Jak wywiad PRL komentował międzynarodowe oceny na temat morderstwa księdza Popiełuszki?
Ten tekst jest fragmentem książki „Aparat represji wobec księdza Jerzego Popiełuszki. Tom 3. Sprawa ks. Jerzego Popiełuszki w dokumentach wywiadu MSW” w oprac. Witolda Bagieńskiego.
1984 listopad 10, Warszawa – Informacja wywiadu na temat międzynarodowych ocen sytuacji w PRL w kontekście zamordowania ks. Jerzego Popiełuszki
Początkowe żywiołowe reakcje kół politycznych i opiniotwórczych Zachodu na uprowadzenie, a następnie wiadomość o zabójstwie ks. J[erzego] Popiełuszki stały się ostatnio bardziej powściągliwe i rzeczowe. Na ich treść rzutują przede wszystkim spokojny przebieg uroczystości pogrzebowych oraz brak strajków i demonstracji w Polsce. Sprawa ta zajmuje jednak nadal podstawowe miejsce w dokonywanych obecnie próbach formułowania ocen i wniosków nt. aktualnego stanu i dalszego rozwoju sytuacji w Polsce oraz jej reperkusji na stosunki międzynarodowe.
USA
Sytuacja w Polsce po porwaniu i zabójstwie ks. Popiełuszki była kilkakrotnie przedmiotem analiz i ocen administracji amerykańskiej. W dokonanych ostatnio ocenach stwierdza się m.in., że zamordowanie ks. J[erzego] Popiełuszki:
– jest świadectwem walki frakcyjnej w kierownictwie partii;
– spowoduje „czystkę” w aparacie bezpieczeństwa, a w rezultacie jego poważne osłabienie. Przygotowywana jest zmiana kadr (obsadzenie wielu ważnych stanowisk w resorcie oficerami Wojska Polskiego, którzy ze względu na brak kompetencji będą popadać w konflikty z kadrą Służby Bezpieczeństwa);
– wykazało niezdolność opozycji do manipulowania nastrojami (w wielu opiniach zakłada się, że zanik postaw agresywnych jest wynikiem świadomego działania opozycji, która stara się w ten sposób umożliwić gen. Jaruzelskiemu pozbycie się przeciwników w aparacie władzy);
– umocni pozycję premiera pod warunkiem, że rząd ukarze sprawców w sposób satysfakcjonujący społeczeństwo i nieantagonizujący resortu spraw wewnętrznych.
Według wstępnych analiz dokonanych przez Radę ds. Bezpieczeństwa Narodowego, brak poważniejszych wystąpień antyrządowych wskazuje, że w najbliższych miesiącach bardzo trudno będzie spowodować jakiekolwiek zaburzenia w sytuacji wewnętrznej i należy liczyć się z korzystnym dla ekipy rządzącej rozwojem sytuacji w Polsce.
Mimo to przedstawiciele administracji USA otrzymali zalecenie niepodejmowania żadnych pozytywnych kroków wobec władz PRL do czasu całkowitego wyjaśnienia sytuacji, przy jednoczesnej dokładnej obserwacji i analizie rozwoju wydarzeń w naszym kraju.
Przedłużanie się stanu napięcia w Polsce leży w strategicznym interesie USA, nie tylko ze względu na implikacje w stosunkach USA–ZSRR, ale może być wykorzystywane szerzej. Jako przykład, że źródłem niepokoju na świecie są nie tylko kraje proamerykańskie (Filipiny, Chile, Afryka Południowa), ale również państwa socjalistyczne. W związku z powyższym przygotowywana jest szeroka akcja propagandowa przeciwko krajom socjalistycznym. Sprawa Popiełuszki wykorzystana zostanie w przygotowywanej przez USA „walce z terroryzmem”, w której całkowitą odpowiedzialnością za zaistniałe, jak i przyszłe akty terroru obciążony zostanie ZSRR, kraje socjalistyczne oraz ideologia komunistyczna.
RFN
W związku z realizowanymi i zapowiedzianymi wizytami czołowych polityków RFN w Polsce, w RFN uważnie obserwuje się reakcje sojuszników na to wydarzenie. Coraz powszechniejsze stają się opinie o konieczności spokojnego potraktowania incydentu, które wynikają z autentycznego zainteresowania Europy Zachodniej nawiązaniem dialogu z Polską, widzianego w kategoriach odprężenia.
Odpowiedzialnością za śmierć ks. J[erzego] Popiełuszki władze zachodnioniemieckie nie obarczają „w żadnym przypadku” władz PRL. W łonie SPD twierdzi się, że była to prowokacja skierowana przeciwko prowadzonej przez ekipę gen. Jaruzelskiego polityce porozumienia. Uważa się, że konsekwentne wyjaśnianie wszystkich aspektów sprawy Popiełuszki świadczy o rzeczywistym dążeniu władz PRL do utrzymania więzi z narodem. Ostrożny ton wypowiedzi polityków zachodnioniemieckich świadczy o dalszym dążeniu do utrzymania korzystnego dla RFN dialogu z Polską.
Watykan
Stanowisko Watykanu wobec rozwoju wydarzeń w Polsce po zabójstwie ks. Popiełuszki jest wypracowywane głównie w oparciu o informacje przekazywane przez episkopat Polski. Zarówno Jan Paweł II, jak i Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej zakłada, że wydarzenie to było efektem spisku politycznego wymierzonego bezpośrednio w osobę gen. Jaruzelskiego i jego politykę. W wyniku tego założenia papież przekazał do episkopatu Polski instrukcje nakazujące zachowanie całkowitej powściągliwości wobec prowokacji i oddziaływanie w tym kierunku na społeczeństwo.
Jednocześnie Sekretariat Stanu wykluczył możliwość zainspirowania zabójstwa ks. Popiełuszki przez służby specjalne jednego z państw socjalistycznych. Uważa się, że idea tej prowokacji wyszła z kół „opozycji gabinetowej”.
W kołach watykańskich panują opinie, iż wydarzenie to zahamuje proces wychodzenia Polski z izolacji międzynarodowej.
* * *
Według posiadanych przez nas informacji rządy innych państw NATO nie podejmą w związku z wydarzeniami w Polsce żadnych oficjalnych kroków, głównie ze względu na:
– brak instrukcji z Waszyngtonu;
– obawy, aby przedwczesne decyzje nie zrodziły nowego globalnego kryzysu w Polsce, który zagroziłby wznowieniu dialogu Wschód–Zachód;
– możliwość zastąpienia rządu gen. Jaruzelskiego przez „bardziej konserwatywną ekipę”.
Rządy państw zachodnich będą nadal obserwować rozwój wydarzeń w Polsce i konsultować swe stanowiska dla przyjęcia jednolitej linii politycznej wobec PRL. Ocenia się, że sprawa Popiełuszki nie powinna wywrzeć znaczącego wpływu na nasze stosunki z Zachodem i ich postępującą normalizację.
Dyrektor
gen. bryg. Zdzisław Sarewicz
