Krótka historia jednego miejsca: Polski Tadż Mahal - gdzie się znajduje?
Zobacz także:
- Arianie – prekursorzy feminizmu?
- Idee plafonu „Sąd nad arianami” z kieleckiego pałacu biskupów krakowskich
26-metrowa budowla w kształcie piramidy to, jak przyjęło się pisać, grobowiec arianina Pawła Orzechowskiego herbu Rogala. Mężczyzna, który prawdopodobnie został tam pochowany, był podkomorzym chełmskim, posłem na sejmy oraz patronem braci polskich, a także członkiem zjazdu pod Lublinem (1606), odpowiedzialnego za rokosz Zebrzydowskiego. Wybudował m.in. zamek w Krupem. Jako że zmarł podczas zagranicznej podróży (21 marca 1612 roku), nie ma pewności, że został pochowany we wspomnianym grobowcu.
Ta unikatowa kaplica grobowa została wzniesiona w pierwszej połowie XVII wieku na wzgórzu zwanym Górą Ariańską. Wspomniana Góra wraz z Wieżą od 1983 roku posiadają status pomnika przyrody nieożywionej.
O Wieży Ariańskiej pisał redaktor „Tygodnika Ilustrowanego”.
Pierwsza kondygnacya tego pomnika zbudowana jest w kwadrat o bokach szerokich stóp 18, a wysokich stóp 36 (z gzymsowaniem). Materyałem budowlanym są cegły, biały opoczysty kamień i głaz czarny. Na tej podstawie osadzona jest czworoboczna piramida z cegły, nakryta śpiczastym nadgłówkiem z szarego piaskowca. Piramida ma wysokość stóp 72, cały więc pomnik dochodzi stóp 108, a zajmuje powierzchnię stóp kwadrat. 324. Ze strony południowej jest w murze wybite wejście do wnętrza, które ma gustowne sklepienie tak zwane rzymskie, wsparte na łukowatych arkadach. W ścianach dolnych są cyrklaste otwory, nieopatrywane, jak się zdaje, nigdy w okna. Miejscowi utrzymują, że niegdyś z zamku krupskiego podziemny korytarz prowadził do tego grobiska; dziś mury stoją już zapomniane i samotne - pisano w 1869 roku na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”.
Zobaczcie zdjęcia!
Nie jest to jedyna Wieża Ariańska w Polsce. Inna budowla tego typu znajduje się w Wojciechowie. Ten obronno-mieszkalny obiekt wybudował w latach 1520-1530 Jana Pileckiego, starosta lubelski. W ciągu minionych wieków wielokrotnie zmieniała właściciela, aż w 1910 roku przekazano ją Towarzystwu Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie.
Jako że budynek był w złym stanie technicznym, przystąpiono do jego modernizacji. Odbudowa została jednak przerwana z powodu wybuchu wojny. Finalnie, rewitalizację przeprowadzono w 1972 roku, a po jej zakończeniu obiekt przekazano Gminnemu Ośrodkowi Kultury w Wojciechowie, które ulokowało tam swoją siedzibę. Budynek ten GOK dzieli obecnie z Biblioteką Gminną, Wojciechowskim Muzeum Regionalnym, Punktem Informacji Turystycznej, Stowarzyszeniem Kowali Polskich oraz Muzeum Kowalstwa, które stanowi ewenement na skalę kraju. O budowli tej pisał m.in. Stefan Żeromski w powieści „Nawracanie Judasza”.
Źródła:
Molenda J., Tajemnice polskich grobowców. Warszawa 2008.
