Wernisaż wystawy poświęconej obozom jenieckim Teschen w bytomskim muzeum

Jak funkcjonowały? Ilu jeńcom – żołnierzom wziętym do niewoli – przyszło w nich żyć? Historia, czas i miejsce, codzienność za drutami, formy pracy przymusowej, życie sportowe i kulturalne – to tylko wybrane zagadnienia poruszane na wystawie „Obozy jenieckie Teschen w latach II wojny światowej”. Zwraca ona uwagę na doświadczenia wojenne, jest też okazją do refleksji nad formami pamięci o miejscach internowania.

Obozy jenieckie Lamsdorf i Teschen, jak też podległe im komanda pracy na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim, funkcjonujące w latach II wojny światowej stanowią mikroskalę zjawiska na tle makroskali historii powszechnej. Trudna historia i pamięć o tych miejscach stały się podstawą dla stworzenia czesko-polskiego projektu, któremu przyświeca idea zachowania czasu, miejsc i tysięcy ludzkich dramatów od zapomnienia. Wystawa wynika z konieczności zaakcentowania wielu aspektów recepcji wydarzeń historycznych w kontekście doświadczeń jeńców wojennych oraz form pamięci o miejscach ich internowania.

II wojna światowa stanowi szczególny okres w dziejach Europy, zbiorowości i setek tysięcy osób. Jest definiowana w kategoriach chaosu i destrukcji oraz ludzkiego cierpienia, determinowanego uczuciem niepewności i lęku, ciągłej obawy o życie własne, przed utratą bliskich i poczuciem wszechogarniającej śmierci. W świecie zdominowanym podczas wojny przez pojęcie „nieustannej walki” ludności cywilnej oraz żołnierzy wielu ludzi zmuszonych było przeżywać traumę i niedogodności życia w niewoli – egzystować w odosobnieniu – za drutami. II wojna światowa to czas, który nadal stanowi przestrogę i nakazuje pamięć. Wciąż ważne wydają się pytania i refleksje – w jakim wymiarze i czy nadal czas wojny oraz miejsca pamięci obecne są w świadomości zbiorowej kolejnych pokoleń?

Na wystawie zaprezentowane zostaną materiały archiwalne i eksponaty użyczone przez Australian War Memorial, Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu, Muzeum Těšínska, Vojenský historický archiv w Pradze oraz osoby prywatne. Pokazane zostaną pamiątki, m.in. nieśmiertelniki, karty obozowe, przykłady korespondencji, przedmioty codziennego użytku czy wytwory sztuki obozowej.

Wystawa realizowana jest w ramach czesko-polskiego projektu naukowego Vojenské zajatacké tabory Teschen béhem 2. Svĕtové války/Obozy jenieckie Teschen w latach II wojny światowej dofinansowanego ze środków Czesko-Polskiego Forum przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych Republiki Czeskiej.

Realizacja projektu: mgr Pavlína Badurová (Muzeum Těšínska, p.o.), mgr Martin Krůl (Muzeum Těšínska, p.o.) oraz dr Joanna Lusek (Muzeum Górnośląskie w Bytomiu).

Jeńcy przed barakiem. Stalag VIII B Teschen (źródło: Vojenský historický archiv w

Wydarzenia towarzyszące wystawie:

• 31 stycznia 2016, godz. 12.00 – oprowadzanie kuratorskie
• 17 lutego 2016, godz. 17.00 – Obóz w dwóch reżimach. Ślady pamięci o Lasowicach. Projekcja filmu i spotkanie z reż. Alicją Schatton. Prowadzenie: dr Joanna Lusek
• 23 marca 2016, godz. 17.00 – Lamsdorf/Łambinowice. Muzeum i miejsce pamięci. Projekcja filmu połączona z prelekcją poświęconą historii miejsca pamięci w Łambinowicach z udziałem Doroty Musiał i dr Anny Wickiewicz (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu). Prowadzenie: dr Joanna Lusek
• 17 kwietnia 2016, godz. 12.00 – Historia zachowana w listach. Korespondencja wojenna Andrzeja i Krystyny Mystkowskich – spotkanie z Janem Mystkowskim, finisaż wystawy. Prowadzenie: dr Joanna Lusek

Więcej informacji na temat wystawy na stronie muzeum.