Ślady stóp sprzed 800 tysięcy lat
Rekonstrukcja wyglądu przedstawiciela gatunku homo erectus (fot. Tim Evanson, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic). Gatunek Homo erectus należy do najstarszych hominidów. Wykształcił się prawdopodobnie w środkowo-wschodniej Afryce ok. 1,9 mln lat temu. Na niektórych obszarach jego przedstawiciele przetrwali aż do 70 tys. lat temu.
Homo erectus mieli zbieracko-łowiecki tryb życia. Dane archeologiczne wskazują, że przynajmniej 1 mln lat temu mogli już kontrolować ogień. Ten gatunek jest uznawany za pierwszą formę praludzką, której przedstawiciele opuścili macierzystą Afrykę. Ślady jego działalności są odkrywane na obszarze od zachodniej Europy do południowo-wschodniej Azji. W Polsce takie obozowiska znaleziono w Rusku i Trzebnicy na Dolnym Śląsku.
Odciski stóp Homo erectus zostały odkryte podczas badań wykopaliskowych prowadzonych przez zespół badaczy z Uniwersytetu Sapienza w Rzymie oraz Muzeum Narodowego Erytrei. Czas powstania piaszczystej warstwy, w której się znajdują, został oszacowany na ok. 800 tys. lat. Jeśli takie datowanie się potwierdzi, będą to najstarsze kiedykolwiek znalezione ślady stóp Homo erectus.
Obecnie stanowisko archeologiczne, gdzie odkryto odciski, znajduje się w środku pustyni. 800 tys. lat temu to miejsce było brzegiem dużego jeziora. Naukowcy sądzą, że zaraz po przejściu Homo erectus jego ślady zostały wypełnione wodą. Po wyschnięciu przykryły je kolejne warstwy osadów, dzięki czemu zachowały się do dziś.
Obok odcisków stóp hominida na odkrytej skalnej płycie znajdują się ślady zwierzęcia przypominające gazelę. Przy założeniu, że oba tropy powstały w tym samym czasie, być może mamy do czynienia z jednym z najstarszych zachowanych śladów polowania.
Kopia śladów australopiteka z Latetoli (fot. Momotarou2012, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported). Odciski stóp hominidów stanowią niezwykle cenne źródło do poznania, w jaki sposób poruszali się nasi przodkowe. Problematyka chodu jest szczególnie istotna w przypadku rozważań nad ewolucją form człekokształtnych. Poza tym, znaleziska śladów stóp są o wiele rzadsze niż kości hominidów czy narzędzia przez nich wykonane.
Co można wyczytać z takich odcisków? Dobrym przykładem są badania najsłynniejszego znaleziska tego typu: śladów pozostawionych przez Australopithecus afarensis w Latetoli w Tanzanii. Przy datowaniu 3,66 mln lat, są to także najstarsze odciski stóp, jakie kiedykolwiek odkryto.
Okazało się, że ślady należały do kilku osobników. Odciski jednego z nich zachowały się w doskonałym stanie. Obok znajdują się nakładające się ślady zostawione przez przynajmniej dwóch innych australopiteków. Na podstawie bardzo dokładnych pomiarów odcisków (z wykorzystaniem m. in. oprogramowania używanego do analiz współczesnych miejsc zbrodni) naukowcy byli w stanie obliczyć, że osobnik, którego odciski nie były naruszone, miał ok. 1,3 m wysokości i poruszał się z prędkością ok. 6,5 km/h. Jeden z pozostałych osobników mierzył ok. 1,5 m i szedł z podobną szybkością. Wyniki badań sugerują, że Australopithecus afarensis dysponował bardzo podobną sprawnością chodu jak współcześni Homo sapiens. Można mieć nadzieję, że najnowsze odkrycia odcisków stóp Homo erectus dostarczą nowych danych w dyskusji nad rozwojem sposobu poruszania się na dwóch nogach przez formy czełkokształtne.
Źródła: archaeology.org (1, 2), thelocal.it.
Redakcja: Tomasz Leszkowicz
