XIX wiek

Alaska, czyli rosyjska Ameryka

Alaska to największy stan USA. Nie zawsze jednak należała do Stanów. Od początku XVII wieku imperium rosyjskie stale zajmowało nowe terytoria. Gdzie stanął rosyjski żołnierz, tam po wsze czasy miała już być Rosja. Ale zdarzył się zupełnie niezwykły wyjątek od tej reguły: Rosja sprzedała Alaskę rządowi w Waszyngtonie. Dlaczego?

Andrzej Andrusiewicz

Stanisław Przybyszewski – skandalista, kobieciarz, geniusz modernizmu

Stanisław Przybyszewski był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli modernizmu, którego twórczość zdobyła sławę poza granicami Polski. To niemogący opędzić się od kobiet alkoholik, żyjący na krawędzi bankructwa prowokator, a przede wszystkim legenda polskiej literatury. Jak wyglądało życie słynnego pisarza?

Agnieszka Woch

Newsy

Przestarzałe szable, połatane mundury.... Najnowsze odkrycia archeologiczne na Reducie Ordona

Ok. 2,6 tys. zabytków, m.in. wyposażenie wojskowe i monety, fosę i wilcze doły ze szczątkami stu kilkudziesięciu żołnierzy polskich i rosyjskich odkryto podczas kilkuletnich badań na Reducie Ordona, miejscu walk powstania listopadowego, obecnie na stołecznej Ochocie.

Krzysztof Korda – „Ks. ppłk. Józef Wrycza (1884 – 1961). Biografia historyczna” – recenzja i ocena

Dzięki tej książce charyzmatyczny kaszubski kapłan odzyskuje należne sobie miejsce w naszej pamięci. Dlaczego warto sięgnąć po biografię ks. Józefa Wryczy?

Leszek Molendowski

Multimedia

Jak wyglądała Warszawa w 1873 roku? video

Ta niezwykła panorama Warszawy przedstawia stolicę w 1873 roku. Zdjęcia, z których się składa wykonał polski fotograf i fotoreporter Konrad Brandel, korzystając z rusztowań ustawionych w trakcie remontu wieży Zamku Królewskiego. Zdjęcia (uzupełnione kopiami drzeworytu brakujących fragmentów), które tworzą kompletną panoramę miasta zostały przerobione do krótkiego filmiku, który został opublikowany na kanale "Grzegorz Sanik":https://www.youtube.com/channel/UCdDP39mQ_e0PgeP7SO0AHUQ w portalu Youtube.

Maciej Zaremba

Czy państwo musiało kupić „Damę z łasiczką”?

Czy wykupując zbiory Fundacji Czartoryskich państwo zapłaciło za coś za co płacić nie musiało, a sama transakcja jest poniekąd wymuszeniem ze strony potomka możnowładczego rodu? A może w ten sposób polski rząd zabezpieczył cenne zbiory, którym groziła wyprzedaż, albo – w najlepszym przypadku – ich zablokowanie? Sprawa nie jest wcale ani oczywista, ani tak jednoznaczna jak niektórzy zdają się sugerować.

Sebastian Adamkiewicz

Uliczne latarnie gazowe w Warszawie kończą 160 lat

160 lat temu na ulicach Warszawy zabłysły pierwsze latarnie gazowe. Tymczasem Rosjanie obawiali się, że „gaz może dać powód do sztucznego urządzenia wybuchów po mieście”.

Kobieta w polu widzenia – recenzja i ocena wystawy

Przez wieki płeć piękna była inspiracją, motywacją i tematem dzieł wielu artystów. Muzeum Narodowe w Krakowie na wystawie „Kobieta w polu widzenia” postanowiło pokazać, w jaki sposób kobiecy urok przedstawiali August Rodin i Xawery Dunikowski.

Anna Szczykutowicz

Winston Churchill – lew Albionu

Winston Churchill kojarzony jest przede wszystkim z heroicznym przewodzeniem Wielkiej Brytanii w latach II wojny światowej. Polityk ten był jednak obecny w brytyjskim życiu publicznym od początku XX wieku, nieobce były mu też spektakularne klęski i zmiany barw partyjnych...

Michał Gadziński

Emilia Plater - legenda Powstania Listopadowego

W Królestwie Polskim, utworzonym na Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku, rosyjskie władze jawnie dopuszczają się łamania praw obywatelskich. Mikołaj Nowosilcow, zastępca naczelnego dowódcy armii królestwa, Wielkiego Księcia Konstantego, znany potomnym jako Zły Duch z trzeciej części „Dziadów” Adama Mickiewicza, wprowadza do podległego caratowi państwa rządy autorytarne.

Anna Libicka

Beletrystyka

Zbrodnia w gabinecie dentystycznym

Co może się wydarzyć w nudny szary dzień w prowincjonalnym mieście carskiego imperium? Znacznie więcej, niż wam się wydaje.

Jarosław Sokół

Marek Teler , Przemysław Mrówka

Premiera: Michał Gadziński – „Perły imperium brytyjskiego”

Wielka Brytania była niegdyś najpotężniejszym państwem świata – imperium, nad którym nie zachodziło słońce, wzorem parlamentaryzmu i ostoją liberalizmu. Michał Gadziński w „Perłach imperium brytyjskiego” pokazuje ludzi, którzy przyczynili się do tego sukcesu.

Michał Gadziński

Multimedia

Dlaczego w Czeczenii wybuchła wojna? audio

Dlaczego na Kaukazie od dwóch wieków trwa konflikt Rosjan i Czeczenów? Zapraszamy do wysłuchania rozmowy z Przemysławem Mrówką, autorem e-booka „Krwawy Kaukaz: Czeczenia”.

Lipce - wieś na miarę Nobla

Za swoją monumentalną powieść „Chłopi” Władysław Reymont dostał w 1924 roku Nagrodę Nobla. Inspiracją do jej napisania stał się pobyt w mazowieckiej wsi Lipce. Jak dziś wygląda wieś na miarę arcydzieła?

Lechosław Herz

Arael Zurli – „Szkło i brylanty. Gabriela Zapolska w swojej epoce” – recenzja i ocena

Kobieta, która wyprzedziła swoją epokę. Skandalistka, emancypantka, a przede wszystkim zdolna pisarka i niespełniona aktorka. Wydana przez Iskry biografia Gabrieli Zapolskiej rzuca zupełnie nowe światło na jej życie i twórczość.

Justyna Skalska

„Pomocnik Historyczny. Biografie. Franciszek Józef I” – recenzja i ocena

Mit Najjaśniejszego Pana Franciszka Józefa I jest wciąż żywy. W powszechnej świadomości to właśnie wraz ze śmiercią Franza Josepha zakończyły się Austro-Węgry. Po stu latach od jego śmierci, tygodnik „Polityka” oddaje do rąk czytelników kolejny „Pomocnik Historyczny”, który ma przybliżyć biografię ostatniego cesarza.

Daria Czarnecka

Ostatni taki Najjaśniejszy Pan

14 grudnia ukazał się nowy Pomocnik Historyczny POLITYKI z serii Biografie: Franciszek Józef I. W listopadzie minęło 100 lat od śmierci tego popularnego w Polsce cesarza!

Henryk Sienkiewicz – wybitny pisarz i przywódca narodu

Wilno, Moskwa, Chicago – ślady twórcy „Quo Vadis” pozostały do dziś na całym świecie. Swoimi wspomnieniami o poszukiwaniu listów pisarza i roli jego twórczości podzieliła się z nami profesor Maria Bokszczanin, autorka pięciotomowego wydania listów Henryka Sienkiewicza.

Michał Gadziński – „Perły imperium brytyjskiego” (zapowiedź)

Michał Gadziński

Stereotypy o Rosji należy łamać

Jak rozumieć historię Rosji? Jak ją interpretować? Jak unikać schematów z tym związanych? Między innymi o tym opowiada nam prof. Andrzej Andrusiewicz, autor książki „Złoty sen. Rosja XIX - XX wieku. Sprawy i ludzie”, wydanej niedawno przez Wydawnictwo Literackie.

Paweł Czechowski

Od sikawki ręcznej do sikawki parowej, czyli jak kiedyś gaszono pożary

Dawniej pożar w jednym domu mógł oznaczać zagładę dla całego miasta. Jak radzono sobie z rozszalałym żywiołem?

Bogusław Ulicki

Franciszek Stefczyk – człowiek, który zmienił galicyjską wieś

Franciszek Stefczyk znany jest dzisiaj jako patron jednego z największych SKOK-ów. Kim jednak był ten działacz spółdzielczy i jakie były jego zasługi dla polskiego życia gospodarczego przełomu XIX i XX wieku? Pytamy o to Remigiusza Okraskę, popularyzatora spółdzielczości i wydawcę pism Stefczyka.

Przeklęta flotylla – rejs Drugiej Eskadry Oceanu Spokojnego

Gdy wojska japońskie zamknęły w oblężeniu Port Arthur, cała rosyjska flota dalekowschodnia znalazła się w niebezpieczeństwie. By ocalić ją oraz jej bazę, Petersburg zdecydował się na desperackie posunięcie...

Przemysław Mrówka

O du...e, torebce i skwerku Józefa Piłsudskiego (w 149 rocznicę jego urodzin)

II RP była taka rymowanka: „Wielki Marszałku, choć leżysz w grobie, jesteśmy sercem i myślą przy Tobie”. Czy jest tak dalej?

Białystok oczami jego mieszkańców

W sieci pojawia się coraz więcej projektów poświęconych historii lokalnej. Białostockie Centrum im. Ludwika Zamenhofa w przygotowanej przez siebie "Mediatece":http://www.centrumzamenhofa.pl/mediateka prezentuje m.in. dokumenty, zdjęcia i relacje świadków ze swoich zbiorów. O projekt zapytaliśmy Mariusza Bieciuka, jego koordynatora.

Napoleon III Bonaparte: od zamachu stanu do Sedanu

Napoleon III Bonaparte rządy próbował przejąć kilkukrotnie. Król Ludwik Filip osadził go w twierdzy, co jedynie wzmocniło w kraju jego kult. Gdy już doszedł do władzy, rządził silną ręką, powoli liberalizując skostniały system państwa. W ludzkiej pamięci zapisał się jednak jako dureń, który w geopolitycznej ignorancji poprowadził kraj wprost do katastrofy roku 1870. Taki osąd jest nie tylko niesprawiedliwy, ale zwyczajnie nie oddaje skomplikowanego charakteru Ludwika Napoleona.

Patryk Wietrzak

Rzeczpospolita Mosińska – państwo, które przetrwało 5 dni

Czym była Rzeczpospolita Mosińska? Mało kto zdaje sobie sprawę, że na ziemiach polskich podczas Wiosny Ludów i powstania wielkopolskiego w 1848 r. utworzono niepodległą polską republikę ze stolicą w Mosinie. Państwo jednak nie zapisało się trwale na kartach naszej historii.

Marcin Tomczak

Natacha Henry - „Uczone siostry. Rodzinna historia Marii i Broni Skłodowskich” - recenzja i ocena

Czego polski czytelnik jeszcze nie wie Marii Skłodowskiej-Curie? Może tego, w jak wielkiej mierze swój sukces zawdzięczała swojej siostrze, Bronisławie.

Tomasz Piotr Michalik

Rudolf Habsburg: tajemnicza śmierć austriackiego następcy tronu

Skończył pisać ostatni list i odłożył go do innych, sporządzonych wcześniej. Może pociągnął łyk koniaku. Przystawił pistolet do głowy i pociągnął za spust. Tak zginął następca tronu Austro-Węgier, syn Franciszka Józefa I i Elżbiety Bawarskiej – Rudolf Habsburg. Dlaczego arcyksiążę targnął się na swoje życie?

Agata Kwiatek

Polska tradycyjna rodzina. Czyli jaka?

Wiele mówi się, szczególnie w kręgach tradycjonalistycznych, o konieczności powrotu do tradycyjnego modelu rodziny. Problem w tym, że mając na myśli „tradycyjny” nie precyzuje się dokładnie tego, co ma się na myśli.

Gabriela Zapolska - pierwsza skandalistka Lwowa

Dziś pozostaje nieco zapomniana. Tymczasem w końcu XIX wieku Gabriela Zapolska rozpalała zmysły i żywe dyskusje. Co tak bardzo szokowało nobliwych mieszkańców Galicji?

Arael Zurli

Najwybitniejsi prezydenci USA w XX wieku – ranking czytelników Histmag.org

Po wyborach prezydenckich w USA zapytaliśmy naszych czytelników o to, kto ich zdaniem był najlepszym prezydentem Stanów Zjednoczonych w dwudziestym wieku. Kto cieszył się największym poparciem?

Krótka historia alkoholu

Alkohol pijemy nie tylko dla stanu odmiennej świadomości. W przeszłości podyktowane było to względami społecznymi, kulturowymi, a także… zdrowotnymi. Jaka jest historia alkoholu?

Justyna Żukowska-Łyko

Gabriela Zapolska – zapomniana pisarka, która chciała się wyróżnić

„Moralność Pani Dulskiej” to jeden z klasycznych utworów w historii polskiej literatury. Jego autorka znajduje się dziś jednak na marginesie zainteresowania czytelników. O Gabrieli Zapolskiej i nowej książce na jej temat zatytułowanej „Szkło i brylanty” opowiada Arael Zurli.

Warszawa czasów Królestwa Polskiego – miasto wielkiej zmiany

Epoka pomiędzy kongresem wiedeńskim a wybuchem powstania listopadowego to dla Polski jednocześnie czas korzystnej koniunktury i rosnącej niewoli zaborczej. Jak wyglądała wówczas Warszawa, stolica Królestwa Polskiego? Rozmawiamy o tym z dr. Adamem Podlewskim, historykiem i pisarzem, autorem historycznej powieści kryminalnej „Honor i Zbrodnia”.

Maryja Królową Polski i praktyczne tego skutki dla rolnictwa

W Łagiewnikach dokonano dziś aktu intronizacji Chrystusa na Króla i Pana. Nie jest to niczym nowym – wszak Jan Kazimierz już w 1656 roku zawierzył Polskę Maryi. Akt ten miał jednak pewne niezwykle ciekawe następstwa w polskim piśmiennictwie.

Kukiz ’15, Bismarck i emerytury

Wydawać by się mogło, że tytuł tego felietonu jest kuriozalny. Co ma Bismarck do polskiego ugrupowania parlamentarnego Kukiz’15? A jednak rzecznik prasowy tegoż zdecydował się wypowiedzieć w sprawie reform socjalnych „żelaznego kanclerza”.

Przemysław Piotr Damski

Henryk Sienkiewicz – „Widziałem wszystko, com chciał i potrzebował widzieć” – recenzja i ocena

Rok Henryka Sienkiewicza, który obchodzimy, sprzyja wydawaniu publikacji na temat słynnego polskiego pisarza. Jedną z ciekawszych propozycji przygotował Państwowy Instytut Wydawniczy, publikując wybór bogatej twórczości epistolograficznej twórcy „Quo Vadis”.

Andrzej Andrusiewicz – „Złoty sen. Rosja XIX - XX wieku. Sprawy i ludzie” (informacja)

Wartość „Złotego snu” leży nie tylko w wytrawnym pisarstwie, atrakcyjnym przedmiocie lektury i naukowej rzetelności, ale także w nowych odkryciach archiwalnych i niepublikowanych w Polsce dziełach, które przysłużyły się treści książki. To portret imperium rosyjskiego i sowieckiego w XIX i XX wieku.

Newsy

Jak żyli radomianie od średniowiecza do XIX wieku?

Kto był wyższy - średniowieczni radomianie czy wrocławianie? Czy często pracowali fizycznie, co jedli i z jakimi borykali się chorobami? Na te i wiele innych pytań stara się odpowiedzieć grupa naukowców najróżniejszych specjalizacji.

Wybory w USA: wola elektoratu czy wola elektorów?

Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych kolejny raz wiązały się dla Amerykanów i ludzi zamieszkałych w innych krajach z szeregiem emocji. Kolejny raz słyszeliśmy o tajemniczych elektorach. Kolejny raz zdarza się też, że kandydat, który otrzymał więcej głosów nie zostanie prezydentem.

Przemysław Piotr Damski

Polscy odkrywcy Ameryki. Jak nasi przyrodnicy przecierali szlaki Nowego Świata

Polscy przyrodnicy odkryli w Ameryce Południowej w XIX w. aż 27 nowych gatunków lub podgatunków ssaków. O ich zasługach dla światowej nauki mało kto dziś jednak pamięta, a to, co przetrwało z ich zbiorów - pozostaje często za granicą.

Polacy jedli żółwie?

W zeszłym tygodniu tematem były frytki, a dziś potrawa nieskończenie rzadziej występująca w polskiej kuchni.

Reportaże/relacje

„Ojczyzna to ziemia i groby”. Cmentarz na Rossie w Wilnie

Usytuowany w odległości około kilometra od Ostrej Bramy cmentarz na Rossie jest miejscem, gdzie czytając nagrobne epitafia oraz spacerując jego wąskimi alejkami, każdy z Polaków, choć na chwilę, zastanowi się nad przeszłością swojego państwa i Narodu.

Henryk Sienkiewicz, dwója! Szkolna i studencka edukacja twórcy „Trylogii”

Henryk Sienkiewicz trzykrotnie zmieniał gimnazjum. Dostał się na wydział prawa, otrzymawszy dwie dwóje (!) z egzaminu wstępnego. Studia filologiczne ukończył, nie otrzymał jednak dyplomu. Edukacja noblisty nie może raczej służyć jako wzór dla przyszłych pokoleń...

Kontrowersyjny Biały Dom. Amerykańscy prezydenci: osobliwe przypadki

Najczarniejszy sen amerykańskich demokratów stał się rzeczywistością. Donald Trump został 45. prezydentem Stanów Zjednoczonych. Stał się on uosobieniem prezydenckiego szaleństwa i przypadkiem nadzwyczaj osobliwym… Rzecz w tym, że nie jest w tym pierwszy…

Marcin Sałański

Premiera: Kamil Kartasiński – „Henryk Sienkiewicz jakiego nie znamy”

Wszyscy czytali Sienkiewicza. Nie wszyscy jednak wiedzą, jaki był poza kartami swoich utworów. Lektura tej publikacji pokaże wielkiego noblistę jako człowieka z krwi i kości.

Redakcja

Maria Skłodowska-Curie: studentka i guwernantka

Na swojej drodze życiowej przełamywała kolejne bariery. Pierwsza jeździła na rowerze i pierwsza dostała Nobla. Ale studenckie czasy Marii Skłodowskiej-Curie wcale nie były łatwe.

Natacha Henry

Kiedy Polacy zaczęli jeść frytki?

Krótka historia ziemniaków w najlepszej postaci, albo czy Józef Piłsudski mógł jeść frytki...

Skąd się wzięli Jazydzi?

Dziś bronią świata przed Państwem Islamskim, choć są najbardziej zagrożoną mniejszością religijną w obrębie basenu Morza Śródziemnego. Kim są i skąd się wzięli Jazydzi?

Gerard Russell

Kamil Kartasiński – „Henryk Sienkiewicz jakiego nie znamy” (zapowiedź)

Wszyscy czytali Sienkiewicza. Nie wszyscy jednak wiedzą, jaki był poza kartami swoich utworów. Lektura tej publikacji pokaże wielkiego noblistę jako człowieka z krwi i kości. Premiera: 9 listopada!

Redakcja

Arael Zurli – „Szkło i brylanty. Gabriela Zapolska w swojej epoce” (informacja)

Barwne życie Gabrieli Zapolskiej to romanse, skandale, stroje, brylanty... i ciężka praca. Arael Zurli opisuje życie i twórczość tej pięknej kobiety o niełatwym charakterze oraz dramatyczne okoliczności jej śmierci. W tle malownicza epoka fin-de-siècle’u: teatr, moda, Paryż, ówczesne sensacje.

Joga jak przed wojną

Wbrew pozorom moda na asany i maty nie przyszła do Polski na przełomie wieku XX i XXI.

Operacja pod ostrzałem. Chirurgia wojenna epoki napoleońskiej

Na pole bitwy wyrusza z apteczką i dużym mantelzakiem. W środku - piła, pęsety, szczypce. Amputację wykonuje w niecałe dwie minuty. Ranny wrzeszczy? No to wrzeszczy, pod ostrzałem nie ma czasu na sentymenty.

Newsy

Weterani wojen napoleońskich w kolorze

Wydęte brzuchy, siwe włosy i... marsowe spojrzenie. Tak prezentowali się weterani wojen napoleońskich pół wieku po ich zakończeniu.

Antoni Olbrychski

Październikowe nowości Wydawnictwa Dolnośląskiego!

„Sekrety carów. Intrygi, skandale i zbrodnie Romanowów” Michaela Farquhara oraz „Uczone siostry” Natachy Henry to październikowe nowości Wydawnictwa Dolnośląskiego. Polecamy je Waszej uwadze!

Henryk Sienkiewicz: idol Polaków sprzed stulecia

Henryk Sienkiewicz dzięki Trylogii i Nagrodzie Nobla zdobył sławę, jakiej nie doczekał się chyba żaden polski pisarz. Twórca otrzymywał od swoich wielbicieli najdziwniejsze prezenty i wyróżnienia, a jego twarz znajdowała się nawet na cukierkach. Jak noblista reagował na to czytelnicze przywiązanie?

Wacław Lipiński – „Walka zbrojna o niepodległość Polski 1905–1918” – recenzja i ocena

Mnogość literatury dotyczącej prób odzyskania niepodległości przez Polaków w pierwszych latach XX wieku jest imponująca. Ogrom opracowań i świadectw obrazuje, iż jest to jeden z najlepiej przebadanych wątków polskiej historii minionego stulecia. Mimo to nadal powstają kolejne dzieła na ten temat.

Paweł Sztama