Historia polityczna

Co Napoleon Bonaparte myślał o Polakach?

„Ci ludzie tylko się bić umieją”. To jeden z wielu cytatów cesarza Francji dotyczącego Polaków. Na początku XIX wieku Napoleon Bonaparte dał Polakom nadzieję na odzyskanie niepodległości. Jego imię znajduje się w polskim hymnie, a wielu ludzi do dziś uważa go za człowieka oddanego sprawie polskiej, a co tak naprawdę sądził o Polakach?

Michał Danowski

Bitwa pod Lenino – mit założycielski LWP

Bitwa pod Lenino była początkiem szlaku bojowego Ludowego Wojska Polskiego. W okresie PRL nadawano jej szczególne znaczenie, a rocznica bitwy była obchodzona jako Dzień Wojska Polskiego.

Gaude, mater Polonia – pochodzenie i znaczenie jednego z najstarszych polskich hymnów

Hymn „Gaude, mater Polonia” został napisany ku czci św. Stanisława w XIII wieku przez Wincentego z Kielczy. To jedna z najstarszych polskich pieśni. Poznajcie jej historię i znaczenie.

Roman Mazurkiewicz

Deng Xiaoping – komunista, reformator i „wielkorządca” ChRL

Nazywano go „małym sternikiem”. Deng Xiaoping zapoczątkował głębokie reformy w komunistycznych Chinach. Partia pod jego rządami poddała krytyce rewolucję kulturalną i część dorobku Mao. Choć uważano go za liberała i pragmatyka, Deng potrafił również bezwzględnie pozbywać się swoich współpracowników.

Przemysław Benken

Krzysztof Mazowski – „Oravais 1808” – recenzja i ocena

Epoka napoleońska obfitowała w wojny i starcia. I to nie tylko te prowadzone przez Napoleona i Francuzów. W czasie apogeum potęgi napoleońskiego Cesarstwa na północy Europy doszło do konfliktu, który na zawsze odmieniła jeden z europejskich krajów. Jej decydujące starciu opisuje w HaBeku „Oravais 1808” Krzysztof Mazowski.

Michał Staniszewski

Chłopi w powstaniu styczniowym: różne oblicza jednego stanu

Zaangażowanie polskich chłopów w szeregi wojsk powstańczych mogło odmienić losy styczniowej insurekcji, ale czy w ogóle istniała szansa na mobilizację włościan? Co mógł zrobić w tej sprawie Tymczasowy Rząd Narodowy? I przede wszystkim, jaki stosunek do powstania styczniowego przyjęli chłopi?

Waldemar Chrobak

Reklamy

Stanisław Żuławski – „Przed Hitlerem. Od czerwonego karnawału do brunatnej twierdzy. Monachium 1918/1919”

Książka „Przed Hitlerem. Od czerwonego karnawału do brunatnej twierdzy. Monachium 1918/1919” autorstwa Stanisława Żuławskiego ukazuje jak Monachium stało się kolebką ruchu narodowo-socjalistycznego. Dowiemy się z niej m.in. czym zajmowało się Stowarzyszenie Thule.

Reklama

Instytut Dziedzictwa Solidarności

„Alfabet Solidarności” – audiobook

„Alfabet Solidarności” w atrakcyjnej i lekkiej formie przybliża dzieje wielkiego ruchu społecznego. Staraniem Instytutu Dziedzictwa Solidarności przygotowano audiobook, który w sposób lekki i syntetyczny prezentuje bogatą historię z lat 1980–1981.

Multimedia

Kanut Wielki: skandynawski władca i wnuk Mieszka I Podcast

Posłuchaj historii o jednym z najważniejszych władców epoki wikingów! Dowiesz się w jaki sposób rządził, co było podstawą jego sukcesów i jak współcześnie oceniają go badacze.

Jakub Jagodziński

„Wielkie cywilizacje były germańskie”, czyli o propagandzie historycznej w III Rzeszy

W III Rzeszy propaganda dotykała każdej sfery życia człowieka, m.in. mediów, kultury czy nauki. W latach panowania nazistowskiego reżimu nawet historia nie była wolna od jego kontroli. Szczególnie dużą wagę przykładano do historii antycznej. Jak zatem wyglądał ten mariaż nauki i polityki?

Kacper Walczak

Rewolucja Xinhai i upadek chińskiego cesarstwa

W październiku mija kolejna rocznica wybuchu rewolucji Xinhai, która obaliła rządzącą Chinami mandżurską dynastię Qing i panujący w tym kraju ustrój. Cesarstwo zastąpiła republika.

Wojciech Tomaszewski

Krzysztof Lesiakowski – „Ignacy Loga-Sowiński (1914–1992). Portret gomułkowca” – recenzja

Biografie polityków komunistycznych nie są najbardziej porywającą lekturą, jaką można sobie wyobrazić. W tej niechlubnej konkurencji na czoło wysuwa się jednak biografia Ignacego Logi-Sowińskiego.

Krzysztof Lasota

Narody i Ludy Niereprezentowane – łączcie się!

11 lutego 1991 r. w Hadze powstała organizacja skupiająca dziś tak różne grupy jak Afrykanerzy, Asyryjczycy, Araukanie, Węgrzy rumuńscy, mieszkańcy Ingrii, Tajwanu czy Zanzibaru. Organizacja Narodów i Ludów Niereprezentowanych obchodzi dziś urodziny.

Trzy konferencje „Wielkiej Trójki” Galeria

W trakcie trzech konferencji Wielkiej Trójki (USA, Wielka Brytania, ZSRR) zapadały decyzje dotyczące politycznego kształtu globu po II wojnie światowej. Oto zbiór – nie zawsze oczywistych – zdjęć z czasów, w których ważyły się m.in. losy Polski...

Paweł Czechowski

„Dla nas był to obóz koncentracyjny”. Przypadek Kinder-KL Litzmannstadt

Czy zasadne jest porównanie sytuacji panującej w niemieckim obozie dla polskich dzieci w Łodzi do tej w obozach koncentracyjnych, skoro formalnie obóz przy ul. Przemysłowej nie był tego typu ośrodkiem? Jakie były psychiczne skutki pobytu małych więźniów w obozie?

Artur Ossowski

Deportacje Polaków do ZSRR: ilu wywieziono na „nieludzką ziemię”?

10 lutego 1940 roku rozpoczęto deportacje Polaków do ZSRR. Chociaż historycy dawno odrzucili liczbę ponad miliona wywiezionych, wciąż bywa ona przywoływana jako najbliższa prawdy.

Roman Sidorski

Richard Butterwick – „Światło i płomień. Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733–1795)” – recenzja i ocena

Każda książka autorstwa Richarda Butterwicka to prawdziwe wydarzenie. Tak też jest w przypadku pracy „Światło i płomień Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733–1795)”. Czy warto po nią sięgnąć?

Marek Chrzanowski

Czy Janusz Radziwiłł jest winny liberum veto?

Początek rządów Jana Kazimierza upływał pod znakiem skandalów i matactw. Król elekt dokonał oszustwa już w trakcie sejmu koronacyjnego w styczniu 1649 roku. Wyjaśnijmy podejście Janusza Radziwiłła do polityki dworu oraz nakreślmy jego stosunki z królem. Należy również odpowiedzieć na pytanie, czy to książę stał za pierwszym w historii zerwaniem sejmu poprzez liberum veto.

Jakub Jędrzejski

Stanisław Rek „Smyrna 1919–1922” – recenzja i ocena

I wojna światowa wcale nie była „wojną, która położyła kres wszystkim wojnom”. Zburzyła „Stary Świat” ale nie skonstruowała nowego. „Smyrna 1919–1922” Stanisława Reka traktuje właśnie o konsekwencjach Wielkiej Wojny – a mianowicie o nieudanej próbie budowy Wielkiej Grecji w XX wieku.

Michał Staniszewski

Wywiady

Sprawa taterników: kurierzy wolnego słowa z Paryża do PRL

W lutym 1970 r. zakończył się tzw. „proces taterników” – młodych ludzi, którzy w końcu lat 60. przenosili książki wydane przez Instytut Literacki w Paryżu do pomarcowej Polski Ludowej Władysława Gomułki. O inicjatywie tej oraz jej skutkach rozmawialiśmy z dr. Bartoszem Kaliskim z Instytutu Historii PAN, autorem wydanej kilka miesięcy temu monografii poświęconej temu zagadnieniu.

Szymon Wiesenthal – najsłynniejszy „łowca nazistów”

Wielokrotnie ocierał się o śmierć i tylko cud sprawił, że przeżył. Jak miliony innych Żydów podczas holokaustu stracił niemal całą rodzinę. Gdy wojna dobiegła końca, postawił sobie jeden cel: ścigać niemieckich zbrodniarzy. Przyczynił się do schwytania ponad 1000 nazistów, w tym m.in. Adolfa Eichmanna.

Michał Danowski

Śmierć ks. Jerzego Popiełuszki

19 października 1984 r. został bestialsko zamordowany ks. Jerzy Popiełuszko. Zabito go za jego działalność i pogląd na ówczesną sytuację polityczną. Kolejna rocznica jego śmierci przypomina o zbrodniczej stronie systemu komunistycznego w Polsce.

Rafał Łatka

Okrągły Stół. Bezkrwawe zwycięstwo czy kapitulacja?

Okrągły Stół pozostaje kością niezgody. Spór o jego rolę trwa do dzisiaj. Która strona ma rację? Czy można to jednoznacznie rozstrzygnąć?

Karolina Kreja

Czy powstanie listopadowe musiało skończyć się porażką?

Odpowiedź na krążące od zawsze pytanie „czy powstanie listopadowe można było wygrać?” wymaga zapoznania się z sytuacją, w jakiej stanęło Królestwo Polskie 29 listopada 1830 roku.

Marcin Petrynko

W walce o narodowy socjalizm. Czarny Front kontra NSDAP

Czarny Front dążył do przebudowy Niemiec na gruncie narodowym i socjalistycznym. Zawzięcie zwalczał ugrupowanie Adolfa Hitlera, choć wyrastał z tych samych korzeni co NSDAP. Dlaczego więc chciał obalić Führera?

Tomasz Kosiński

Wielki pożar Smyrny

W dniach 13–17 września 1922 roku doszło do jednego z największych pożarów w historii. Spłonęły chrześcijańskie dzielnice Smyrny, a Nureddin Pasza, wbrew woli Atatürka, tuż po wkroczeniu Turków do miasta, wydał rozkaz wymordowania tamtejszych chrześcijan. Smyrna stała się Izmirem. Jak doszło do zajęcia miasta przez armię turecką?

Stanisław Rek

Gdy Chrystus miał pięć lat

Choć Rzym stanowił jedno z największych imperiów w dziejach, to historia nie kończy się tylko na jego potędze. Jak wyglądał świat, gdy dorastający Jezus z Nazaretu miał raptem kilka lat? Jakimi wydarzeniami żyli mieszkańcy Germanii, Panonii, a nawet odległych Chin?

Wojciech Roszkowski

„Blaski i cienie Odrodzonej”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena

Pomocnik Historyczny tygodnika „Polityka” to kolejny tom z serii publikacji, która przez kilka lat zdążyła zdobyć uznanie czytelników. Poszczególne Pomocniki zazwyczaj są co najmniej solidne, a zdarzają się też naprawdę znakomite. Czy tak jak jest w przypadku Pomocnika poświęconego dziejom II Rzeczypospolitej?

Cezary Wołodkowicz

Mehmed Zdobywca - kat Bizancjum

W pierwszej połowie XV wieku stało się jasne, że Konstantynopol wpadnie w ręce tureckie jak dojrzały owoc. Ręce po miasto wyciągnął w końcu sułtan znany później jako Mehmed Zdobywca...

Roger Crowley

Bona Sforza – smok z Wawelu

Bona Sforza w Polsce uchodziła za bezwzględną i okrutną, choć włoscy nauczyciele mówili o niej, że jest łagodna i delikatna. Współcześni nie wyrażali się o Bonie najlepiej, czym zarazili się także późniejsi dziejopisarze. Czy królowa faktycznie była trucicielką i intrygantką? A może zbyt dobrze radziła sobie w świecie, który wydawał się być zarezerwowany dla mężczyzn?

Sebastian Adamkiewicz

Jak zaczęła się norweska wojna domowa z XII i XIII wieku?

Co może łączyć bękarta króla, zakonnika i sądy Boże? Zasadniczo niewiele, ale w średniowiecznej Norwegii ta mieszanka doprowadziła do wojny, która trwała 110 lat. Jednak jak to wszystko się zaczęło?

Paweł Gliźniewicz

Akcja „Kutschera” – śmierć „kata Warszawy”

Akcja „Kutschera” z 1 lutego 1944 roku była jedną z najważniejszych akcji zbrojnych Armii Krajowej. Tego dnia członkowie polskiego podziemia zastrzelili Franza Kutscherę, znienawidzonego przez mieszkańców stolicy dowódcę SS i Policji na dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa.

Waldemar Kowalski

Patryk Pleskot – „Portret mordercy. Artysta, który zabił prezydenta” – recenzja i ocena

Zamach na prezydenta Gabriela Narutowicza położył się cieniem na historii II Rzeczypospolitej. Patryk Pleskot w swojej najnowszej książce rekonstruuje portret zabójcy.

Wojciech Sobański

Dymitr Samozwaniec I: mnich, który został carem

Dymitr Samozwaniec podawał się za zaginionego, a w rzeczywistości zmarłego Dymitra Iwanowicza. Niecały rok po objęciu władzy, został zamordowany przez spiskowców. Jak wyglądał zamach na jego życie?

Mateusz Wójcik

Serhii Plokhy – „Wrota Europy. Zrozumieć Ukrainę” – recenzja i ocena

Od 24 lutego 2022 roku Ukraina znalazła się w centrum zainteresowania całego świata. Nie dziwi więc, że znacząco wzrosła liczba książek wydawanych o tym kraju, zarówno tych dotyczących obecnych wydarzeń, ale również historii tego kraju.

Daria Czarnecka

Ofensywa Tet: zwycięska klęska

Ofensywa Tet była jednym z kluczowych momentów całej wojny w Wietnamie. Oprócz znaczenia militarnego miała też ogromne znaczenie polityczne. Co o niej wiemy?

Lech Ryżewski

Masakra wsi Koniuchy (29 stycznia 1944 r.)

29 stycznia 1944 roku grupa sowieckich, w tym żydowskich, partyzantów napadła na polską wieś Koniuchy leżącą na pograniczu litewsko-białoruskim. Zginęło prawie 40 mieszkańców. Jakie były przyczyny i przebieg tej zbrodni? Czy można było jej uniknąć?

Anna Kraus

Wywiady

Przemysław Wywiał: „Burza” zaczęła się na Wołyniu

28 stycznia 1944 r. utworzono 27. Wołyńską Dywizję Piechoty AK – jednostkę, która przez kilka miesięcy prowadziła zacięte walki z Niemcami, swój heroiczny szlak bojowy zakończyła zaś rozbrojona przez Sowietów. O polskich żołnierzach z Kresów, którzy rozpoczęli akcję „Burza”, opowiada dr Przemysław Wywiał.

Wspomnienia

Ostatnie dni PZPR

Jak wyglądał zmierzch Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wspomina Mieczysław Rakowski. W swoim dzienniku opisuje ostatnie dni siły rządzącej Polską przez pół wieku.

Mieczysław Rakowski

Węgierskie reakcje na zamordowanie ks. Jerzego Popiełuszki

W październiku 1984 roku opinią publiczną wstrząsnęła wieść o brutalnym morderstwie ks. Jerzego Popiełuszki. Jak na to wydarzenie zareagowała węgierska opozycja?

Miklós Mitrovits

Franciszek Ignacy Fortuna

„Za Ural”, czyli o mało znanej historii pomorskich sybiraków

Pod koniec II wojny światowej na Sybir zesłanych zostało kilkadziesiąt tysięcy Polaków z Pomorza. Za czasów PRL poruszanie tego tematu było surowo zakazane. Jak ta kwestia wygląda dzisiaj?

Wywiady

Porozumienie na zgliszczach Rzeczypospolitej. Rozmowa z prof. Piotrem Ugniewskim

26 stycznia 1797 r. w Petersburgu przedstawiciele Austrii, Prus i Rosji podpisali wspólną konwencję, która przypieczętowała III rozbiór Polski. O kontekście tego dokumentu i jego skutkach w 215. rocznicę jego podpisania opowiada prof. Piotr Ugniewski.

Tomasz Leszkowicz , Agnieszka Leszkowicz

„Zgubiliście Polskę!” – detronizacja Mikołaja I

25 stycznia 1831 roku podjęto decyzję, która zaważyła na dalszych losach zarówno powstania listopadowego, jak i Królestwa Polskiego. Tego dnia połączone Izby Sejmu i Senatu uzgodniły, że nastąpi detronizacja cara Rosji Mikołaja I Romanowa jako polskiego króla. Jakie były konsekwencje tej uchwały?

Natalia Stawarz

Jakie było znaczenie zwycięstwa powstania wielkopolskiego?

Powstanie wielkopolskie wybuchło spontanicznie. Było wyrazem sprzeciwu wobec germanizacji oraz dążeń do uzyskania niepodległości. Jakie jest znaczenie tego zwycięskiego zrywu?

Janusz Karwat

Jak brzmiały pierwsze informacje o katastrofie w Czarnobylu?

Pierwszy komunikat o awarii w Czarnobylu powstał na posiedzeniu KPZS i został przekazany mediom za pośrednictwem agencji TASS. A jednak Polska Agencja Prasowa wycofała depeszę z informacjami o katastrofie, w związku z czym w polskich środkach masowego przekazu nie ukazały się informacje o katastrofie. Czy powodem była „antyradziecka” wymowa komunikatu?

Kamil Dworaczek

Weterani powstania styczniowego w II RP

Odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku doczekało ponad 3,5 tysiąca weteranów powstania styczniowego. W wolnej Rzeczpospolitej zaprojektowano dla nich specjalne mundury, przyznano szereg przywilejów i otaczano ich szczególną czcią – nawet generałowie salutowali im jako pierwsi.

Roman Sidorski

Wanda Wasilewska i „Płomyk” komunizmu

Wanda Wasilewska, córka jednego z ważniejszych działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej, stała się (niejako na przekór) ikoną systemu, który PPS-em pogardzał i skutecznie zniszczył polską lewicę. Była także literatką, aktywistką i... domniemaną kochanką Stalina.

Paweł Rzewuski

Reklamy

5 najciekawszych propozycji IPN w styczniu

Oto 5 ciekawych pozycji wydawniczych IPN. Wśród nich znajdują się: „Uchodźcy. Nielegalne przekraczanie granicy polsko-sowieckiej w latach 1918–1939” i „Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej”.

Reklama

Konferencja w Wannsee – urzędowy plan zagłady

„Dura lex, sed lex” – w III Rzeszy zasadę tę wypaczono w skrajnie groteskowy sposób, ustanawiając prawo sankcjonujące zagładę milionów Żydów. Zbrodnia stała się czynem dozwolonym, a nawet zalecanym. Konferencja w Wannsee to wydarzenie, w trakcie którego stworzono prawne podstawy mordowania na skalę przemysłową.

Łukasz Męczykowski

Wybory parlamentarne 1947 – „lipa zakwitła w styczniu”

19 stycznia 1947 r. odbyły się w Polsce wybory, których przeprowadzenie ustalono dwa lata wcześniej w Jałcie. Komuniści nie próbowali stawać do równej walki według standardów demokratycznych, zastraszając opozycję i fałszując wyniki. To wtedy narodził się żart o lipie, która zakwitła w środku zimy.

„Dni pogrudniowe. Dzienniki stanu wojennego” – recenzja i ocena

Emocje wokół wprowadzenia stanu wojennego dawno już opadły. Jednak głos zwykłych ludzi wciąż ustępuje debatom badaczy. Ośrodek Karta opublikował dzienniki osób zapisujących swoje obserwacje od 13 grudnia 1981 roku. Obraz tamtej rzeczywistości, który wyłaniają się z „Dni pogrudniowych”, bezsprzecznie zasługuje na naszą uwagę.

Maciej Gach

Rzeczpospolita Trojga Narodów – różne wizje jednej ugody

Rzeczpospolita Trojga Narodów miała być projektem, który zapewniałby płaszczyznę porozumienia z Kozakami. Jak każda ze stron wyobrażała sobie wspólne funkcjonowanie w obrębie takiego „potrójnego” państwa?

Katarzyna Hoffman

Ewa Gierszewska-Vogels – „Zapiski ze zbuntowanego miasta” – recenzja i ocena

Ewa Gierszewska-Vogels po blisko czterdziestu latach zdecydowała się na publikację swoich wspomnień pt. „Zapiski ze zbuntowanego miasta”, które ukazują ponury okres wojny polsko-jaruzelskiej. Dzięki Instytutowi Dziedzictwa Solidarności możemy tę książkę przeczytać za darmo.

Maciej Gach

Zabili Przemyślany

Chyba nic, co żyło w Hanaczowie, nie pozostało – nawet gołębie. Niemcy byli dokładni. Ci, co przyszli po nich, nie bardzo już się obłowili – wspominał jeden z mieszkańców miejscowości. Hanaczów przestał istnieć. Spokojna dawniej galicyjska prowincja była prawdziwą krainą śmierci.

Damian K. Markowski

Polskie podziemie kontra zbrodnie III Rzeszy

Szereg zamachów na niemieckich oficjeli, podziemne struktury, prawdziwa obywatelska armia. Oto cała prawda o polskim ruchu oporu w Generalnym Gubernatorstwie.

Martin Winstone

Komu służyła Rada Regencyjna?

11 listopada cała Polska będzie hucznie obchodzić kolejną rocznicę odzyskania niepodległości. Większość ludzi jednak nie wie, że uzyskano ją już 7 października 1918 roku. A także, jaką rolę w drodze do odrodzenia Ojczyzny odegrała Rada Regencyjna.

Paweł Rzewuski

Grzegorz W. Kołodko – „Wojna i pokój” – recenzja i ocena

Recenzja książki podejmującej aktualną problematykę polityczną jest wydarzeniem niecodziennym na łamach Histmaga. Ale ta konkretna publikacja jest też jak najbardziej historyczna, bo też i wydarzenia w niej omawiane są wielkiej wagi dla naszego kraju oraz całego świata.

Marek Chrzanowski

Eleonora Prowansalska: królowa, która przyćmiła króla

Eleonora Prowansalska słynęła z niezwykłej urody i mądrości. Historycy opisują ją jako kobietę waleczniejszą, twardszą i bardziej zdeterminowaną od swojego męża. W czasie nieobecności Henryka III skutecznie rządziła królestwem Anglii, a jej wsparcie było kluczowe dla zwycięstwa rojalistów w „Drugiej Wojnie Baronów”.

Rafał Gumiński