Nowa Rosja Putina i duchy przeszłości” – recenzja i ocena

Współczesna Rosja, obok Korei Północnej, Iranu i Chin, jest państwem najczęściej krytykowanym przez zachodnie demokracje. Nie sposób jednak oprzeć się wrażeniu, że większość obserwatorów Rosji nie jest szczególnie zainteresowana jej zrozumieniem. Książka Shauna Walkera obnaża inspiracje i działania aparatu politycznego oraz jego wpływ na kształtowanie rosyjskiego społeczeństwa.

Dymitriady. Bitwa pod Nowogrodem Siewierskim w 1604 r. Video

W 1604 roku pod Nowogrodem Siewierskim starły się oddziały Dymitra Samozwańca i Borysa Godunowa. W walkach wzięła również udział husaria. Jak przebiegała ta batalia? Ciekawy materiał dotyczący tego zagadnienia przygotował autor kanału "Na bitewnym szlaku":https://www.youtube.com/channel/UCPGZrVWVGXixtpwkO4wPytw. Zobaczcie sami!

Opinie

Moskiewskie początki ONZ

Minęło już ponad 75 lat od podpisania dokumentu, bez którego nigdy nie powstałby ONZ. Doszło do tego w październiku 1943 roku w rządzonej przez Stalina Moskwie…

Paweł Rzewuski

ZSRR i Rosja na zdjęciach Jurija Abramoczkina Galeria

Jurij Abramoczkin (1936-2018) był jednym z najbardziej cenionych fotografów rosyjskich. Przez lata dokumentował życie publiczne w ZSRR, a później także w Federacji Rosyjskiej, pracując m.in. dla kilku radzieckich przywódców. Warto zobaczyć jego zdjęcia, na których świetnie potrafił uchwycić „ten moment” i ludzkie emocje.

U bram Moskwy Video

Na kanale "The Armchair Historian":https://www.youtube.com/channel/UCeUJFQ0D9qs6aVNyUt9fkeQ można znaleźć interesujący materiał dotyczący walk pod Moskwą w okresie II wojny światowej. Zobaczcie sami!

Andrzej Andrusiewicz – „Trzeci Rzym. Z dziejów rosyjskiego nacjonalizmu” – recenzja i ocena

Mnich Filoteusz ponad 500 lat temu sformułował koncepcję Trzeciego Rzymu. Idea ta od XVI wieku nadaje kierunek myśli politycznej i religijnej Rosji. W swojej książce omawia ją Andrzej Andrusiewicz.

Moskwa i koncepcja Trzeciego Rzymu

Trzy Rzymy to nazwa koncepcji autorstwa mnicha Filoteusza. Głosił on, że po upadku Konstantynopola to Moskwa stanie się prawdziwym centrum świata. Czwartego Rzymu miało już nie być...

Andrzej Andrusiewicz

Izabela Śliwińska-Słomska

Skirgiełło Olgierdowicz: Dyplomata czy marionetka?

Skirgiełło Iwan Olgierdowicz to jeden z filarów panowania Jagiełły na Litwie. Kim był: Lojalnym współpracownikiem i dyplomatą, czy raczej marionetką, którą polski król usunął w cień po zawarciu ugody z Witoldem?

Wiedźmin i mitologia słowiańska

"Wiedźmin 3 Dziki Gon", polska gra video, która podbiła serca graczy na całym świecie, pełna jest odniesień do słowiańskich wierzeń i obrzędów. Przyjrzymy się, co dokładnie zaczerpnęli jej twórcy z mitologii naszych przodków.

Anna Szczykutowicz

Igor D. Górewicz – „O wojownikach Słowian. Drużyny i bitwy na lądzie i morzu” – recenzja i ocena

Archeologia opowiada o Słowianach najczęściej w formie specjalistycznych opracowań naukowych lub przystępnych, ale nierzadko przekłamanych tekstów popularyzatorskich. W przypadku tej książki czytelnik ma szansę zapoznać się z zagadnieniem słowiańskiej wojskowości we wczesnym średniowieczu.

Adam Wiśniewski

Bunty w Gułagu: reżim Stalina kontra łagiernicy

Ucieczka z Gułagu w ZSRR nie należała do łatwych. Ale byli i tacy, którzy spróbowali czegoś jeszcze trudniejszego – zmiany łagrów w lepsze miejsce.

Mateusz Balcerkiewicz

Włodzimierz Łoziński: aktor, żołnierz, więzień

Rolą w „Znachorze” z 1937 roku Włodzimierz Łoziński zapracował sobie na miano nowego amanta filmowego. Jego rozwijającą się karierą aktorską brutalnie przerwała jednak wojna. Jakie były jego dalsze losy?

Marek Teler

Bitwa nad Bugiem Video

22 lipca 1018 roku na Wołyniu starły się wojska Bolesława Chrobrego i Jarosława Mądrego, wielkiego księcia Rusi Kijowskiej. Jak wyglądała owa batalia? Można to zobaczyć w świetnej animacji dostępnej na kanale "BazBattles":https://www.youtube.com/channel/UCx-dJoP9hFCBloY9qodykvw. Polecamy!

Miejsca dawnej Galicji Galeria

Choć termin „Galicja” ukuty został w okresie zaborów, to jednak do dziś na różne sposoby funkcjonuje w naszej pamięci historycznej. Jak wyglądały miasta dawnego Królestwa Galicji i Lodomerii ponad sto lat temu? Z odpowiedzią przychodzą archiwalne pocztówki i fotografie...

Nicolae Ceauşescu – proces i egzekucja rumuńskiego dyktatora

Rządy Nicolae Ceauşescu dobiegły końca w grudniu 1989 roku. Co dla Rumunów oznaczała egzekucja znienawidzonego dyktatora?

Adrian Cioroianu

Paweł Wieczorkiewicz – „Sprawa Tuchaczewskiego” – recenzja i ocena

Wydawnictwo Zysk i S-ka przypomina nam po ćwierćwieczu monografię Pawła Wieczorkiewicza poświęconą „sprawie Tuchaczewskiego”. Na pytanie, czy po upływie czasu wciąż jest to pozycja, po którą warto sięgnąć, zdecydowanie należy odpowiedzieć twierdząco. Dlaczego?

Michał Gadziński

Jan Jacyna – „Zagłada caratu” – recenzja i ocena

Wspomnienia Jana Jacyny, polskiego generała, który na własne oczy widział proces dekompozycji i upadku władzy carskiej w Rosji. Publikacja zasługująca na zainteresowanie ze strony czytelników.

Wojciech Sobański

Manifest PKWN, czyli narodziny Polski Ludowej w Moskwie

22 lipca 1944 roku w Moskwie ogłoszono Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. To wydarzenie oparte na kłamstwie przez blisko 45 lat było najważniejszym świętem państwowym w podporządkowanej przez Związek Sowiecki Polsce.

Maciej Gach

Pius XII i Jan XXIII a watykańska Ostpolitik

Jak kształtowała się polityka wschodnia Watykanu za pontyfikatów Piusa XII i Jana XXIII? Czy postawa „uśmiechniętego papieża” wobec komunizmu miała wpływ na kształt Soboru Watykańskiego II?

Władysław Bułhak

Księżna Julianna twerska: matka króla Jagiełły w kręgu międzynarodowej polityki

Wielka księżna Julianna twerska, matka króla Polski Władysława II Jagiełły, była jedną z pierwszych aktywnych politycznie kobiet w Wielkim Księstwie Litewskim. Po śmierci męża służyła synowi radą w sprawowaniu władzy, a nawet próbowała skłonić go do przyjęcia prawosławia.

Marek Teler

Aleksandr Hinsztejn, Iwan Sierow – „Tajemnice walizki generała Sierowa” – recenzja i ocena

Wysocy funkcjonariusze sowieckich służb specjalnych z wiadomych powodów nie pozostawili po sobie dzienników. Tym bardziej zaskakuje i rozpala emocje odkrycie walizek za podwójną ścianą w daczy Iwana Aleksandrowicza Sierowa.

Daria Czarnecka

Bajkonur – kazachskie wrota do kosmosu

Kazachstan to zapomniany przez wielu Europejczyków kraj Azji Centralnej o strategicznym położeniu geograficznym nie tylko z ziemskiego punktu widzenia. Niewielu wie, że to na jego terytorium, w miejscu znanym dzisiaj jako Bajkonur, rozpoczynała się wyboista droga Związku Radzieckiego w kosmos.

Przemysław Dałek

Rosyjskie rewolucje 1917 – kalendarium wydarzeń Video

Rok 1917 to w Rosji czas gwałtownych przemian politycznych, czas dwóch rewolucji: lutowej i październikowej. Na kanale "Epic History TV":https://www.youtube.com/channel/UCvPXiKxH-eH9xq-80vpgmKQ można zobaczyć interesujący materiał pokazujący krok po kroku wydarzenia, które zupełnie odmieniły dotychczasowe Imperium Rosyjskie. Zapraszamy do obejrzenia!

Robert Forczyk – „Wojna pancerna na froncie wschodnim 1941-1942. Schwerpunkt” – recenzja i ocena

O wojnie na froncie wschodnim wiemy już chyba wszystko – można wybierać spośród tysięcy książek, filmów i czasopism. Wielokrotnie zestawiano już liczby czołgów, rozmieszczenie wojsk czy kompetencje stojących naprzeciwko siebie dowódców. Robert Forczyk stara się przyjąć nową perspektywę i zwrócić uwagę na aspekty ginące w innych pracach – czy wiedzą Państwo, jak ciężko manewrować czołgiem po lodzie przy braku odpowiedniego wyposażenia?

Tomasz Piotr Michalik

Rozpad metropolii kijowskiej i jego następstwa

8 listopada 1685 roku metropolitą kijowskim został Gedeon, zwolennik unii Cerkwi na Ukrainie z Cerkwią moskiewską. Rok później na synodzie powszechnym w Stambule co prawda uzgodniono, że metropolita moskiewski ma władzę sądową nad kijowskim, jednak jest tak dzięki pełnomocnictwom udzielonym mu przez patriarchę konstantynopolitańskiego, a zasięg terytorialny patriarchatu moskiewskiego pozostaje bez zmian.

Tomasz Bohun

Operacja „Barbarossa” w fotografii Galeria

22 czerwca 1941 roku niemiecka machina wojenna uderzyła na wschód by zmierzyć się ze Związkiem Radzieckim, jeszcze nie tak dawno politycznym sojusznikiem, z którym III Rzesza dzieliła wpływy w Europie. Kampania planowana w myśl „Blitzkriegu” – wojny błyskawicznej – w pierwszych miesiącach walk przynosiła wielkie sukcesy Wehrmachtu... Oto zbiór zdjęć z czasów operacji „Barbarossa”, jednego z najważniejszych wydarzeń II wojny światowej.

Czy na terenie dzisiejszej Polski fałszowano rzymskie pieniądze?

Rzymskie monety z pierwszych wieków naszej ery były fałszowane na terenie Cesarstwa Rzymskiego i poza nim, być może także na terenach dzisiejszej Polski. Analizy denarów, które pozwolą poznać skalę tego zjawiska w Europie Środkowo-Wschodniej, przeprowadzą archeolodzy z UW.

Nauka w Polsce

Inżynier jądrowy: projekt reaktora w Czarnobylu był tajny, stąd źródła katastrofy

Reaktor w Czarnobylu był budowany z m.in. z myślą o zastosowaniach wojskowych. Jego konstrukcja łamała przepisy i była utajniona – mówi inżynier jądrowy prof. dr inż. Andrzej Strupczewski. Zapewnia, że konstrukcje współczesnych reaktorów są jawne i niemożliwe jest powstanie takich uchybień jak w 1986 r.

Nauka w Polsce

Timothy Snyder „Droga do niewolności” - refleksje wokół publikacji

_Ucząc się cnót ujawnianych nam przez historię, stajemy się architektami nieprzewidzianej przez nikogo odnowy._ Jaki jest związek pomiędzy wzrostem zainteresowania populistycznymi ruchami politycznymi, a myślą faszyzującego filozofa i teologa, żyjącego w czasach Rewolucji Październikowej? Jaki wspólny mianownik łączy agresję Rosji Wschodzie Ukrainy i wybór Donalda Trumpa na prezydenta USA? Czy historia naprawdę ustała, czy to jedynie naiwne preludium do zmian o zasięgu globalnym?

Witold Bąk

Rosyjska fundacja opublikowała w internecie skany paktu Ribbentrop-Mołotow

Fundacja „Historyczna Pamięć” z Rosji opublikowała skany stron pochodzących z paktu Ribbentrop-Mołotow. Zdjęcia w wysokiej jakości dostępne są dla każdego.

Architecture is a good idea

Czarnobyl: elektrownia, sarkofag, Novarka Video

Już niebawem czeka nas finał głośnego miniserialu „Czarnobyl”. Przed obejrzeniem ostatniego odcinka warto zobaczyć najnowszy materiał z kanału "Radosław Gajda & Natalia Szcześniak":https://www.youtube.com/watch?v=8khX3S4UUS4, w którym autorzy podejmują się objaśnienia kwestii inżynieryjno-budowlanych związanych z katastrofą. Jak zabezpieczano elektrownię czarnobylską i jakie działanie będą jeszcze podejmowane w przyszłości?

Czarnobyl – jak nakręcić historyczny koszmar? Video

Już niebawem czeka nas finał miniserialu „Czarnobyl”, który przedstawia fabularyzowaną historię słynnej katastrofy. Marcin Łukański z kanału YouTube „Na Gałęzi” jeszcze przed premierą czwartego odcinka pokusił się o analizę serii od strony technicznej. Jak nakręcić historyczny koszmar?

Kate Brown – „Czarnobyl. Instrukcje przetrwania” – recenzja i ocena

Czarnobyl – to tu miała miejsce największa katastrofa w historii energetyki jądrowej. Oto kolejna, dobrze udokumentowana publikacja, która ma szansę rzucić nowe światło na owianą tajemnicami tragedię.

Reklamy

Iwan Sierow, Aleksandr Jewsiejewicz Hinsztejn - „Tajemnice walizki generała Sierowa”

Książka „Tajemnice walizki generała Sierowa” nikogo nie pozostawi obojętnym. Jest to jedyna dostępna osobista relacja generała służb specjalnych ZSRR. Ukazuje zaplecze stalinowskiej polityki z czasów II wojny światowej, techniki działania NKWD i KGB, szczegóły tajnych akcji wywiadu, a także metody i przebieg komunizacji okupowanych po wojnie państw, w tym Polski.

Reklama

Reklamy

Paul Hill - „Templariusze na wojnie. 1120-1312”

Paul Hill w książce „Templariusze na wojnie. 1120-1312” przybliża najważniejsze aspekty ponaddwustuletnich średniowiecznych zmagań zbrojnych na pograniczach chrześcijaństwa. Pisze o finansowaniu i zaopatrzeniu wojsk zakonnych, ich organizacji, dowodzeniu, taktyce i strategii.

Reklama

Stanisław Ciesielski – „Stalin a historia” – recenzja i ocena

Czym dla Stalina była historia? Jaki wpływ na jej postrzeganie przez tyrana miał przebieg II wojny światowej? O tym w książce Stanisława Ciesielskiego.

Wojciech Sobański

Sobór św. Aleksandra Newskiego w Warszawie: Hagia Sophia i San Appolinare nad Wisłą

Sobór św. Aleksandra Newskiego w Warszawie stanął tuż przed I wojną światową. Monumentalna świątynia była przez Polaków uznawana za element przemocy symbolicznej caratu, jednocześnie zaś był to ciekawy przykład ówczesnej architektury prawosławnej i nośnik konkretnej ideologii politycznej.

Dorota Walczak

Czarnobyl: Zlikwidować strefę śmierci

Byli likwidatorami skutków katastrofy w Czarnobylu. Wielu z nich nie zdawało sobie sprawy z tego, w jakich warunkach przyjdzie im pracować. Zapłacili za to wysoką cenę.

Paweł Sekuła

Simon Sebag Montefiore – „Katarzyna Wielka i Potiomkin” – recenzja i ocena

Kolejna świetna książka, którą napisał Simon Sebag Montefiore. Jaki wpływ na losy świata miały relacje carycy Katarzyny i Potiomkina?

Wojciech Sobański

Historia PPS-43 Video

W najnowszym odcinku swojego vloga w portalu YouTube "IrytujacyHistoryk":https://www.youtube.com/user/IrytujacyHistoryk/featured opowiada o PPS-43 – radzieckim pistolecie maszynowym. Polecamy!

Irytujący Historyk

Antonina Leśniewska – pierwsza kobieta w Polsce, która otworzyła własną aptekę

Pierwsza kobieta na świecie, która otworzyła żeńską aptekę, pierwsza, która otrzymała koncesję na własną aptekę w Polsce. Działaczka społeczna – Antonina Leśniewska, patronka stołecznego Muzeum Farmacji. To była wyjątkowa postać – mówi kierownik placówki Iwona Arabas.

Nauka w Polsce

Kłamstwo katyńskie i walka o pamięć

Groby polskich oficerów odkryte w lesie katyńskim w 1943 roku stały się kartą w politycznej grze mocarstw. Równocześnie rozpoczęła się batalia o prawdę i pamięć.

Maciej Wyrwa

Paweł Sekuła – „Likwidatorzy Czarnobyla” – recenzja i ocena

Czarnobyl. Dla władz ZSRR – ostatni gwóźdź do trumny. Tragedia, która zwiastowała rychły upadek mocarstwa. Dla mieszkańców okolicznych miejscowości katastrofa, która zabrała im dotychczasowe życie. Jest jeszcze jedna grupa poszkodowanych, o których rzadko się mówi. To właśnie im dedykowana jest ta książka.

Wywiady

Podróż i pamięć, czyli „Katyń. Przewodnik szlakiem Zbrodni”

Czy dla przeciętnego Polaka odwiedzenie miejsc pamięci związanych z Katyniem będzie dużym wyzwaniem? Jakie lokalizacje warto zobaczyć, gdy już zdecydujemy udać się na wschód? Czym różni się pamięć o Katyniu u Polaków i Rosjan? Między innymi o tym rozmawialiśmy z Jadwigą Rogożą i Maciejem Wyrwą, autorami publikacji „Katyń. Przewodnik szlakiem Zbrodni”, którą można już bezpłatnie pobrać!

Wojna polsko-bolszewicka w fotografii Galeria

Rzeczpospolita jeszcze na dobre nie odrodziła się po 123 latach zaborów, a już musiała zmierzyć się z kolejnym śmiertelnym niebezpieczeństwem – od wschodu zagrożenie stanowili bowiem bolszewicy. Po tym niezwykle ważnym dla historii Polski i Europy konflikcie pozostało wiele interesujących zdjęć – oto wojna polsko-bolszewicka w fotografii!