Historia życia codziennego i obyczajowości

Ed Gein: rzeźnik z Plainfield, który inspirował kino grozy 18+

Filmowe klasyki takie jak „Psychoza” czy „Milczenie owiec” zapewne by nie powstały, gdyby w małym miasteczku w amerykańskim stanie Wisconsin nie odkryto domu, który skrywał mroczne tajemnice jednego z najstraszniejszych seryjnych morderców w historii Ameryki.

Święta, niewierna, świnia i matka – wszystkie żony Władysława II Jagiełły Video

Jadwiga Andegaweńska, Anna Cylejska, Elżbieta Granowska i Zofia Holszańska. Cztery kobiety, cztery żony, cztery niezwykłe historie. W nowym filmie twórcy kanału „Tak było, nie zmyślam!” odsłaniają kulisy wszystkich małżeństw króla Władysława II Jagiełły.

Miłość ci wszystko wybaczy: mezalians, który zszokował Polskę

Hanka Ordonówna i Michał Tyszkiewicz pochodzili z różnych światów. Ona – gwiazda estrady, on – arystokrata i pracownik MSZ. Połączyła ich prawdziwa miłość, choć w całym kraju mówiono o wielkim skandalu i mezaliansie.

Turcja: odkryto najstarszy na świecie bochenek chleba!

Najstarszy na świecie chleb jest starszy niż akropol ateński czy piramida Cheopsa. Odkrycia dokonano podczas badań archeologicznych w Turcji. Dowiedz się, ile ma lat i jak wygląda!

Dominique Charpin – „Sztuka czytania i pisania w Babilonie” – recenzja i ocena

Znak, rylec, gliniana tabliczka. Właśnie przezwyciężenie ulotności mowy wyznaczyło kierunek rozwoju cywilizacji Doliny Tygrysu i Eufratu. Dominique Charpin w niezwykle kompetentny sposób analizuje fenomen pisma – spoiwa kulturowej ciągłości ludów Mezopotamii.

Dawna Japonia w fotografii Felice Beato Galeria

Felice Beato był światowym człowiekiem. Urodził się na greckiej wyspie Korfu i był z pochodzenia Włochem, pozostając jednocześnie poddanym brytyjskim. Dał się poznać jako zdolny fotograf – jako jeden z pierwszych utrwalał na swoich zdjęciach życie na Dalekim Wschodzie. Między 1863 i 1884 rokiem mieszkał w Japonii – dzięki temu możemy do dziś podziwiać piękne, kolorowane później fotografie z Kraju Kwitnącej Wiśni. Oto XIX-wieczna Japonia, która powoli otwiera się na świat, tkwiąc jednak wciąż w swych bogatych tradycjach.

Humor polityczny w stalinowskiej Polsce

„Mordka” Bieruta, ordery Rokossowskiego czy śmierć Stalina. Z czego żartowano w pierwszych latach PRL-u i co za to groziło?

Walentynki po amerykańsku: jak dawniej obchodzono święto?

Walentynki w wydaniu amerykańskim prawie zawsze nastawione były na zabawę i atrakcyjne widowisko. Zobacz, jak dawniej wyglądały obchody święta zakochanych w USA!

Walenty czy Kupała – polski spór o święto miłości

W przestrzeni internetowej pojawiły się dziś apele o bojkot Walentynek i przypomnienie sobie o słowiańskiej Nocy Kupały. Spór staje się o tyle poważny, że jego uczestnicy sięgają do argumentów tożsamościowych – jedni przypominają, że 14 lutego to wspomnienie chrześcijańskiego patrona zakochanych, drudzy zaś odwołują się do rodzimych tradycji. Życie najpewniej jak zwykle przejdzie obok tych polemik, ale warto się zastanowić, czy mają one jakikolwiek sens?

Historia pierwszej egzekucji w komorze gazowej

Prasa w USA propagowała tę metodę egzekucji. W czasie II wojny światowej stała się ona symbolem ludobójstwa.

Tłusty czwartek: historia tradycji w dawnej Polsce

Tłusty czwartek w dawnej Polsce nie ograniczał się do jedzenia pączków. Obchody obfitowały w barwne pochody, przebieranie się, tłuste i słodkie jedzenie oraz dużo trunków. A wszystko zaczęło się od okrutnego burmistrza…

Zygmunt August i Bona – historia pewnej nienawiści (cz. 1)

Ambicje Bony sięgały poza bycie jedynie żoną króla. Chciała czynnie budować potęgę Jagiellonów. Narzędziem w tej grze stał się jej pierworodny syn – Zygmunt August.

Różowe poliki, czernione brwi. Jak dawniej dbano o urodę?

Bielidła z łoju weneckiego czy maść miodowa z żółcią zajęczą – to tylko niektóre specyfiki stosowane, by wyglądać pięknie w czasach staropolskich. Dowiedz się, jak Polacy dbali o swoją urodę!

Coca-Cola – historia marki

Symbol unifikacji świata czy dowód na rozprzestrzenianie się demokracji? Znak czasu – ujednolicanie się gustów czy komercjalizacja? Orzeźwienie w butelce, czy niekoniecznie zdrowy brązowy płyn? Coca-Cola… to jest to (i wiele więcej)…

Święto Trzech Króli w tradycji staropolskiej

Święto Trzech Króli, jest jednym z najstarszych i najważniejszych w tradycji chrześcijańskiej. Współcześnie w tym dniu w kościołach odprawiana jest msza święta, a na ulicach miast i wsi odbywają się kolorowe orszaki Trzech Króli. W dawnej Polsce święto Objawienia Pańskiego obchodzono nieco inaczej.

Poznasz postać historyczną po SAMYM WĄSIE?

Wąsy od wieków są popularnym elementem wizerunku. Nosili je na równi politycy, naukowcy, wojskowi, zbrodniarze czy aktorzy – niejedna historyczna postać swój charakterystyczny wygląd zawdzięcza właśnie zarostowi. Jak dobrze znasz słynne historyczne wąsy? Czy potrafisz poznać osobę po samym zaroście? Sprawdź:

Judith Flanders – „Życie codzienne w Londynie Dickensa” – recenzja i ocena

Jak naprawdę wyglądało życie w Londynie Dickensa? Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w książce opublikowanej w ramach cenionej serii Wydawnictwa PIW.

Jak dawniej leczono kaca: 3 sposoby naszych przodków

Problem kaca towarzyszy ludzkości od czasu, gdy zaczęto spożywać alkohol. W ciągu kilku tysięcy lat konsumpcji pojawiły się nie tylko przepisy na trunki, ale też instrukcje, jak radzić sobie z ich szkodliwym wpływem. Jak dawniej zwalczano kaca?

Solidarni w obliczu śmierci: stowarzyszenia pogrzebowe w starożytnym Rzymie

Równość wobec śmierci to pewna stała, ale nie każdego obywatela starożytnego Rzymu było stać na godny pochówek. W takiej sytuacji na ratunek przybywały specjalne stowarzyszenia pogrzebowe. Czym dokładnie zajmowały się collegia funeraticia?

Istniała telewizja przed „Kevinem...”. Co dawniej oglądano w Święta?

Cofnijmy się w czasie o czterdzieści lat. Zakończyła się właśnie kolacja wigilijna. Karp zjedzony, prezenty rozpakowane, można w rodzinnym gronie zasiąść na wersalce przed odbiornikiem Ametyst i obejrzeć… no właśnie – co? Nie ma „Kevina samego w domu”, nie ma „To właśnie miłość”. Co oglądano w Święta w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych?

Słowiańskie zwyczaje wigilijne, czyli zanim zapanował Kościół

Zielone drzewko, pierwsza gwiazdka, 12 postnych dań i sianko pod obrusem – to znane symbole Świąt Bożego Narodzenia. Niewiele osób wie, że ich źródło odnajdziemy w przedchrześcijańskich wierzeniach Słowian.

Beka ze szlachcica. Historyk ogląda „1670”

Czy może raczej beka z nas samych? Nowy serial komediowy Netflixa „1670” osadzony jest co prawda w realiach sarmackiego folwarku, ale wyśmiewa rzeczy, które każdy współczesny Polak dobrze zna z własnego życia.

Slumsy Londynu w czasach Dickensa

Tylko w pierwszej połowie XIX wieku populacja Londynu wzrosła dwukrotnie. Towarzyszyła temu zmiana nastawienia do biedoty. Uchwalano surowe prawa. Twierdzono, że biedacy są biedni z powodu lenistwa i pijaństwa...

Artur Kuprianis, Sebastian Pilarski – „Szlakiem legionistów między Styrem a Piawą” – recenzja i ocena

O Legionach Piłsudskiego napisano już wiele. Najnowsza publikacja Artura Kuprianisa i Sebastiana Pilarskiego udowadnia jednak, że wciąż da się spojrzeć na nie w inny, zupełnie unikalny sposób.

Krampus: niemiecki anty-Mikołaj

Z świadomością kary od Krampusa – rózga wydaje się być naprawdę świetnym prezentem. Oto mroczny towarzysz św. Mikołaja, którego na pewno nie chcielibyśmy dziś zobaczyć!

Pierwsze miesiące niepodległej Polski oczami chłopów

Co polscy chłopi myśleli o klerze i jak komentowali odzyskanie przez Polskę niepodległości? Tak pisała o tym prasa w dwudziestoleciu międzywojennym.

Łamanie kołem: egzekucja na miarę widowiska makabry

Kara łamania kołem była zarezerwowana dla najbardziej zwyrodniałych przestępców: morderców, zbójników, zdrajców i podpalaczy. W ten sposób tracono również heretyków. Łamanie kołem służyło też prewencji karnej – kara miała odstraszać innych od popełniania podobnych zbrodni. Jak ją wykonywano?

Judith Flanders – „Życie codzienne w Londynie Dickensa”

Judith Flanders w książce „Życie codzienne w Londynie Dickensa” zabiera czytelnika na spacer ulicami wiktoriańskiego Londynu w poszukiwaniu śladów Dickensa, scen, sytuacji i obrazów, które były dla niego inspiracją.

Od marności do przepychu: staropolski obrządek pogrzebowy

W nowożytnej kulturze funeralnej odsłonięto makabryczne oblicze śmierci, a z uroczystości pogrzebowej stworzono niesamowite widowisko. W trakcie ceremonii mógł wjechać do kościoła koń, a kazania „ku pamięci zmarłego” trwały „całą wieczność”. A to tylko ułamek staropolskiego obrządku pogrzebowego.

Triumf śmierci, czyli o obrządku pogrzebowym w średniowieczu

W myśli chrześcijańskiej śmierć nie budziła lęku, gdyż stanowiła ostatni etap życia przed wiecznością. Jak więc wyglądały przygotowania do tej chwili i sam średniowieczny obrządek pogrzebowy?

„Heil Harry!”, czyli co wolno księciu?

Ten skandal z udziałem księcia Harry'ego komentowały media na całym świecie...

Jak wyglądał pogrzeb starożytnych Greków i Rzymian?

Od najdawniejszych czasów człowiek mierzył się z lękiem przed śmiercią i przemijaniem. Aby ułatwić zmarłemu ostatnią drogę, starożytni Grecy i Rzymianie wykonywali szereg rytuałów. Uczty, płaczki i ofiary (nieraz z ludzi) miały obłaskawić duchy przodków. Jak więc dokładnie wyglądały pogrzeby starożytnych?

Dziady: słowiańska tradycja przodków

„Ciemno wszędzie, głucho wszędzie, Co to będzie, co to będzie?” Z tymi słynnymi wersami najczęściej kojarzą się nam „Dziady” Adama Mickiewicza, ale gdyby zadać sobie pytanie: co to było? Jak więc wyglądały słowiańskie obchody dziadów?

Północnica i południca: kim były te słowiańskie demony?

Miały atakować ludzi pracujących w polu i bawiące się tam dzieci. Łamały kończyny, zsyłały koszmary i paraliż senny. Skąd w folklorze słowiańskim wzięły się południce i północnice?

Prawdziwa Baba Jaga: kim była Baba Anujka?

Choć mordowała nie tylko dzieci, ale głównie dorosłych i działała na wsi, a nie w lesie, to obraz Baby Anujki przywołuje na myśl jedną z najbardziej przerażających postaci słowiańskiego folkloru.

Lilith: pierwsza żona Adama, demon i ikona feminizmu

Lilith w tradycji żydowskiej oraz w demonologii istnieje przede wszystkim jako istota niesamowicie pociągająca, piękna, lubieżna i zwodnicza. Nie inaczej przedstawia się ją w kulturze popularnej, choćby w serii gier Diablo. Nie jest to jednak postać jednowymiarowa. Oto inne oblicza Lilith.

Marek Węcowski – „Tu jest Grecja! Antyk na nasze czasy”

Marek Węcowski w książce „Tu jest Grecja! Antyk na nasze czasy” proponuje nam podróż do starożytnej Grecji. Od Homera do Aleksandra Wielkiego. Poznajmy sposoby radzenia sobie Greków z kryzysami i… uczmy się na ich błędach.

Izabela Czartoryska – od salonowej kochanki do pionierki muzealnictwa

Chociaż była zamężna, przeżyła wiele burzliwych romansów m.in. z królem Polski, rosyjskim dyplomatą oraz francuskim arystokratą. Była patriotką, pisarką oraz mecenaską sztuki, a Polska zawdzięcza jej powstanie pierwszego muzeum, którego zbiory dały początek Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie.

Jeden dzień z życia II RP – 23 października 1933 roku

Czy można na podstawie prasy codziennej zrekonstruować dzień powszedni z życia w II Rzeczpospolitej? Przenieśmy się 90 lat wstecz do 23 października 1933 roku, gdzie zginąć można było podczas wyprawy na grzyby, a za 50 groszy jasnowidz przekazał szczęśliwy numerek loterii państwowej.

Magda Szcześniak – „Poruszeni. Awans i emocje w socjalistycznej Polsce” – recenzja i ocena

Po II wojnie światowej, miliony Polaków migrowało ze wsi do miast w celu zdobycia pracy, skończenia szkoły, uzyskania fachu w ręku, poprawy warunków bytowych czy po prostu zmiany swojego życia na lepsze. O tym jak spełniała się idea awansu społecznego w oczach tych, którzy chcieli odmienić swój los, pisze Magda Szcześniak w książce „Poruszeni”.

Polska historia yerba mate

Yerba mate to dziś popularny napój, ale jego historia na ziemiach polskich sięga XIX wieku. W tym czasie była znana nie tylko jako napar, ale również jako zupa! Chcesz poznać przepis? Zapraszamy do lektury!

Jan Skłodowski – „Druskieniki. Kurort przedwojennej Polski” – recenzja i ocena

Czy wydany nakładem Instytutu POLONIKA i Wydawnictwa Księży Młyn album „Druskieniki. Kurort przedwojennej Polski” ma duże walory poznawcze i edukacyjne? Dla mnie – niewątpliwie. Już bowiem we wstępie autor, Jan Skłodowski, kładzie nacisk na poprawną pisownię nazwy geograficznej - DruskieNiki. Nieprawidłowa, DruskieNNiki jest tak rozpowszechniona, że ze wstydem muszę wyznać, że sam jej dotąd hołdowałem (przynajmniej nie mówiłem „Druskiennice”, bo pod taką nazwą miejscowość słynęła w Austro-Węgrzech). A to nauka z dopiero pierwszych stron tej interesującej publikacji…

Z kryminalnych dziejów nowożytnego Gdańska

Gdańskie księgi z XVI i XVII w. opisują liczne i burzliwe przykłady działalności przestępczej mieszkańców miasta. Włos na głowie jeży plastyczny opis kar, jakie za te przestępstwa stosowano. Jak wymierzano sprawiedliwość w nowożytnym mieście Gdańsku?

Harald Jähner – „Rausz. Niemcy między wojnami” – recenzja i ocena

Harald Jähner znany jest polskiemu czytelnikowi zainteresowanemu historią ze swojej znakomitej pracy „Czas wilka” poświęconej powojennym losom Niemców. Wydana przed dwoma laty książka pozwoliła także nam spojrzeć również z innej niż zazwyczaj perspektywy na doświadczenia przedstawicieli narodu, który z oczywistych przyczyn w kontekście II wojny światowej postrzegany jest przede wszystkim jako naród sprawców. „Czas wilka” opowiadał o powojennych konsekwencjach zawierzenia przez naród niemiecki Hitlerowi, „Rausz” stanowi niejako „prequel”, ukazując „jak do tego doszło”. Czy jest to pozycja równie satysfakcjonująca czytelniczo i wartościowa poznawczo?

Flinstonowie i początki telewizyjnej kreskówki

Flinstonowie, którzy pojawili się na małym ekranie we wrześniu 1960 roku, otworzyli nowy rozdział w historii telewizji. Jak jednak wyglądała telewizyjna animacja, zanim Fred donośnym głosem zawołał „Yabba Dabba Do”?

Staropolska medycyna: ziołowa apteczka i cudowni znachorzy

Leczenie w dawnej Polsce stanowiło wyzwanie dla ówczesnych medyków. Niedobór wiedzy o przebiegu różnych chorób, ograniczony dostęp do leków i brak szczepionek powodowały, że staropolskie społeczeństwo traktowało zdrowie jak prawdziwy skarb i dbało o nie poprzez rozmaite kuracje, nierzadko magiczne.

Ed i Lorraine Warren: najsłynniejsi „łowcy duchów”?

Ed i Lorraine Warren to para najsłynniejszych badaczy zjawisk paranormalnych, a prowadzone przez nich sprawy zainspirowały całą franczyzę horrorów – Uniwersum „Obecności” (The Conjuring Universe), która stale się powiększa.

Jaką rolę pełniły królowe i nałożnice w Imperium Achemenidów?

Czego władcy starożytnej Persji oczekiwali od kobiet? Jakie znaczenie dla Imperium miał akt płciowy?

Kamasutra: prawdziwa historia kontrowersyjnego traktatu

Kamasutra zdążyła już na dobre zadomowić się w kulturze popularnej. Warto jednak zastanowić się, ile wspólnego mają współczesne wydania Kamasutry, ilustrujące głównie bardziej bądź mniej skomplikowane pozycje łóżkowe z oryginalnym traktatem autorstwa Vātsyāyana Mallanagi.

Dowcipy, czyli z czego śmiali się nasi przodkowie?

Dowcipy w kulturze polskiej mają długą tradycję. Żartowano na różne tematy, a specyfika kawałów odzwierciedlała realia kulturowe, polityczne i ekonomiczne. Współcześnie dowcipy historyczne nie tylko bawią, ale stanowią też jedno z interesujących źródeł do badań.

Jak powstały pierwsze ruchy antyszczepionkowe?

Z czym były związane narodziny pierwszych ruchów antyszczepionkowych? Jakich argumentów używano przeciwko nakazowi szczepień?

Lalki żałobne – zabawki, które oswajały ze śmiercią

Kultura żałoby przyjęła bardzo specyficzną formę w XIX wieku, zwłaszcza w wiktoriańskiej Anglii. Wśród elementów, które miały zachować pamięć o zmarłym, pojawiły się zabawki. Czym były lalki żałobne oraz „zestawy śmierci”?

Jak leczono za pomocą... kurzego kupra?

„Na ukąszenie węża, jeśli to mąż (został ukąszony), weź żywego koguta i przyciśnij jego kuper w miejscu ukąszenia i tam go pozostaw. I to będzie dobre. Jeśli zaś chodzi o niewiastę, w ten sam sposób posłuż się żywą kurą, a pozbędziesz się trucizny”. Próbowaliście kiedyś tej metody?

Bulla Felix: historia „rzymskiego Janosika”

Rzym, lata 205-207. Potęga Septymiusza Sewera jest niekwestionowana. Po złupieniu stolicy królestwa Partów i wspaniałych „igrzyskach wiekowych”, zdobywca Mezopotamii planuje zdobycie Kaledonii. W tym samym czasie herszt bandy rozbójników bezlitośnie ośmiesza Cesarstwo. Kim był Bulla Felix?

Stanisław Stolarczyk – „Polacy w Kanadzie. Historia grobami pisana” – recenzja i ocena

Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA ma w swoim dorobku wydawniczym m.in. albumy poświęcone polskim parafiom katolickim w Stanach Zjednoczonych. Polonia amerykańska jest tematem obecnym w świadomości społecznej i dość dobrze zbadanym. Mam wrażenie, że zupełnie inaczej jest ze społecznością polską w Kanadzie, której poświęcona jest kolejna publikacja NIPDiK.

„Akacjowa 38” – streszczenie odcinków 101-120

Przepowiednia z Tęgoborzy: wizja Wielkiej Polski czy mistyfikacja?

Przepowiednia z Tęgoborzy od lat rozbudza wyobraźnię fanów ezoteryki. Czy nadal jest aktualna, a Polskę czeka potęga na miarę Wielkiego Księstwa Litewskiego?

Na świecie żyje już 8 miliardów ludzi. A kiedy żyło nas 1, 2, 3 czy 7 miliardów?

Według najnowszych danych liczba ludności na świecie przekroczyła 8 miliardów. Ile osób mieszkało na Ziemi w dobie neolitu i kiedy ludność osiągnęła pierwszy miliard?

Iwona Kienzler – „Wszystkie żony Henryka VIII” – recenzja i ocena

Autorka nie szczędzi czytelnikom pikantnych szczegółów, ukazując kontrast między zewnętrzną pruderią, a zepsuciem, które roztaczało się po zamkowych komnatach.

Bartłomiej Noszczak – „Orient zesłańców. Bliski Wschód w oczach Polaków ewakuowanych ze Związku Sowieckiego (1942–1945)” – recenzja i ocena

„Orient zesłańców” jest to pasjonująca opowieść o losach o polskich emigrantów, którzy w czasie wojennej zawieruchy trafili na Bliski Wschód. Bartłomiej Noszczak oddaje im głos i narrację recenzowanej książki opiera na ich obserwacjach.