„Pod szarym niebem” odsłania kulisy sfałszowanych wyborów na Białorusi
Zobacz także:
Film oparty jest na faktach, a inspiracją dla twórców była historia małżeństwa Igora Iljasha i Katsiaryny Andryevej, białoruskich, niezależnych dziennikarzy. Podczas strajków mających miejsce w 2020 roku relacjonowali wydarzenia rozgrywające się w Mińsku na Białorusi, za co zostali aresztowani. Katsiaryna została zatrzymana 15 listopada 2020 roku wraz ze swoją operatorką Daryą Chultsovą, kiedy dokumentowała przebieg pokojowych protestów odbywających się po śmiertelnym pobiciu białoruskiego opozycjonisty. Te spacyfikowano milicję, a dziennikarkom za transmisję protestów wymierzono karę 7 dni aresztu. Jednakże zanim areszt dobiegł końca, postawiono im zarzuty karne, a podczas procesu zdecydowano, że aż dwa lata spędzą w kolonii karnej. O ile operatorce udało się odzyskać wolność we wrześniu 2022 roku, o tyle Katsiaryna otrzymała kolejne zarzuty... Orzeczono, że dopuściła się zdrady stanu. Proces, który przeprowadzono, był niejawny, a zarzuty utajniono. Sędziowie uznali ją za winną i zasądzili 8 lat i 3 miesiące więzienia. Jej los podzielił też jej mąż Igor Iljash, mąż Katsiaryny, który wielokrotnie przebywał w więzieniu. Pomimo prześladowania przez władze nie zdecydował się jednak na opuszczenie kraju.
- W kraju trwają protesty po sfałszowanych przez Łukaszenkę wyborach prezydenckich. Antyreżimowa dziennikarka Lena prowadzi transmisję z brutalnej pacyfikacji pokojowej demonstracji. Zostaje namierzona przez milicyjny dron, lecz kontynuuje relację. Zostaje zatrzymana. Mąż Leny, Ilja przygotowuje wyjazd za granicę, jak tylko Lena wyjdzie z aresztu. Jednak reżim nie ma zamiaru jej wypuścić. Władza jest zdeterminowana, by złamać ich oboje - głosi zapowiedź filmu.
„Pod szarym niebem”: obsada
W role głównych bohaterów wcielają się Aliaksandra Vaitsekhovich (Lena) oraz Valentin Novopolskij (Ilja), a towarzyszą im m.in. tacy aktorzy jak: Palina Chabatarova, Olga Kolcova, Andrei Novik, Maryna Yakubovich, Milena Osynska, Ana Mackiewicz, Stanislava Shablinskaya, Andrei Bardukhayeu-Arol, Yuliya Shauchuk, Alena Bayarava, Oleg Garbuz, Andrzej Grabowski, Julia Kamińska, Darya Chultsova, Krystyna Lissowska, Alesia Borduhaewa-Orel.
Film kręcono w 2024 roku, a premierę zaplanowano na 28 marca 2025 roku, choć miłośnicy kina mogli go już zobaczyć podczas odbywającym się w Nowym Jorku Tribeca Festival, gdzie zaprezentowano go w sekcji International Narrative Competition. W 2024 roku obraz ten uhonorowano nagrodą za debiut reżyserski lub drugi film podczas Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.
Należy jednak dodać, że stanowi on rozwinięcie krótkometrażowego filmu „Na żywo”, który został przygotowany w 2020 roku przez Marę Tamkovich w Wajda Studio. Co warte podkreślenia, w produkcji tej wykorzystano fragmenty transmisji Kateriny Andreevej i Darii Chultsovej nadawanej z Placu Zmiany oraz Studia Belsat, która została nadana 15 listopada 2020 roku.
Obraz nieprzypadkowo został stworzony w Wajda Studio, bowiem Tamkovich, polsko-białoruska reżyserka i scenarzystka, studiowała reżyserię filmową właśnie w Warszawskiej Szkole Filmowej i Szkole Wajdy oraz dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim.
Producentką filmu jest Katarzyna Ocioszyńska, za zdjęcia odpowiada Krzysztof Trela, za scenografię – Katarzyna Pawelec, a za kostiumy – Anna Pietrzak.
