Artykuły

…

Czy Sowieci zamierzali wkroczyć do Polski w 1981 roku?

Instytut Dziedzictwa Solidarności opublikował interesujący dokument zawierający zapis spotkania i rozmowy z grudnia 1991 roku, w 10. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego. Co nowego wnosi do naszej wiedzy na temat widma sowieckiej interwencji? Czy było realne?

Piotr Brzeziński

Artykuły

Ciche bohaterki. Rola kobiet w powstaniu styczniowym

Jedni nazywają powstanie styczniowe „wojną kobiecą”, inni całkowicie umniejszają rolę kobiet w tym zrywie, sprowadzając go do walki z bronią w ręku, która była udziałem tylko nielicznych Polek. Większość badaczy nie ma jednak wątpliwości co do jednego: gdyby nie kobiety, powstanie nie byłoby w stanie przetrwać tak długo.

Natalia Pochroń

Artykuły

Powstanie styczniowe - jak mieszkali zesłańcy na Syberii?

Po klęsce powstania styczniowego wielu Polaków zostało skazanych na wieloletnią katorgę. Jak wyglądały ich domostwa, które stworzyli sobie na Syberii?

Agata Markiewicz

Artykuły

Ateista relikwią. Pogrzeb i mauzoleum Lenina

Życzeniem Lenina było spocząć w grobie obok swej matki, w Piotrogrodzie. Stalin miał jednak inny pomysł. Zabalsamowane ciało wodza rewolucji złożone w mauzoleum posłużyło do stworzenia świeckiej religii, której Józef Wissarionowicz został najwyższym kapłanem.

Roman Sidorski

Artykuły

Na Zachodzie bez zmian: powieść, którą palili naziści

„Na Zachodzie bez zmian” to antywojenna powieść, która odniosła wielki sukces komercyjny. W ciągu zaledwie roku sprzedano milion egzemplarzy książki i przetłumaczono ją na 26 języków. „Na Zachodzie bez zmian” to także trzy adaptacje filmowe – w tym dwie nagrodzone Oscarami.

Kacper Walczak

Artykuły

Jak wyglądała drużyna Bolesława Chrobrego?

Jak zorganizowany był system obrony w Polsce początków XI wieku? Iloma zbrojnymi dysponował Bolesław Chrobry?

Mariusz Samp

Artykuły

Ostatnie dni Auschwitz-Birkenau

„To wszystko było najbardziej poruszające i najstraszniejsze, co zobaczyłem i sfilmowałem podczas wojny. Czas nie ma władzy nad tymi wspomnieniami. Nie wycisnął on z mej pamięci wszystkich okropności, które zobaczyłem i nagrałem” – wspominał operator radzieckiej ekipy filmującej obóz. Już ponad 70 lat temu miało miejsce wyzwolenie obozu Auschwitz-Birkenau.

Bogumił Rudawski

Artykuły

Iran – od prozachodniej monarchii do islamskiej republiki

Co jakiś czas kolejne okrążenie po Internecie robią fotografie porównawcze Iranu przed i po rewolucji islamskiej, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet ubranych po europejsku i tych w hidżabach. Jak to się stało, że ukierunkowana prozachodnio monarchia stała się republiką islamską?

Paweł Czechowski

Artykuły

Martin Luther King - czarna Ameryka szuka sprawiedliwości

Martin Luther King jr, charyzmatyczny kaznodzieja, stanął na czele pokojowych protestów, które stały się symbolem amerykańskich lat 60. Z trudem torowały one drogę ku nowemu...

Hampton Sides

Artykuły

Królobójcy? - nieoczywista historia konfederacji barskiej

Niektórzy nazywają ją pierwszym polskim powstaniem. Jej celem był sprzeciw wobec rosnącej kontroli Imperium Rosyjskiego i uległego jej polskiego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przed 250 laty część szlachty zawiązała konfederację generalną w miejscowości Bar.

Michał Kopczyński

Artykuły

Czy religia powinna być nauczana w szkole? Tak tę kwestię rozwiązały władze PRL:

Władze PRL chciały rozdziału Kościoła katolickiego od państwa. Ideologiczna „wojna o dusze” społeczeństwa toczyła się również w szkołach, a jednym z jej elementów była walka o ograniczenie lub całkowite usunięcie nauczania religii ze szkół.

Mateusz Rutkowski

Artykuły

Rząd ostatniej szansy, rząd sukcesu – drugi rząd Władysława Grabskiego

Ustabilizował walutę, wprowadził złotego polskiego, podpisał konkordat i zaprojektował reformę rolną, która weszła w życie. To wszystko i wiele więcej udało się osiągnąć rządowi Władysława Grabskiego. Prawdziwemu rządowi sukcesu.

Jacek Pożarowszczyk

Artykuły

Coca-Cola – historia marki

Symbol unifikacji świata czy dowód na rozprzestrzenianie się demokracji? Znak czasu – ujednolicanie się gustów czy komercjalizacja? Orzeźwienie w butelce, czy niekoniecznie zdrowy brązowy płyn? Coca-Cola… to jest to (i wiele więcej)…

Paweł Rodak

Artykuły

Grota, magowie i akuszerka – ikonografia Bożego Narodzenia w tradycji wschodniej

Kościoły wschodnie świętują Boże Narodzenie dopiero 7 stycznia, czyli niemal równo dwa tygodnie po świętach katolickich i protestanckich. Wydaje się to stanowić świetną okazję, by przedstawić jakże ciekawą – i często niezbyt dobrze rozumianą – ikonografię owego święta w tradycji wschodniej.

Dorota Walczak

Artykuły

Święto Trzech Króli w tradycji staropolskiej

Święto Trzech Króli, jest jednym z najstarszych i najważniejszych w tradycji chrześcijańskiej. Współcześnie w tym dniu w kościołach odprawiana jest msza święta, a na ulicach miast i wsi odbywają się kolorowe orszaki Trzech Króli. W dawnej Polsce święto Objawienia Pańskiego obchodzono nieco inaczej.

Anna Wójciuk

Artykuły

Jan Brzechwa i stalinizm

Znany jest przede wszystkim jako wybitny autor wierszy dla dzieci. Jednak w czasach stalinizmu dał się poznać również jako twórca utworów propagandowych. Za zaangażowanie w komunizm przyszło mu zapłacić wysoką cenę.

Mariusz Urbanek

Artykuły

Elekcja po niemiecku: kampanie wyborcze kandydatów na cesarza

Habsburg, Walezjusz, a może Tudor? Chętnych na cesarski tron było wielu, ale zwycięzca mógł być tylko jeden. Jak Niemcy wybierali cesarza w 1519 roku i kim byli najważniejsi kandydaci?

Jakub Michał Pawłowski

Artykuły

Jak wybuchło powstanie w Sobiborze?

Powstanie i ucieczka więźniów Bunt w niemieckim ośrodku zagłady w Sobiborze więźniowie zaczęli planować w trakcie świąt Rosz Haszana (1–2 października). W żydowski Nowy Rok, Jom Kipur (10 dni po Rosz Haszana), wiedzieli już, jak go zorganizować, a zrealizowali swój plan w pierwszy dzień Sukot.

Marek Bem

Artykuły

Roman Dmowski: ojciec polskiego ruchu narodowego

Roman Dmowski, gdy zapytano go kiedyś jak widzi szansę na poprawę relacji z Ignacym Paderewskim, miał odpowiedzieć: „Trzeba udusić panią Paderewską”. Słynący z nietuzinkowego poczucia humoru mąż stanu odegrał jedną z kluczowych ról w procesie odzyskiwania niepodległości przez Polskę.

Mateusz Balcerkiewicz

Artykuły

Solidarni w obliczu śmierci: stowarzyszenia pogrzebowe w starożytnym Rzymie

Równość wobec śmierci to pewna stała, ale nie każdego obywatela starożytnego Rzymu było stać na godny pochówek. W takiej sytuacji na ratunek przybywały specjalne stowarzyszenia pogrzebowe. Czym dokładnie zajmowały się collegia funeraticia?

Dominik Niklas

Artykuły

Jak powstało Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej?

Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej miało za zadanie m.in. propagowanie marksistowskiego światopoglądu, tzw. obrzędowości świeckiej i socjalistycznego stylu życia. W praktyce była kolejną organizacją wzmacniającą działania władz komunistycznych. Jak doszło do jej powstania?

Bogusław Wójcik

Artykuły

Zbombardować dla pokoju. Richard Nixon i jego tajna Operacja „Menu” w Kambodży

W 1969 roku Richard Nixon, w ścisłej tajemnicy przed Kongresem i obywatelami Stanów Zjednoczonych, rozpoczął Operację „Menu”, w ramach której amerykańskie lotnictwo zrzuciło na neutralną Kambodżę więcej bomb niż w czasie II wojny światowej. Swoją decyzję tłumaczył tym, że „bombardował dla pokoju”. Henry Kissinger, który nadzorował operację, dostał Pokojową Nagrodę Nobla. Do końca życia bronił decyzji o bombardowaniu khmerskich cywilów.

Natalia Pochroń

Artykuły

Powstanie wielkopolskie 1918 – sukces wielkopolskiego społeczeństwa

Powstanie wielkopolskie rozpoczęło się 27 grudnia 1918 roku – po godzinie 16:00 na ulicy Wilhelmowskiej w Poznaniu padły pierwsze strzały. To dzięki temu zrywowi Wielkopolska została włączona w granice niepodległego państwa polskiego.

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Jakie były początki Gmin Polskich w Londynie?

To była jedna z wielu form aktywności polskich emigrantów w Londynie. Jak powstawały Gminy Polskie w Londynie?

Paweł Chojnacki

Artykuły

Istniała telewizja przed „Kevinem...”. Co dawniej oglądano w Święta?

Cofnijmy się w czasie o czterdzieści lat. Zakończyła się właśnie kolacja wigilijna. Karp zjedzony, prezenty rozpakowane, można w rodzinnym gronie zasiąść na wersalce przed odbiornikiem Ametyst i obejrzeć… no właśnie – co? Nie ma „Kevina samego w domu”, nie ma „To właśnie miłość”. Co oglądano w Święta w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych?

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Wilm Hosenfeld – ten przyzwoity oficer z Wehrmachtu

Wilm Hosenfeld został zapamiętany za sprawą pomocy Władysławowi Szpilmanowi w zniszczonej Warszawie. Był jednym z nielicznych oficerów Wehrmachtu, którzy w życiu kierowali się wartościami. Czesław Cywiński powiedział o nim z patetyczną prostotą: Niemiecki żołnierz, który był Człowiekiem...

Eugeniusz Cezary Król

Artykuły

Słowiańskie zwyczaje wigilijne, czyli zanim zapanował Kościół

Zielone drzewko, pierwsza gwiazdka, 12 postnych dań i sianko pod obrusem – to znane symbole Świąt Bożego Narodzenia. Niewiele osób wie, że ich źródło odnajdziemy w przedchrześcijańskich wierzeniach Słowian.

Natalia Stawarz

Artykuły

Wojna z Moskwą: zapasy Stefana Batorego z Iwanem Groźnym

Stefan Batory marzył nie tylko o krucjacie antytureckiej. Pragnął zdobyć Moskwę!

Tomasz Bohun

Artykuły

Bitwa u stóp Wogezów

Starcie u stóp Wogezów było kolejną z bitew toczonych w czasie wojen galijskich. Po gwałtownej walce „całe pole było zasłane trupami poległych i łupami”.

Tomasz Romanowski

Artykuły

Jak wyglądało położenie armii Napoleona po zajęciu Warszawy?

Na początku grudnia 1806 roku było wiadomym, że Rosjanie wycofują się w Warszawy. Jednak sytuacja strategiczna armii Napoleona wcale nie była pewna...

Szymon Jagodziński

Artykuły

Jak komunizm stał się religią?

Kult jednostki w połączeniu ze skrajnym antyklerykalizmem uczynił z komunizmu coś na kształt nowej religii. Nie tylko mordowano duchownych i burzono stare świątynie, ale nawet tworzono specjalne ceremoniały. Ideologia stała się jedyną religią.

Thierry Wolton

Artykuły

Jak Włosi chcieli przejąć ziemie na Bałkanach?

Traktat londyński miał wciągnąć Włochy do wojny po stronie ententy. Ceną były ziemie na Bałkanach. Co wydarzyło się potem?

Dominik Ławski

Artykuły

Ostra Brama w Wilnie

Ostra Brama w Wilnie i fenomen kultu Matki Boskiej Ostrobramskiej na przestrzeni dziejów silnie wpływały i wciąż wpływają na naszą kulturę.

Maria Kałamajska-Saeed

Artykuły

Kim była pierwsza ofiara stanu wojennego w Gdańsku?

Był 17 grudnia 1981 roku. Dwudziestoletni Antoni Browarczyk wracał z pracy w warsztacie elektromechanicznym. Spontanicznie postanowił dołączyć do demonstracji przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. To były ostatnie chwile jego życia.

Redakcja

Artykuły

Adam Gotner. Ostatnia ofiara Grudnia '70?

Był trafiony sześcioma kulami i wylądował pośród zwłok. A jednak powrócił do życia.

Redakcja

Artykuły

Eligiusz Niewiadomski - malarz zapomniany

Jego czyn z 16 grudnia 1922 r. przeciął brutalnie życie nie tylko Gabriela Narutowicza, ale również jego własne... Podczas przedstawiania zamachu w Zachęcie zapomina się bardzo często o sylwetce samego zamachowca. Eligiusz Niewiadomski nie był postacią anonimową, lecz znaną w kręgach kulturalnych. Urodził się 1 grudnia 1869 r.

Paweł Rzewuski

Artykuły

Kisielin: Piękny kościół, który doprowadzono do ruiny

Kisielińska świątynia powstała na przełomie XVII i XVIII wieku. Po napadzie band UPA na wychodzących z kościoła nic już nie było takie, jak dawniej…

Leon Popek, Edward Gigilewicz

Artykuły

Grypa – morderczyni groźniejsza od wojny

Po I wojnie światowej przez cały świat przetoczyła się epidemia grypy hiszpanki. Zabiła około 50 milionów ludzi…

Marek Hendrykowski

Artykuły

Slumsy Londynu w czasach Dickensa

Tylko w pierwszej połowie XIX wieku populacja Londynu wzrosła dwukrotnie. Towarzyszyła temu zmiana nastawienia do biedoty. Uchwalano surowe prawa. Twierdzono, że biedacy są biedni z powodu lenistwa i pijaństwa...

Judith Flanders

Artykuły

Kochała Polskę i samego Marszałka: działalność Aleksandry Piłsudskiej

Aleksandra Piłsudska z domu Szczerbińska do historii przeszła głównie jako „dziewczyna Ziuka”, pozostając przez całe życie w cieniu swojego ukochanego Józefa Piłsudskiego. Brak publicznego uznania czy rozgłosu nie przeszkodził jej jednak w oddaniu i gorliwiej służbie polskiej sprawie.

Natalia Pochroń

Artykuły

Polacy w oczach Greisera

Niemiecki gauleiter i zbrodniarz gardził Polakami, a jego wypowiedzi stanowią dowód jego ogromnej arogancji. Jak on i jego poplecznicy odnosili się do Polaków?

Dieter Schenk, Witold Kulesza

Artykuły

Co się działo we Lwowie u zarania niepodległości Polski?

Odzyskanie przez Polskę niepodległości nie było jednorazowym wydarzeniem, ale stosunkowo długim procesem, którego najistotniejsze punkty miały miejsce w listopadzie 1918 roku. Jak to wyglądało we Lwowie?

Zbigniew Zaporowski

Artykuły

7 kontrowersyjnych noblistów

Gloryfikowali zbrodnie Serbów na Bałkanach, należeli do organizacji nazistowskich lub biernie przyglądali się masakrom dokonywanym na mniejszościach religijnych. Kim byli i za co nagrodzono ich Noblem?

Redakcja

Artykuły

Zamach na prezydenta Narutowicza

Gabriel Narutowicz został zastrzelony przez Eligiusza Niewiadomskiego zaledwie tydzień po wyborze na urząd prezydenta. Jakie reakcje w społeczeństwie wywołał ten mord polityczny?

Maciej J. Nowak

Artykuły

Kuli żelazo póki gorące. Kto odpowiada za wyobraźnię zbiorową Niemców?

Co wspólnego mają ze sobą magiczne miecze wykuwane w podziemiach Mitgardu i Otto von Bismarck jako żelazny kanclerz? Zobacz, jak kształtowała się zbiorowa wyobraźnia Niemców w okresie poprzedzającym wielkie wojny światowe.

Jakub Michał Pawłowski

Artykuły

Jak Napoleon postrzegał mapę Europy Środkowej?

Dla Napoleona Księstwo Warszawskie było przykładem kraju, które znalazło się pomiędzy młotem i kowadłem. Czym była dla cesarza Europa Środkowa? Jakie idee próbował w niej zaszczepić?

Martyn Rady

Artykuły

Artur Kuprianis, Sebastian Pilarski – „Szlakiem legionistów między Styrem a Piawą” – recenzja i ocena

O Legionach Piłsudskiego napisano już wiele. Najnowsza publikacja Artura Kuprianisa i Sebastiana Pilarskiego udowadnia jednak, że wciąż da się spojrzeć na nie w inny, zupełnie unikalny sposób.

Natalia Pochroń

Artykuły

Krampus: niemiecki anty-Mikołaj

Z świadomością kary od Krampusa – rózga wydaje się być naprawdę świetnym prezentem. Oto mroczny towarzysz św. Mikołaja, którego na pewno nie chcielibyśmy dziś zobaczyć!

Natalia Stawarz

Artykuły

Jak Hitler z Austriaka stał się Niemcem?

Dom rodzinny jednego z największych zbrodniarzy w dziejach znajdował się zaledwie 300 metrów od granicy z Cesarstwem Niemieckim. Sam Adolf już w 1913 określał siebie jako bezpaństwowca. To miało się wkrótce zmienić…

Brendan Simms

Artykuły

Denazyfikacja: jak alianci zmieniali powojenne Niemcy?

Denazyfikacja była procesem, bez którego militarne zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej nie gwarantowałoby politycznej i społecznej stabilizacji. Jak przebiegała denazyfikacja kraju, który terroryzował Europę niosąc śmierć i zniszczenie?

Kacper Walczak

Artykuły

Lon Chaney: człowiek o tysiącu twarzy

Lon Chaney wykazywał nadzwyczajne zdolności ekranowej transformacji i choć przeważnie kreował role złoczyńców i monstrów, to w portret każdego (anty)bohatera wpisywał psychologiczną złożoność oraz niejednoznaczność. Wszechstronne i rozmaite wcielenia zapewniły mu tytuł „człowieka o tysiącu twarzy”.

Paula Apanowicz

Artykuły

Pierwsze miesiące niepodległej Polski oczami chłopów

Co polscy chłopi myśleli o klerze i jak komentowali odzyskanie przez Polskę niepodległości? Tak pisała o tym prasa w dwudziestoleciu międzywojennym.

Dawid Arak

Artykuły

Jak sytuację w PZPR lat osiemdziesiątych przedstawiano w raportach Stasi?

Z czysto formalnego punktu widzenia obraz prezentowany przez Stasi był prawdziwy. Na co zwracał uwagę wschodnioniemiecki wywiad? Skąd pozyskiwano wiedzę? Z jakiego powodu sporządzano raporty na temat sytuacji w PRL?

Tytus Jaskułowski

Artykuły

Łamanie kołem: egzekucja na miarę widowiska makabry

Kara łamania kołem była zarezerwowana dla najbardziej zwyrodniałych przestępców: morderców, zbójników, zdrajców i podpalaczy. W ten sposób tracono również heretyków. Łamanie kołem służyło też prewencji karnej – kara miała odstraszać innych od popełniania podobnych zbrodni. Jak ją wykonywano?

Dominik Niklas

Artykuły

Lenino 1943: Klęska drugiej operacji orszańskiej

Bitwa pod Lenino okazała się chrztem bojowym 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Operacja orszańska, której częścią była bitwa pod Lenino, okazała się porażką. Niewielkie postępy Armii Czerwonej zostały okupione znacznymi stratami.

Kamil Anduła

Artykuły

Skomplikowany rewolucjonista: czy Józef Piłsudski był socjalistą?

Józef Piłsudski był jednym z czołowych działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej i współtwórcą Organizacji Bojowej PPS. Czy patrząc na całokształt życia marszałka, rzeczywiście należy go uznać za socjalistę?

Konrad Ruzik

Artykuły

Jak język stał się instrumentem walki politycznej we współczesnej Polsce?

Zdaniem prof. Jerzego Bralczyka „polityk, który chce przekonywać racjonalnymi argumentami, a nie agitować, ma coraz mniejsze szanse zaistnienia w mediach…”.

Katarzyna Forst

Artykuły

Nosferatu – narodziny wampira w kinie

Od premiery „Nosferatu – symfonii grozy” tak naprawdę zaczyna się kino wampiryczne. Pomimo że to tak legendarny i wpływowy film, nadal opublikowano niewiele książek mu poświęconych.

Weronika Kulczewska-Rastaszańska

Artykuły

Christopher Lee – Saruman, Dracula i najniezwyklejszy aktor świata

Christophera Lee znamy i kochamy z wielu filmowych ról. Kto by pomyślał, że ten wybitny aktor działał także w służbach specjalnych, otrzymał tytuł szlachecki, a nawet nagrał album heavymetalowy!

Weronika Kulczewska-Rastaszańska

Artykuły

Od marności do przepychu: staropolski obrządek pogrzebowy

W nowożytnej kulturze funeralnej odsłonięto makabryczne oblicze śmierci, a z uroczystości pogrzebowej stworzono niesamowite widowisko. W trakcie ceremonii mógł wjechać do kościoła koń, a kazania „ku pamięci zmarłego” trwały „całą wieczność”. A to tylko ułamek staropolskiego obrządku pogrzebowego.

Dominik Niklas

…

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Kontakt

Tematy

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Współpraca