Polska

Wojciech Maksymowicz – „Inni”

Od trudów lat trzydziestych, przez piekło wojny, aż po gorzką iluzję wolności – „Inni” Wojciecha Maksymowicza to fascynująca saga, w której osobiste dramaty splatają się z burzliwą historią XX wieku.

Adam Zamoyski – „Ostatni król Polski”

„Ostatni król Polski” autorstwa Adama Zamoyskiego to fascynująco i przystępnie napisana biografia, będąca wynikiem wieloletnich studiów źródłowych w bibliotekach i archiwach europejskich: polskich i zagranicznych.

Sensacyjne odkrycie: Polska zyska Alzację i Lotaryngię?

W archiwach paryskiego Pałacu Sprawiedliwości znaleziono dokument, który może wstrząsnąć geopolityką współczesnej Europy. W odkrytych właśnie tajnych załącznikach do Traktatu Wersalskiego z 1919 roku, znajduje się klauzula przyznająca Polsce prawa do Alzacji i Lotaryngii – regionów historycznie spornych między Francją a Niemcami.

„Nie mieliśmy nigdy takich tragedii jak Polacy. Jeżeli Czesi mieliby coś przejąć od Polaków, to byłaby to duma”

Dlaczego sympatia Polaków do Czechów nie jest odwzajemniona? Co dzieli, a co łączy oba narody?

Cezary Korycki

„Pod szarym niebem” odsłania kulisy sfałszowanych wyborów na Białorusi

Reżyserka Mara Tamkovich w swoim najnowszym filmie podejmuje temat sfałszowanych wyborów na Białorusi i sytuacji, która miała miejsce podczas pokojowych protestów. Bohaterami jej filmowej opowieści są niezależni dziennikarze, prześladowani przez reżim.

Andrzej Krajewski – „Rzeczpospolita kryzysowa. Dwadzieścia lat spaceru po linie” – recenzja i ocena

Druga Rzeczpospolita, spełniony sen pokoleń, niedościgniony wzór nowoczesności, kuźnia patriotyzmu jakiego potrzebujemy również dziś. Tylko aby czy na pewno? A może jednak wszystko to był znacznie bardziej kruche i skomplikowane?

Krzysztof Lasota

Bolesław i Emnilda

Emnilda zostaje trzecią żoną Bolesława Chrobrego. Ta młódka, córka księcia Dobromira, od najmłodszych lat była przygotowywana do roli małżonki.

Ewa Kassala

Witkacy: pajac czy geniusz?

Kuzynce swojej żony, Magdalenie Samozwaniec, wysyła raz kartkę z fotografią olbrzymiej d…. Prokurator Piernikarski ostrzega po przyjacielsku, że cenzura ją skonfiskuje i Stach będzie miał postępowanie karne za obrazę moralności. Żarty zawsze uchodzą mu płazem, ale zawistnicy i ważniacy widzą w nim kabotyna, snoba albo pajaca.

Przemysław Pawlak

Multimedia

Chaos na kolei Fragmenty książek Wydawnictwa IPN

Czy wiesz jak przebiegała ewakuacja warszawskich urzędów we wrześniu 1939 r.? Czy ewakuacja rządu poza Warszawę była dobrze zaplanowana i zorganizowana? Posłuchaj fragmentu książki Przejścia. Exodus cywilów we Wrześniu ’39 w relacjach i wspomnieniach. Dowiedz się jak wygląda ewakuacyjna gorączka pierwszych dni II wojny światowej.

Czy to duch Rubinsteina?

Za drzwiami było już jaśniej. Docierał tu blask z ulicy, oświetlonej licznymi latarniami. Kuchnia była tuż-tuż, ale właśnie w chwili, gdy Ewa zamierzała tam wejść, usłyszała dziwny odgłos. Za ścianą ktoś grał na pianinie!

Zuzanna Orlińska

Zapomniana wojna celna. Ten konflikt z Niemcami Polska wygrała

W 1925 roku Niemcy wypowiedziały Polsce wojnę handlową. Oficjalnie jej przyczyną było odrzucenie przez Warszawę zgody na przyznanie Berlinowi zniżek celnych oraz preferencyjnych warunków importu węgla. W rzeczywistości stawka była dużo wyższa – Niemcy chcieli powalić polską gospodarkę, zdestabilizować dopiero co odrodzone państwo i wymusić na nim zmianę granic. Mimo silniejszej pozycji nie osiągnęli żadnego z tych celów. Przeciwnie – nieświadomie wzmocnili Polskę.

Roman Dziarski – „Jak przechytrzyliśmy i przeżyliśmy hitlerowców?” – recenzja i ocena

To historia warta poznania. Książka Romana Dziarskiego jest przede wszystkim dziełem intymnym i bardzo osobistym.

Adam Wiśniewski

Skarb. Archeologiczna historia depozytów

Najstarsze liczą tysiące lat, odkrywane są w różnych miejscach i okolicznościach. Czasem to tylko kilkanaście monet, ale zdarzają się też znaleziska zawierające kilogramy złota, srebra i brązu. Skarby fascynują ludzi od pokoleń. Czym są, dlaczego je składano i co wie o nich archeologia?

Jakub Jagodziński

Vox Patris, czyli największy kołysany dzwon na świecie wykonano w Polsce

Ze Śląska prosto do Brazylii... to nie kolejna fala emigracji, a trasa, jaką musi przebyć dzwon wykonany w Rydułtowach, aby trafić do Sanktuarium w Trindade. Waży aż 55 ton, a formę wykonano z gliny, końskiego łajna i cegieł.

„Pojedynek” w reż. Łukasza Palkowskiego to superprodukcja osadzona w realiach II wojny światowej

„Pojedynek” to nowy thriller historyczny opowiadający o czasach II wojny światowej. Wiadomo, że realizatorzy dysponują gigantycznym budżetem, a do filmu zaangażowano gwiazdorską obsadę, w której zobaczymy m.in. Bogusława Lindę i Tomasza Kota, a także aktora znanego z „Gry o tron”. Czy zasłuży na miano kinowego hitu?

Wielki Książę Konstanty: Pół człowiek, pół zwierzę dla pół-państwa

Od tego, od wykonania wyroku śmierci na Wielkim Księciu, miało się wszystko zacząć. To napędziłoby całą akcję, nie pozwoliło się jej zatrzymać w pół kroku. Dlaczego Konstanty przeżył tę listopadową noc?

Jan Maciejewski

Rokosz Lubomirskiego

Jan Jabłonowski cieszył się z awansu, a w Rzeczpospolitej wrzało. Zbliżała się ostateczna rozgrywka pomiędzy dworem a Jerzym Sebastianem Lubomirskim.

Jakub Jędrzejski

Konkursy

Konkurs: Protokół rozbieżności. Historia Polski bez histerii

Zapraszamy do wzięcia udziału w naszym konkursie, w którym do wygrania są 4 egzemplarze książki „Protokół rozbieżności. Historia Polski bez histerii” Wydawnictwa Literackiego.

Cezary Korycki – „Protokół rozbieżności. Historia Polski bez histerii”

„Protokół rozbieżności. Historia Polski bez histerii” Cezarego Koryckiego to książka, która pozwala spojrzeć na historię Polski oczami innych narodów, a przez to odkryć ją na nowo.

Wspomnienia

Relacje o pomocy udzielanej Żydom i Polakom 1939-1949 Fragmenty książek Wydawnictwa IPN

Jak Żydzi pomagali Polakom po wojnie? Jaki wymiar miała pomoc udzielana Żydom przez Polaków w czasie okupacji niemieckiej? Czy kierowali się pomagający? Czy były to również względy religijne? Posłuchaj fragmentu książki dr hab. Elżbiety Rączy z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN.

Mateusz Balcerkiewicz

Ewa Kassala – „Czas korony”

Ewa Kassala w książce „Czas korony” zabiera czytelnika w czasy, kiedy umiera Mieszko, pierwszy ochrzczony władca ziem polskich, a schedę po ojcu przejmuje Bolesław. Jaki był ten okres z perspektywy kobiet?

„Zainspirować naród: przemowy Edwarda Raczyńskiego na obczyźnie 1939–1989” – wstęp i oprac. K. Czechowska, K. Kania – recenzja i ocena

Przemowy Edwarda Raczyńskiego to znakomite i przejmujące źródło do zrozumienia polskiej emigracji. Raczyński jawi się tu jako mąż stanu, który na różne sposoby starał się rozbudzić ducha w polskim społeczeństwie.

Mateusz Piotrkiewicz

Przemysław Pawlak – „Witkacy. Biografia”

Przemysław Pawlak w książce „Witkacy. Biografia” przedstawia złożoną naturę Stanisława Ignacego Witkiewicza. To pozycja obowiązkowa dla każdego pasjonata historii polskiej literatury.

Czech, bez którego nie byłoby Polski

To jedna z najciekawszych postaci średniowiecznej Europy. Wojciech – przyjaciel cesarza Ottona III, książę, biskup – świadomie wybrał drogę ascezy i męczeństwa. Kim tak naprawdę był? Życiowym nieudacznikiem, niepoprawnym marzycielem, a może wpływowym politykiem?

Jan Hlebowicz

Zuzanna Orlińska – „Duch Rubinsteina. Opowieść o wielkim pianiście”

Zuzanna Orlińska w książce „Duch Rubinsteina. Opowieść o wielkim pianiście” przedstawia historię Ewy, córki pisarza, który planuje napisać książkę o słynnym pianiście. Pewnej nocy Ewę odwiedza duch Rubinsteina...

Michał Siedziako – „Marian Jurczyk (1935–2014). Biografia polityczna szczecińskiej legendy Solidarności” – recenzja i ocena

Głośna biografia Mariana Jurczyka autorstwa Michała Siedziaki jest potrzebną, świetną warsztatowo książką, po którą powinni sięgnąć nie tylko czytelnicy zainteresowani najnowszą historią Polski. To pogłębione studium ukazuje człowieka zaangażowanego, ale również uwikłanego...

Michał Gadziński

Mariusz Samp: W relacji Galla polski książę jawi się jako nieomylny strateg, a Pomorzanie jako dzicy przeciwnicy

Bitwa pod Nakłem miała miejsce w 1109 roku. Był to jeden z epizodów walk Piastów z Pomorzanami. Jak wpłynęła na pozycję Krzywoustego jako władcy? Jakie znaczenie odegrała w polityce piastowskiej ekspansji? Dlaczego polski książę zdecydował się zaatakować właśnie ten gród? Na pytania te odpowiada dr Mariusz Samp w wywiadzie dla Histmaga.

Zmarł prof. Władysław Duczko, wybitny archeolog

Profesor Władysław Duczko zmarł w wieku 79 lat. Pochodzący z Białegostoku archeolog specjalizował się w dziejach i sztuce wczesnośredniowiecznej Skandynawii, Europy Wschodniej, Polski oraz Bizancjum.

Sensacyjne odkrycie pod Iłowem: Po 86 latach odnaleziono sztandar 68. pułku piechoty

Sochaczewska Grupa Odkrywców Historii dokonała niezwykłego odkrycia. Pod Iłowem nieopodal Sochaczewa jej członkowie odnaleźli sztandar polskiego oddziału z 1939 roku, który przez 86 lat znajdował się w... zakopanej w ziemi kance po mleku.

Marian Jurczyk: ofiara aparatu bezpieczeństwa PRL czy tajny informator komunistycznej policji politycznej?

Marian Jurczyk to legenda szczecińskiej „Solidarności”, sygnatariusz pierwszego z historycznych Porozumień Sierpniowych, ale też człowiek słynący z licznych kontrowersji. Opisaniem jego biografii politycznej zajął się dr Michał Siedziako, który przybliża tę postać w rozmowie z Histmagiem.

Polskie ultimatum wobec Litwy

Stosunki polsko-litewskie w dwudziestoleciu międzywojennym były bardzo specyficzne. Choć dużo się o nich mówiło – oficjalnie nie istniały. W marcu 1938 r. doszło jednak do przełomu…

Michał Przeperski

Jarmark Kaziukowy 2025

Jarmark Kaziukowy to tradycyjny jarmark organizowany w Polsce, głównie w Warszawie i innych miastach, z okazji dnia św. Kazimierza, który przypada na 4 marca. Święty ten jest patronem Litwy, natomiast jarmark ma korzenie w tradycjach litewskich.

Zapomniany skarb wikingów spod Elbląga

Nie wszyscy wiedzą, że pod dzisiejszym Elblągiem we wczesnym średniowieczu znajdowała się osada Truso, którą zamieszkiwali Skandynawowie. Jeszcze mniej osób słyszało, że odkryto tam skarb. Oprócz arabskich monet znalazła się tam jedna perska drachma…

Jakub Jagodziński

Dzień Kobiet – rewolucyjne początki

Dziś obchodzimy Międzynarodowy Dzień Kobiet. Przez wiele lat był on świętowany z obowiązku narzuconego przez władzę „ludową”. W roku 1993 nakaz ten został zniesiony.

Paweł Rzewuski

Pułkownik Leopold Lis-Kula – heros II RP

Pisano o nim pieśni, jego imieniem nazywano szkoły, ulice, place. Leopold Lis-Kula był jednym z największych bohaterów II RP i jednocześnie najmłodszym pułkownikiem Wojska Polskiego, wybitnym legionistą i żołnierzem Polskiej Organizacji Wojskowej.

Paweł Rzewuski

Siedzieli na dachach wagonów i byli dosłownie wszędzie, gdzie można się było uczepić

W drodze powrotnej zobaczyłam zgromadzenie ludzi pod domem. Okazało się, że cała rodzina razem z tym dzieckiem otruła się, żeby nie trafić w ręce Niemców, którzy tego dnia mieli zabierać Żydów z naszej ulicy.

Katarzyna Skopiec

Mariusz Samp – „Nakło 1109”

Mariusz Samp w książce „Nakło 1109” przedstawia czasy wojen Bolesława Krzywoustego z pogańskim Pomorzem, które było niezależne od polskich Piastów. Opisuje również boje z królem niemieckim Henrykiem V, który chciał napaść polskie ziemie.

Pomoc w obliczu prześladowań – jak Polacy wspierali żydowskich sąsiadów w trakcie wojny?

Jakie kary stosował niemiecki okupant za pomoc Żydom? Na czym polegała „gettoizacja”? W jaki sposób na Holocaust reagowało Polskie Państwo Podziemne? Między innymi o tym rozmawialiśmy z dr Martyną Grądzką-Rejak i dr Aleksandrą Namysło przy okazji premiery I tomu publikacji „Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej”.

Paweł Czechowski

Jan Maciejewski – „Nic to! Dlaczego historia Polski musi się powtarzać?”

Jan Maciejewski w książce „Nic to! Dlaczego historia Polski musi się powtarzać?” stawia odważną tezę, że wraz z rozbiorami daliśmy się zwieść jako naród kłamstwu romantycznemu.

Redakcyjne

Premiera audiobooka: Mariusz Gadomski – „Kryminalne Wilno”

Mariusz Gadomski w audiobooku „Kryminalne Wilno” przedstawia głośne sprawy, które poruszały mieszkańców przedwojennego Wilna! Autor zebrał prawdziwe historie, których nie znajdziesz w przewodnikach turystycznych.

Mariusz Gadomski

Festiwal Baby Jagi 2025 program, atrakcje

W Grodzisku Owidz w drugiej połowie lipca 2025 roku odbędzie się już piąta edycja Festiwalu Baby Jagi. W programie zaplanowano m.in. wykłady, warsztat dramy oparty na symbolice baśni o Wasylisie i Babie Jadze czy Baba Jaga Show.

Andrzej Krajewski – „Rzeczpospolita kryzysowa. Dwadzieścia lat spaceru po linie”

Andrzej Krajewski w książce „Rzeczpospolita kryzysowa. Dwadzieścia lat spaceru po linie” rozprawia się z mitem okresu stabilizacji i opowiada o dwudziestu latach zmagań II Rzeczypospolitej z wojną, spiskami, głodem i nie tylko.

Opinie

„Małyszomania” – co zmieniła w naszym społeczeństwie?

Ilu z Was pamięta sobotnie popołudnia i niedzielne poranki przed telewizorem, gdy nagle ktoś z domowników wołał: szybko, Małysz skacze! Zapewne takich osób jest multum i mogłoby się wydawać, że era Adama Małysza w skokach narciarskich była stosunkowo niedawno.

Maciej Gach

Festiwal Mitologii Słowiańskiej w Owidzu 2025 data, program, atrakcje

Festiwal Mitologii Słowiańskiej odbywa się nieprzerwanie od 2018 roku. Tegoroczna edycja została zaplanowana od 22 do 24 sierpnia 2025 roku. Zobaczcie, co przygotowano w tym roku!

Przeglądy nowości

Filmy i seriale z historią w tle. Lista premier Netflixa w marcu 2025. Zobacz, co warto obejrzeć!

Lista marcowych nowości Netflixa jest urozmaicona. Na małym ekranie zobaczymy m.in. takie produkcje jak: „Lampart”, „Formula 1: Jazda o życie”, „Żądza złota: Poszukiwania skarbu Fenna” czy „Tornado: miasto w pułapce”. Sprawdź, co jeszcze przygotowano!

Multimedia

W wojnie obronnej Fragmenty książek Wydawnictwa IPN

Gdy prymas August Hlond (1881-1948) skierował do Śmigłego-Rydza pytanie, czy będzie wojna, usłyszał osłupiały: „Nie ulega wątpliwości, że Niemcy nas zaatakują. A wobec ogromnej przewagi armii niemieckiej, w wojnie regularnej zostaniemy pobici. Dalsza walka będzie możliwa tylko w konspiracji”.

Mateusz Balcerkiewicz

Pączki na starych zdjęciach: słodka historia sprzed lat

Historia pączków w formie zbliżonej do dzisiejszej sięga w Polsce XVI wieku. Przez ostatnie sto lat ich wygląd pozostał niemal niezmieniony. Zobacz archiwalne zdjęcia, na których pączki kuszą nie tylko w tłusty czwartek!

Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” 2025 PROGRAM

1 marca 2025 roku będziemy obchodzić Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Uchwałę w tej sprawie podjął Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 3 lutego 2011 roku. Z tej okazji w wielu miejscowościach w całym kraju organizowane będą rozmaite uroczystości. Na tej stronie będziemy publikowali zapowiedzi konkretnych wydarzeń.

Niezwykła rodzina z Drohobycza. Uratowała przed Holocaustem 39 Żydów

W odróżnieniu od wielu podobnych historii ta miała pozytywne zakończenie. W czasie II wojny światowej rodzina Wołosiańskich z Drohobycza zaangażowała się w pomoc Żydom, ukrywając w piwnicy 39 z nich. Co więcej – kryjówka znajdowała się w bloku, w którym mieszkał Niemiec. Mimo to wszystkim udało się przeżyć.

„Kuchnia w PRL” pod red. Grzegorza Piotrowskiego – recenzja i ocena

Kto pamięta lata osiemdziesiąte, ze zgrozą wspomina stan wojenny, bicie demonstrantów, prześladowania działaczy Solidarności. Ale jest jeszcze jeden aspekt wspominany przez wielu, a mianowicie: problemy w zakresie aprowizacji. Wobec braku podstawowych produktów, ówczesne panie domu musiały wykazać się dużą kreatywnością, aby sprostać potrzebom domowników.

Katarzyna Promińska

„Błogosławiony ks. Jerzy Popiełuszko. Kapelan i patron Solidarności. Katalog wystawy” – recenzja i ocena

Wystawy prezentowane w przestrzeni publicznej mają na celu przypominać o ważnych postaciach i wydarzeniach. Ich cechą jest jednak ulotność. Katalogi wystaw, zwłaszcza te solidnie przygotowane, pozwalają nam do nich powrócić. Tak jest z katalogiem poświęconym życiu i dziedzictwu ks. Jerzego Popiełuszki.

Adam Wiśniewski

Operacja „Żelazo”. Jak komuniści okradali Zachód

To jeden z największych przekrętów gospodarczych PRL. W latach 70. XX wieku współpracownicy wywiadu PRL przeniknęli do struktur przestępczych w państwach zachodnich i poprzez różnego rodzaju bójki i napady ograbiali je z pieniędzy i kosztowności. Skradzione w ten sposób środki miały zwiększyć rezerwy walutowe PRL i wzmocnić działalność wywiadu. W praktyce zostały rozkradzione ponownie – przez komunistycznych aparatczyków.

Multimedia

Warszawa ‘44 w obiektywie powstańczej kamery Fragmenty książek Wydawnictwa IPN

Jakie były losy polskich artystów filmowych i scenicznych w latach 1939-1945? W jakiej sytuacji była polska kinematografia w czasie II wojny światowej? Jak funkcjonowała scena teatralna? Posłuchaj fragmentu książki „Kino i teatr pod okupacją” autorstwa Bartosza Januszewskiego.

Mateusz Balcerkiewicz

Zmarł Marian Turski

Marian Turski, były więzień Auschwitz Ocalony z Holokaustu, znakomity historyk i dziennikarz, zmarł 18 lutego 2025 roku w wieku 98 lat.

Amerykańscy internauci zachwycają się polskimi żołnierzami. "Duch Spartan. Bardzo odważni wojownicy"

Serwis War History Online poświęcony historii wojskowości opublikował na Facebooku post poświęcony bitwie pod Wizną, która rozegrała się w dniach 7–10 września 1939 roku. Wspomnienie tych walk, określanych często Polskimi Termopilami, wywołało żywiołowe reakcje amerykańskich czytelników. Większość z nich nie kryła uznania pod kątem polskich żołnierzy. „Podczas II wojny światowej nigdy się nie poddali i wnieśli tak wiele do walki z nazistowskimi Niemcami” – pisze jeden z internautów.

Inscenizacja Oblężenie Malborka 2025 data, program, atrakcje

Tegoroczna inscenizacja Oblężenie Malborka odbędzie się w dniach 18-20 lipca 2025 roku. Sprawdź, co przygotowano z tej okazji!

Jak ukrywaliśmy Żydów?

Cieszymy się, że znaleźliśmy takie dobre mieszkanie dla Zosi Kosman, ale teraz musimy ją przygotować do nowego życia. Kupuję jej starą maszynę do szycia, a ona uczy się jej używać. Musi też udawać polską katoliczkę. Uczę ją modlić się po polsku i zabieramy ją z moją mamą do kościoła.

Roman Dziarski

Halina Nelken – „Pamiętnik z getta w Krakowie” – recenzja i ocena

W święta narodowe wywieszali biało-czerwone flagi. Dopiero wybuch wojny i kolejne niemieckie zarządzenia wobec Żydów wymusiły na tej rodzinie głębsze przemyślenie żydowskiego pochodzenia.

Justyna Kozłowska

„Stan wojenny i stany nadzwyczajne” – recenzja i ocena

Recenzowana praca skłania do zastanowienia się nad uniwersalnym charakterem mechanizmów funkcjonowania władzy i społeczeństwa w sytuacjach kryzysowych. Czy takie ujęcie jest w ogóle możliwe?

Nina Kucharczyk