Kraje Europy środkowo-wschodniej

Nicolae Ceauşescu - ostatnie godziny tyrana

Nicolae Ceauşescu przez ponad dwadzieścia lat terroryzował swój naród. Jednak w grudniu 1989 r. udręczeni Rumuni obalili satrapę. Jak wyglądały ostatnie chwile krwawego dyktatora?

Thomas Kunze

Leszek Moczulski – „Tajemnice wczesnych Słowian” – recenzja i ocena

W ostatnich latach światło dzienne ujrzały pozycje o różnym poziomie merytorycznym, poruszające kwestie pojawienia się Słowian w Europie i na ziemiach polskich. Jedną z takich książek jest praca Leszka Moczulskiego.

Mateusz Okoński

Thomas Kunze – „Ceausescu. Piekło na ziemi” (informacja)

W grudniu 1989 roku świat obiegły zdjęcia z egzekucji dyktatora Nicolae Ceausescu. Zanim obaliła go krwawa rewolucja, przez ponad dwadzieścia lat rządził Rumunią, otaczany kuriozalnym kultem jednostki na wzór Stalina i komunistycznych przywódców krajów Dalekiego Wschodu.

Wulfila – zapomniany Apostoł Europy

Wulfila to postać dziś już zapomniana. W bawarskiej Walhalli znajduje się tablica upamiętniająca żyjącego w IV wieku biskupa. Mało znany w Polsce, dla germańskiego kręgu kulturowego odegrał niebagatelną rolę, wyznaczając kierunek ich religijnych dziejów na kilka kolejnych wieków.

Patryk Gujda

Wielka Rumunia, czyli rumuńska droga do wielkości

„Wielka Rumunia” powstała w 1920 roku. Była urzeczywistnieniem nacjonalistycznych pragnień rumuńskich polityków. Upadek cesarstwa Austro-Węgierskiego, zmiany zachodzące w Rosji i wreszcie cementujący wszystko ład wersalski, stworzyły fundament pod budowę silnego bytu państwowego. Jak wyglądały narodziny Romania Mare?

Marek Wiśniewski

Emil Cioran – „Zeszyty 1957-1972” – recenzja i ocena

Są filozofowie, którzy znajdują licznych naśladowców i tworzą wielkie szkoły. Ale są i tacy, którzy pozostają postaciami zupełnie osobnymi. Jednym z nich był właśnie Emil Cioran.

Juliusz Iwanicki

My Słowianie wiemy jak... zrobić krzywdę bliźniemu

Tak przynajmniej twierdził Helmold – XII wieczny niemiecki kronikarz, który opisywał chrystianizację ludów słowiańskich. Według niego nasi przodkowie byli uparci, podstępni i bezwzględni. Brutalnym prześladowaniom misjonarzy nie było końca. Mimo tego udało się poskromić „lwa”, wchodząc wprost do jego paszczy.

Mateusz Balcerkiewicz

Ion Antonescu. Ramię w ramię z Hitlerem

Dzierżył ster rządów w Rumunii w burzliwym okresie II wojny światowej. Stanął po stronie III Rzeszy i nie zamierzał odstąpić od tego sojuszu nawet wtedy, gdy zdobycie Bukaresztu przez Sowietów wydawało się już kwestią czasu. Ion Antonescu nie zwykł zmieniać raz powziętej decyzji.

Marek Wiśniewski

Johanna Bodor – „Nie szkodzi, kiedyś zrozumiem” (informacja)

Johanna Bodor miała szczęśliwe dzieciństwo. Mieszkała w Bukareszcie, gdzie jej rodzice prowadzili otwarty dom, miejsce spotkań inteligencji węgierskiej, niemieckiej i rumuńskiej, a zarazem ważny punkt kontaktowy dla Węgrów rozdzielonych po wojnie granicą. Ale wszyscy żyli w Rumunii dyktatora Ceauşescu.

Franciszek II Rakoczy – książę na wygnaniu

Powstanie antyhabsburskie, któremu przewodził Franciszek II Rakoczy, poniosło klęskę, a sam książę musiał uciec z Węgier. Tymczasem Turcja szykowała się do obalenia traktatu w Karłowicach z 1699 r. Węgrów i Turków, jeszcze nie tak dawno walczących ze sobą, połączył wspólny wróg.

Adam Szabelski

O powrocie do korzeni. Czeskie odrodzenie narodowe

Gdy w XIX wieku Polacy bili się o wolność, wywołując kolejne powstania, Czesi toczyli batalię… o swoją tożsamość. Było o co walczyć, gdyż lata germanizacji pod rządami Habsburgów odcisnęły na nich swoje piętno. Jak wyglądało czeskie odrodzenie narodowe?

Maria Bogusz

Andrzej Krawczyk „Słowacja księdza prezydenta. Jozef Tiso 1887-1947” – recenzja i ocena

W Polsce pojawia się coraz więcej publikacji poświęconych naszemu południowemu sąsiadowi. Książka Andrzeja Krawczyka, byłego ambasadora Polski w Bratysławie, porusza temat najbardziej kontrowersyjnej postaci w słowackiej historii.

Maurycy Mietelski

Węgierska rewolucja narodowa

15 marca 1848 roku Peszcie wybuchła rewolucja węgierska. Tym samym rozpoczęła się nowa epoka w dziejach narodu węgierskiego. Ważna rola przypadła w niej także Polakom.

Aleksander Kaczorowski – „Hrabal. Słodka apokalipsa” – recenzja i ocena

Czesi mają dobre piwo, smaczne jedzenie i piękne kobiety. Wszystko to mamy też nad Wisłą. Nie mamy jednak Bohumila Hrabala, o czym boleśnie przypomina książka Aleksandra Kaczorowskiego.

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Wydarzenia

Wernisaż wystawy poświęconej obozom jenieckim Teschen w bytomskim muzeum

W środę 27 stycznia o godz. 18.00 w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu (gmach przy ul. W. Korfantego 34) odbędzie się wernisaż wystawy „Obozy jenieckie Teschen w latach II wojny światowej”. Sama wystawa potrwa do 17 kwietnia.

Multimedia

Upadek Bolesława Kędzierzawego Video

Dlaczego Bolesław Kędzierzawy musiał ukorzyć się przed Fryderykiem Barbarossą? Zapraszamy do obejrzenia video na ten temat.

Historia Na Szybko

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Husyci i ich ruchome fortece

Husyci chętnie tworzy szczelny krąg wozów, najeżony włóczniami, który co i rusz wypluwał z siebie grad strzał lub pocisków artyleryjskich. Na widok takiej ruchomej fortecy nawet najdzielniejsi rycerze tracili zapał do walki. Wojskowość husytów w XV wieku zrewolucjonizowała pola bitew.

Tomasz Suchodolski

Wydarzenia

Dziedzictwo kulturowe Europy Środkowo-Wschodniej - konferencja w Białymstoku

Od dzisiaj do 27 września 2015 r. w Białymstoku odbywa się III Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Nasze – obce – wspólne dziedzictwo kulturowe. Dialog kultury z naturą”. Na konferencję zapraszają Sekcja Antropologii Historycznej Studenckiego Koła Naukowego Historyków oraz Rada Uczelniana Samorządu Doktorantów Uniwersytetu w Białymstoku. Wydarzenie pod patronatem Histmag.org.

Wendy Holden - „Urodzeni, by żyć” – recenzja i ocena

„Urodzeni, by żyć” autorstwa Wendy Holden jest wstrząsającą opowieścią o zmaganiach człowieka walczącego o przeżycie, a także o sile, jaką daje matczyna miłość. Historia trzech ciężarnych kobiet, które musiały nie tylko stawić czoła nazistom, lecz także zmierzyć się z jeszcze gorszym wrogiem - strachem. Jak potoczyły się ich losy?

Agnieszka Woch

Jerzy Strzelczyk – „Goci. Rzeczywistość i legenda” – recenzja i ocena

Goci – pogardzany barbarzyński lud, przed którym miała już przestrzegać Biblia, a u którego swoich początków szukali nie tylko Niemcy, ale także Szkoci czy Szwajcarzy. Z gockich run wywodzić się miał grecki alfabet, a z ustroju – europejski parlamentaryzm. Opisane piórem Jerzego Strzelczyka historie Gotów wracają po ponad trzydziestu latach.

Przemysław Chudzik

Wywiady

Dzieci szczęścia – historia urodzonych w piekle Holocaustu

W maju 1945 roku Amerykanie weszli do Mauthausen, gdzie oprócz makabrycznych śladów działalności nazistów ujrzeli także coś, czego z pewnością nie spodziewali się zobaczyć w takim miejscu – w obozie znaleźli trzy wycieńczone matki z ich nowo narodzonymi dziećmi. Jak to możliwe, że zdołały one przeżyć w takich warunkach? Rozmawiamy o tym z autorką książki „Urodzeni, by żyć” – Wendy Holden, która opisała ich historię.

Agnieszka Woch

„Bój to jest nasz ostatni”. Zarys historii intelektualnej komunizmu: upadek

W 1991 roku rozpadł się Związek Radziecki. Nie był to jednak koniec komunizmu. Idea ta umarła dużo wcześniej.

Mateusz Kuryła

Alfred A. Reisch - „Nieznany front zimnej wojny” - recenzja i ocena

Słowo pisane zawsze odgrywało kluczową rolę w transferze idei. Jego moc doceniali też funkcjonariusze CIA – z korzyścią dla tysięcy mieszkańców Europy Wschodniej, zaopatrywanych w tony niedostępnych książek z Zachodu.

Filip Gończyński-Jussis

„Najpewniejsza tarcza węgierskiej narodowości”. Polityka książąt Siedmiogrodu w latach 1541-1660

Po klęsce w wojnie z Turkami i rozbiorze muzułmańsko-habsburskim aspiracje Węgrów skupiły się w Siedmiogrodzie, księstwie sąsiadującym z Polską. Historia tego państwa, lawirującego pomiędzy dwoma potęgami, pełna była wzlotów i upadków, a niektórzy jego władcy próbowali odegrać istotną rolę polityczną w tej części Europy.

Tomasz Leszkowicz

Jagiellonowie - wielka dynastia Europy

Jagiellonowie to dynastia, za której panowania kształt Rzeczpospolitej Obojga Narodów wykuwał się drogą mozolnych negocjacji, nie zaś na polach bitew – i może właśnie takie rozumienie polityki stanowi najbardziej atrakcyjną część jagiellońskiego dziedzictwa.

Anna Brzezińska

A. Ross Johnson – „Radio Wolna Europa i Radio Swoboda” – recenzja i ocena

Radio Wolna Europa oraz Radio Swoboda stanowią jedne z najbardziej rozpoznawalnych symboli Zimnej Wojny. Ich nieoceniona rola w kruszeniu bariery informacyjnej zachęca do zgłębienia tematyki wpływu polityki USA na sytuację w krajach komunistycznych. Początki oraz trudne przekształcenia wieku dziecięcego RWE/RS przybliża nam wieloletni pracownik jednej z tych instytucji.

Krzysztof Kirdzik

Błażej Brzostek – „Paryże Innej Europy” – recenzja i ocena

O historii można opowiadać na różnorakie sposoby. Historia tkanki miejskiej, w dodatku porównawacza i kładąca nacisk na wzajemną percepcję mieszkańców dwóch różnych miast – oto prawdziwie oryginalna perspektywa.

Michał Gadziński

Mieszko I - wiking, Słowianin czy przybysz z Moraw?

Niektórzy mediewiści twierdzą, że pierwszy polski władca był potomkiem Normanów lub władców Wielkich Moraw. Co właściwie wiemy o pochodzeniu Piastów i samego Mieszka I?

Antoni Olbrychski

Polka – wesoły taniec niepochodzący z Polski

Polka – szybki, żywy, skoczny i radosny taniec, rozpowszechniony na całym świecie. Wbrew nazwie powstał u naszych południowych sąsiadów, a nie nad Wisłą.

Bolesław Śmiały i jego czarna legenda

Bolesław II, zwany Śmiałym lub Szczodrym, to do dziś jeden z najbardziej kontrowersyjnych władców w historii Polski. Wzmocnił państwo i sprawił, że liczono się z nim w Europie. To, co wiemy o jego upadku, uwikłane jest nici różnorodnej propagandy.

Monika Juzepczuk

Stefan I Święty – król Węgier

Stefan I Święty za swojego panowania zjednoczył podzielone węgierskie księstwa, zaprowadził w swoim państwie chrześcijaństwo, a także wprowadził je w szeregi najsilniejszych królestw średniowiecznej Europy.

Attyla – postrach Europy

Niezliczone hordy Attyli siały spustoszenie od Bałtyku po Morze Śródziemne. Czy wódz Hunów Attyla i jego nieokrzesani koczownicy mogli rzucić Cesarstwo Rzymskie na kolana?

Antoni Olbrychski

„Total War: Attila” - recenzja i ocena gry komputerowej

„Total War: Attila” zabiera nas w podróż do przełomu wieku IV i V, kiedy to Imperium Rzymskie przyjmowało coraz potężniejsze ciosy. Czy gra jest równie zabójcza, co najazdy barbarzyńców dla Wiecznego Miasta?

Przemysław Mrówka

Gra planszowa: Pan tu nie stał! Demoludy (informacja)

Do sklepów rzucili grę „Pan tu nie stał! Demoludy”! Stałeś w kolejkach po towary w grze „Pan tu nie stał?”. Teraz czas na wyjazd za granicę! Sprawdź najnowszy hit serii „Pan tu nie stał – Demoludy”. Gracze jadą na wakacje maluchem, dużym fiatem i innymi cudami motoryzacji. Biorą ze sobą kremy, butle gazowe, wódkę i starają się wymienić je na deficytowe towary. Aby tego dokonać, będą odwiedzać różne państwa, takie jak ZSRR, Turcja czy Czechosłowacja. Zdobądź rosyjski telewizor, tureckie futro, węgierskie wino i wiele innych kultowych towarów!

Pavel Kosatík – „Czeskie sny” - recenzja i ocena

Polacy często patrzą na swoich południowych sąsiadów z wyższością. Czesi mówią śmiesznym językiem, większość czasu spędzają w knajpach, a jak przychodzi co do czego, to nie wychodzą w pole się bić, tylko zamykają się w koszarach. A co Czesi myślą o swoich sąsiadach?

Słowiańscy niewolnicy żydowskich kupców

Żydzi w dziejach średniowiecznej Europy odegrali ogromną rolę – jako znawcy spraw finansowych i świetni kupcy łączyli świat chrześcijański z muzułmańskim oraz cieszyli się uznaniem władców. I ta historia ma jednak swoje ciemniejsze oblicze: wczesnośredniowieczna działalność kupiecka Żydów wiąże się bowiem z zyskownym i ważnym dla rozwoju państw w tym okresie handlem niewolnikami pochodzenia słowiańskiego.

Marcin Sałański

Wywiady

Dlaczego rządy Nicolae Ceaușescu upadły w wyniku rewolucji?

Rok 1989 był czasem głębokich przemian w Europie Środkowo-Wschodniej i początku transformacji krajów tego regionu od systemu komunistycznego do demokratycznego. W większości państw zmiany te miały pokojowy charakter – wyjątek stanowiła Rumunia. Dlaczego rządy Nicolae Ceaușescu upadły w wyniku rewolucji? O odpowiedź poprosiliśmy dr Adama Burakowskiego, badacza najnowszych dziejów Rumunii.

Tomasz Leszkowicz

Dmitrij Bystrolotow - początek kariery superszpiega

Dmitrij Bystrolotow był jednym z największych asów sowieckiego wywiadu w historii. I, jak przystało na asa wywiadu, nawet dzisiaj mało kto o nim słyszał.

Emil Draitser

Harry Sidebottom – „Wojownik Rzymu, cz. 6. Bursztynowy szlak” - recenzja i ocena

Jantar, zwany bursztynem, to dziś dla nas przyjemna pamiątka znad morza. Ale dwa tysiące lat temu dla tego małego kawałka żywicy leśnej, wypełnionej czasami owadami czy ich kawałkami, następcy boskiego Augusta potrafili wysyłać całe misje dyplomatyczne. Przed nami opowieść o jednej z nich.

Michał Staniszewski

Czy Tomasz Masaryk to czeski Piłsudski?

14 listopada 1918 roku Tomasz Masaryk został prezydentem niepodległej Czechosłowacji. Był uwielbiany przez Czechów, którzy pieszczotliwie nazywali go „ojczulkiem”. Czy Masaryk to czeski Piłsudski?

Maciej Adam Pieńkowski , Anna Pieńkowska

Wspólne dziedzictwo polsko-węgiersko-czeskie epoki wczesnonowożytnej

W czerwcu 1443 roku „było trzęsienie ziemie w Węgrzech, w Czechach i w Polszcze”. Wydaje się, że dla piszącego w XVI wieku swą kronikę Joachima Bielskiego było oczywiste, że państwa te stanowiły odrębny region: Europę Środkową. Współcześni historycy bardzo długo nie chcieli uznać tego faktu.

Władysław III Warneńczyk – król, który panował zbyt krótko?

31 października 1424 r. przyszedł na świat długo i niecierpliwie wyczekiwany syn króla Władysława Jagiełły – Władysław, nazwany później Warneńczykiem. Na polski tron wstąpił jako dziecko, rządził zaledwie 10 lat, zginął młodo, powszechnie pamięta się tylko o jego walkach z Turkami i śmierci w bitwie. Warto jednak przyjrzeć się bliżej tej ciekawej postaci.

Monika Juzepczuk

Zapraszamy na czwartą konferencję z cyklu „Genealogie Pamięci w Europie Środkowej i Wschodniej”! (informacja reklamowa)

Konferencja: „Genealogie Pamięci w Europie Środkowej i Wschodniej: Doświadczenia i pamięć transformacji. Lata 1989-91 w perspektywie historii mówionej” odbędzie się w dniach 6-8 listopada 2014 roku w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego.

Redakcyjne

PREMIERA: Marek Groszkowski: „Batoh 1652 – Wiedeń 1683. Od kompromitacji do wiktorii”

Były czasy, gdy polska sztuka wojskowa budziła postrach wszystkich wrogów. Rzeczpospolita była potężna, a jej armie nie tylko chroniły granic państwa, ale prowadziły wojny na terenie przeciwnika. Husaria była najlepszą formacją kawaleryjską świata, a polscy wodzowie potrafili gromić wielokrotnie liczniejsze oddziały wroga. Tak wyglądało ostatnie stulecie potęgi I Rzeczypospolitej.

Michał Świgoń

Gwiazdka Cieszyńska - Melchior Grodziecki

Melchior Grodziecki – jezuita, męczennik i święty Kościoła katolickiego. Choć jest Polakiem, w kraju jest mało znany. Jego wspomnienie przypada 7 września.

Newsy

„1989. Koniec systemu” na wolnej licencji!

W 25. lecie wyborów 4 czerwca Fundacja Ośrodka KARTA przygotowała nowe, dostępne na wolnej licencji wydanie publikacji „1989. Koniec systemu”.

Pióro i kord – awanturnicze życie praskiego studenta w XVII wieku

Uczestnictwo w wykładach, ciągłe powtarzanie łaciny, zdawanie egzaminów – to podstawowe zajęcia jakie stały przed studentem w XVII wieku. Mimo wszystko zostawało mu jeszcze dość czasu, który przeznaczał na czynności zupełnie ze studiami nie związane. Jego życie dzieliło się więc na naukę i „zabawę”, a jego wyznacznikami było pióro i kord.

Robert Tomasz Tomczak

Gwiazdka Cieszyńska - Sándor Rózsa

Sándor Rózsa to najbardziej znany rozbójnik węgierski i ludowy bohater. Jak to zwykle bywa, zabierał bogatym i dawał biednym. Historia jego życia inspirowała wielu pisarzy i filmowców.

Wywiady

Włodzimierz Borodziej: Wielka Wojna mogła trwać w nieskończoność

O szpiegomanii, szoku odczuwanym przez żołnierzy Państw Centralnych w Europie Wschodniej, pamięci historycznej i wadze Wielkiej Wojny rozmawiamy z prof. Włodzimierzem Borodziejem

Przemysław Mrówka

W. Borodziej, M. Górny – „Nasza wojna. Europa Środkowo-Wschodnia 1914–1918. Tom I. Imperia” (informacja)

Odkrywcza historia frontów wschodnich I wojny światowej.

Bitwa pod Lipanami – klęska husytów w bratobójczej walce

30 maja 1434 r. rozegrała się bitwa pod Lipanami, w której starły się dwa odłamy ruchu husyckiego: pokonani zostali najbardziej radykalni wyznawcy husytyzmu, zwyciężyli natomiast zwolennicy ugody. Zakończyły się długotrwałe wojny, a Czesi ostatecznie podporządkowali się Zygmuntowi Luksemburskiemu i zawarli ugodę z Kościołem.

Monika Juzepczuk

Czechosłowacja kontra Hitler – pierwsze starcie

Pierwsze miesiące 1938 roku były gorącym okresem w europejskiej polityce. W marcu, po wielomiesięcznych przygotowaniach, III Rzesza niemiecka dokonała Anschlussu Austrii. Następną ofiarą Hitlera miała być Czechosłowacja, ale… Do pierwszego starcia między nazistami a państwem czechosłowackim doszło 76 lat temu.

Relacje polsko-węgierskie czyli krótkie spojrzenie na dziesięć wieków sąsiedztwa

Jak wyglądały nasze relacje, zanim Polak i Węgier stali się bratankami? I czy określenie to faktycznie odpowiada sytuacji?

Marcin Wasilewski

Opinie

Krym jak Sudety, Ukraina jak Czechosłowacja?

Wydarzenia rozgrywające się na Krymie przez część publicystów są porównywane do Anschlussu Austrii dokonanego przez Niemców pod przewodnictwem Hitlera w marcu 1938 roku. Wydaje mi się, że analogią, która lepiej oddaje sytuację, jest porównanie działań kanclerza III Rzeszy w stosunku do Czechosłowacji z marca 1939 roku.

Paweł Rzewuski

Sławomir M. Nowinowski – „Polska w dyplomacji czechosłowackiej 1926–1932” – recenzja i ocena

Niełatwo jest napisać książkę o dziejach dyplomacji, która nie tylko stałaby na wysokim poziomie merytorycznym, ale również byłaby lekturą pasjonującą i wciągającą zarazem. Sławomirowi Nowinowskiemu rzecz ta się udała.

Krzysztof Kloc

Dyplomacja czechosłowacka a przewrót majowy

Zamach stanu Józefa Piłsudskiego był dla sfer oficjalnych I Republiki całkowitym zaskoczeniem. Wprawdzie zdawały sobie sprawę z fatalnej kondycji polskiej demokracji, lecz nie spodziewały się jej załamania w bliskiej perspektywie.

Sławomir M. Nowinowski

Albrecht von Wallenstein (1583–1634): od bohatera do zdrajcy

Albrecht von Wallenstein był jednym z najwybitniejszych wodzów wojny trzydziestoletniej. Był to czas, w którym kariery dynamicznie się rozwijały i upadały z hukiem. Przykładem osoby, która doświadczyła jednego i drugiego, jest właśnie on – ambitny i potężny wódz, Albrecht von Wallenstein.

Szymon Sojka

Frank Westerman – „Czysta biała rasa. Cesarskie konie, genetyka i wielkie wojny” – recenzja i ocena

„Kiedy dotykasz lipicana, dotykasz historii” – zdanie to Frank Westerman usłyszał w młodości od swojego pierwszego instruktora jazdy, osoby, która pokazała mu „taneczne” zdolności tej rasy koni. Dorosły już Frank prezentuje swoim czytelnikom losy lipicanów, zwierząt związanych z burzliwą historią Europy Środkowej.

Katarzyna Trofimowicz

Sławomir M. Nowinowski – „Polska w dyplomacji czechosłowackiej 1926-1932” (informacja)

Wyłaniający się z akt resortu spraw zagranicznych CSR konterfekt życia społecznego i politycznego II Rzeczpospolitej nie jest obiektywny. Sporządzenia takiego wymagało wszakże „zawieszenia własnych norm, osądów i nałogów mentalnych, moralnych i estetycznych, aby przeniknąć tak daleko, jak to możliwe w pole widzenia innego i przyswoić sobie jego sposób percepcji”. Tymczasem nawet najbardziej biegli w swoim rzemiośle dyplomaci I Republiki postrzegali nadwiślańskie realia przez pryzmat własnej (jakże odmiennej od polskiej) kultury.