Europa

Łukasz Grzesiczak , Tomasz Leszkowicz

Tragedia w Smoleńsku... Katyń po 70 latach

Tragedia w Smoleńsku: Rządowy TU-154 z 96 osobami na pokładzie rozbił się. Na pokładzie była polska elita polityczna, w tym prezydent Lech Kaczyński z małżonką, parlamentarzyści, hierarchowie kościelni, ministrowie, urzędnicy państwowi, generalicja, a wśród nich znani intelektualiści i historycy. Nikt nie przeżył.

Opinie

Pod jakim sztandarem składałeś przysięgę... Aron Shneyer o sobie, Agencie i swojej książce

Czy tajemniczy rozmówca Arona Shneyera rzeczywiście był radzieckim agentem w mundurze SS? Ile prawdy jest w tej historii i czy to o prawdę tutaj chodzi? O właśnie wydanych w Polsce „Dwóch obliczach zdrady” opowiada autor książki.

Aron Shneyer , Kamil Janicki

Nowe dokumenty w sprawie Katynia?

Andriej Artizow, kierownik rosyjskiej Federalnej Agencji Archiwalnej, ujawnił na łamach „Rossijskoj Gaziety”, że odnaleziono nowe dokumenty dotyczące zbrodni katyńskiej.

70 lat temu rozpoczęło się rozstrzeliwanie w Katyniu

Choć trwają święta Wielkiej Nocy, 4 kwietnia to także smutna data. 70 lat temu w lesie katyńskim rozstrzelano pierwszych Polaków.

Piktyjskie pismo?

Piktowie to dość tajemniczy dla nas lud zamieszkujący dzisiejszą Szkocję na przełomie starożytności i średniowiecza. Nie ma nawet pewności co do ich pochodzenia (celtyckie lub mieszane: przed i indoeuropejskie). Teraz okazuje się, że mogli posługiwać się własnym pismem.

Czesi wspominają Sendlerową

Czeski tygodnik „Reflex” wspomina Irenę Sendlerową. – Dlaczego bohaterka doczekała się uznania polskich władz dopiero w 2003 roku, kiedy to uhonorowano ją Orderem Orła Białego? – zastanawia się autor poświęconego jej materiału.

Łukasz Grzesiczak

Mężczyźni zawdzięczają piwo kobietom?

Brytyjska historyczka uważa, że ulubiony napój wielu mężczyzn został wynaleziony przez kobiety.

Heinrich Boere skazany na dożywocie

88-letni Heinrich Boere, nr 6 na liście najbardziej poszukiwanych zbrodniarzy nazistowskich sporządzonej przez Centrum Szymona Wiesenthala, został skazany na karę dożywotniego więzienia na mocy decyzji sądu w Akwizgranie. Oskarżony, odpowiedzialny za zastrzelenie trzech holenderskich cywilów między lipcem a wrześniem 1944 r., przyznał się do zarzuconych mu czynów.

Magdalena Heruday-Kiełczewska

Philip Kerr – „Marcowe fiołki” – recenzja i ocena

Napisanie kryminału w historycznych realiach jest nie lada wyzwaniem dla autora. Z kolei okres III Rzeszy wydaje się być ciekawym tłem dla powieści, gdzie „trup ściele się gęsto”.

Artykuły

Karykaturalny obraz sąsiadów. Rosjanie w humorze polskim okresu PRL

Idą przez pustynię Polak, Rusek i Niemiec… Przyjechał Rosjanin pierwszy raz do Ameryki… Od lat Polacy śmieją się z takich dowcipów, chociaż niewielu wie dlaczego. Chcesz wiedzieć? Oto odpowiedź.

Katarzyna Nowak

Niezwykły okaz dziecięcego mózgu z XIII wieku

Międzynarodowy zespół badaczy poinformował, że zachowany w bardzo dobrym stanie mózg, odnaleziony w 1998 roku w północno-zachodniej Francji, pochodzi z XIII wieku i należał do 1,5 rocznego dziecka. Wyniki badań zostały opublikowane w specjalistycznym czasopiśmie Neuroimage.

Dariusz Radziwiłłowicz – „Polskie formacje zbrojne we wschodniej Rosji oraz na Syberii...” – recenzja i ocena

O Rosji można pisać krótko, co daje nieobiektywny obraz. Można również długo i z wielkim zaangażowaniem. Wtedy istnieje nadzieja, że uda się zrozumieć ten ciekawy kraj, jego historię i mentalność mieszkańców. W ten właśnie sposób o działalności polskich formacji zbrojnych na terenach wschodniej Rosji, Syberii i Dalekim Wschodzie w latach 1918 – 1920 opowiedział Dariusz Radziwiłłowicz.

Dariusz Wierzchoś

Iluminacyjny spektakl z Wałem Hadriana w roli głównej

W sobotnią noc, w przeddzień rozpoczęcia „Brytyjskiego Tygodnia Turystyki”, na całej długości Wału Hadriana zapłonęły pochodnie. _Pre factum_ Linda Tuttiett, kierownika Hadrian’s Wall Heritage Ltd., zapowiadała, że będzie to niezapomnianym, wręcz magicznym wydarzeniem.

Anna Nowakowska-Wierzchoś

Krzysztof Jaworski – „Dandys. Słowo o Brunonie Jasieńskim” – recenzja i ocena

Polska nie jest krajem, gdzie docenia i doceniało się artystów awangardowych. Jeśli już, to tylko tych eksportowanych. Jasieński, przedstawiciel jednego z najbardziej wywrotowych kierunków sztuki, jakim był futuryzm, popadł w niełaskę nie tylko z powodu obrazoburczej twórczości, ale też – a może przede wszystkim – z powodu swojej politycznej wolty.

Ukraiński komunista zmienia zdanie na temat UPA… na polecenie sądu

Wyrok zapadł. Czołowy komunista Ukrainy, Petro Symonenko, musi publicznie odwołać swoje wypowiedzi krytykujące głównodowodzącego Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA), Romana Szuchewycza.

Aleksandra Zaprutko

„Stalingrad” we flocie Lufthansy? Konkursowa kompromitacja niemieckiego przewoźnika

Niemiecka linia lotnicza Lufthansa zorganizowała internetowy konkurs na nazwę dla jej nowego Airbusa A380. Szybko faworytem w otwartym głosowaniu został... „Stalingrad”. Tym samym megasamolot pasażerski miałby nosić miano miasta, gdzie III Rzesza poniosła jedną ze swoich największych porażek.

Wasilij Grossman – „Życie i los” – recenzja i ocena

Gdyby chcieć najkrócej powiedzieć o czym jest ta książka, odpowiedź brzmiałaby: o obronie Stalingradu.

Ryszard Struck

Richard Overy – „Krew na śniegu. Rosja w II wojnie światowej” – recenzja i ocena

Od 22 czerwca 1941 roku do 8 maja 1945 roku front wschodni był najważniejszym i najbardziej burzliwym teatrem działań drugiej wojny światowej. Zginęły tam miliony ludzi, zniszczeniu ulegały całe armie a straty materiałowe walczących stron są wprost nie do wyobrażenia. Richard Overy postanowił objąć całe to zagadnienie jedną, dość cienką książką.

Moritz von Brunner – „Vademecum nauczania fortyfikacji stałej” – recenzja i ocena

Zagadnienie budowy umocnień towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów. Rowy, płoty i mury miały chronić go przed dzikimi zwierzętami, ale i przed napaścią sąsiadów. O ile jednak budowa wysokiego muru nie była trudnym przedsięwzięciem, to zabezpieczenie się przed artylerią jest o wiele bardziej skomplikowane. Mniej więcej tak, jak budowa cepa ma się do konstrukcji promu kosmicznego. Moritz von Brunner był jednym z tych, którzy opanowali nową sztukę fortyfikacyjną do perfekcji.

Radosław Grodzki – „Wojna gruzińsko-rosyjska 2008” – recenzja i ocena

Po książkę Radosława Grodzkiego sięgnąłem z wielką ciekawością i nadziejami. Będąc autorem pierwszego na polskim rynku wydawniczym omówienia historii konfliktu gruzińsko-osetyjskiego i gruzińsko-abchaskiego liczyłem, że twórca kolejnej książki na podobny temat pójdzie o krok dalej: zaproponuje szersze spojrzenie, odwoła się do nowej literatury, skoryguje błędy które popełniłem ja lub analitycy takich instytucji jak PISM czy OSW. Niestety srodze się zawiodłem. Do moich rąk trafiła książka słaba, wtórna, oparta o mizerną bibliografię i pełna – dosłownie pełna – błędów.

Anna Nowakowska-Wierzchoś

Wydarzenia

VI FSH: „Z głodu na ulice. Protesty i demonstracje kobiet w Polsce i w Europie w XX wieku”

3 marca 2010 roku o godz. 19.00 w klubie Powiększenie przy Nowym Świecie 27 w Warszawie, odbędzie się VI spotkanie Feministycznego Salonu Historycznego zatytułowane „Z głodu na ulice. Protesty i demonstracje kobiet w Polsce i w Europie w XX wieku”. Wezmą w nim udział dr Teresa Święćkowska oraz dr Marcin Zaremba.

Sőnke Neitzel – „Podsłuchiwani. Niemieccy generałowie w brytyjskiej niewoli 1942-1945” – recenzja i ocena

Książek o II wojnie światowej na polskim rynku nie brakowało i nigdy pewnie brakować nie będzie, tym bardziej zaś tych z zakresu historii Wehmrachtu i Waffen–SS. Tym razem wydano jednak książkę niecodzienną. Jest to zasadniczo praca źródłowa, w której autor – niemiecki historyk Sőnke Neitzel – zebrał i opracował zbiór stenogramów podsłuchiwanych niemieckich generałów, którzy w latach 1942-45 przebywali w obozie jenieckim, a raczej luksusowym ośrodku odosobnienia w Tren Park.

Leszek Molendowski

Berndt Rieger – „Odilo Globocnik. Twórca nazistowskich obozów śmierci” – recenzja i ocena

Nazwisko Odilo Globocnika przykładowej osobie zainteresowanej historią mówi raczej niewiele i nie ma w tym nic dziwnego. Trudno go szukać w podręcznikach historii, a jeśli już znajdziemy, to góra zdanie – dwa. Także w innych polskojęzycznych publikacjach można odnaleźć wyłącznie wiadomości zdawkowe i mało mówiące o tej postaci. Tymczasem „Globus”, jak go określano w kręgach partii nazistowskiej, jest jedną najważniejszych postaci odpowiedzialnych za Holokaust.

Leszek Molendowski

Na rocznicę? Stalin, Stalin i jeszcze raz Stalin

Ledwo przebrzmiały echa poprzednich inicjatyw mających na celu upamiętnienie zbrodniczego dyktatora, a już pojawiła się nowa. Kto ma być głównym bohaterach zbliżających się moskiewskich obchodów 65. rocznicy zakończenia II wojny światowej? Nietrudno zgadnąć.

Rosja odznacza czeskich weteranów. Kolejne dziesiątki tysięcy osób w kolejce do medali

Rosyjski ambasador w Pradze, Aleksiej Fedotow odznaczył około 70 czeskich i słowackich weteranów II wojny światowej. Pretekstem jest 65. rocznica zakończenia największego konfliktu zbrojnego w dziejach ludzkości.

Kartezjusz otruty przez katolickiego księdza?

Taką właśnie teorię na temat śmierci wybitnego XVII-wiecznego francuskiego filozofa wysunął Theodor Ebert, badacz z Uniwersytetu Erlangen w Niemczech.

Kamil Janicki , Aleksandra Zaprutko

Francuskie władze robiły z własnych żołnierzy „króliki doświadczalne”

Według wojskowego raportu cytowanego przez gazetę „Le Parisien”, władze francuskie w latach 60. celowo wystawiały swoich żołnierzy na efekty testowych eksplozji nuklearnych, przeprowadzanych na Saharze i w Polinezji.

Artykuły

Białoruś. Państwo bez narodu?

Jak kształtowała się białoruska historia i tożsamość na przestrzeni okresu radzieckiego? Czy pierwsze niepodległe państwo białoruskie, BRL, miało szansę przetrwać? A może to bolszewicy „ukształtowali” Białorusinów w procesie odgórnej białorutenizacji, tylko po to, by następnie ich zsowietyzować? Na te i wiele innych pytań odpowiada Roman Sidorski.

W Chorwacji powstało muzeum Neandertalczyków

Pod koniec miesiąca w chorwackiej miejscowości Krapina (region Hrvatsko Zagorje na północy kraju) zostanie otwarte podziemne muzeum Neandertalczyków. To właśnie w pobliżu Krapiny ponad wiek temu dokonano jednego z najważniejszych odkryć archeologicznych związanych z tym gatunkiem hominidów.

Warren H. Carroll – „Ostatnia krucjata. Hiszpania 1936” – recenzja i ocena

Lubię małe książki. Nie tylko za to, że łatwo mieszczą się w plecaku czy kieszeni spodni, towarzysząc mi podczas dojazdów do pracy czy różnych wycieczek. Przede wszystkim, ich autorzy zazwyczaj nie tracą miejsca na rozległe wywody, tylko starają się jak najpełniej i najzwięźlej przedstawić i uzasadnić swoje stanowisko. Czasem jednak sytuacja wygląda zupełnie inaczej.

Zygmunt Freud był miłośnikiem dzieł... Hitlera?

Brytyjski dom aukcyjny Mullock's organizuje akcję obrazu pędzla Adolfa Hitlera. I nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że wspomniane malowidło rzekomo wisiało w gabinecie twórcy psychoanalizy.

Wydarzenia

Wykład w Krakowie: Churchill and Poland. Friend or Foe? From Versailles to Potsdam – via Yalta

Pod takim tytułem 17 lutego o godzinie 15:00 odbędzie się 2 w Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego (sala 30) wykład sir Martina Gilberta, oficjalnego biografa Winstona Churchilla.

Bartłomiej Czajka

Ciekawostki i rocznice

Historia miłosna z dreszczykiem w tle

Potajemny romans, węgierskie powstanie antyhabsburskie i duch pomagający zakochanym. Serwujemy odrobinę historii z tym, co Czytelnicy „Histmaga” lubią najbardziej: intrygą, tajemnicą i – w związku z dzisiejszym świętem – szczyptą miłości. Na dodatek historii z rejonów w Polsce o dziwo bardzo słabo znanych.

Aleksandra Zaprutko

Elizabeth Chadwick ‒ „Córki Graala” – recenzja i ocena

Starożytne przekleństwo brzmi: „Obyś żył w ciekawych czasach”. Bohaterom książki Elizabeth Chadwick „Córki Graala” przyszło żyć w bardzo ciekawych czasach.

Ryszard Struck

Polskie odkrycie wstrząsnęło Rumunią

Czy rewolucja z grudnia 1989 r. w Rumunii mogła skończyć się zupełnie inaczej? Historyk Adam Burakowski odkrył polskie dokumenty świadczące, że tuż po ucieczce Nicolae Ceausescu nowe kierownictwo rumuńskie zwracało się do ZSRR z prośbą o interwencję.

Tomasz Leszkowicz

Kazimierz Moszyński ‒ „Kultura ludowa Słowian. Tom I: Kultura materialna” – recenzja i ocena

_Kultury ludowej Słowian_ ‒ imponującego dzieła profesora Moszyńskiego przedstawiać nie trzeba. To bez wątpienia jedna z najważniejszych prac jakie ukazały się na temat nie tylko polskiej, ale również słowiańskiej kultury ludowej. Do dziś jest niezwykle cennym źródłem wiedzy dla historyków, archeologów, etnologów, kulturoznawców oraz dla wszystkich zainteresowanych historią życia codziennego naszych przodków.

Paweł Libera

Wydarzenia

„Pamięć. Polscy uchodźcy na Węgrzech 1939-1946” - prezentacja albumu

W czwartek 4 lutego o godzinie 18:00 w Domu Spotkań z Historią w Warszawie odbędzie się prezentacja albumu „Pamięć. Polscy uchodźcy na Węgrzech 1939–1946”. Na spotkanie zapraszają: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Ambasada Republiki Węgierskiej, Dom Spotkań z Historią i Oficyna Wydawnicza RYTM. Dyskusję poprowadzi redaktor Tadeusz Olszański.

Grażyna Latos

Leo Kessler ‒ „Totenkopf” – recenzja i ocena

O "innej powieści Leo Kesslera":http://histmag.org/?id=3915 Mateusz Bętkowski pisał, że to _lektura sedesowa,_ książka do _odmóżdżenia się_ i ogółem _niewymagająca myślenia rozrywka._ Po lekturze „Totenkopf” jestem skłonny zgodzić się z każdym z tych określeń. Ale to wcale nie znaczy, że do naszych rąk trafia gniot. Ba! To książka z serii, która okazała się międzynarodowym sukcesem.

Lucyna Stankiewicz ‒ „Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej” – recenzja i ocena

Czy eleganckie wydanie i mnogość haseł mogą zrekompensować chaotyczność treści i zbyt hermetyczny język?

OUN i UPA bojownikami o wolność Ukrainy

W specjalnym dekrecie prezydenta Ukrainy uznano zasługi organizacji nacjonalistycznych, ale także szerokiego spektrum ukraińskich ugrupowań politycznych i wojskowych.

Aleksandra Zaprutko

Jewgienij Marinski ‒ „Byłem pilotem Airacobry na froncie wschodnim. Wspomnienia radzieckiego...” – recenzja i ocena

Spośród działań prowadzonych podczas II wojny światowej nie ma chyba bardziej kontrowersyjnych, niż akcje lotnicze na froncie wschodnim. Z jednej strony mamy dzieła sławiące „Sokoły” lub „Jastrzębie” Stalina, z drugiej to właśnie tu niektórzy niemieccy piloci osiągali zestrzelenia idące w setki maszyn. Z tego powodu przez wiele lat toczyła się swoista walka propagandowa, stanowiąca część większego starcia – Wschodu z Zachodem. Wspomnienia radzieckiego pilota Jewgienija Marinskiego rzucają interesujące światło na tę kwestię.

200 000 euro za aparat z 1839 r.

29 maja w wiedeńskim domu aukcyjnym WestLicht odbędzie się licytacja jednego z najstarszych produkowanych seryjnie aparatów – Daguerrotype Giroux.

Jędrzej Jednacz

Thomas J. Craughwell ‒ „Jak najazdy barbarzyńców ukształtowały współczesny świat” – recenzja i ocena

Książka, którą trzymam w dłoniach jest niezwykle estetycznie wydana, pięknie zilustrowana, ale też ‒ całkiem ciekawie napisana. Szkoda tylko, że wbrew tytułowi nie wyjaśnia, jak najazdy barbarzyńców ukształtowały świat.

Ciekawostki i rocznice

Dzisiaj 74. rocznica podpisania umowy na budowę OORP „Orzeł” i „Sęp”

29 stycznia 1936 r. w Hadze parafowano dokument zakładający budowę dwóch okrętów podwodnych dla Marynarki Wojennej. Ze strony polskiej umowę podpisał szef KMW Jerzy Świrski a w imieniu strony holenderskiej inż. H.C. Wesseling.

Jędrzej Jednacz

Leo Kessler ‒ „Rozkaz wymarszu” – recenzja i ocena

Przeciętny człowiek szukający niewymagającej myślenia rozrywki w postaci lektury sięgnie po brukowiec. Na co powinien trafić szukający analogicznej chwili wytchnienia historyk? Na książkę, która w podobny sposób opowiada o wydarzeniach przeszłych. Chociażby „Rozkaz wymarszu” Leo Kesslera.

Mateusz Bętkowski

Odkryto fragment Kodeksu Gregoriańskiego

Historykom z Uniwersytetu Londyńskiego udało się odkryć uważaną dotąd za zaginioną część starożytnej rzymskiej kodyfikacji prawnej tzw. Codex Gregorianus – poinformował serwis „Science Daily”.

Oranżada ze Stalinem

Rosjanie będą mogli napić się oranżady z butelki ozdobionej wizerunkiem Stalina. Okazją do promowania nowego napoju są obchody rocznicy bitwy stalingradzkiej. Kontrowersyjne etykiety produktów to pomysł fabryki napojów z Wołgogradu.

Katarzyna Nowak

Bp Tadeusz Pieronek: „Szoah to żydowski wymysł”

W wywiadzie udzielonym włoskiemu portalowi katolickiemu Pontifex.Roma przewodniczący Kościelnej Komisji Konkordatowej i były rektor Papieskiej Akademii Teologicznej stwierdził, że _Szoah to żydowski wymysł,_ zaś _Żydzi, mają dobrą prasę, ponieważ dysponują potężnymi środkami finansowymi, ogromną władzą i bezwarunkowym poparciem Stanów Zjednoczonych._ Biskup zdystansował się od części swoich wypowiedzi, stwierdzając, że włoski _dziennikarz dopowiedział sobie kilka rzeczy._

Stepan Bandera uznany za Bohatera Ukrainy

Ustępujący prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko pośmiertnie nadał tytuł Bohatera Ukrainy Stepanowi Banderze – ukraińskiemu narodowcowi, jednemu z przywódców Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Zbrojne ramię OUN, Ukraińska Powstańcza Armia, w 1943 roku dokonało rzezi na Wołyniu, mordując dziesiątki tysięcy Polaków.

Ciekawostki i rocznice

Leniwi, aroganccy, tchórzliwi – Francuzi oczami XII-wiecznych Anglików

Nie jest tajemnicą, że Anglicy i Francuzi często za sobą nie przepadają. Jest tak już od 800 lat.

Pierwszy cud papieża czasów wojny?

Trybunał diecezjalny w Sorrento zbada sprawę cudownego uzdrowienia anonimowego mężczyzny z Castellammare di Stabia w południowych Włoszech. Twierdzi on, że z raka prostaty wyleczyła go modlitwa za wstawiennictwem Piusa XII.

Leszek Adamczewski – „Pierwszy błysk. Tajemnica hitlerowskiej broni jądrowej” – recenzja i ocena

Każdy licealista wie, że pierwszą bombę atomową zdetonowali Amerykanie na pustyni w Nowym Meksyku. Czy jednak na pewno? Leszek Adamczewski jest przekonany, że wcześniej podobny ładunek z sukcesem wysadzili naziści. Prace nad niemiecką bombą atomową miałyby być prowadzone także na terenie obecnej Polski...

Reportaże/relacje

Francuskie Alpy, Mont Blanc i St Gervais

Kiedy w połowie lat sześćdziesiątych XX wieku zapanował trend udoskonalania sprzętu narciarskiego – wiązań, nart, czy butów – jednymi z „przodowników pracy” byli budujący olbrzymie ośrodki oraz nowoczesne stacje narciarskie Francuzi. Efekty tych prac można podziwiać na francuskich stokach i w alpejskich miasteczkach, takich jak Saint-Gervais.

Grażyna Latos

Wesołe miasteczko Auschwitz?

Jak pokazał sondaż przeprowadzony wśród brytyjskich dzieci, 1/6 z nich sądzi, że Auschwitz to park rozrywki.

Jarosław Hrycak, Iza Chruślińska – „Ukraina. Przewodnik Krytyki Politycznej” – recenzja i ocena

Wieść o ukazaniu się książki będącej efektem rozmów Izy Chruślińskiej z Jarosławem Hrycakiem natychmiast wzbudziła moje zainteresowanie. Przed oczyma stanęły mi obrazy z wykładu prof. Hrycaka wygłoszonego prawie 7 lat temu w Lubline na auli Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UMCS. Wówczas efektem była burza pytań, a młodzi słuchacze Kolegium Polskich i Ukraińskich Uniwersytetów żywo dyskutowali między sobą o Ukrainie.

Dariusz Wierzchoś

Listy do Mikołaja... z 70-letnim opóźnieniem

Neil Doherty, mieszkaniec hrabstwa Donegal w Irlandii, otrzymał niezwykły prezent na święta. Kominiarz wymieniający komin jego rodzinnego domu znalazł wewnątrz... listy do świętego Mikołaja. Napisała je w 1941 roku siostra Neila, Josie.