Bliski Wschód i Afryka Północna

Kara Mustafa pasza – w rocznicę śmierci

Kara Mustafa pasza jest najbardziej znanym w Polsce urzędnikiem tureckim. Całe jego życie zostało jednak sprowadzone do jednego wydarzenia: bitwy pod Wiedniem. Tymczasem zarówno w życiu, jak i śmierci Kara Mustafy znalazły odzwierciedlenie głębokie przemiany w osmańskim państwie i społeczeństwie.

Michał Wasiucionek

LWP w błękitnych hełmach. Polacy na Synaju i Wzgórzach Golan

Od wielu lat udział żołnierzy polskich w misjach zagranicznych jest kluczową formą aktywności Wojska Polskiego. Wszyscy słyszeli o Iraku i Afganistanie, a wcześniej o Bałkanach. Pierwsza duża misja pokojowa był jednak organizowana jeszcze przez Siły Zbrojne PRL dokładnie 40 lat temu...

Tomasz Leszkowicz

„1979 Revolution” – GTA w Teheranie?

Twórca „Grand Theft Auto”, jednej z najpopularniejszych i najbardziej kontrowersyjnych gier wszech czasów, przedstawia swój nowy projekt, osadzony w Iranie w czasie rewolucji islamskiej. Było Vice City, San Andreas i Liberty City – teraz nadszedł czas na Teheran.

Martyna Kwiatek

Druga wojna w Zatoce Perskiej – sukces i gorycz „stabilizacji” (cz. 1)

Ktokolwiek wierzył, że XXI wiek przyniesie koniec wojnom, ten 20 marca 2003 roku przekonał się, jak bardzo jest w błędzie.

Przemysław Mrówka

Druga bitwa na Kosowym Polu (1448 rok)

Klęska poniesiona przez Jana Hunyadyego na Kosowym Polu sparaliżowała potencjał wojskowy Węgier na całe pokolenie. Nie były one one stanie pomóc Konstantynopolowi w 1453 roku, a na całym Półwyspie Bałkańskim jedynie w Albanii stale opierano się rządom tureckim.

Michał Kozłowski

Północna Mezopotamia nie doświadczyła wielkich migracji od wczesnej starożytności do średniowiecza

Analiza cech niemetrycznych zębów starożytnych mieszkańców północnej Mezopotamii wykonana przez polski zespół pokazała, że w tym regionie nie nastąpiły większe migracje od III tysiąclecia p.n.e. aż do średniowiecza.

Nauka w Polsce

Wojna krymska, czyli szachy pod Sewastopolem

Wojna krymska to starcie Anglii i Francji z Rosją, którego celem było zachowanie europejskiej równowagi sił. Mimo że XIX-wiek kojarzy nam się głównie z rozwojem gospodarczym i pokojem w Europie, zakłócanym od czasu do czasu nagłymi rewolucjami bądź błyskawicznymi kampaniami wojennymi, to w latach 1853-1856 w basenie Morza Czarnego toczył się wyniszczający konflikt.

Michał Staniszewski

Konkursy

Rozstrzygnięcie sierpniowych konkursów

42 nagrody w ośmiu konkursach. Pora ogłosić prawidłowe odpowiedzi oraz listę laureatów!

Michał Świgoń

Łukasz Niesiołowski-Spano – „Dziedzictwo Goliata. Filistyni i Hebrajczycy w czasach biblijnych” – recenzja i ocena

Nie licząc najeźdźców rodem z Mezopotamii, chyba żaden inny lud nie przysporzył starożytnym Izraelitom tylu problemów co Filistyni. Bowiem w myśl tradycji biblijnej im to dane było ciemiężyć hebrajskie plemiona, doprowadzić do śmierci króla Saula, a nawet zdobyć Arkę Przymierza! O dziwo, na poświęconą Filistynom polskojęzyczną monografię naukową wielbiciele starożytności zmuszeni byli czekać aż do roku 2012.

Przemysław Mazur

Izrael: archeolodzy odkryli ślady fortyfikacji z czasów antyasyryjskiego powstania

Na południe od Tel Awiwu na terenie dzisiejszego Izraela archeolodzy odkopali niedawno dobrze zachowane ściany budowli, które oceniają jako pozostałości muru mającego chronić istniejący tam port. Znalezisko pochodzi z epoki panowania asyryjskiego na tym terenie i możliwe, że wiąże się z burzliwymi buntami przełomu VIII i VII w. p.n.e., z pewnością jest jednak znaleziskiem unikalnym.

Magda Próchniak

Stefan Waydenfeld – „Droga lodowa” (informacja)

Historia podróży ze stalinowskich obozów pracy w arktycznie mroźnych lasach Syberii oraz długiej wędrówce ku wolności. W Drodze lodowej jak w soczewce skupiają się losy setek tysięcy Polaków po wybuchu II wojny światowej.

David Landau, Szimon Peres – „Ben Gurion. Żywot polityczny” – recenzja i ocena

„Pisane na kolanach” – tak w wielkim skrócie wypadałoby podsumować najnowszą publikację Wydawnictwa Czarne. Wspomniana okoliczność o tyle nie dziwi, że jej tytułowy bohater to postać z gatunku pomnikowych, o których zwykło się mówić wyłącznie w superlatywach. Co nie zmienia faktu, że polityczna biografia Dawida Ben Guriona, pierwszego premiera Izraela, to szansa na wzbogacenia wiedzy o kulisach uformowania i wczesnych dekadach politycznego bytu tego państwa.

Przemysław Mazur

Sowieckie asy przestworzy kontra „intruzi”

Pilot myśliwski podczas pokoju nie ma racji bytu, nie ma bowiem na kogo polować. Chyba, że służy w Związku Sowieckim. Wtedy zawsze znajdzie się coś, do czego można strzelać.

Przemysław Mrówka

Niezwykłości, cudowności i... efekty specjalne, czyli świat bizantyńskich ceremonii

Skąd brała się duma Bizantyńczyków, tak bardzo potępiana przez krzyżowców? Do czego były potrzebne sztuczne śpiewające ptaszki i ryczące lwy na dworze władcy? Można to wytłumaczyć, kiedy pozna się bogaty i niezwykle ciekawy bizantyński ceremoniał dworski.

Monika Juzepczuk

Opinie

Konflikt na Bliskim Wschodzie: o co w nim chodzi?

Syria, Iran, Egipt, Palestyna i reszta państw to w zasadzie chodzące ogniska kryzysów dyplomatycznych. A z biegiem czasu jest coraz gorzej.

Przemysław Mrówka

Konkursy

Konkurs: „Ben Gurion. Żywot polityczny”

Książka łączy osobiste wspomnienia z opowieścią o wielkiej polityce i wydarzeniach, które zmieniły świat – pisze o naszej nagrodzie jej wydawca. Mamy dla Was do wygrania 4 egz. książki: „Ben Gurion. Żywot polityczny”.

Michał Świgoń

Stare i nowe tajemnice żelaznej biżuterii sprzed 5 tys. lat

Odkopana przed 100 laty kolia ze staroegipskiego grobowca, przykład żelaznej biżuterii wyprzedzającej epokę żelaza, wykonana została z meteorytu - twierdzą naukowcy, którzy ponownie przebadali tajemniczy artefakt.

Sylwia Gorlicka

Przeglądy nowości

Co sie wydaje (26 sierpnia)

Nawet pomimo wakacji wydawnictwa nie próżnują. Co przygotowały tym razem dla fanów książki historycznej?

Maciej Adam Pieńkowski

Opinie

Croissant, Syria i sprawa polska

Kilka dni temu religijny sąd rebeliantów w Aleppo zakazał produkcji i spożycia croissantów argumentując, że ten niezwykły przysmak jest przejawem islamofobii i narzędziem w walce z Mahometem oraz jego wiernymi sługami. Co z tym ma wspólnego Polska? Bardzo możliwe, że niezwykle wiele.

Paweł Rzewuski

Staroegipska sztuka pokazuje spadek populacji ssaków

Dawna sztuka pomaga w poznaniu różnych aspektów życia w przeszłości. Ostatnio okazało się, że można dzięki niej poznać również zmiany w populacji zwierząt.

Grzegorz Nogal

Średniowieczny szpital w Jerozolimie zostanie otwarty dla zwiedzających

Po trzynastu latach badań część największego bliskowschodniego szpitala epoki krucjat zostanie otwarta... jako restauracja.

Grzegorz Nogal

Izrael: skarby na śmietniku z przełomu starożytności i średniowiecza

Setki monet, nieużywanych lamp i złotą biżuterię odnaleziono w Izraelu na zagadkowym wysypisku śmieci.

Sylwia Gorlicka

Jonathan Philips – „Druga krucjata. Rozszerzenie granic chrześcijaństwa” – recenzja i ocena

24 grudnia 1144 roku atabeg Mosulu zdobył Edessę – stolicę jednego z pierwszych państw krucjatowych w Lewancie. Tego dnia ostatecznie pogrzebano mit niezwyciężonych krzyżowców i zapoczątkowano proces uszczuplania stanu posiadania Franków w Ziemi Świętej. Wydarzenie to odbiło się szerokim echem w całym chrześcijańskim świecie, a w konsekwencji doprowadziło do zorganizowania II krucjaty (1145–1149).

Marcin Sałański

Ciekawostki i rocznice

Gwiazdka Cieszyńska - sułtan na chrześcijańskim weselu?

Czy turecki sułtan może bawić się na chrześcijańskim weselu? Nad tym dylematem głowili się obywatele tureccy w XIX wieku.

Błażej Guzy

Dziesięcioletni chłopiec odkrył mumię na strychu w domu babci

Do nietypowego znaleziska doszło w północnoniemieckiej miejscowości Diepholz. Dziesięcioletni Aleksander Kettler bawiąc się na strychu w domu swojej babci znalazł we wnętrzu drewnianej skrzyni... mumię.

Marta Tomczak

W Azji Mniejszej odkryto zbiór greckich graffiti

Do niecodziennego odkrycia doszło w miejscowości Izmir położonej na zachodnim wybrzeżu Turcji. Grupa archeologów znalazła zbiór graffiti z czasów greckich, które pozwalają lepiej poznać obyczaje i wierzenia ludzi żyjących w II-IV w. n.e.

Marta Tomczak

Huszang Asadi – „Listy do mojego oprawcy. Miłość, rewolucja i irańskie więzienie” (informacja)

11 lutego 1979 w Iranie zwyciężyli zwolennicy rewolucji islamskiej. Huszang Asadi zawsze pragnął wolności i sprawiedliwości, był żarliwym patriotą i wierzył, że w nowej rzeczywistości już nikt nie będzie głodny i bezdomny, a dyktatura szachów przejdzie do historii. A potem znalazł się w piekle. Trafił do więzienia na fali rozprawy z opozycją.

Ziemia bogata w odkrycia

Jerozolima po raz kolejny ujawnia przed archeologami ślady przeszłości. Najnowszym znaleziskiem jest fragment inskrypcji z czasów króla Salomona – to najstarszy odkopany w tej okolicy zapis w piśmie alfabetycznym.

Julita Kamionowska

Francis Joannes – „Historia Mezopotamii w I tys. p.n.e.” – recenzja i ocena

Na początku 2007 roku Wydawnictwo Poznańskie zafundowało miłośnikom starożytnego Wschodu nie lada gratkę w postaci pracy francuskiego orientalisty, Francisa Joannesa, zatytułowanej „Historia Mezopotamii w I tysiącleciu przed Chrystusem”. Nasi wydawcy nie rozpieszczają nas zbyt licznymi publikacjami z tego zakresu, toteż wspomniana książka tym bardziej zasługuje na zainteresowanie.

Przemysław Mazur

Rekonstrukcja sumeryjskiego piwa sprzed 5 tysięcy lat

Nie od dziś wiadomo, że odtwarzanie dawnych dziejów wymaga częstokroć sięgnięcia po innego rodzaju pomoc niż źródła historyczne. Ale jaką korzyść może przynieść współpraca archeologów... z piwowarami?

Antoni Olbrychski

Syria: teren ważnych badań archeologicznych zagrożony

Clemens Reichel z Instytutu Orientalnego Uniwersytetu w Chicago obawia się o losy miejsca, w którym przeprowadzane są badania mogące potwierdzić jedną z najbardziej przełomowych tez dotyczących historii rozwoju cywilizacji ludzkiej, jaką postawiono w ostatnim dziesięcioleciu.

Marta Tomczak

Jonathan Philips – „Druga krucjata” (informacja)

Druga wyprawa krzyżowa (1145-1149), nader rzadko brana na warsztat historyka, była niezwykle śmiałą próbą rozprawienia się z niewiernymi aż na trzech frontach. Hufce krzyżowców, zachęcane przez papieża Eugeniusza III oraz Bernarda z Clairvaux, zamierzały pokonać muzułmanów w Ziemi Świętej i na Półwyspie Iberyjskim, a także pogan w północno-wschodniej Europie. Jednak – ku zaskoczeniu i przerażeniu społeczeństwa wychowanego na triumfalnych wspomnieniach pierwszej krucjaty – jedynie w Iberii odniosły one pewien sukces.

Sean McMeekin – „Ekspres Berlin-Bagdad” – recenzja i ocena

Kolej z Berlina do Bagdadu pojawia się nieraz jako hasło wywoławcze w ramach rozważań o niemieckim ekspansjonizmie doby _belle époque_, jednak bliskowschodni teatr działań zbrojnych I wojny światowej jest obecny w zbiorowej świadomości nieco w tle. Jak w brawurowy sposób udowadnia amerykański historyk – zupełnie niesłusznie.

Filip Gończyński-Jussis

Mossad kontra irański program atomowy

Izrael i Iran są dla siebie nawzajem największymi przeciwnikami politycznymi. Walka pomiędzy nimi to prawdziwa wojna, choć toczy się głównie pomiędzy służbami specjalnymi.

Yvonnick Denoel

Kemal Atatürk - droga do pełni władzy

Mustafa Kemal Atatürk to ikona nowoczesnej Turcji. Republikanizm, sekularyzm i nacjonalizm stały się filarami zbudowanego przez niego państwa, w którym doszedł do autorytarnej władzy. Jednak początki Atatürka wcale nie były łatwe.

Erik-Jan Zürcher

Beletrystyka

Tajemnica wykopalisk w Seforis

Co może się zdarzyć podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych na terenach znanych z Nowego Testamentu?

Paul L. Maier

Paul L. Maier – „Kodeks Konstantyna” – recenzja i ocena

Gorączka związana z debatą pomiędzy przedstawicielami chrześcijaństwa i islamu udziela się niemal wszystkim ludziom na świecie. Nie podziela jej przedstawiciel chrześcijan w debacie – jego elektryzuje o wiele ważniejsze odkrycie.

Ryszard Struck

Opinie

Kim był Dobry Łotr?

Według oficjalnej wykładni Kościoła, był on pierwszym chrześcijańskim świętym. Tuż przed świętami warto się zatem przyjrzeć postaci Dobrego Łotra – św. Dyzmy.

Paweł Rzewuski

Beletrystyka

Ostatni dzień Akki

18 maja 1291 r. żołnierze z Wenecji, Pizy, a także rycerze francuscy i angielscy po raz ostatni podjęli próbę powstrzymania szturmu Mameluków na potężną twierdzę w Akce...

Francesco Fioretti

Od castrum do zamku. Twierdze krzyżowców w średniowiecznej Palestynie

Zamki wznoszone przez krzyżowców w Ziemi Świętej dla utrwalenia tam chrześcijańskiego panowania zbudowano dzięki połączeniu wschodnich i zachodnich wzorów architektonicznych. Powstały w Lewancie oryginalny styl został później z powodzeniem przeniesiony do Europy.

Katarzyna Matóg

Osmanowie i niemiecki dżihad

Dżihad kojarzy się nam najczęściej albo z podbojami arabskimi z czasów średniowiecza, albo ze współczesnym islamskim fundamentalizmem. Mało kto wie, że pierwszy wielki dżihad dwudziestego stulecia zawdzięczamy Niemcom.

Sean McMeekin

Wywiady

Oriana Fallaci - „Wywiad z władzą” – recenzja i ocena

Oriany Fallaci nikomu chyba nie trzeba przedstawiać. Ta niezwykła włoska dziennikarka stworzyła niepowtarzalny sposób prowadzenia wywiadów, który uczynił ją słynną na całym świecie.

Michał Przeperski

Gdy świat stanął u progu wojny. I kryzys marokański (cz. 3): Biały Dom

Choć Stany Zjednoczone unikały zaangażowania w kryzys marokański, a Wielka Brytania robiła wszystko, by utrzymać swą dawną kolonię z daleka od całego sporu, Niemcom udało się wciągnąć prezydenta Roosevelta w dyplomatyczną rozgrywkę.

Przemysław Piotr Damski

Steven Saylor - „Siedem cudów” – recenzja i ocena

Gordianus (jeszcze nie) Poszukiwacz powraca po długiej przerwie. Tym razem jako młody adept wiedzy filozoficznej, poznający świat w trakcie niesamowitej podróży szlakiem siedmiu cudów świata starożytnego. To właśnie podczas niej odkryje swoje powołanie…

Michał Staniszewski

Ciekawostki i rocznice

100 lat temu odkryto popiersie Nefertiti

„O jasnym obliczu, radośnie przybrana w [koronę z] podwójnym piórem, władczyni szczęścia, obdarzona wszelkimi cnotami. O głosie, który raduje, Pani pełna czaru” - tak określa piękną żonę, matkę i współregentkę jedna z inskrypcji na granicznej steli. Jaka w rzeczywistości była Nefertiti? To pytanie nie przestaje fascynować od równo stu lat.

Anna Wiktor

Hooman Majd – „Demokracja ajatollahów” – recenzja i ocena

Iran to kraj fascynujący. Należy wprawdzie do regionu Bliskiego Wschodu, ale jest inny. To kraj muzułmański i indoeuropejski jednocześnie. Kobiety muszą tam zasłaniać włosy i nosić płaszcze, ale na uczelniach jest więcej studentek niż studentów. To kraj teokracji muzułmańskiej, ale ludzi fascynuje kultura zachodnia i demokracja. O tych wszystkich paradoksach mówi książka o przewrotnym tytule: „Demokracja ajatollahów”.

Wojciech Tomaszewski

Jacek Pietrzak – „Polscy uchodźcy na Bliskim Wschodzie w latach drugiej wojny światowej” – recenzja i ocena

W wyniku działań wojennych drugiej wojny światowej część obywateli polskich była zmuszona opuścić kraj, by ratować życie swoje i swoich rodzin. Kierunkiem migracji stał się m.in. Bliski Wschód – 14,5 tys. uchodźców polskich znalazło się w większości w Palestynie i Libanie. Tym samym wydarzenia II wojny światowej stały się swoistym katalizatorem szeregu procesów, które ukształtowały współczesny obraz Bliskiego Wschodu.

Iwona Galewska

Hugh Kennedy – „Wielkie arabskie podboje” – recenzja i ocena

Rzadko zdarza się, aby imperium, które powstało nagle, długo przetrwało. Szybko rozpadły się państwa Aleksandra Wielkiego i Mongołów. Istnieje jednak takie, które wynurzyło się niemal z piasków pustyni i trwa do dziś – nie w sensie organizmu państwowego, ale jedności języka, kultury i religii. To wielka i ciągle współczesna cywilizacja.

Wojciech Tomaszewski

Konkursy

Rozstrzygnięcie wrześniowych konkursów (2)

Prezentujemy długo oczekiwane rozstrzygnięcie pozostałych wrześniowych konkursów. Już za chwilę dowiecie się, do kogo trafi 14 konkursowych nagród i poznacie prawidłowe odpowiedzi na konkursowe pytania.

Michał Świgoń

Wywiady

Dariusz Kołodziejczyk: Wiedeń to starcie imperiów, a nie cywilizacji

Film „Bitwa pod Wiedniem” na nowo rozbudził zainteresowanie konfliktami polsko-tureckimi i historią Imperium Osmańskiego. Na ile dzieło Renzo Martinellego pokazuje pełen obraz wojny z 1683 r.? O opinię zapytaliśmy prof. Dariusza Kołodziejczyka, badacza dziejów Turcji z Uniwersytetu Warszawskiego.

Tomasz Leszkowicz

Scott Oden – „Lew Kairu” – recenzja i ocena

Gdyby John J. Rambo żył w XII wieku, chodziłby w turbanie zamiast przepaski na głowie, śmierć zaś przynosiłby na ostrzu afgańskiego handżara, a nie zębatego Rambo-noża. I oczywiście zmieniłby imię na Emir Sztyletu.

Michał Staniszewski

Jael Neeman – „Byliśmy przyszłością” – recenzja i ocena

Jeal Neeman i jej rówieśnicy mieli być pokoleniem Nowych Ludzi. Nadzieją. Zmianą. Twardą podstawą nowego systemu. „Byliśmy przyszłością” to historia ich dzieciństwa i dorastania, kształtowania się postaw i myśli, które mimo starań socjalistycznego porządku nie dały się podporządkować.

Anna Augustowska

Jacek Pietrzak – „Polscy uchodźcy na Bliskim Wschodzie w latach II wojny światowej” (informacja)

Książka Jacka Pietrzaka „Polscy uchodźcy na Bliskim Wschodzie w latach II wojny światowej. Ośrodki, instytucje, organizacje” dotyczy fascynującego, a zarazem niemal zapomnianego fragmentu polskich losów w okresie globalnego konfliktu. Bieg wojennych wydarzeń sprawił, że jednym z najważniejszych i największych pod względem liczebnym ośrodków polskiego wychodźstwa wojennego, zarówno cywilnego, jak i wojskowego, stał się obszar Bliskiego Wschodu.

Ciekawostki i rocznice

Ogień grecki – bizantyńska „wunderwaffe”

Bizantyńczycy dokonali przewrotu w taktyce bitew morskich. Sekretem ich powodzenia była tajemnica, której zabroniono wyjawiać obcym. Marynarze nazywali ją _thalassantion pyr_ – morskim ogniem.

Michał Kozłowski

Saladyn kontra Ryszard Lwie Serce – ostatnie starcie

5 sierpnia 1192 roku, miało miejsce ostatnie starcie Łacinników z siłami arabskimi. Do bitwy doszło pod Jaffą, gdzie wojskami dowodzili Ryszard Lwie Serce i Saladyn. Tutaj zaczął się ostatni etap ich legendarnej już rywalizacji...

Marcin Sałański

Kalendarz muzułmański rocznica początku Hidżry

Niekiedy początek historii, która później żywo nas dotyczy, pisany jest bardzo daleko od nas. 16 lipca 622 r., wydarzeniami w arabskiej Mekce rozpoczęła się kalendarzowa era muzułmańska...

Michał Kozłowski

I kryzys marokański. Gdy świat stanął u progu wojny (cz. 2): Whitehall i Quai d’Orsay

Manifestacja tangerska doprowadziła do wybuchu kryzysu, który z każdym dniem przybierał na sile. Stał się on wyzwaniem dla Londynu i Paryża, które niedawno zawarły „entente cordiale”.

Przemysław Piotr Damski

Jörg Armbuster – „Arabska Wiosna” – recenzja i ocena

W tradycyjnym pojęciu historia to po prostu to, co zdarzyło się dawno. Tak naprawdę nikt nie decyduje, co zostanie uznane za fakt historyczny – da się wskazać wydarzenia nawet niezbyt odległe w czasie, które już dziś przeszły do historii. Ich wpływ na losy ludzi jest tak duży, że na zawsze wyznacza nowe drogi, którymi będą podążać. Niewątpliwie rozpoczęta w 2011 roku i trwająca do dziś Arabska Wiosna należy właśnie do takich wydarzeń.

Jakub Nowosad