Jacek Pietrzak – „Polscy uchodźcy na Bliskim Wschodzie w latach II wojny światowej” (informacja)

Dla tysięcy polskich obywateli o zróżnicowanym pochodzeniu społecznym, wykształceniu i świadomości oznaczało to zetknięcie z egzotycznym cywilizacyjnie, kulturowo i klimatycznie fascynującym regionem świata, przechodzącym wielkie przemiany polityczne i społeczne. Warto zauważyć, że w krajach tego regionu znalazło się znacznie więcej polskich obywateli niż w Wielkiej Brytanii – politycznym i wojskowym centrum emigracji wojennej.

Niniejsza monografia ukazuje losy uchodźstwa cywilnego, którego historia pozostaje w cieniu odysei formacji wojskowych, chociaż jest nie mniej interesująca. W sensie geograficznym praca obejmuje polską aktywność w Palestynie, Libanie, Syrii, Egipcie, Turcji, na Cyprze, w Iraku, Iranie oraz Afganistanie. Najwięcej uwagi poświęcono najważniejszym ośrodkom „cywilnym” – Palestynie oraz Iranowi. Zasadniczą część tekstu poprzedza wprowadzenie ukazujące Bliski Wschód w okresie od schyłku I do zakończenia II wojny światowej, a zatem w czasie, gdy ukształtowało się faktycznie współczesne oblicze regionu.

Książka prezentuje genezę, struktury organizacyjne i formy aktywności uchodźstwa. Analizie poddano funkcjonowanie systemu opieki i kontroli nad uchodźstwem oraz rolę odegraną przez liczne placówki rządu RP na uchodźstwie. Drugi kluczowy aspekt pracy stanowi obraz zorganizowanego życia politycznego i społecznego uchodźstwa. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż aktywność wielu instytucji i organizacji polskich na Bliskim Wschodzie stanowiła dotąd „białą plamę” w polskiej historiografii.

Patronem medialnym książki jest „Histmag.org”

Przede wszystkim jest to książka o ludziach. Autor starał się przybliżyć sylwetki wielu osób zaangażowanych w działalność aparatu rządowego i organizacji uchodźczych. Na ogół nie jest znany fakt, że wybitne i ciekawe postaci polskiej polityki, kultury i nauki były zaangażowane w aktywność wojennej emigracji na Bliskim Wschodzie.

Autor nie pomija zagadnień kontrowersyjnych, ukazuje także negatywne zjawiska w życiu polskiego uchodźstwa i funkcjonowaniu aparatu rządowego, analizuje mechanizmy konfliktów i sporów wewnątrz uchodźczej elity. Przykładem zagadnienia nieobecnego wcześniej w pracach historycznych może być pasjonująca i zaskakująca historia polskich organizacji komunistycznych działających w Palestynie oraz Iranie.

Książka stanowi rezultat wieloletnich kwerend autora w wielu placówkach archiwalnych i bibliotecznych w Polsce i Wielkiej Brytanii. Została przygotowana na podstawie bogatego materiału źródłowego, w ogromnej części niewykorzystywanego dotąd przez badaczy.

SPIS TREŚCI

Wstęp s. 5

Rozdział I

Migracje i ośrodki polskiego uchodźstwa wojennego na Bliskim

Wschodzie s. 15 1. Sytuacja na Bliskim Wschodzie przed i w czasie II wojnie światowej s. 15 2. Palestyna i Cypr s. 43 3. Iran s. 60 4. Liban, Turcja, Egipt, Irak s. 102

Rozdział II

Instytucje rządu RP na uchodźstwie s. 113 1. Placówki dyplomatyczne i konsularne s. 113 2. Opieka społeczna s. 156 3. Oświata s. 205 4. Informacja i propaganda s. 238 5. Inne placówki s. 269 6. Próby konsolidacji. Minister Delegat Rządu

do Spraw Polskich na Wschodzie s. 291

Rozdział III

Mozaika polityczna s. 323 1. Piłsudczycy i środowiska zbliżone s. 323 2. Stronnictwo Narodowe s. 361 3. Stronnictwo Ludowe, Polska Partia Socjalistyczna, Stronnictwo Pracy s. 378 4. Komuniści s. 390

Rozdział IV

Organizacje społeczne, kulturalne, oświatowe i religijne s. 425 1. Organizacje lokalne s. 425 2. Duszpasterstwo s. 454 3. Harcerstwo s. 466 4. Polski Czerwony Krzyż i YMCA s.492

Zakończenie s. 501

Bibliografia s. 507

Summary

Wykaz skrótów

Indeks osobowy

Indeks nazw geograficznych

Od redakcji

Mapy

Zobacz też pozostałe książki, dostępne w ofercie Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego