Anna Dobrowolska – „Nie tylko Chałupy. Naturyzm w PRL” – recenzja i ocena
Anna Dobrowolska – „Nie tylko Chałupy. Naturyzm w PRL” – recenzja i ocena
Anna Dobrowolska jest doktorem historii, absolwentką Uniwersytetu Oksfordzkiego i Kolegium MISH Uniwersytetu Warszawskiego. Na co dzień pracuje na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się badaniami nad przemianami obyczajowości w PRL, czego owocem była jej poprzednia książka „Zawodowe dziewczyny. Prostytucja i praca seksualna w PRL” wydana w 2020 r. W najnowszej publikacji „Nie tylko Chałupy. Naturyzm w PRL” wydanej przez Wydawnictwo Krytyki Politycznej, kontynuuje badania nad epoką, przedstawiając czytelnikom stosunkowo słabo znane, a niezwykle ciekawe zagadnienie naturyzmu, które staje się przyczynkiem do głębszej analizy kultury i społeczeństwa doby PRL.
Publikacja przedstawia początki naturyzmu w Polsce, koncentrując się na latach powojennych, jednocześnie kreśląc szerszy międzynarodowy kontekst nudyzmu i wskazując genezę jego występowania. W swojej pracy autorka korzysta głównie ze źródeł prasowych, które pozwalają na nakreślenie ówczesnego nastawienia do naturystów. Przytacza również wielokrotnie wypowiedzi samych członków ruchu, uzupełniając tym samym narrację i pokazując zjawisko z wielu perspektyw.
Dla naturystów w Polsce niezwykle istotną postacią był Sylwester Marczak, od lat 70. XX wieku będący swoistym przywódcą ruchu, prowadzącym szeroko zakrojone działania na rzecz akceptacji i popularyzacji nagiego wypoczynku. Anna Dobrowolska ukazuje ideologię naturystów oraz przeciwności, z jakimi musieli się mierzyć - w tym społeczne uprzedzenia i nieprzychylność władzy. Przestawiając chronologicznie zagadnienia naturyzmu, autorka wskazuje na stopniowe wypaczenie pierwotnych założeń ruchu, w tym jego komercjalizację, do której w dużej mierze przyczynił się wspomniany wcześniej Marczak.
Rosnąca popularność naturyzmu w latach 80. skutkowała większą liczbą publikacji na jego temat, obejmującą również nagrania filmowe, a także organizowaniem zjazdów i imprez, spotykających się z różnym odbiorem wśród członków ruchu, jednymi z bardziej kontrowersyjnych wydarzeń były wybory Miss Natura. Autorka wykorzystuje ten wątek, aby ukazać nierówności płciowe i seksualizację kobiet-naturystek. U schyłku lat 80. naturyzm coraz częściej traktowany był jako wyraz swobody seksualnej i w zapomnienie odeszły pierwotne nawoływania powrotu do natury. Analiza ruchu naturystycznego w recenzowanej publikacji kończy się na początkach lat 90., wyjaśnieniem przez autorkę powodów stopniowego zanikania naturyzmu w Polsce.
Anna Dobrowolska w „Nie tylko Chałupy. Naturyzm w PRL” opierając się na licznych materiałach źródłowych oraz wywiadach historii mówionej stworzyła wnikliwą analizę niemal nieznanego wcześniej zagadnienia. Umieściła swoją opowieść w szerszym kontekście społecznym i kulturowym, wskazując w jaki sposób naturyzm był jednym z przejawów zmian obyczajowości w czasach PRL. Interpretuje zjawisko jako wyraz kolejnych fal rewolucji seksualnej i proponuje spojrzenie na lata 80. od innej niż dotychczas strony. Podnosi kwestie aktywności obywatelskiej, walki o wolność do wyrażania siebie i sposobu w jaki naturyzm był wyrazem emancypacji i liberalizacji obyczajów. Omówienie dość wąskiego zagadnienia jest dla autorki przyczynkiem do głębszej analizy przemian w kraju i spojrzenie na nie przez pryzmat „Solidarności” i walki z komunizmem, ale od strony obyczajowości.
„Nie tylko Chałupy. Naturyzm w PRL” Anny Dobrowolskiej to doskonale opracowana pod kątem historycznym publikacja, która przedstawiając barwne zagadnienie, ukazuje czytelnikom w szerszym aspekcie przemiany obyczajowe zachodzące w schyłku doby PRL. Lektura zdecydowanie godna polecenia!
