Artykuły

…

Od marności do przepychu: staropolski obrządek pogrzebowy

W nowożytnej kulturze funeralnej odsłonięto makabryczne oblicze śmierci, a z uroczystości pogrzebowej stworzono niesamowite widowisko. W trakcie ceremonii mógł wjechać do kościoła koń, a kazania „ku pamięci zmarłego” trwały „całą wieczność”. A to tylko ułamek staropolskiego obrządku pogrzebowego.

Dominik Niklas

Artykuły

Jak usuwano polskość z Kresów Wschodnich?

Pod koniec II wojny światowej władze sowieckie nie pozostawiały wątpliwości: wschodnie województwa Rzeczypospolitej miały trafić pod panowanie ZSRR…

Grzegorz Hryciuk

Artykuły

Waląc głową w mur, czyli porażka Niemiec nad Miusem

Nad rzeką Mius zapanował impas. Niemcy planowali przejąć inicjatywę, rzucając znaczne siły przeciw Sowietom. Jak to się stało, że ostatecznie to Armia Czerwona wyszła ze starcia zwycięsko?

Damian Piątkowski

Ciekawostki i rocznice

Imperium Rzymskie - ciekawostki, które warto przeczytać!

Imperium Rzymskie i starożytny Rzym to wiecznie aktualne tematy pobudzające spory naukowców i wykorzystywane w popkulturze. Filmy takie jak „Gladiator” Ridleya Scotta czy „Kaligula” z kontrowersyjną rolą Malcolma McDowella nie bez powodu przeszły do historii kinematografii. Skąd moda na epokę starożytności? Sprawdźcie nasze teksty!

Redakcja

Artykuły

Król czekolady. Jan Wedel i jego słodkie imperium

Niektórzy nazywają go Stevem Jobsem polskiego handlu. Inni – wizjonerem, który wyprzedził swoją epokę i wyniósł standardy polskiego biznesu na zupełnie nowy poziom. Jan Wedel był jednym z najpotężniejszych magnatów przedwojennej Polski. Jego pozycję mierzy się jednak nie tyle w wielkości majątku – choć ten miał ogromny! – ile w tym, jak nim dysponował. A w tej kwestii osiągnął prawdziwe mistrzostwo.

Natalia Pochroń

Artykuły

Triumf śmierci, czyli o obrządku pogrzebowym w średniowieczu

W myśli chrześcijańskiej śmierć nie budziła lęku, gdyż stanowiła ostatni etap życia przed wiecznością. Jak więc wyglądały przygotowania do tej chwili i sam średniowieczny obrządek pogrzebowy?

Dominik Niklas

Artykuły

W jaki sposób pomnik Piłsudskiego mógł zmienić Warszawę?

Założenia były niezwykle ambitne. Projekt, którego dominantą miał być pomnik Marszałka, miał zmienić oblicze Warszawy. W planach było utworzenie nowoczesnej dzielnicy...

Dariusz Błaszczyk

Artykuły

Marian Lalewicz: Architekt petersbursko-warszawski

Życie Mariana Lalewicza rozpada się na dwie niemal równe części, które wiele dzieli, ale łączy rodzina, zawód architekta, ogromne zaangażowanie społeczne w rozmaite bieżące ważne sprawy oraz najróżniejsze aktywności, przede wszystkim dydaktyka.

Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk

Artykuły

Ignacy Paderewski – naiwny idealista czy mąż stanu?

Ignacy Jan Paderewski, wybitny kompozytor i pianista, odegrał ogromną rolę w polskiej polityce po zakończeniu I wojny światowej. Na gruzach Cesarstwa Niemieckiego, Austro-Węgier i Cesarstwa Rosyjskiego odbudowywała się niepodległa Polska.

Jacek Pożarowszczyk

Artykuły

Królowa Elżbieta I i jej polityka religijna

Królowa Elżbieta I, ostatnia reprezentantka dynastii Tudorów, zasiadła na angielskim tronie 17 listopada 1558 roku, po śmierci swojej przyrodniej siostry Marii, nazywanej również z powodu prowadzonej przez nią agresywnej polityki rekatolicyzacji: Bloody Mary. Dziś przypada kolejna rocznica tego wydarzenia. Jednym z najważniejszych aspektów rządów Elżbiety było porządkowanie spraw religijnych.

Dorota Gregorowicz

Artykuły

Reinhard Heydrich: synonim zła

Reinhard Heydrich był jednym z największych zbrodniarzy hitlerowskich Niemiec. Stanowczy, ambitny i zdyscyplinowany szybko piął się po szczeblach nazistowskiej hierarchii. Był pozbawionym skrupułów brutalnym służbistą i zaufanym człowiekiem Himmlera.

Michał Danowski

Artykuły

Jak Katowice stały się Stalinogrodem?

Według jednej z anegdot pojawił się pomysł, aby imieniem Stalina nazwać Częstochowę. Któryś z partyjnych notabli miał jednak dość przytomnie zauważyć, że pielgrzymki w takim wypadku zmierzałyby do „Matki Boskiej Stalinogrodzkiej”…

Tomasz Kurpierz

Artykuły

Moskwa 1612: decydujące starcie

3 września 1612 roku doszło do decydujących walk na przedmieściach Moskwy. Operacja wojsk hetmana Chodkiewicza nie powiodła się. Niestety Polacy nie byli w stanie wykorzystać dziejowej okazji…

Tomasz Bohun

Artykuły

Czym jest, a czym nie jest geopolityka?

Geopolityka to pojęcie, które w ostatnim czasie zrobiło ogromną karierę. Jak definiujemy to pojęcie? Jakimi obszarami zajmują się specjaliści od geopolityki?

Leszek Moczulski

Artykuły

„Heil Harry!”, czyli co wolno księciu?

Ten skandal z udziałem księcia Harry'ego komentowały media na całym świecie...

Iwona Kienzler

Artykuły

Najdłuższy Dzień: spadochroniarze w Normandii

Ponad dwadzieścia tysięcy amerykańskich i brytyjskich spadochroniarzy... Sierżant Elmo Jones po lądowaniu w Normandii wspominał: „pierwszą rzeczą, jaką pomyślałem, nie próbując nawet wyplątać się z materiału, było: cholera, właśnie przełamałem Wał Atlantycki”.

Stephen E. Ambrose

Artykuły

Jak wyglądał pogrzeb starożytnych Greków i Rzymian?

Od najdawniejszych czasów człowiek mierzył się z lękiem przed śmiercią i przemijaniem. Aby ułatwić zmarłemu ostatnią drogę, starożytni Grecy i Rzymianie wykonywali szereg rytuałów. Uczty, płaczki i ofiary (nieraz z ludzi) miały obłaskawić duchy przodków. Jak więc dokładnie wyglądały pogrzeby starożytnych?

Dominik Niklas

Artykuły

Hekatomba i holokaustos. Grecki rytuał ofiarny

Czym dla starożytnych Greków była hekatomba, a czym holokaustos?

Marek Węcowski

Artykuły

Świątynia Wang: skandynawski kościół w sercu Karkonoszy

Świątynia Wang została zbudowana w Norwegii, ale stoi w Polsce, a gdyby nie kaprys pruskiego króla Fryderyka Wilhelma IV, to kościół Wang oglądalibyśmy dziś w Berlinie lub nie byłoby go nigdzie. Choć w Wangu odbywają się nabożeństwa ewangelickie, to w jego wnętrzach kryją się symbole pogańskie.

Jakub Jagodziński

Artykuły

Targowica: obraz Polaków pod rządami konfederacji

Dniem przełomu, który położył kres polskiemu „odrodzeniu w upadku”, przyspieszył drogę do drugiego rozbioru i agonii Rzeczypospolitej, był 23 lipca 1792 roku. Stanisław August zwołał nadzwyczajne posiedzenie rządu. Głosowanie przeniosło pełnię władzy w ręce członków konfederacji targowickiej.

Krzysztof Tracki

Artykuły

Twardogłowi idą po władzę

Gdy spór natolińczyków i puławian wypalał się, wykrystalizowała się nowa grupa, która miała apetyt na przejęcie władzy w PRL: Moczar i „partyzanci”.

Andrzej Brzeziecki

Ciekawostki i rocznice

Odkrycia archeologiczne w Polsce i na świecie - czy zawód archeologa jest trudny?

Czy zastanawialiście się kiedyś czym zajmuje się archeolog lub czy po archeologii jest praca? Wybraliśmy dla Was teksty Histmaga, które opisują odkrycia archeologiczne w Polsce i na świecie, a także pokazują pracę archeologów od kulis.

Redakcja

Artykuły

Mętlewicz i inni. Jak spekulowano dziełami sztuki w PRL?

Bardzo szybko okazało się, że pracownicy „uspołecznionego” handlu antykwarycznego i „spekulanci” nie tylko nie wchodzą sobie w drogę, ale wzajemnie się uzupełniają.

Monika Luft

Artykuły

Dziady: słowiańska tradycja przodków

„Ciemno wszędzie, głucho wszędzie, Co to będzie, co to będzie?” Z tymi słynnymi wersami najczęściej kojarzą się nam „Dziady” Adama Mickiewicza, ale gdyby zadać sobie pytanie: co to było? Jak więc wyglądały słowiańskie obchody dziadów?

Natalia Stawarz

Artykuły

Północnica i południca: kim były te słowiańskie demony?

Miały atakować ludzi pracujących w polu i bawiące się tam dzieci. Łamały kończyny, zsyłały koszmary i paraliż senny. Skąd w folklorze słowiańskim wzięły się południce i północnice?

Anna Bernacka-Kozek

Artykuły

Jakie były powojenne losy gen. Szeptyckiego?

Po śmierci gen. Stanisława Szeptyckiego władze komunistyczne odmówiły mu kampanii honorowej i obrządku wojskowego, a nawet zamieszczenia na klepsydrach wszystkich jego wojskowych tytułów...

Tomasz P. Terlikowski

Artykuły

Wampiry, ubożęta, południce, żyry - istoty ze słowiańskiej demonologii ludowej kolonizują świat kultury współczesnej

Słowiańska demonologia ludowa przeżywa swoisty renesans. Posiada silne związki z pierwotnymi, pogańskimi wierzeniami i stanowi jeden z tematów chętniej eksploatowanych przez popkulturę. Wampiry, południce czy ubożęta to bohaterowie nie tylko współczesnej literatury, ale i filmu.

Magdalena Mikrut-Majeranek

Artykuły

Lilith: pierwsza żona Adama, demon i ikona feminizmu

Lilith w tradycji żydowskiej oraz w demonologii istnieje przede wszystkim jako istota niesamowicie pociągająca, piękna, lubieżna i zwodnicza. Nie inaczej przedstawia się ją w kulturze popularnej, choćby w serii gier Diablo. Nie jest to jednak postać jednowymiarowa. Oto inne oblicza Lilith.

Natalia Stawarz

Artykuły

Jak przebiegała pierwsza faza bitwy pod Tomaszowem Lubelskim?

Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim była drugą po bitwie nad Bzurą największa batalia Września 1939 roku. Pierwsza faza bitwy zakończyła się 20 września.

Piotr Greszta

Artykuły

W cieniu bitwy pod Kurskiem: walki nad rzeką Mius

Długo przygotowywana operacja „Cytadela” była obarczona wysokim ryzykiem. Aby osiągnąć sukces pod Kurskiem, Niemcy rzucali większość swoich wartościowych wojsk. Sowieci dysponowali większymi zasobami ludzi i sprzętu, toteż równolegle z toczeniem bitwy obronnej mogli spróbować wykorzystać okazję i uderzyć w osłabione części frontu.

Damian Piątkowski

Artykuły

Izabela Czartoryska – od salonowej kochanki do pionierki muzealnictwa

Chociaż była zamężna, przeżyła wiele burzliwych romansów m.in. z królem Polski, rosyjskim dyplomatą oraz francuskim arystokratą. Była patriotką, pisarką oraz mecenaską sztuki, a Polska zawdzięcza jej powstanie pierwszego muzeum, którego zbiory dały początek Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie.

Rafał Gumiński

Artykuły

Janina Lewandowska - jedyna kobieta-żołnierz zamordowana w Katyniu

Marzyła o karierze śpiewaczki, lecz została pilotką i spadochroniarką. Zgody na jej artystyczną karierę nie wyraził jej ojciec, słynny generał Józef Dowbor-Muśnicki, dowódca Powstania Wielkopolskiego oraz założyciel Wojsk Wielkopolskich, które powołano do istnienia w 1919 roku. Janina Lewandowska, bo o niej mowa, poświęciła życie służbie ojczyzny. Zginęła w Katyniu. Była jedyną kobietą-żołnierzem zamordowaną w tamtejszym lesie.

Magdalena Mikrut-Majeranek

Artykuły

Jeden dzień z życia II RP – 23 października 1933 roku

Czy można na podstawie prasy codziennej zrekonstruować dzień powszedni z życia w II Rzeczpospolitej? Przenieśmy się 90 lat wstecz do 23 października 1933 roku, gdzie zginąć można było podczas wyprawy na grzyby, a za 50 groszy jasnowidz przekazał szczęśliwy numerek loterii państwowej.

Dawid Arak

Artykuły

Jan Czochralski – tytan chemii

Jan Czochralski był jednym z największych polskich naukowców, dokonał wiekopomnych odkryć, opracowaną przez niego metodę do dziś wykorzystuje się przy produkcji mikroprocesorów. Jan Czochralski cały czas jednak pozostaje w cieniu innych postaci z historii Polski.

Paweł Rzewuski

Artykuły

Najsłynniejsze ekranowe duety Złotej Ery Hollywood

Współcześnie ich spadkobiercami są rozpoznawalne filmowe pary, m.in. Leonardo DiCaprio i Kate Winslet, Julia Roberts i Richard Gere czy Johnny Depp i Helena Bonham Carter, ale w Złotej Erze Hollywood to oni czarowali widzów swoją charyzmą i talentem. Oto najsłynniejsze ekranowe duety z czasów klasycznego Hollywood!

Paula Apanowicz

Artykuły

Osagowie: straszliwy los indiańskich milionerów

Osagowie zbili na czarnym złocie prawdziwą fortunę. Świeżo upieczeni milionerzy wkrótce zaczęli padać ofiarą tajemniczych morderstw lub umierać w podejrzanych okolicznościach. Co właściwie wydarzyło się w Oklahomie po odkryciu tam złóż ropy naftowej?

Jakub Jagodziński

Artykuły

„Dyktator” Chaplina: nadzieja na lepszy świat

„Dyktator” Chaplina to jedno z najważniejszych dzieł w dorobku tego artysty. Nakręcenie filmu o Hitlerze zasugerował mu Aleksander Korda. Pomysł wziął się stąd, że zarówno przywódca III Rzeszy jak i reżyser „Dzisiejszych Czasów” mieli podobny wąsik.

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Polska historia yerba mate

Yerba mate to dziś popularny napój, ale jego historia na ziemiach polskich sięga XIX wieku. W tym czasie była znana nie tylko jako napar, ale również jako zupa! Chcesz poznać przepis? Zapraszamy do lektury!

Rafał Apanowicz

Artykuły

Akcja „N”, czyli „obudźcie się, Niemcy!”

Pod koniec 1940 roku w Związku Walki Zbrojnej narodził się pomysł utworzenia specjalnej komórki, która zajmowałaby się propagandą skierowaną do Niemców. Planowano podszyć się pod niemiecką opozycję, aby wzbudzić większe zaufanie i doprowadzić do tarć pomiędzy wojskiem i NSDAP, a także między cywilami i administracją niemiecką.

Dominik Ławski

Artykuły

Jerzy Urban: komunista, dziennikarz, cynik

Jerzy Urban miał wiele twarzy. Każda z nich budziła kontrowersje. Był głosem komunistycznej dyktatury i symbolem arogancji ówczesnej władzy, wrogiem opozycji demokratycznej, a później satyrykiem, który bawił lub irytował w zależności od tego, kto go słuchał lub czytał.

Bartosz Smoczyk

Artykuły

Dirlewangerowcy w Norymberdze

Dirlewangerowcy byli jednostką Waffen-SS złożoną z różnej maści kłusowników, kryminalistów i elementów aspołecznych. Szacuje się, że są odpowiedzialni za wymordowanie przynajmniej 60 tys. osób, głównie nieuzbrojonych cywilów. Jednak żaden z nich nie został oskarżony przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze…

French L. MacLean

Artykuły

Szczypiorno: miejsce, w którym narodził się szczypiorniak!

Czy zastanawialiście się kiedyś skąd wzięła się nazwa „szczypiorniak”? Wiąże się ona z polskimi legionistami i obozem jenieckim. Oto historia miejsca, w którym narodziła się polska piłka ręczna.

Kamil Małyszko

Artykuły

Z kryminalnych dziejów nowożytnego Gdańska

Gdańskie księgi z XVI i XVII w. opisują liczne i burzliwe przykłady działalności przestępczej mieszkańców miasta. Włos na głowie jeży plastyczny opis kar, jakie za te przestępstwa stosowano. Jak wymierzano sprawiedliwość w nowożytnym mieście Gdańsku?

Dominik Niklas

Artykuły

Wojna stuletnia – krótki zarys długiego konfliktu

Wojna stuletnia, a w zasadzie seria konfliktów zbrojnych toczących się między Anglią a Francją przez 116 lat, była wydarzeniem, które zdominowało późnośredniowieczną historię Zachodniej Europy i w dużej mierze ukształtowało narodową tożsamość Anglii i Francji.

Rafał Gumiński

Artykuły

Jakie były relacje prymasa Stefana Wyszyńskiego i kard. Karola Wojtyły?

Propaganda próbowała przedstawiać relacje kardynałów Wojtyły i Wyszyńskiego jako co najmniej chłodne. Jak było naprawdę?

Józef Marecki

Artykuły

Flinstonowie i początki telewizyjnej kreskówki

Flinstonowie, którzy pojawili się na małym ekranie we wrześniu 1960 roku, otworzyli nowy rozdział w historii telewizji. Jak jednak wyglądała telewizyjna animacja, zanim Fred donośnym głosem zawołał „Yabba Dabba Do”?

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Jak przebiegało oblężenie Trembowli?

Dzięki bohaterskiej postawie dowódcy obrony Trembowli, Jana Samuela Chrzanowskiego i jego żony, Anny Doroty, nielicznej załodze udało się odeprzeć oblężenie dziesięciotysięcznej armii tureckiej.

Marek Wagner

Artykuły

„Strelać wsiech Polakow”, czyli Bitwa Czterech Armii

W styczniu 1946 roku w Ostródzie doszło do potyczki między polskimi żołnierzami i funkcjonariuszami Straży Ochrony Kolei a pijanymi czerwonoarmistami...

Andrzej Brzeziecki

Artykuły

Jak Niemcy rozkradali starożytne dzieła sztuki?

Zamiast ocalić starożytne skarby – rozkradali je. Ołtarz pergamoński, popiersie Nefretete i skarb Priama to tylko niektóre bezcenne zabytki, które padły łupem niemieckich archeologów.

Dilek Zaptcioglu-Gottschlich , Jürgen Gottschlich

Artykuły

Jak Heinrich Schliemann ukradł „skarb Priama”?

Nie tylko nie był archeologiem, ale okazał się także próżnym hochsztaplerem i malwersantem. Choć nie wyróżniał się na tle współczesnych mu miłośników starożytności, to wyidealizowany obraz Schliemanna jako romantycznego odkrywcy jest szkodliwym mitem, który przysłonił prawdziwe skutki jego działalności.

Jakub Jagodziński

Artykuły

Staropolska medycyna: ziołowa apteczka i cudowni znachorzy

Leczenie w dawnej Polsce stanowiło wyzwanie dla ówczesnych medyków. Niedobór wiedzy o przebiegu różnych chorób, ograniczony dostęp do leków i brak szczepionek powodowały, że staropolskie społeczeństwo traktowało zdrowie jak prawdziwy skarb i dbało o nie poprzez rozmaite kuracje, nierzadko magiczne.

Anna Wójciuk

Artykuły

Czy warto było wesprzeć Austrię? Międzynarodowy kontekst odsieczy wiedeńskiej

„Bóg i Pan nasz na wieki błogosławiony dał zwycięstwo i sławę narodowi naszemu, o jakiej wieki przeszły nie słyszały”. Tymi słowami Jan III informował Marię Kazimierę o zwycięstwie pod Wiedniem. Jak do tego triumfu ustosunkowała się Europa?

Grzegorz Kietliński

Ciekawostki i rocznice

Magia i wróżby - w co wierzyli nasi przodkowie?

Czy istnieje magia dobra i zła? Przesądy, zabobony, wróżby, ale też ziołolecznictwo - wszystko to składa się na próby radzenia sobie z okiełznaniem sił natury, których w dawnych czasach ludzie nie rozumieli. Zajrzyjcie do tekstów Histmaga i poznajcie dawne wierzenia!

Redakcja

Artykuły

John Baildon – ojciec współczesnego hutnictwa żelaza i Szkot, który zrewolucjonizował przemysł na Śląsku

John Baildon to jeden z pionierów epoki industrialnej na Śląsku. Współpracował z arystokracją, przemysłowcami i wynalazcami, rewolucjonizując przemysł na Górnym Śląsku. Wprowadzał innowacje i nowoczesną technologię. Szkot przeszczepiał angielskie rozwiązania na śląski grunt i nie bez kozery nazywany jest ojcem współczesnego hutnictwa żelaza.

Magdalena Mikrut-Majeranek

Artykuły

Ocalić Konstantynopol! Francuskie rycerstwo wobec tureckiej nawałnicy

W wyprawie Zygmunta Luksemburskiego przeciwko zagrażającej Konstantynopolowi armii sułtana Bajazyda I wzięło udział wielu ochotników z całej Europy, a zwłaszcza z Francji, reprezentowanej przez kwiat rycerstwa. Jak potoczyła się ich wyprawa?

Rafał Gumiński

Artykuły

Jaka była postawa Francji i Wielkiej Brytanii wobec niemieckiego ataku na Polskę?

Czym Francuzi i Brytyjczycy motywowali zwłokę w wypowiedzeniu Niemcom wojny? Jakie działania podejmowali dyplomaci francuscy i brytyjscy we wrześniu 1939 roku?

Marek Kornat

Artykuły

Co Witkacy zobaczył w Rosji?

18 września 1939 roku, w leżącej dzisiaj na terenie Ukrainy wsi Jeziory, popełnił samobójstwo jeden z najdziwniejszych polskich twórców – Stanisław Ignacy Witkiewicz. Jego targnięcie na własne życie wiąże się zazwyczaj z faktem, że dzień wcześniej Armia Czerwona wkroczyła na ziemie polskie. Witkacy doświadczył ogarniętej rewolucją Rosji w 1917 roku. I jak można domniemywać, nie chciał przeżywać tego jeszcze raz.

Paweł Rzewuski

Artykuły

Ostatnie dni polskiego Lwowa

Polacy bronili Lwowa z najwyższym poświęceniem. Gdy dalsza obrona nie miała już sensu, złożyli broń przed Sowietami. To był koniec polskiego Lwowa.

Ryszard Jan Czarnowski , Eugeniusz Wojdecki

Artykuły

Atak Sowietów: Bić się czy nie bić?

17 września między 1 a 2 w nocy jednostki sowieckiej straży granicznej i Armii Czerwonej przekroczyły granice Polski. Dwa fronty – Białoruski i Ukraiński – miały błyskawicznie rozbić wroga i osiągnąć linię Pisy, Narwi, Wisły i Sanu. Już 19 września 1939 roku Sowieci wkroczyli do Wilna.

Tomasz Bohun

Artykuły

Ryszard Riedel: legenda polskiego bluesa

Ryszard Riedel zmarł 30 lipca 1994 toku w Szpitalu nr 1 w Chorzowie w wyniku niewydolności serca spowodowanej długotrwałym uzależnieniem od heroiny. Wokalista zespołu Dżem był jednym z najlepszych polskich muzyków rockowych przełomu lat 80. i 90.

Sebastian Adamkiewicz

…

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Kontakt

Tematy

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Współpraca