Archeologia

Odbudowa teatru w Laodycei bliska zakończenia

Przewiduje się, że prace rekonstrukcyjne hellenistycznego teatru laodycejskiego zakończą się w przeciągu trzech lat.

Czy praludzie chorowali na raka?

Skamieliny istot człekopodobnych odkrywają swoje tajemnice – najnowsze badania udowadniają, że przodkowie człowieka zmagali się z nowotworem już 1,7 miliona lat temu.

Polscy archeolodzy zrekonstruowali grobowiec prehistorycznego koczownika

Naukowcy z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu odtworzyli liczący 5 tysięcy lat grobowiec przedstawiciela elity nomadów z dzisiejszego pogranicza ukraińsko-mołdawskiego.

Szymon Antosik

Egipskie epitafium z III w. dowodem na chrześcijańską działalność dobroczynną

Przetłumaczono napis z egipskiego nagrobka sprzed 1700 lat. Inskrypcja zapisana greką zawiera nietypowe dla tamtego okresu informacje o żydowskiej diasporze.

Najstarsze ślady człowieka na Islandii?

Wykopaliska prowadzone na Islandii przez Bjarniego F. Einarssona z Uniwersytetu Kopenhaskiego mogą dowieść, że wyspa była zamieszkana o wiele wcześniej niż dotychczas sądzono.

Szymon Antosik

Odnaleziono statek Franklina zakonserwowany w arktycznej zmarzlinie

Takie odkrycia nie zdarzają się zbyt często. Według słów jednego z członków ekspedycji, HMS „Terror” zachował się w tak dobry stanie, że gdyby go wyciągnąć z powrotem na powierzchnię wody, prawdopodobnie nadal mógłby pływać.

Szymon Antosik

Londyńska wielka zaraza – kolejny przykład „czarnej śmierci”

Bakteria odpowiedzialna za epidemię w 1665 roku została zidentyfikowana jako _Yersinia pestis_, patogen odpowiedzialny także za dżumę w VI i XIV wieku.

Emotikony – wymysł współczesności czy spuścizna starożytności?

Czy emotikony znane były już w starożytności? Holenderscy naukowcy zwrócili uwagę na pewne nietypowe symbole na naczyniach używanych przez egipskich robotników.

Granatem w niewiernych

W ręce izraelskich naukowców trafiły rzadkie wykopaliska archeologiczne. Wśród nich znajduje się średniowieczny granat używany do odpierania ataków krzyżowców.

Mikołaj Kwiatkowski

Inskrypcja zdradzi sekrety religii Etrusków?

Podczas tłumaczenia napisu na kamiennej płycie odkopanej w ruinach starożytnej świątyni w Poggio Colla archeolodzy znaleźli wzmiankę o Uni – etruskiej bogini płodności.

Monika Kaniecka

Izrael: nowe odkrycia archeologiczne z czasów I powstania żydowskiego

Obiekty odnalezione w Galilei pokazują, że represje ze strony Rzymian po stłumieniu buntu z lat 66-73 mogły być mniejsze niż dotychczas sądzono.

Monika Kaniecka

Ofiary z ludzi dla Zeusa?

Mitologia grecka i starożytne teksty historyczne nieraz mówiły o ofiarach z ludzi. Na początku sierpnia w Arkadii w centrum Peloponezu archeolodzy odnaleźli szkielet młodzieńca, który mógł zostać ofiarowany Zeusowi. Może to potwierdzać informacje przekazane nam przez starożytnych.

Mikołaj Kwiatkowski

Recenzje

Leszek Moczulski – „Tajemnice wczesnych Słowian” – recenzja i ocena

W ostatnich latach światło dzienne ujrzały pozycje o różnym poziomie merytorycznym, poruszające kwestie pojawienia się Słowian w Europie i na ziemiach polskich. Jedną z takich książek jest praca Leszka Moczulskiego.

Mateusz Okoński

Najstarsze znane egipskie zwoje zdradzają sekrety piramidy Cheopsa

Papirusowe zwoje, datowane na XXVI wiek p.n.e, odcyfrowano i umieszczono w zbiorach muzeum w Kairze. Na czym polega ich wyjątkowość?

Ruiny starożytnych łaźni i cmentarza odkryte na przedmieściach Rzymu

Archeologiczny dorobek wiecznego miasta poszerzył się o kolejne łaźnie i starożytne miejsce pochówku. Czego o dawnych mieszkańcach Rzymu dowiemy się z odkrytych zabytków?

Artykuły

Po co archeologom garnki?

Archeologiczne książki są pełne naczyń. Najczęściej zajmują one większość ilustracji i sporą część tekstu. Dlaczego gliniane garnki są dla archeologów tak ważne?

Karolina Północna: jak znaleźć miejsce zaginionej bitwy?

Działania zbrojne wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych objęły rozległe terytoria trzynastu kolonii. Jednak nie wszystkie miejsca bitew znamy do dziś.

Grzegorz Kietliński

Grobowiec trackiej dostojniczki odkryty w Bułgarii

Bułgarscy archeologowie natrafili na bogato wyposażony grób, w którym dokonano pochówku w obrządku orfickim. Co wiemy o tej tajemniczej religii i ludzie, który ją wyznawał?

Śladami uciekinierów z Ponar

Miejscowość Ponary, obecnie dzielnica Wilna, w czasie II wojny światowej stała się największym miejscem egzekucji masowych na dawnych Kresach Wschodnich. W czerwcu 2016 r. międzynarodowa grupa badawcza odkryła legendarny tunel, przez który w kwietniu 1944 r. z Ponar uciekło 11 więźniów.

Aleksei Rogozin

Starożytna wypłata... w piwie

Gliniane tabliczki zapisane pismem klinowym zdradzają nam, że zanim w Mezopotamii upowszechniła się uniwersalna waluta, Sumerowie opłacali swoich pracowników... piwem.

Reklamy

Jarosław Dudek – „Chazarowie. Polityka, kultura, religia VII-XI wiek” (informacja)

Książka w serii Korzenie Europy, skupiająca się na dziejach Państwa Chazarów – prototureckiego ludu, który w VII–XI wieku panował na terenach obecnej wschodniej Ukrainy i Kaukazu.

Reklama

Megality: prehistoryczne „teleskopy bez soczewek”

W jakim celu ludzie kilka tysięcy lat temu budowali ogromne kamienne grobowce? Aby grzebać tam zmarłych? Odprawiać mistyczne obrzędy? Obserwować gwiazdy? A może wszystkie z powyższych?

Egzotyczne dary w grobie wikińskich arystokratów

W bogatym grobie z X w. odkrytym w południowo-wschodniej Danii znaleziono monety pochodzące z obszarów dzisiejszego Afganistanu.

Co wspólnego z początkami rolnictwa ma ryż?

Najstarsze dowody na udomowienie ryżu datowane na 9000 lat wstecz znaleziono w Chinach.

W Chojnicach odkryto grób antywampiryczny

Podczas badań XVIII-wiecznego cmentarza w Chojnicach (woj. pomorskie) archeolodzy odkryli pochówek, w którym na szyi zmarłego spoczywał żelazny sierp z ostrzem skierowanym do dołu.

Doggerland: tajemnice brytyjskiej Atlantydy

Od wieków podczas połowów na ławicy Dogger na Morzu Północnym w sieciach znajdowane są szczątki prehistorycznej fauny oraz archaiczne narzędzia łowieckie. Te tereny są pozostałością Doggerland – lądu łączącego niegdyś Wielką Brytanię z kontynentalną częścią Europy.

Ślady stóp sprzed 800 tysięcy lat

W południowo-wschodniej Erytrei odkryto odciski stóp, które prawdopodobnie zostawili przedstawiciele _Homo erectus_.

Wielka Piramida w Gizie była lekko nierówna

Nowe pomiary piramidy Cheopsa ujawniają zaskakujące szczegóły na temat tej wspaniałej konstrukcji.

Ciekawostki i rocznice

Archeologia a jedzenie

Kilka dni temu świat obiegła wiadomość o wydobyciu z bagna w północno-zachodniej Irlandii dziesięciokilogramowej bryły masła sprzed 2 000 lat. Takie niezwykłe znaleziska są jednym z wielu źródeł, jakimi posługują się archeolodzy do rekonstrukcji diety naszych odległych przodków.

Tajemnice mechanizmu z Antykithiry

Międzynarodowy zespół badaczy przez ponad 10 lat analizował budowę wewnętrzną zachowanych fragmentów mechanizmu z Antykithiry i odczytał praktycznie wszystkie umieszczone na nich inskrypcje. To kamień milowy w poznaniu przeznaczenia i sposobu działania tego cudu starożytnej techniki.

Iławski skarb. Znaleziono srebrne monety i pierścień sprzed 300 lat

10 monet z przełomu XVII i XVIII wieku oraz pierścień ze śladami złocenia odkryto w lasach pod Iławą na Warmii i Mazurach. Skarb trafił do Muzeum w Ostródzie.

Michał Młotek

Tajemnica jeńców Cromwella. Co archeolodzy znaleźli w masowych grobach?

Badania archeologów pozwalają ustalić losy żołnierzy, pochwyconych przez Olivera Cromwella po krwawej bitwie pod Dunbar.

Wielkopolska: znaleziono ozdoby sprzed 3 tysięcy lat

Rzadkie ozdoby wykonane z brązu trafiły w ręce archeologów Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu. Zdaniem badaczy był to dar złożony bogom w ofierze.

Pod Sanokiem odkryto kolejny skarb

W miejscowości Jurowce k. Sanoka odnaleziono depozyt 37 monet z 2. poł. XVII w. To już trzeci skarb, jaki trafił do zbiorów Muzeum Historycznego w Sanoku w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Za tak udany początek roku odpowiedzialne jest nie tylko szczęście. Sanoccy archeolodzy od kilku lat rozwijają przyjazne stosunki ze środowiskiem poszukiwaczy.

Jak żył średniowieczny pustelnik? Nowe odkrycie polskich archeologów

Polscy archeolodzy odkryli w Egipcie średniowieczną pustelnię, a w niej pełen zestaw zabytków ilustrujących życie codzienne egipskiego mnicha sprzed ponad 1300 lat - parę sandałów, fragmenty naczyń ceramicznych, tkanin, amfory po winie, a nawet... list.

Badania genetyczne odkrywają tajemnice pierwszych homo sapiens w Eurazji

Najnowsze badania kopalnego DNA ze szczątków najstarszych przedstawicieli _homo sapiens_ z zachodniej Eurazji ujawniają zaskakujące szczegóły na temat kierunków fal migracji naszego gatunku oraz jego kontaktów z neandertalczykami.

O nastolatku, który nie odkrył zaginionego miasta Majów

Sieć obiegła ostatnio informacja, że nastolatek z Kanady odkrył zaginione miasto Majów nie ruszając się sprzed komputera. Ale naukowcy sceptycznie podchodzą do tej sensacji.

Rzymskie denary na polskim polu. Znaleziono skarb z okresu cesarstwa

Miłośnik historii znalazł na polu ornym k. Zalewa (woj. warmińsko-mazurskie) skarb złożony z 86 srebrnych denarów, bitych w I i II wieku n. e. w Cesarstwie Rzymskim. Starożytne znalezisko trafiło do zbiorów lokalnego Muzeum w Ostródzie.

Masakra sprzed 2500 lat. Odkrycia polskich archeologów w Armenii

W położonej na zachód od Erywania miejscowości Metsamor znajduje się jedyna działająca w Armenii elektrownia jądrowa, która zapewnia temu krajowi 40 proc. energii elektrycznej. W jej cieniu pracują polscy archeolodzy, badający świetnie zachowane, imponujące relikty

Zapomniane fortyfikacje ze Wzgórz Dalkowskich

Pozostałości 10 szańców z XVIII w. odkryli archeolodzy podczas badań powierzchniowych w gminie Bytom Odrzański w województwie lubuskim.

Archeowieści

Sudety: odkryto kilkadziesiąt dawnych fortyfikacji

Rekordową liczbę 48 stanowisk archeologicznych, w tym 45 szańców i 3 grodziska, zidentyfikowali i zinwentaryzowali archeolodzy podczas niedawno zakończonych badań powierzchniowych w Sudetach.

Archeowieści

Recenzje

Andrzej Ćwiek - „Hieroglify egipskie. Mowa bogów” - recenzja i ocena

Andrzej Ćwiek pisze, że choć więcej wiadomo o Cheopsie niż o Mieszku I, to wiedza na temat starożytnego Egiptu jest nikła i pełna popkulturowych stereotypów. Chciałby, byśmy lepiej rozumieli świat zaklęty w hieroglifach – znakach „mowy bogów”.

Przemysław Chudzik

Bardzka Madonna najstarszą rzeźbą sakralną w Polsce

Według najnowszych badań, znajdująca się w Bardzie figura Matki Bożej powstała wcześniej niż sądzono. Jeśli doniesienia się potwierdzą może zostać uznana za najstarszą rzeźbę sakralną w Polsce.

Mat. pras. , Agnieszka Woch

Bursztynowa Komnata odnaleziona? Nowa hipoteza w sprawie lokalizacji skarbu

Informacja o domniemanym odnalezieniu Złotego Pociągu zelektryzowała media z całego świata i zdążyła wzbudzić niemałą sensację, jeszcze zanim została potwierdzona. Czy podobnie będzie z Bursztynową Komnatą? Nowe badania sugerują, że skarb może znajdować się na Mazurach.

Gdzie odbył się chrzest Mieszka?

Mieszko I mógł być ochrzczony, w Poznaniu w kaplicy pałacowej, której relikty odkryto na Ostrowie Tumskim – uważa archeolog prof. Hanna Kóćka-Krenz z Instytutu Prahistorii UAM. Jej zdaniem skromną wiedzę na temat początków polskiej państwowości wzbogacić mogą prace archeologiczne.

Druga osada wikingów za Oceanem?

Obecność wikingów w Ameryce Północnej poświadczona jest od ponad 50 lat. Najprawdopodobniej jednak ekspansja wojowniczych żeglarzy sięgnęła dalej, niż podejrzewano.

Gdzie mieszkał Zawisza Czarny?

Jego sława sięgała krańców Europy. Niepokonany na turniejach, zwycięzca na polu walki, dyplomata – Zawisza Czarny z Garbowa herbu Sulima. Niebawem naukowcy rozpoczną badania, dzięki którym może zostać odnaleziony jego rodzinny dom pod Sandomierzem.

Okno na pradziejowe wierzenia – sanktuarium z Bolkowa

Około 9 tys. lat temu obok dzisiejszego jeziora Świdwie (woj. zachodniopomorskie) szamani odbywali tajemnicze rytuały. Dziś archeolodzy odkrywają ślady po tej niezwykłej działalności.

Znaleziono wrak statku z floty Vasco da Gamy

U wybrzeży Omanu brytyjska ekspedycja natrafiła na wrak statku „Esmeralda”. Jest to najstarsze takie znalezisko z epoki wielkich odkryć geograficznych.

Antyczna tawerna we Francji, czyli jak podbite ludy przejmowały obyczaje Rzymian

We Francji znaleziono jedną z najstarszych, rzymskich tawern. I choć ostatni klient opuścił ją ponad 2000 lat temu, do dziś widać, że stanowiła wyjątkowo gwarne miejsce.

Burzliwe początki Polski. Znaleziono gród zniszczony przez pierwszych Piastów

Ślady po walkach z wojskami Mieszka I lub Bolesława Chrobrego odkryli archeolodzy w czasie wykopalisk w obrębie grodziska w Grodziszczu (woj. lubuskie).

Cmentarzysko elity sprzed tysiącleci pod lupą naukowców

To tutaj odkryto najstarszy na ziemiach polskich miecz. Spoczywał w jednym z grobów, należących do awangardy społeczności zamieszkującej dolinę środkowej Odry 3600 lat temu. Teraz, dzięki szeroko zakrojonemu projektowi badawczemu, bliżej poznamy jej życie codzienne.

Jeszcze więcej polskich piramid? Nowe odkrycia archeologów

Kilkanaście nieznanych do tej pory monumentalnych grobowców megalitycznych odkryli szczecińscy archeolodzy w okolicach Dolic (woj. zachodniopomorskie). Mowa o tzw. grobowcach kujawskich, często określanych mianem „polskich piramid” ze względu na monumentalny charakter.

Migracje ludności sprzed 1500 lat wpłynęły na kształt współczesnej Europy

Konsekwencją olbrzymich wędrówek ludności sprzed ponad 1500 lat są współczesne podziały polityczne kontynentu europejskiego. Wśród naukowców ciągle trwają spory o to, jak ten niespokojny okres przebiegał w granicach obecnej Polski.

Tajemnica starożytnych studni

Na prawdziwy wysyp studni sprzed około 1800 lat natrafili archeolodzy w Kwiatkowie niedaleko Koła w Wielkopolsce. Ne terenie pradziejowej osady naliczyli ich dokładnie 101. Takie ich nagromadzenie to unikat w skali Europy Środkowej.

Prusowie przebadani laserem

Rozległe tereny wczesnośredniowiecznej Jaćwieży wnikliwie przebadano skanerem laserowym. Pozwoli to rzucić nieco światła na tajemniczą kulturę Prusów.

Papieska bulla z XIV wieku znaleziona pod Kołobrzegiem

Do zbiorów koszalińskiego muzeum trafił cenny przedmiot – papieska bulla z XIV wieku. To skarb, choć odkryty przypadkowo przez spacerowicza.

Recenzje

„Teby” - recenzja i ocena gry planszowej

Warszawa, rok 1901. Jako początkujący archeolodzy chcemy zadziwić świat naszymi odkryciami. Jest już jednak XX wiek, archeologia staje się nauką, więc nim ruszymy wykradać piaskom ich tajemnice, musimy zdobyć odpowiednią wiedzę i wygłosić parę referatów. Mimo to trzeba się spieszyć, do Teb polecimy sterowcem!

Przemysław Chudzik

Ogromny zbiór średniowiecznych dokumentów w Gnieźnie - nowe informacje

Około 1500 dokumentów, obrazujących działanie gnieźnieńskiego sądu kościelnego w okresie średniowiecza, odkryto w jednym z pomieszczeń katedry gnieźnieńskiej. "Donosiliśmy o tym wczoraj":http://histmag.org/setki-sredniowiecznych-dokumentow-znaleziono-w-gnieznie-12528. Dziś prezentujemy szczegółowe informacje.

Setki średniowiecznych dokumentów znaleziono w Gnieźnie

Dla mediewistów 2016 rok zaczął się istną rewolucją. Odnalezione w Gnieźnie dokumenty sprzed 500 lat mogą odmienić naszą wizję późnego, polskiego średniowiecza.